Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Should grit be our educational goal? The relationship between grit and the mental well-being of youth in North-Eastern Poland

100%

Kolemba M. , Bajkowski T.

|

nr 4

153-163

EN

The article presents the relationship between the grit factor and the mental well-being of young people recruited from high school students in Podlaskie Voivodeship (n = 275). The study was conducted using the Short Grit Scale (SGS) by A.L. Duckworth, the Psychological Well-Being Scales (PWBS) by C. Ryff and the Cantril’s Ladder of Life Scale. The obtained results indicate significant positive relationships of grit with the current assessment of the quality of life and mental well-being in each of the six dimensions measured with C. Ryff’s PWBS tool (autonomy, environmental mastery, personal growth, positive relations with others, purpose in life, and self-acceptance). Since grit is a construct showing positive relationships with well-being and quality of life and a modifiable one – it can be shaped at an early stage of development – it should be considered as an important element when drawing future educational plans.

2

SELECTED SAFETY ASPECTS OF MARITIME BOUNDARY SPACE

100%

JURCZAK D.

|

tom 28(28)

106-123

EN

The aim of the study is to present chosen safety aspects with with particular reference to maritime boundary space. The safe space of maritme boundary appears in the given material as a new approach and positions it in social, economic, administrative, and legal realities. It also charts merely certain directions of the view to analyse the marine safety. The environmental elements of work at sea are socionautical, psychosocial, socioeconomic and socioorganizational situations and factors directly or indirectly relevent to work at sea, such as: system of power and social structures, legislative arrangements, work context, conflicts, gratification and possibility of personality development at work. The article presents marine space in theoretical field and portrays an experimental approach to security of maritime boundary issues. The security demonstration of maritime boundary in context of officers’ activities from Marine Border Guard Forces in Gdańsk becomes crucial.

3

Self-report versus clinical ratings using the SWAP-200 in the assessment of personality disorders

100%

Soroko E. , Cierpiałkowska L. W. , Mech Ł.

Polish Psychological Bulletin

|

2023

|

tom 54

|

nr 3

178-191

EN

The relationship between self- and informant reports of personality using psychometric instruments is constantly the focus of attention for researchers in the field of clinical assessment in psychology. The research shows weak agreement between clinicians and patients’ assessments of personality disorders (PDs). The current study aimed at the convergence of measurement of PDs using the Shedler-Westen Assessment Procedure (SWAP-200), the self-report Character Styles Questionnaire-R (CSQ-R) and Borderline Personality Inventory (BPI). Paper-pencil questionnaires were administered to 102 inpatients (88.2% female, aged 18-64, M = 38.4) in a voivodeship hospital and outpatient health care centre. The SWAP-200 allowed us to gather expert (clinician) personality ratings basing on the intensive contact with patients. Results show that only a few SWAP-200 PD scales showed low positive correlations with corresponding self-reported PD scales from the CSQ-R. With the canonical correlation analysis, we identified two functions (borderline and internalising) that described similarities between the SWAP-200 and CSQ-R. SWAP-200 Obsessive-Compulsive PD correlated negatively with BPI scales. Consistent with previous studies, the self-report and the clinical assessment were only marginally convergent. Furthermore, OCPD stands out from other disorders in that it correlates positively with health indicators and negatively with some of the other personality disorders. The highest agreement was observed in the description of Borderline PD.

4

Metales Banskej Bystrice z roku 1820. Reambulácia juhozápadného úseku mestských hraníc spoločných so susedným teritóriom rodiny Radvanských

86%

Tomeček O.

|

2021

|

tom 24

|

nr 2

112-133

EN

The paper deals with the analysis of a historical document which describes in detail the course of the perambulation of the borders of the town Banská Bystrica in 1820. The document named Metales consists of a text part and a map part. The text part is divided into seven chapters describing specific border sections. Through a detailed analysis of one of the border sections, the southwest part of town borderline common with neighbouring domain of Radvanský family we learn not only about the exact course of the borderline, but also about the location and owners of land near the borderline, participants of the perambulation and historical toponymy, as well as the form and location of border markers. The document captures the course of control of old border markers – border piles (heaped soil or stones), border stones and border signs, as well as the making of new border markers.

5

Czarnobylska strefa w kontekście ukraińskim i białoruskim – przykłady reporterskie

86%

Gieba K.

Przegląd Wschodnioeuropejski

|

2020

|

tom 1

181-190

EN

The subject of the article is the representation of Chernobyl disaster and the differences and similarities between the Belarusian and the Ukrainian context. The source material is primarily reportages on the background of cultural, historical and anthropological findings. The analysis included nature of the closed zone, ways of representing the Ukrainian and the Belarusian part of zone, historical and political contexts of Chernobyl disaster.

6

Problematisation of Indigenisation and Alienationin the Self-Confession Prose of Milovan Danojlic

86%

Opacić Z.

Studia Slavica

|

2013

|

tom 17

|

nr 2

43-52

EN

The paper focuses on the problematisation of the sense of belonging/indigenisation in the prose of the modern Serbian writer, Milovan Danojlic. In it, the author fictionalises his own life experience in the form of lyrical records. The thematic focal point of this prose is the painstaking effort of the narrator-hero to build his own identity. Changing places of residence, the narrator is constantly faced with the cognizance that he has always been on the borderline between two worlds, ever unaffiliated and having the need to (critically) identify himself in relation to both these planes. Being on the borderline becomes the essence of his self-being, and the change in the narrative position (and the place of residence) results in the creation of different identities: personal, local, national and cultural. The feeling of estrangement and the deeply controversial, yet emotional relationship to what he considers as his own results from his childhood and a traumatic relationship with his father, which represents an obsessively recurrent topic in Danojlic’s prose. Feeling somewhat alien everywhere (identifying himself with a cactus), first in his own family, then as a farm kid in town, and finally as a member of one culture who lives in another, the narrator is faced with the paradoxical cognizance: the more he tries to escape from his homeland, the more powerfully he recognizes it in himself.

7

Przegląd kryteriów diagnostycznych, cech i typów osobowości borderline wraz z próbą ich porządkowania

81%

Brud P.

|

nr 2

37-56

EN

Borderline personality disorder is one of the most common disorders and at the same time quiteproblematic to diagnose, as successive editions of the DSM and ICD have pointed out. The heterogeneity of borderline personality has long been demonstrated. It has generally been shown using twocomplementary approaches: (1) variable-centered, where factors were extracted, and (2) person-centered, where types were identified as configurations of variables. This paper presents a review of theliterature on borderline personality variation in both approaches. Thirty-seven borderline modelswere identified, including 12 that used a variable-centered approach and 25 that used a person-centered approach. In these models, single units of meaning were distinguished, which the authors usedto describe borderline personality. A total of 59 such units were distinguished, which were thencombined into 11 meaning-consistent groups.

PL

Zaburzenie osobowości z pogranicza (borderline) jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych zaburzeń, a jednocześnie dość problematycznym w diagnozie, na co wskazywały kolejne edycje DSM i ICD. Od dawna wykazywano heterogeniczność osobowości borderline. Zasadniczo pokazywano ją przy pomocy dwóch uzupełniających się podejść: (1) skoncentrowanego na zmiennych, gdzie wyodrębniano czynniki oraz (2) skoncentrowanego na osobach, w którym identyfikowano typy jako konfiguracje zmiennych. W niniejszym artykule zaprezentowany jest przegląd literatury na temat zróżnicowania osobowości borderline w obu podejściach. Zidentyfikowanych zostało 37 modeli borderline, w tym 12, w których stosowano podejście skoncentrowane na zmiennych i 25 – podejście skoncentrowane na osobach. W modelach tych wyodrębnione zostały pojedyncze jednostki znaczeniowe, którymi autorzy posługiwali się do opisu osobowości borderline. Łącznie wyróżniono 59 takich jednostek, które następnie zostały połączone w 11 grup spójnych znaczeniowo.

8

Zaburzenia osobowości typu "borderline" jako przyczyna natury psychicznej niezdolności do zawarcia małżeństwa w orzecznictwie Sądu Metropolitalnego w Lublinie

75%

Bzdyrak G.

Studia Prawnicze KUL

|

2023

|

nr 2

7-25

UK

Мета статті – вказати, що таке прикордонний розлад особистості та як він впливає на здатність майбутньої пари вступити в дійсний шлюб. Розлади особистості слід відрізняти від психічних захворювань, хоча супутні симптоми часто схожі. На відміну від психічних захворювань, розлади особистості не є «виліковними» – в результаті психологічної терапії, яка часто підтримується фармакотерапією. Людину, уражену розладом, можна лише навчити справлятися з екстремальними емоціями. Автор характеризує прикордонний розлад особистості, вказуючи, як вiн впливає на прийняття та виконання важливих подружніх обов’язків. Нарешті, ґрунтуючись на аналізі справ про анулювання шлюбу, які розглядаються в Митрополичому суді в Любліні, він представляє конкретну поведінку, типову для людей з прикордонним розладoм особистості.

RU

Цель данной статьи – разъяснить понятие пограничного расстройства личности, а также объяснить как оно влияет на способность нуптуриентов вступать в действительный брак. Расстройства личности следует отличать от психических заболеваний, хотя сопутствующие симптомы часто похожи. В отличие от психических заболеваний, расстройства личности не «излечиваются» – в результате психологической терапии, часто сопровождаемой фармакотерапией. Человека, страдающего этим расстройством, можно только научить справляться с экстремальными эмоциями. Автор характеризует пограничное расстройство личности, указывая, как оно влияет на принятие и выполнение основных супружеских обязанностей. Наконец, на основе анализа материалов дел о признании недействительности брака, находящихся на рассмотрении Церковного суда Люблинской Митрополии он представляет специфические формы поведения, характерные для лиц с пограничным расстройством личности.

EN

The purpose of the article is to present what borderline personality disorder is and how it affects the ability of prospective spouses to enter into a valid marriage. Personality disorders should be distinguished from mental illness, although the accompanying symptoms are often similar. Unlike mental illness, personality disorders are not “curable” – as a result of psychological therapy, often supported by pharmacotherapy. A person affected by the disorder can only be taught to cope with extreme emotions. The author of the study describes borderline personality disorders, indicating how they affect taking up and performing important marital duties. Finally, based on the analysis of the files of marriage annulment cases pending before the Metropolitan Court in Lublin, the author of the paper presents specific types of behaviour typical of people with borderline personality disorders.

PL

Celem artykułu jest wskazanie, czym jest zaburzenie osobowości z pogranicza i w jaki sposób wpływa ono na zdolność nupturientów do zawarcia ważnego małżeństwa. Zaburzenia osobowości należy odróżnić od choroby psychicznej, choć często towarzyszące im objawy są do siebie zbliżone. W przeciwieństwie do choroby psychicznej zaburzenia osobowości nie są „uleczalne” – w wyniku terapii psychologicznej, często wspomaganej farmakoterapią. Osobę dotkniętą zaburzeniami można jedynie nauczyć radzenia sobie ze skrajnymi emocjami. Autor charakteryzuje zaburzenia osobowości borderline, wskazując, w jaki sposób wpływają one na podjęcie i wykonywanie istotnych obowiązków małżeńskich. Finalnie, na podstawie analizy akt spraw o nieważność małżeństwa toczących się przed Sądem Metropolitalnym w Lublinie, przedstawia konkretne zachowania, typowe dla osób z zaburzeniami osobowości z pogranicza.

9

Pojęcia promocji wielowymiarowości pogranicza

72%

Acewicz M.

Ekonomia i Zarządzanie

|

2013

|

tom Vol. 5, no. 3

163--179

PL

Pogranicza to regiony wielowymiarowe. Promocja takiego terytorium ma na celu budowanie jego stabilnej marki na gruncie jednoznacznie identyfikowanych cech. Realizuje się ona w ramach modelu sieciowego. Optymalnie jest zespołem stałych i konsekwentnych działań w ramach różnorodnych kampanii. Jak pokazuje przykład pogranicza Podlasia, wartość jednostki terytorialnej rośnie, jeżeli nie tylko spełnia ona określone oczekiwania swojego odbiorcy, ale jest również jako marka polecana innym.

EN

Borderline is a multi-dimensional regions. The target of promotion of such territory is building its brand on the basis of stable clearly identifiable characteristics. It is realized in the network model. Optimally it is a unit of regular and consistent action in the different campaigns. As seen in the borderline Podlasie territorial unit value increases if not only meets the certain expectations of their customers, but as a brand recommended others.

10

Percepcja własnego ciała u kobiet z zaburzeniem osobowości typu borderline – badania pilotażowe

72%

Szepietowska A.

|

nr 1

29-36

EN

Aim: Analysis of the way women with borderline personality disorder (BPD) perceive their bodies. Methods: The body perception was presented as a psychological model manifested in the attitude to one’s own body, the way of sensing and interpreting the bodily sensations, mental identification with the body, and the feeling of comfort in interpersonal closeness and social exposure situations. Material and methods: Twenty eight women took part in the study: 14 of them met the BPD criteria, 14 constituted a comparative group (selection by pairs). Three instruments were used: The Symptom Checklist-90 (SCL-90), self-constructed questionnaire examining one’s own body perception (Body Perception Scale – Skala Percepcji Ciała, SPC), and Borderline Scale from Structured Clinical Interview for DSM-IV Axis II Disorders (SCID-II) to confirm BPD symptoms. Results: Women with BPD perceive their bodies more negatively in all examined aspects, as compared to those without personality disorders. Predominant are negative emotions towards one’s body and lack of confidence in one’s attraction for other people. Less intense become such traits as: the impression of perceptive changes, difficulty in identification with the body appearance, and avoidance of close physical contacts. Comparisons of SCL-90 results show that in women with BPD all psychopathological symptoms are more severe. These patients are characterized by an increased level of depressiveness, obsessive-compulsive traits, paranoid ideation, and psychoticism. The results profile shows a similar pattern of symptoms in both groups and it is not the type but severity of psychopathological symptoms that differentiates them.

PL

Cel pracy: Celem badań była analiza postrzegania własnego ciała przez kobiety z zaburzeniem osobowości borderline (borderline personality disorder, BPD). Percepcja ciała została ujęta jako konstrukt psychologiczny, przejawiający się w postawie wobec ciała, sposobie odczuwania i interpretacji wrażeń cielesnych, identyfikacji psychicznej z ciałem oraz poczuciu komfortu w sytuacjach bliskości interpersonalnej i ekspozycji społecznej. Materiał i metody: W badaniach wzięło udział 28 kobiet: 14 z nich spełniało kryteria BPD, 14 stanowiło grupę porównawczą (dobór parami). Wykorzystano kwestionariusz SCL-90, autorską Skalę Percepcji Ciała (SPC) i Ustrukturalizowany Wywiad do Badania Zaburzeń Osobowości SCID-II (Skala Borderline) w celu potwierdzenia symptomów BPD. Wyniki: Kobiety z BPD we wszystkich badanych wymiarach percypują własne ciało bardziej negatywnie niż te bez zaburzeń osobowości. Dominują negatywne emocje wobec ciała i niepewność własnej atrakcyjności dla otoczenia. Słabiej zarysowują się: wrażenie zmian percepcyjnych, trudność z utożsamieniem się z wyglądem ciała, unikanie bliskich kontaktów fizycznych. Porównania wyników SCL-90 wskazują, że kobiety z BPD cechują się większym nasileniem wszystkich objawów psychopatologicznych. Dla tych pacjentek charakterystyczny jest podwyższony poziom depresyjności, natręctw, myślenia paranoidalnego i psychotyczności. Profil wyników wskazuje na podobną strukturę symptomów w obu grupach. Tym, co je różnicuje, okazuje się nie rodzaj, lecz nasilenie objawów psychopatologicznych.

11

Etyczny wymiar komunikacji pomiędzy przedstawicielami polityki i mediów. Przypadek sprawy Macieja Kluczki, dziennikarza Radia Merkury (Radio Poznań)

72%

Pietrzyk B.

Państwo i Społeczeństwo

|

2019

|

nr 2

93-111

EN

Ethics as a codified value system enters into relations with politics and its representatives in the context of events, platforms, and information. Particularly important for the borderline of ethics and politics is the platform of public media. Within this space there is a problem of media ethics, understood as reflection on ethical codes and controversial media cases. This article describes the case of Radio Mercury journalist released from his post after an interview with European Member of Parliament Ryszard Czarnecki. The purpose of this study is to present the dynamics of communication processes between media and politicians in the contex of ethics. This text is intended to discuss aspects of media ethics and journalistic ethics in the context of specific media reports. The study uses mixed methods (qualitative and quantitative) that focus on media discourse analysis.

PL

Etyka jako skodyfikowany system wartości wchodzi w relacje z polityką i jej przedstawicielami w ramach wydarzeń, platform i informacji. Szczególnie istotna dla pogranicza etyki i polityki jest platforma mediów publicznych. W ramach tej przestrzeni pojawia się problem etyki mediów, rozumianej jako refleksja odnosząca się do kodeksów etycznych i kontrowersyjnych przypadków z płaszczyzny mediów. Artykuł opisuje sprawę dziennikarza Radia Merkury zwolnionego po wywiadzie przeprowadzonym z europosłem Ryszardem Czarneckim. Celem badania jest prezentacja oddziaływania świata polityki na media (polityzacja mediów) z uwzględnieniem kontekstu etycznego. Tekst ma za zadanie omówić aspekty etyki mediów i etyki dziennikarskiej w odniesieniu do określonych przekazów medialnych publikowanych w kontekście komunikacji politycznej. W ramach badania wykorzystane zostały metody mieszane (jakościowe i ilościowe), skupiające się wokół analizy dyskursu medialnego.

12

Poczucie tożsamości osób w wieku późnej dorosłości na przykładzie południowej części pogranicza polsko-czeskiego

72%

Jas K. Z.

Lubelski Rocznik Pedagogiczny

|

2019

|

tom 38

|

nr 4

EN

Identity is created throughout the whole life of a person, however, after sixties self-perceptions undergoes significant metamorphosis. At the stage of development, a human being searches for contacts with another person, finds aspects in common, things which may connect, and uniqueness and otherness of a person are moved to the background. The research and deliberating about the issue of identity creation are based on distinguishing aspects whichare identical and those which are different. The study is a statement of a research conducted in Cieszyn and Czech Cieszyn – the southern part of Polish – Czech borderline. Quantity and quality strategies were used as complimentary ones. The aim of deliberating was to know the sense of identity among people in their late adulthood who reside Polish and Czech parts of Cieszyn Silesia. The results of research conducted allow to notice similarities and differences in sense of identity declarations amongpeople in their late adulthood who live in Cieszyn and Czech Cieszyn. Identity creation is a long-term process, time-consuming, contemplative, with elements of inner retrospection. People in their late adulthood develop their sense of identity against the background of differenced which are noticed in their childhood, adolescence, youth, and adulthood.

PL

Tożsamość kształtuje się przez całe życie jednostki, jednak po 60. roku życia postrzeganie samego siebie ulega znaczącym przeobrażeniom. Na tym etapie rozwoju człowiek szuka kontaktów z drugą osobą, odnajduje to, co wspólne, co łączy, na dalszy plan schodzi niepowtarzalność i odmienność jednostki. Badania oraz rozważania nad problemem kształtowania się tożsamości bazują na dokonaniu rozróżnienia między tym, co identyczne a tym, co odmienne. Opracowanie jest komunikatem z badań przeprowadzonych w Cieszynie oraz Czeskim Cieszynie – południowej części pogranicza polsko-czeskiego. Strategia ilościowa i jakościowa zastosowano jako komplementarne względem siebie. Celem podjętych rozważań było poznanie poczucia tożsamości osób w wieku późnej dorosłości żyjących w polskiej oraz czeskiej części Śląska Cieszyńskiego. Wyniki przeprowadzonych badań pozwalają dostrzec podobieństwa i różnice w deklaracjach poczucia tożsamości osób w wieku późnej dorosłości żyjących w Cieszynie oraz Czeskim Cieszynie. Kształtowanie się tożsamości to proces długotrwały, czasochłonny, refleksyjny z elementami wewnętrznej retrospekcji. Osoby w wieku późnej dorosłości kształtują swoje poczucie tożsamości na tle różnic, które dostrzegają w okresie dzieciństwa, adolescencji, młodości oraz dojrzałości.

13

Polska Wschodnia infrastrukturalne pogranicze czy peryferie?

72%

Brdulak J. , Pawlak P.

Logistyka

|

2015

|

tom nr 3

550--557, CD 1

PL

Artykuł porusza tematykę związaną z pojęciami pogranicze i peryferie w odniesieniu do Polski Wschodniej w aspekcie infrastruktury transportowej. Położenie geograficzne, przyjazne ukształtowanie terenu pograniczy na wschodzie, jak również nie tak duża odległość do rdzenia kraju, którym można określić Warszawę, powinny stanowić wartość dodaną tego obszaru. Pomimo tego zdecydowanie gorzej jest się dostać z Warszawy na obszar pogranicza, aniżeli do wielu innych miast wojewódzkich (m.in. Poznań, Wrocław, Katowice), które niejednokrotnie są bardziej oddalone. Wiąże się to z niską dostępnością komunikacyjną regionu pogranicza, która jest związana z mała liczbą dróg najwyższej klasy technicznej na wschód do linii Wisły. Opisano cechy pogranicza oraz peryferii i pokrótce przeanalizowano sytuację tego konkretnego regionu. Problemem do rozstrzygnięcia pozostaje, czy pogranicze Polski Wschodniej można utożsamiać jedynie z peryferiami państwa. Czy też może występują czynniki stanowiące o semi-peryferyjności niektórych obszarów, a postulowane inwestycje infrastrukturalne staną się czynnikami rozwoju i zmiany podejścia do przygranicza.

EN

The article discusses the issues related to the definitions of borderland and the periphery in relation to the Polish Eastern in terms of transport infrastructure. Geographic location, friendly terrain shape in the east, as well as not so great distance to the core of the country, i.e. to Warsaw, should provide added value in this area. Despite this, much worse is to get from Warsaw to the borderland area, than to many other bigger cities (eg. Poznan, Wroclaw, Katowice), which often are more distant. This is related to the low transportation accessibility in borderland area, which is associated with a small number of roads of first-class technical, east of the line of the Vistula. Characteristics of the borderland and periphery was described, and a brief analysis of the situation of a particular region was done. The problem to be resolved is whether the Polish eastern borderland area can be identified only as the periphery of the state. Or maybe there are factors determining not only peripheral character of this areas, and postulated infrastructure investments, will become factors of development and change in the approach to the borderland area.

14

O problemach kształtowania się tożsamości w okresie dorastania – pogranicza konceptualizacji wiedzy o sobie w obliczu kryzysu

72%

Suchodolska J. , Mentel R.

Edukacja Międzykulturowa

|

2024

|

tom 26

|

nr 3

51-66

PL

Problematyka kształtowania się tożsamości w okresie dorastania wymaga uwzględnienia wielu perspektyw teoretycznych oraz kontekstów społeczno-kulturowych. Tożsamość, będąca dynamicznym procesem, analizowana jest w ujęciu psychologii humanistycznej, poznawczej, socjologii i antropologii kulturowej. W tym opracowaniu podjęto analizę współczesnych uwarunkowań tego procesu, ze szczególnym uwzględnieniem czynników ryzyka i determinantów rozwojowych. Autorzy tekstu podkreślają znaczenie wczesnych doświadczeń jako matrycy tożsamościowej, wpływającej na późniejsze mechanizmy integracji w okresie adolescencji. Odwołując się do teorii rozwoju psychospołecznego E.H. Eriksona, ukazano kryzysy tożsamości jako naturalne, które w określonych warunkach mogą prowadzić do integracji bądź dezintegracji osobowości. W tym aspekcie wskazano trudności, z jakimi mierzą się młodzi ludzie w procesie autokreacji „Ja”, zwłaszcza w obliczu określonych czynników ryzyka. Z uwagi na fakt, że doświadczanie kryzysu może być zarówno szansą, jak i zagrożeniem dla rozwoju, w zależności od wsparcia i zasobów jednostki, wskazano na potrzebę profilaktyki i edukacji w przeciwdziałaniu zachowaniom ryzykownym oraz wspierania zdrowego rozwoju psychospołecznego młodzieży.

EN

The issue of identity formation during adolescence requires consideration of multiple theoretical perspectives and socio-cultural contexts. Identity, being a dynamic process, is analyzed from the viewpoints of humanistic psychology, cognitive psychology, sociology, and cultural anthropology. In this paper, an analysis of contemporary conditions of this process has been undertaken, with a particular focus on risk factors and development determinants. The authors of this text emphasize the significance of early experiences as an identity matrix influencing later mechanisms of integration during adolescence. Referring to E.H. Erikson’s theory of psychosocial development, identity crises are presented as natural phenomena that, under certain conditions, can lead to either integration or disintegration of personality. In this context, the difficulties faced by young people in the process of self-creation of the “Self” are highlighted, especially in the face of specific risk factors. Given that experiencing a crisis can be both an opportunity and a threat to development, depending on the support and resources of the individual, the need for prevention and education in counteracting risky behaviors and supporting healthy psychosocial development of youth is emphasized.

15

Pogranicze jako dziedzictwo w narracjach mieszkańców Chochołowa na Podhalu

58%

Małanicz-Przybylska M.

Wrocławski Rocznik Historii Mówionej

|

2022

|

tom 12

52-73

EN

In this article I present and analyse the narratives about the state border that I heard from the inhabitants of Chochołów – a village located at the Polish-Slovak borderline. All the narratives regarding various moments from the past, both remembered personally and constituting a kind of post-memory, I treat as elements of local heritage. I try to show in which way the Chocholovian people’s memory contribute to perceiving local borderline situation, even if nowadays the border doesn’t play a significant role in everyday life of inhabitants of the village.

PL

W tekście przedstawiam i analizuję wypowiedzi mieszkańców dotyczące granicy państwowej [w Chochołowie] Chochołowie – wsi położonej na polsko-słowackim pograniczu. Narracje odnoszące się do różnych momentów w historii, zarówno pamiętane osobiście, jak i stanowiące przykłady postpamięci, traktuję jako elementy lokalnego dziedzictwa. Staram się pokazać, jak pamięć chochołowian przyczynia się do postrzegania własnej pograniczności, nawet jeśli współcześnie granica i pogranicze nie odgrywają znaczącej roli w codzienności mieszkańców wsi.

16

Rola czynników biologicznych w etiopatogenezie zaburzeń osobowości typu borderline

58%

Rabe-Jabłońska J. , Pawełczyk A.

|

nr 3

141-148

EN

Emotionally labile personality of borderline type (borderline personality) occurs in 1-2% of individuals from general population; 75% of this group are women. Similarly to most of the other mental disorders, the borderline personality results from a combination of biological, social and psychological factors. The subject of this study is a survey of the current knowledge on biological factors of borderline personality. Most researchers are of the opinion that these personality disorders are determined genetically, with such inherited temperamental traits as: dysregulation, impulsivity, and hypersensitivity. Perhaps hereditary is also a defect within the serotonergic system, endogenous opioid system and/or dopaminergic system related to the reward system. Many researchers have recently perceived the dysfunction of endogenous opioid system as an integral component of borderline personality. There is now a lot of evidence showing that this dysfunction as well as that of the reward system may account for most of the borderline personality symptoms which constitute an involuntary attempt of stimulating the inefficient systems. This is how e.g. the presence of reckless sexual behaviours, unstable interpersonal relationships and inability to delay the reward in borderline personality is accounted for. Such observations may in the future constitute an important indication for seeking a more effective pharmacotherapy for patients with borderline personality. It is possible that in some patients the described dysfunctions may be alleviated with time. This is implied by the results of comprehensive prospective studies which show a significant regression of symptoms and improvement in functioning of most patients with borderline personality after at least several years.

PL

Osobowość chwiejna emocjonalnie, typ borderline (osobowość borderline) występuje u 1-2% osób z populacji ogólnej, przy czym 75% tej grupy stanowią kobiety. Podobnie jak większość innych zaburzeń psychicznych, osobowość borderline jest wynikiem działania kombinacji czynników biologicznych, społecznych i psychologicznych. Przedmiotem tej pracy jest jedynie przegląd aktualnej wiedzy na temat biologicznych uwarunkowań osobowości borderline. Większość badaczy uważa, że te zaburzenia osobowości mają uwarunkowania genetyczne, a przedmiotem dziedziczenia są pewne cechy temperamentu: dysregulacja, impulsywność oraz hipersensytywność. Być może dziedziczny jest także defekt w zakresie układu serotoninergicznego, endogennego układu opioidowego i/lub układu dopaminergicznego związanego z układem nagrody. Dysfunkcja endogennego układu opioidowego postrzegana jest ostatnio przez wielu badaczy jako integralna składowa osobowości borderline. Istnieje obecnie wiele dowodów, że dysfunkcja endogennego układu opioidowego oraz układu nagrody może wyjaśniać większość objawów osobowości borderline, które są nieświadomą próbą stymulacji niewydolnych układów. W ten sposób u osób z osobowością borderline tłumaczy się obecność np. ryzykownych zachowań seksualnych, niestabilnych relacji interpersonalnych, niezdolności do odroczenia nagrody. Spostrzeżenia te mogą w przyszłości stanowić istotną wskazówkę do poszukiwania bardziej skutecznej farmakoterapii pacjentów z osobowością borderline. Niewykluczone, że opisane dysfunkcje mogą zmniejszać się u niektórych pacjentów wraz z upływem czasu. Wskazują na to wyniki dużych badań prospektywnych, wykazujących istotne ustąpienie objawów i poprawę funkcjonowania większości pacjentów z osobowością borderline po co najmniej kilku latach.

17

Berlin – soczewka współczesnej Europy. Uwagi na marginesie książki Ewy Wanat Deutsche nasz. Reportaże berlińskie

51%

Sukiennik M.

|

tom 14

|

nr 9

431-443

EN

Berlin and the city’s inhabitants are the characters of Wanat’s reportage. The book is a collection of talks and evidence record of meetings with particular people. Every Berliner has their own story. While presenting the stories, the author spotlights the complexity of the city.The capital city, like any other metropolis, is a medley of various cultures and behaviours. The city reflects the borderline of the features which both unite and divide the society and endanger their peaceful coexistence. The border areas are particularly exposed to conflicts. For onlookers, Berlin seems to be a coherent mosaic. However, it is drastically divided. This incoherence is shown in varied characters of the districts, it is reflected in language, too. Resentments, stereotypes and generalisations add to this discrepancy. A peaceful coexistence in such a cosmopolitan hybrid city requires building an agora and bridges. They create the background to begin a dialogue. Liberal democracy helps to introduce socio-cultural structures, as well as mental patterns of perception. This prevents antagonisms in society. A lesson of tolerance averts hostility and others are not treated as if they were strangers. Learning an appropriate attitude towards the dissimilar takes a long time, and the challenge must be repeatedly undertaken if society is to remain united. Analysing such a big city as Berlin, Ewa Wanat illustrates complex problems of contemporary Europe.

18

O času a způsobu modálních sloves v italštině ve srovnání s angličtinou

51%

Klímová E.

|

2020

|

tom 102

|

nr 1

72-86

EN

The article deals with Italian and English modal auxiliaries, considered as non-grammatical competitors of grammatical means, i.e. the verbal mood, acting as indicators of different modal meanings. Within the modality of the utterance, defined as “the grammaticalization of a speaker’s (subjective) attitudes and opinions”, modal auxiliaries may not only be associated with epistemic and deontic modal meanings; they may also contribute to the expression of various illocutionary acts. Thus, they are observed on the borderline between different types of modality. The tense and mood of two Italian modal auxiliaries, potere and dovere, are investigated with the aim to demonstrate how their inflexional forms may correspond to several English modal auxiliaries expressing the same modal meaning. At the same time, the constructions with modal auxiliaries may be considered as analytical deontic and epistemic moods that contribute to the explicit indication of a particular modal meaning.

19

Technologiczne i prawne aspekty wznawiania oraz ustalania przebiegu granic działek ewidencyjnych

51%

Luczynski R.

Acta Scientiarum Polonorum. Geodesia et Descriptio Terrarum

|

2009

|

tom 08

|

nr 3

PL

Praca przedstawia technologiczne i prawne podstawy wykonywania prac geodezyjnych związanych ze wznawianiem znaków granicznych, wyznaczaniem punktów granicznych oraz ustalaniem przebiegu granic działek ewidencyjnych. Omówiono poszczególne przypadki związane z pomiarami granic działek oraz czynności, jakie wykonuje geodeta, w zależności od stanu znaków granicznych na gruncie, a także istniejącej dokumentacji geodezyjno-prawnej. Przypadek pierwszy dotyczy sytuacji, kiedy na gruncie znajdują się nienaruszone znaki graniczne, utrwalone w związku z ustaleniem granicy nieruchomości według stanu prawnego lub w związku z ustaleniem przebiegu granic działek do celów ewidencji gruntów i budynków. Przypadek drugi ma miejsce, kiedy znaki graniczne zostały przesunięte, uszkodzone lub zniszczone, jednak istnieją dokumenty pozwalające na ich wznowienie. Przypadek trzeci - kiedy brak jest dokumentacji, na podstawie której ujawnia się przebieg granic działek w ewidencji gruntów i budynków, lub zawarte w operacie ewidencyjnym dane nie są wiarygodne, albo nie odpowiadają obowiązującym standardom technicznym - związany jest z koniecznością ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych. Ustalenie przebiegu granic działek ewidencyjnych może nastąpić w dwóch trybach - ustalenie przebiegu granic działek do celów ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości) oraz - ustalenie przebiegu granic nieruchomości w postępowaniu rozgraniczenia nieruchomości, mającego na celu ustalenie przebiegu granic według stanu prawnego. Na podstawie omówionych uwarunkowań wynikających z przepisów prawnych i technicznych, związanych z zachowaniem określonych dokładności pomiarów punktów i linii granicznych oraz na podstawie przeprowadzonych prac geodezyjnych przyjętych do ośrodków dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, dokonano oceny istniejącej sytuacji. W celu zlikwidowania niespójności występujących w przepisach prawnych i technicznych - dotyczących ustalania przebiegu granic działek, wynikających przede wszystkim z braku odpowiedniego rozróżnienia granic ustalonych według stanu prawnego od pozostałych granic działek ujawnianych w katastrze nieruchomości - zaproponowano niezbędne do przeprowadzenia zmiany w obowiązujących przepisach prawnych.

EN

This article presents technological and legal aspects of geodesic works related with renewing, marking out of landmarks and establishing borders of lands parcels. In this dissertation were discussed individual cases related with measurement of boundaries and actions that geodesist executes, depending on condition of landmarks and existing geodesic-legal documentation. First case is related with situation when landmarks are not displaced, confirmed by demarcation of boundaries, which was established according to judicial decision or for cadastre purposes. Second case is connected with situation when landmarks were moved, damaged or destroyed although all documentation exists, so can be used to renew them. Third case is related with lack of proper documentation, which reveals delimitation of boundaries in land records or those data are not credible or do not meet the requirements of technological standards. In this sort of situation is necessary to delineate boundaries of lands parcels. Delimitation of boundaries can be made in two procedures - delimitation for lands and properties for cadastre purposes and demarcation of boundaries by judicial decision. An assessment of the actual situation is based on technical regulations and on real geodesic works. In order to eliminate incoherence of technologically - legal area of borders of land parcels - which are result of lack of proper distinguish of boundaries locations for purposes of cadastre from boundaries demarcations established by judicial decision - propositions of changes in existing regulations are also indicated.

20

A “Dark Night.” Extended Concepts in Homo Mysticus for Translational Sciences

44%

Łukiewicz-Kostro R. , Zieliński K.

Kultura i Wartości

|

2023

|

nr 35

121-157

DE

In diesem Artikel soll das zeitgenössische Phänomen der Depression aus einer etwas anderen, spirituellen Perspektive betrachtet werden. Die Erfahrung, die der Karmelitermystiker Johannes vom Kreuz als "dunkle Nacht" beschreibt, erfordert eine neue Sichtweise auf psychische Störungen. Es handelt sich um ein äußerst komplexes, psycho-physisch-spirituelles Phänomen. Es lässt sich ohne eingehende, verantwortungsvolle und interdisziplinäre wissenschaftliche Forschung nicht klar definieren. In diesem Artikel stellen wir unseren Vorentwurf für ein neues Modell zur Diagnose, Behandlung und Heilung der als Depression bezeichneten Zustände vor, das auf qualitativer und quantitativer Forschung unter Anwendung methodologischer Wissenschaften und Instrumente aus den Sozial- und Geisteswissenschaften mit besonderem Schwerpunkt auf der angewandten Linguistik beruht. Weitere Forschungen können und sollten zu einem gemeinsamen Modell führen, das auch mit Wissenschaftlern aus dem Bereich der Medizin und den breit aufgefassten kognitiven Wissenschaften entwickelt wird. Wir sehen auch ein großes Potenzial für unser Modell zusammen mit den Errungenschaften der Medizininformatik im Bereich der Translationalen Medizin.

PL

Artykuł ma na celu spojrzenie na współczesne zjawisko określane mianem depresji z nieco innej, duchowej perspektywy. Doświadczenie określane przez karmelitańskiego mistyka św. Jana od Krzyża mianem "nocy ciemnej" wymaga nowego oglądu w odniesieniu do zaburzeń psychicznych. Jest to zjawisko niezwykle złożone, psycho-fizyczno-duchowe. Nie można go jasno zdefiniować bez dogłębnych, odpowiedzialnych i interdyscyplinarnych badań naukowych. W niniejszym artykule przedstawiamy naszą wstępną propozycję nowego modelu diagnozowania, terapii i leczenia stanów określanych jako depresja przy zastosowaniu badań jakościowych i ilościowych z zastosowaniem nauk metod i narzędzi nauk społecznych i humanistycznych ze szczególnym uwzględnieniem jezykoznawstwa stosowanego. Dalsze badania mogą i powinny doprowadzić do wspólnego modelu opracowanego też z naukowcami z obszaru medycyny oraz szeroko pojętych nauk kognitywnych. Dostrzegamy też ogromny potencjał naszego modelu wraz ze zdobyczami informatyki medycznej w obszarze medycyny translacyjnej.

EN

The paper aims to grasp a contemporary phenomenon known as depression from another, i.e. spiritual angle. The experience described by a Carmelite monk and mystic John of the Cross as “dark night” requires a new scientific panorama with reference to contemporary mental disorders. It constitutes a highly complex physical, mental and spiritual phenomenon. Therefore, it cannot be defined without in-depth, credible, responsible and well-justified interdisciplinary research. In this paper, we propose a new model of diagnosis, therapy and treatment of the “liminal spaces” states regarded as depression with the use of quantitative and qualitative mixed-methods and tools in social sciences and humanities, including digital humanities and applied linguistics. Further research may and should lead to a common model developed also with medical scientists. We also see a great and very promising potential of our model developed together with the achievements of medical informatics, narrative and translational medicine and translational sciences in general.