Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

O metodzie krytycznej w toponomastyce

100%

Rutkowski M.

Onomastica

|

2021

|

tom 65

|

nr 1

237-254

EN

The article presents an outline of critical methodology in relation to toponomastics. Critical research is aimed at uncovering hidden ideologies that constitute the background of the formation or change of geographical names of various categories. In the article, the traditions of toponomastic research are shown, and against their background, the possibilities of including in such research also the critical perspective are presented. Specific examples of both research and social processes that regulate the changes of names (e.g. of streets, countries) are shown. The perspectives of critical toponomastics research are outlined; this research may be undertaken, if both theoretical methodological assumptions (the notion of social space, cultural space, symbolic power, collective memory) and source resources (the use and registration of names by users) are modified.

PL

Artykuł jest prezentacją zarysu metodologii krytycznej w odniesieniu do toponomastyki. Badania krytyczne mają na celu odsłonięcie ukrytych ideologii, stanowiących tło formowania bądź zmieniania nazw geograficznych różnych kategorii. W artykule pokazane są tradycje badań toponomastycznych, a na ich tle prezentowane są możliwości uwzględnienia w takich badaniach również perspektywy krytycznej. Pokazane są konkretne przykłady zarówno badań, jak i procesów społecznych, które regulują zmiany nazewnictwa (np. nazw ulic, państw). Nakreślone są w zarysie również perspektywy krytycznych badań toponomastycznych, które mogą zostać podjęte przy modyfikacji zarówno teoretycznych założeń metodologicznych (pojęcie przestrzeni społecznej, przestrzeni kulturowej, władzy symbolicznej, pamięci zbiorowej), jak i zasobów źródłowych (używanie i rejestrowanie nazw przez użytkowników).

2

Wspólnotowość a indywidualizm w konstruowaniu własnej tożsamości

100%

Nowak-Dziemianowicz M.

Edukacja Międzykulturowa

|

2024

|

tom 26

|

nr 3

29-39

PL

Prezentowany tekst mieści się w perspektywie badań narracyjnych, których rozwój jest następstwem czy nawet konsekwencją przełomu lingwistycznego w naukach społecznych. Narracyjność oraz narrację traktuję jako językowy (a więc charakterystyczny dla przełomu lingwistycznego) sposób bycia w świecie, sposób konstruowania społecznego świata oraz rodzaj tożsamości współczesnego człowieka. Zwłaszcza krytyczne badania narracyjne są według mnie okazją do rozumienia i zmiany tych aspektów naszego funkcjonowania, naszego spostrzegania siebie i świata, które są źródłem opresji, cierpienia, konfliktów czy niepowodzeń. Krytyczność jako zdolność do demaskacji, do rozpoznawania jawnych i niejawnych praktyk władzy, dominacji, manipulacji jest według mnie warunkiem takich badań narracyjnych, które prowadzą do zmiany. Pozwala zarówno na dopuszczenie do głosu tych, którzy często „głosu nie mają”, jak i na wsłuchanie się w ten głos. Przedmiotem krytycznego namysłu w prezentowanym tekście stanie się historia bohaterki nagrodzonego Oscarem filmu Pawła Pawlikowskiego pt. „Ida”. Traktując tę historie jako studium przypadku, pokażę znaczenie wspólnotowości i indywidualizmu oraz napięć między tymi kategoriami w pracy nad własną tożsamością (czyli drogą do siebie).

EN

The presented text falls within the perspective of narrative research, the development of which is a consequence of the linguistic breakthrough in social sciences. For this reason, the presented article begins with a brief description of the essence of this breakthrough. I consider narrativity and narration as a linguistic (and thus characteristic of a linguistic breakthrough) way of being in the world, a way of constructing the social world and a type of identity of a contemporary human. The subject of critical reflection in the presented text will be the story of the heroine of the Oscar-winning film by Paweł Pawlikowski, titled “Ida”. Considering this story as a case study, I will show the importance of community and individualism and the tensions between these categories of memory and oblivion in working on my own identity (i.e. the way to myself).

3

Co bada i czemu służy onomastyka? Kilka refleksji w kontekście nowej humanistyki

100%

Rutkowski M.

Prace Językoznawcze

|

2021

|

tom XXIII/2

31–41

PL

W artykule rozważane jest miejsce onomastyki w ramach badań humanistycznych. Pokazane jest, że językowy status nazw własnych nie determinuje jedynie językoznawczego opisu naukowego. Rozważane są również cele i społeczne korzyści z uprawiania badań nad nazwami. W świetle tzw. nowej humanistyki ujawniają się możliwości onomastyki, polegające na odsłanianiu ukrytych ideologii, wpływających na kształt struktury społecznej. Na podstawie badań nazw osobowych mogą ujawnić się lub zostać uwypuklone takie kategorie, jak klasowość i nierówny dostęp do władzy, kosmopolityzm, globalizacja czy nacjonalizm. Badanie nazw geograficznych może z kolei wskazać wpływy nacjonalizmu i etnocentryzmu, a także siłowo wymuszonego antykomunizmu. Naszkicowane w artykule możliwości uprawiania onomastyki zaangażowanej (krytycznej) sugerują duży potencjał tych badań zarówno w stosunku do innych dziedzin nauki, jak i samego społeczeństwa.

EN

The article considers the place of onomastics within the humanities research. It is shown that the linguistic status of proper names does not only determine the linguistic description of science. The aims and social benefits of names-related research are also considered. In the light of the so-called New Humanities, the potential of onomastics manifests itself, consisting in revealing hidden ideologies that influence the shape of social structure. On the basis of research on personal names, such categories as class and unequal access to power, cosmopolitanism, globalisation or nationalism may emerge or be highlighted. The study of geographical names, in turn, may point to the influence of nationalism or ethnocentrism, as well as enforced anti-communism. The opportunities offered by engaged (critical) onomastics outlined in the article suggest a great potential of this field of research in relation to other fields of science as well as society itself.