Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Пространственные характеристики ритуальных практик в народной медицине Белорусов

100%

Володина Т. , Лобач В.

Acta Neophilologica

|

2007

|

nr IX

143-153

EN

The authors of the article pay attention to the main elements of a natural and cultural landscape, which are the place for ritual cure or a virtual subject/locus of medical magic procedure. The most frequent spacial categories are „The Centre of the World” and „The Border”, and also lines of communication of artificial (a road) or natural (a river) character which combine all the parts of the universe structure. All of them are invariants of different parts of the indivisible model of the world. This system of the universe is especially functional in the context of symbolical-ritual (magic) methods of the Belarusian popular medicine because it gave a possibility to a person of the Tradition to restore the cosmic order (here it is health as one of its components) without leaving „the cultural field” (home, farmstead, village).

2

Il centro, la via, la strada: tre cronotopi nella narrativa polacca post 1989

72%

Prola D.

Kwartalnik Neofilologiczny

|

2020

|

nr 4

501-515

PL

Esej dotyczy belektrystycznej twórczości niektórych pisarzy debiutujących po 1989 roku (A. Stasiuk, P. Siemion, W. Kowalewski, Z. Kruszyński, K. Varga). Analiza przestrzeni miejskiej w ich powieściach i opowiadaniach na podstawie trzech chronotopów (Bachtin) – centrum, ulica, droga – pozwala zdefiniować pewne cechy bohatera literackiego oraz sposób narracji. W polskim literackim mieście epoki postsocjalistycznej już nie ma śladu flâneura: zastąpiony postacią wędrowca lub uciekiniera, bohater polskich fikcji literackich gubi się w ośrodkach miejskich, które przyjmują specyficzne cechy labiryntu. W tym można doszukiwać się przyczyny ponownego powodzenia i przywrócenia wartości paradygmatu podróży w nowej polskiej prozie.

EN

This essay concerns the fiction works of some Polish writers who made their literary debuts after 1989 (A. Stasiuk, P. Siemion, W. Kowalewski, Z. Kruszyński, K. Varga). Analysis of the urban space in their novels and tales based on three chronotopes (Bachtin) – center, street, road – serves to define certain characteristics of the hero and of the literary narrative mode. In the Polish literary city of the post-socialist era, there is now no trace of the flâneur: replaced with the figure of a wanderer or fugitive, the hero of Polish literary fiction is lost in urban centers that take on the unique characteristics of the labyrinth. In this can be sought the reason behind the revived popularity of the theme of travel in the new Polish prose.

3

The Enigma Explained: The Study of the Chronotopic Relation between V. S. Naipaul’s Novel The Enigma of Arrival and Giorgio de Chirico’s Painting The Enigma of Arrival and the Afternoon

72%

Sawa M.

|

tom 62

|

nr 5: Neofilologia

245-259

EN

Artykuł ten jest analizą porównawczą powieści V. S. Naipaula The Enigma of Arrival i obrazu Giorgio de Chirico Zagadka przybycia. Związek między oboma dziełami wykracza poza zbieżnosć tytułów. Powieść i obraz zdają przenikać się wzajemnie tak, że możliwe jest postrzeganie książki jako rozbudowanej ekfrazy obrazu de Chirico, podczas gdy obraz może być odczytywany jako motyw autotematyczności w powieści. Tym, co łączy oba dzieła, jest idea chronotopu. Wszystkie najważniejsze aspekty obrazu de Chirico, tj. symbolicznie przedstawienie wewnętrznego rozdarcia, krajobraz miejski, dwuznacznosć i niepewność sugerowana tematem podróży, nakładanie się teraźniejszości i przeszłości w architekturze budynków, nawiązują do głównych motywów powieści. Ostatecznie obraz de Chirico staje się wizualną reprezentacją chronotopu progu, kiedy podczas pobytu w Nowym Jorku, a następnie w Londynie narrator zyskuje świadomość kryzysu własnej tożsamości, co determinuje jego dalsze losy. W konsekwencji, słowa Bachtina odnoszące się do reprezentacyjnego potencjału chronotopu ulegają dosłownej materializacji i konkretyzacji w obrazie de Chirico. Wzajemnemu oddziaływaniu powieści i obrazu dodatkowo towarzyszy próba przekraczania granic literatury i sztuki.

4

America of future past: the post-apocalyptic chronotope of Jim Crace’s The Pesthouse

72%

Pisarska K.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

tom 63

|

nr 11: Anglica

275-290

EN

Drawing on Mikhail Bakhtin’s assumptions concerning the literary chronotope, the article explores spatio-temporal relationships in The Pesthouse (2007), a novel by contemporary British writer Jim Crace (b. 1946). Katarzyna Pisarska contends that the dominant, post-apocalyptic chronotope of the novel arises from the interaction of two generic chronotopes, utopian and dystopian, which question the American myth of manifest destiny towards its ultimate reassertion. The topos of “a city on a hill”, which presupposes the conflation of America’s past (Eden) and future (New Jerusalem), is reworked as the eponymous pesthouse—the place of disease and recovery of not only the novel’s protagonist but also, implicitly, of the American dream. In the end, Pisarska argues, the novel expresses a revisionist nostalgia (sensu James Berger), as it produces the shock of the past invading the present in order to bring forth a utopian impulse.

XX

Artykuł analizuje związki czasoprzestrzenne w powieści współczesnego brytyjskiego pisarza Jima Crace’a (1946–) The Pesthouse (2007) w oparciu o ustalenia metodologiczne Michaiła Bachtina dotyczące literackiego chronotopu. Autorka wychodzi z założenia, że dominujący w powieści chronotop postapokaliptyczny opiera się na dynamicznej relacji dwóch chronotopów gatunkowych – utopijnego i dystopijnego – które jednocześnie dekonstruują i odbudowują amerykański mit Objawionego Przeznaczenia. Topos „miasta na górze”, łączący przeszłość i przyszłość Ameryki jako Edenu i Nowej Jerozolimy, w powieści Crace’a przyjmuje postać tytułowego domu zarazy (pesthouse), miejsca choroby i ozdrowienia bohaterki powieści, jak również, w podtekście, odrodzenia zdegenerowanej wizji amerykańskiej utopii. Ostatecznie, jak wnioskuje autorka, The Pesthouse jest wyrazem rewizjonistycznej nostalgii (w rozumieniu Jamesa Bergera), w której traumatycznej ingerencji przeszłości w teraźniejszość towarzyszy utopijny impuls.

5

„Клаустрофобный” комплекс в творчестве Федора Сологуба

58%

Gostiewa A.

|

tom 158

149 - 160

EN

The article is focused on the emotional perception of space and ways of its designation in Feodor Sologub’s creative works. The base of this perception is so-called “claustrophobic” experience which is understood as a way of spatial self-identification of the subject which connects ontologic, existential, mental and subject realities. This phenomenon provokes a number of specific feelings (discomfort, excitement, horror; feeling of closeness, weight, constraint; losing the orientation in the world and self-control). “Literary claustrophobia” at various levels of the text is the key model for F. Sologub’s poetics.

6

Defining the dystopian chronotope: Space, time and genre in George Orwell’s Nineteen Eighty-Four

58%

Terentowicz-Fotyga U.

Beyond Philology: An International Journal of Linguistics, Literary Studies and English Language Teaching

|

2018

|

nr 15/3

9-39

EN

The paper examines George Orwell’s Nineteen Eighty-Four as a canonical example of the dystopian novel in an attempt to define the principal features of the dystopian chronotope. Following Mikhail Bakhtin, it treats the chronotope as the structural pivot of the narrative, which integrates and determines other aspects of the text. Dystopia, the paper argues, is a particularly appropriate genre to consider the structural role of the chronotope for two reasons. Firstly, due to utopianism’s special relation with space and secondly, due to the structural importance of world-building in the expression of dystopia’s philosophical, political and social ideas. The paper identifies the principal features of dystopian spatiality, among which crucial are the oppositions between the individual and the state, the mind and the body, the high and the low, the central and the peripheral, the past and the present, the city and the natural world, false and true signs.

PL

Analizując Rok 1984 George’a Orwella jako kanon powieści dystopijnej, artykuł podejmuje próbę zdefiniowania głównych cech dystopijnego chronotopu. Za Michaiłem Bachtinem traktuje on chronotop jako strukturalną oś narracji, która integruje i określa inne aspekty tekstu. Dystopia, jak twierdzę w artykule, jest szczególnie odpowiednim gatunkiem do rozważania strukturalnej roli chronotopu z dwóch powodów. Po pierwsze, ze względu na szczególny związek utopianizmu z przestrzenią, po drugie ze względu na strukturalne znaczenie procesu konstruowania świata dla wyrażenia dystopijnych idei filozoficznych, politycznych i społecznych. Artykuł identyfikuje podstawowe cechy dystopijnego chronotopu, wśród których najważniejsze są opozycje między jednostką a państwem, ciałem a umysłem, tym co niskie i wysokie, centralne i peryferyjne, między przeszłością a teraźniejszością, miastem i światem natury oraz między fałszywymi a prawdziwymi znakami.

7

“Like a tender needle through the heart” – distribution and function of detail in Andrzej Stasiuk’s descriptive strategies

58%

Paetz Z.

Forum Poetyki

|

2022

|

nr 30

EN

The paper discusses the significance and role of detail in works by Andrzej Stasiuk, considered in the context of reevaluating literary description as part of the descriptive turn. It analyzes how the distribution of presence in his texts allows to present the experience of history through sensually experiencing spatial relations expressed through descriptive strategies based on describing history preserved in things – strategies stemming from the awareness of accumulation of time.

PL

Artykuł stanowi próbę określenia wagi i roli detalu w prozie Andrzeja Stasiuka, rozpatrywanego w kontekście zogniskowanych wokół zwrotu deskryptywnego działań na rzecz rewaloryzacji kategorii opisu literackiego. Bada, w jaki sposób dystrybucja widzialności szczegółu w jego tekstach pozwala na przedstawienie doświadczenia dziejów poprzez cieleśnie odczuwane relacje przestrzenne wyrażane za pomocą wypływających ze świadomości akumulacji czasu w tym, co materialne, deskryptywnych strategii opartych na opisie historii zapisanej w rzeczach.

8

Компонент хронотопу в романах Юрія Андруховича та Тадеуша Конвіцького

51%

Jaruczyk В.

|

nr Numer Specjalny

301-315

PL

Czasoprzestrzeń w powieściach Jurija Andruchowycza i Tadeusza Konwickiego jest zjawiskiem wielowymiarowym. Posiada komponenty narodowe, metafizyczne, społeczno-kulturowo-historyczne, indywidualno-psychologiczne oraz geograficzne. Tadeusz Konwicki w ramach czasowych obejmujących jeden dzień oddaje nastroje społeczne całego kraju, trwające przez wiele lat. Umiejętnie stosuje różnorodne techniki gry z czasem: aktualizację pamięci subiektywnej, retrospekcje i odniesienia do przeszłości historycznej, wspomnienia, rozszerzanie, a także zawężanie ram czasowych. Należy zwrócić uwagę na chronotop ze wszystkimi jego elementami składowymi, poza czasem i przestrzenią, obejmującymi również osobę, ruch, drogę, cel, charakter ruchu. Biorąc pod uwagę potencjalne podobieństwo koncepcji ideowych i ich formalnego wyrażenia w powieściach Mała apokalipsa T. Konwickiego i Moscowiada J. Andruchowycza, można stwierdzić podobieństwo cech chronotopów. Zasadniczy ładunek wartości i emocji w analizowanych powieściach zawierają chronotopy progu, spotkania i drogi.

EN

Time space in the novels of Yuri Andrukhovych and Tadeusz Konwicki is a multidimensional phenomenon. It has national, metaphysical, socio- and cultural-historical, individual-psychological, geographical components. In one day, Tadeusz Konwicki conveyed the public mood of the whole country for many years. Skillfully applying various techniques of the game over time: actualization of subjective memory, retrospectives and references to the historical past, memories, stretching and, conversely, compression of the time frame. It is necessary to pay attention to the chronotope with all its components, ie to the chronotopic complex, except for time and space it is the person, movement, road, purpose, character of movement. Given the potential similarity of the ideological plan and its formal expression in the novels Small Apocalypse by T. Konwicki and Moscoviada by Yu. Andrukhovych, the features of the chronotopes will also be similar. The main value and emotional load in the novels have chronotopes of thresholds, meetings and roads.

UK

Часопростір у романах Юрія Андруховича та Тадеуша Конвіцького є явищем багатовимірним. Він має національну, метафізичну, соціально- та культурно-історичну, індивідуально-психологічну, географічну складові. Тадеуш Конвіцький в часових рамках одного дня передав суспільні настрої цілої країни протягом багатьох років. Вміло застосовуючи різні прийоми гри з часом: актуалізацією суб’єктивної пам’яті, ретроспекціями і посиланнями до історичного минулого, спогадами, розтягуванням і, навпаки, стисненням часових рамок. Потрібно звертати увагу на хронотоп з усіма його складниками, тобто на хронотопний комплекс, крім часу і простору, це – людина, рух, дорога, мета, характер руху. Зважаючи на потенційну схожість ідейного задуму і його формального вираження у романах Малий апокаліпсис Т. Конвіцього і Московіада Ю. Андруховича, особливості хронотопів також будуть схожими. Основне ціннісно-емоційне навантаження в романах мають хронотопи порогу, зустрічі та дороги.

9

Chronotopoi der Krise. Zur literarischen Vergegenwärtigung von Lebenswelten und Kontingenzerfahrungen in Joseph Roths „Die Flucht ohne Ende“

51%

Jakovljevic A.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2022

|

nr 31

5-22

PL

Opublikowana w 1927 roku powieść Josepha Rotha „Ucieczka bez kresu” kreśli diagnozę doświadczeń kryzysu i kontyngencji towarzyszących okresowi międzywojennemu, ukazaną na tle rozpadu monarchii habsburskiej i wydarzeń rewolucji październikowej. Oba przełomowe momenty dziejowe doprowadziły do erozji tradycyjnych światów życia i do zastąpienia ich nowymi. Opierając się na pojęciach ‘kontyngencji’ i ‘kryzysu’ artykuł pokazuje, jak zderzenie starego i nowego świata podlega literackiemu uformowaniu i zobrazowaniu przy pomocy wybranych konstelacji czasoprzestrzennych, wskutek czego uwidacznia się wysoki stopień kontyngencji nie tylko światów życia, w których porusza się główny bohater Franciszek Tunda, ale także jego życiowej drogi i egzystencjalnych wyborów.

EN

Joseph Roth’s novel “Die Flucht ohne Ende”, published in 1927, provides a diagnosis of the crisis and contingency phenomena of the interwar period against the backdrop of the collapse of the Habsburg monarchy in World War I and the October Revolution. These two events of world-historical significance lead to an erosion of old familiar worlds and to the emergence of new ones. Starting from the concepts of ‘contingency’ and ‘crisis’, the article shows how this contrast between the new and the old world is literarily shaped and visualized on the basis of selected time-space constellations. In doing so, it becomes clear that not only the life worlds in which the protagonist Franz Tunda operates, but also his own life design is highly contingent.

DE

Joseph Roths 1927 publizierter Roman „Die Flucht ohne Ende“ liefert vor dem Hintergrund der im Ersten Weltkrieg zerfallenen Habsburger Monarchie und der Oktoberrevolution eine Diagnose der Krisen- und Kontingenzerscheinungen der Zwischenkriegszeit. Diese beiden weltgeschichtlich bedeutsamen Ereignisse führten zu einer Erosion altvertrauter und zur Entstehung neuer Lebenswelten. Ausgehend von den Begriffen ‚Kontingenz‘ und ‚Krise‘ zeigt der Beitrag, wie dieser Gegensatz von neuer und alter Welt, anhand ausgewählter Zeit-Raum-Konstellationen, literarisch ausgestaltet und vergegenwärtigt wird. Dabei wird deutlich, dass nicht nur die Lebenswelten, in denen der Protagonist Franz Tunda agiert, sondern auch dessen Lebensweg und -entwurf selbst hochgradig kontingent sind.

10

THE CHRONOTOPE OF LOVE EXPLORED THROUGH ORHAN PAMUK’S THE MUSEUM OF INNOCENCE

44%

Vaso K.

Świat Tekstów. Rocznik Słupski

|

2018

|

tom 16

139-148

EN

Through Orhan Pamuk’s novel, The Museum of Innocence, and Mikhail Bakhtin theory on the chronotope, specifically the idyllic chronotope, the article explores the specific chronotope of love which possesses a dual nature, both specific and timeless. Like all lovers, the novel’s protagonists, Füsün and Kemal belong simultaneously to the particu-lar place and time of their circumstances and the intimate world they create which tem-porarily transcends the boundaries of space and time. This private world echoes that of Adam and Eve, one suspended between the innocence and isolation of a private world and the looming threat of the real world’s interference. This dynamic between the place-less and time-less world of two and its existence within a specific place and time is espe-cially palpable in Orhan Pamuk’s novel, the very premise of which rests on the preserva-tion of a specific temporal period through artefacts, here belonging to Füsün, Kemal’s love. The eponymous museum refers to Kemal’s obsessive gathering and conservation of any item that belongs to her. The meetings of the lovers are dated with a historian’s precision and placed in the exact spot of Istanbul, the author’s beloved city. Kemal and Füsün could be Adam and Eve or any other literary couple following in their footsteps, yet their isolated world is interrupted by the noises, light and smells belonging to Istanbul alone. This specific chronotope belonging to love echoes Peter Pan’s island or Alice’s wonderland but the adult version of this private universe cannot be quite as separate from the real world. The latter can only partially escape and remains halfway trapped in its exact coordinates and time zone. My article ventures the thesis that the children’s and adult’s versions represent a similar effort to create a world of innocence and freedom though to a lesser degree in the second case.