Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Portret polskich superbohaterów w obrazie Jana Komasy Miasto 44

100%

Sosnowska J.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2023

|

tom 14

|

nr 4

155-177

EN

The article presents the issues of the film portrait as an element of the construction of the film work and the creation of the protagonist. Subsequent fields of art in which the portrait develops offer new means and possibilities of telling about the character (protagonist). A strong element creating the construct of a film work is a portrait, both in a formal and psychological dimension. The undertaken research combines the analysis of the film portrait with the contemporary genre tendency in cinematography, which is comic and superhero cinema. Jan Komasa created a modern, eclectic image of historical events in the film Warsaw 44 about the Warsaw Uprising, combining the convention of superhero films with a historical story that recreates the authentic events of World War II. By analyzing elements of visual arts (e.g. composition, colors, perspective, relations of light and shadow) and film elements (such as music and sound, movement, editing and the use of special effects), it was possible to show inspiration from superhero cinema and indicate the possibilities of a portrait in reflecting the mental and physical characteristics of the heroes.

PL

Artykuł przestawia problematykę portretu filmowego jako elementu konstrukcji dzieła filmowego i kreacji bohatera. Kolejne dziedziny sztuki, w ramach których rozwija się portret, oferują nowe środki i możliwości opowiadania o postaci (bohaterze). Silnym elementem tworzącym konstrukt dzieła filmowego jest portret zarówno w wymiarze formalnym, jak I psychologicznym. Podjęte badania łączą analizę portretu filmowego ze współczesną tendencją gatunkową w kinematografii, jakim jest kino komiksowe i superbohaterskie. Jan Komasa stworzył nowoczesny, eklektyczny obraz wydarzeń historycznych w filmie Miasto 44 o Powstaniu Warszawskim, łącząc konwencję filmów o superbohaterach z opowieścią historyczną, odtwarzającą autentyczne wydarzenia II wojny światowej. Poprzez analizę elementów sztuk plastycznych (m.in. kompozycji, kolorystyki, perspektywy, stosunkach światła i cienia) oraz elementów filmowych (takich jak muzyka i dźwięk, ruch, montaż i zastosowanie efektów specjalnych) udało się ukazać inspiracje kinem superbohaterskim oraz wskazać na możliwości portretu w oddawaniu psychicznych i fizycznych cech bohaterów.

2

The image of dragon in literature. Pedagogical perspectiveon the basis of John Ronald Reuel Tolkien’s Hobbit

100%

Hyla A.

Konteksty Pedagogiczne

|

2018

|

tom 2

|

nr 11

207-218

PL

Artykuł koncentruje się na analizie literackiej postaci smoka, od-nosząc się do Hobbita J.R.R. Tolkiena jako przykładu, przy wykorzystaniu per-spektywy pedagogicznej. Smok jako antagonista jest powracającym motywem literackim, zwłaszcza w literaturze fantastycznej, razem z bohaterem reprezentuje trudną i niejednoznaczną walkę dobra ze złem. Smok Smaug oraz stykające się z nim postacie, wraz z ich kodami moralnymi i motywacjami, są analizowa-ne w kontekście innych podobnych klasycznych dzieł literackich, np. Beowulf. Następnie autor przedstawia, jak dyskusja o postaci antagonisty w klasie, przy użyciu różnych metod kształtowania moralności, może korzystnie wpłynąć na rozwój kodeksu moralnego i inteligencji emocjonalnej dzieci.

EN

This article focuses on the dragon character in literature, taking Tol-kien’s Hobbit as an example while employing a pedagogical perspective. The dra-gon, as the antagonist, is a recurring motif in literary fiction, especially in fantasy, and together with the hero represents the struggle between good and evil. Smaug the dragon and other characters, as well as their moral codes and motivations, are analysed in the context of other similar classic literary works, e.g. Beowulf. The author then proceeds to present how discussing the antagonist character in class, and using various methods for forming morality, may benefit the development of children’s moral code and emotional intelligence.

3

Strażak Teofil Firlik – pionier Szczecina

100%

Wejman G.

Studia Paradyskie

|

2017

|

nr 27

237-254

PL

Straż Pożarna ma w naszej ojczyźnie wysoką pozycję i jest wyjątkowa ceniona przez społeczeństwo. Ostatnie lata i miesiące dobitnie o tym świadczą. 95. rocznica urodzin Teofila Firlika, strażaka i pioniera Szczecina skłoniła autora do przygotowania niniejszego artykułu o tym bohaterskim człowieku. Dla strażaka Teofila Firlika, który przybył do Szczecina 4 maja 1945 r., miał to być początek nowego, powojennego życia. Z nim wiązał duże plany, marzenia i zapewne bardzo wierzył, że jest w stanie je zrealizować w nowej rzeczywistości. Niestety, zginął na posterunku 9 maja. Był on jednym z pierwszych, którzy oddali życie w powojennym Szczecinie. Dawni mieszkańcy Szczecina nazwali ulicę jego imienia, ufundowali mu tablicę pamiątkową i budynek, który idealnie pasuje do ulicy. Jest on dla szczecińskich strażaków symbolem walki z ogniem, a dla mieszkańców Szczecina – bohaterem.

EN

Fire Service in our country has a high position and is particularly appreciated by society. Recent years and months have clearly demonstrated this. The 95th anniversary of the birthday of Teofil Firlik, a fireman and pioneer of Szczecin has prompted the author to prepare this article about this heroic man. For fireman Teofil Firlik who came to Szczecin on 4 May 1945, it was to be the be-ginning of a new, post war life. He associated with this some big plans, dreams and very probably believed that he was able to purse them in the new reality. Unfortunately, he died when being on duty on 9 May that year. He was one of the first who gave their lives in the post-war Szczecin. Former Szczecin’s residents named a street after him, founded a commemorative plaque and a building which perfectly fits to the street. For the Szczecin’s firemen, he is a symbol of fire fighting, and a hero for the Szczecin’s residents.

4

Nieśmiertelny i dobroczynny. Historyczne badanie genezy i charakteru sławy Stanisława Staszica

100%

Wesołowski A.

Kwartalnik Historyczny

|

2018

|

tom 125

|

nr 1

PL

Artykuł zadaje pytania o niezwykłą popularność Stanisława Staszica (1755–1826), której kulminacją był jego pogrzeb - spontaniczna manifestacja uczuć patriotycznych tysięcy mieszkańców Warszawy. Autor twierdzi, że postać Staszica była postrzegana przez pryzmat działalności filantropijnej, opisuje ewolucję jego wizerunku jako filantropa oraz prezentuje pogłębioną kontekstualizację źródeł tej popularności. The article asks questions about the unusual popularity of Stanisław Staszic (1755–1826), that culminated during his funeral - a spontaneous manifestation of patriotic feelings of thousands Varsovians. The author maintains that the figure of Staszic was perceived by a prism of his philanthropic activity and describes the evolution of his image as philanthropist, offering at the same time a broadened contextualization of the reasons for such popularity.

5

Jan Palach w czeskiej poezji

100%

Kulmiński R.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2017

|

nr 7(10)

243-256

EN

The article tackles the analysis of lyrical pieces dedicated to Jan Palach. From the extensive material, including inter alia Kazimierz Wierzyński’s poem Na śmierć Jana Palacha w Pradze broadcasted by the radio station of Radio Free Europe, or the piece written by a popular Bulgarian poet, Valery Petrov, entitled Self-immolation, I have selected only those works which were created in Czechoslovakia right after Jan Palach had committed self-immolation. The primary reason for such a selection is that they were composed shortly after Palach’s act and were written by Czech and Slovakian poets emotionally committed to the dramatic political suicide of a young Prague student and experienced the events of January 1969 directly. As a consequence, the following works remain in my interest: Miroslav Holub’s Praha Jana Palacha and Josef Kainar’s Bolest at’ mi poví, published in a weekly magazine of the Association of Czechoslovakian Writers “Letters” on 23rd January 1969, Jan Skácel’s Hořící keř, as well as the poem by Pavol Horov Malé rekviem za Jana Palacha a iných, both published in “Letters” on 6th and 13th February accordingly, and the poem written on 30th January 1969 by Jan Zábrana entitled První (Noc v Tatrách). The aspects I am mainly interested in in the works referred to above are the manners of articulating the heroization of Jan Palach and his act. Indeed, these poems constitute a part of heroic discourse, they create heroic narration and present the self-immolated person in a blaze of glory as an indisputable hero

6

„To jest wojna!”. Medialne narracje o protestach kobiet

100%

Sobczak B.

Res Rhetorica

|

2022

|

tom 9

|

nr 1

69-87

EN

The subject of the rhetoric analysis is the media narratives of four weeklies: the liberal “Newsweek” and “Polityka”, and the conservative “Sieci” and “Do rzeczy”, about women’s protests that took place in Poland from October 22, 2020 to the beginning of March under the umbrella of the All-Poland Women’s Strike. The purpose of the analysis is to show how the various media construct a system of notions about the causes of the protests and how they describe their course. The main focus is, above all else, on such rhetoric narration issues as: the tools for building the world order and the types of characters and how they were constructed (motivations, relationships between them, values and intentions attributed to them). In the case of each weekly, the narrative is consistent at both micro level, i.e. within individual articles, and macro level. This consistency is based on the compatibility of opinions used by authors of individual texts, the construction of a specific image of the world and the language used by each weekly.

PL

Przedmiotem analizy retorycznej są medialne narracje czterech tygodników: liberalnych „Newsweeka” i „Polityki” oraz konserwatywnych „Sieci” i „Do rzeczy”, o protestach kobiet, które odbywały się w Polsce od 22 października 2020 roku do początku marca pod szyldem Ogólnopolskiego Strajku Kobiet. Celem analizy jest pokazanie, w jaki sposób różne media konstruują system wyobrażeń na temat przyczyn protestów i jak opisują ich przebieg. W centrum zainteresowania znalazły się przede wszystkim takie zagadnienia retoryki narracji, jak: narzędzia budowania porządku świata oraz typy bohaterów i sposoby ich konstruowania (motywacje, relacje między nimi, przypisywane im wartości i intencje działania). W przypadku każdego z tygodników można mówić o spójności narracji zarówno na poziomie mikro, a więc pojedynczych artykułów, jak i na poziomie makro. Spójność ta opiera się na zgodności sądów, którymi posługują się autorzy poszczególnych tekstów, konstruowaniu określonego obrazu świata i języku, jakiego używa każdy z tygodników.

7

Od przeszłości do teraźniejszości. O kryminałach Pawła Jaszczuka

100%

Chłosta-Zielonka J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2023

|

tom 66

|

nr 1

271-287

EN

The aim of the article is to present the work of Paweł Jaszczuk, an author of crime novels associated with the Warmia and Mazury region. He was the laureate of the second edition of the Grand Caliber Award in 2005. The presentation of his crime novels is to show that in his creative method, on the one hand, there is a visible tendency to emphasize topics related to the past, and on the other hand, the mechanism of combining historical narrative with pop culture threads.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie twórczości Pawła Jaszczuka, który dzięki swoim dokonaniom stał się reprezentatywny, zarówno dla literatury kryminalnej, jak i dla środowiska Warmii i Mazur. Od wielu lat pisze powieści kryminalne, przyczyniając się do rozwoju odmian gatunku, a jednocześnie korzystając z tej formy, porusza ważne współcześnie tematy. W jego utworach widać także przebieg pewnego procesu: rozpoczynając od narracji historycznej, w której ważne miejsce pełniła przeszłość, coraz częściej zabiera głos w sprawie teraźniejszości i jej wyznaczników: dominacji polityki w życiu, rozprzestrzeniania się kultury masowej, rozpadu rodziny czy wszechobecnego ageizmu. Przedstawienie jego powieści kryminalnych ma wykazać, że w jego metodzie twórczej z jednej strony widoczna jest tendencja do eksponowania tematów związanych z przeszłością, a z drugiej strony mechanizm łączenia narracji historycznej z wątkami popkulturowymi.

8

The image of dragon in literature. Pedagogical perspectiveon the basis of John Ronald Reuel Tolkien’s Hobbit

100%

Hyla A.

Konteksty Pedagogiczne

|

2018

|

tom 2

|

nr 11

207-218

PL

Artykuł koncentruje się na analizie literackiej postaci smoka, od-nosząc się do Hobbita J.R.R. Tolkiena jako przykładu, przy wykorzystaniu per-spektywy pedagogicznej. Smok jako antagonista jest powracającym motywem literackim, zwłaszcza w literaturze fantastycznej, razem z bohaterem reprezentuje trudną i niejednoznaczną walkę dobra ze złem. Smok Smaug oraz stykające się z nim postacie, wraz z ich kodami moralnymi i motywacjami, są analizowa-ne w kontekście innych podobnych klasycznych dzieł literackich, np. Beowulf. Następnie autor przedstawia, jak dyskusja o postaci antagonisty w klasie, przy użyciu różnych metod kształtowania moralności, może korzystnie wpłynąć na rozwój kodeksu moralnego i inteligencji emocjonalnej dzieci.

EN

This article focuses on the dragon character in literature, taking Tol-kien’s Hobbit as an example while employing a pedagogical perspective. The dra-gon, as the antagonist, is a recurring motif in literary fiction, especially in fantasy, and together with the hero represents the struggle between good and evil. Smaug the dragon and other characters, as well as their moral codes and motivations, are analysed in the context of other similar classic literary works, e.g. Beowulf. The author then proceeds to present how discussing the antagonist character in class, and using various methods for forming morality, may benefit the development of children’s moral code and emotional intelligence.

9

Dychotomia postrzegania bohaterstwa w opinii oficerów starszych Sił Zbrojnych RP

100%

Krakowski K.

Wiedza Obronna

|

2021

|

tom nr 2

11--28

PL

Patriotyzm jako kategoria etyczno-moralna pełni ważną rolę w życiu społecznym w tym także w utrzymaniu zdolności państwa do zapewnienia oczekiwanego poziomu bezpieczeństwa narodowego. Obecne szerokie pojmowanie patriotyzmu i jego roli wynika z tradycji kulturowej a determinowane było ponad tysiącletnią burzliwą historią państwa polskiego. Aby kształtować postawy patriotyczne (obywatelskie przedkładanie dobra wspólnego nad dobro osobiste) celowym jest posługiwać się w procesie wychowania wzorcami osobowymi patriotyzmu i antypatriotyzmu. Poprzez poszukiwanie i wskazywanie ideałów moralnych, epistemicznych, w tym także patriotycznych na potrzeby praktyki wychowawczej zaspokaja się oczekiwanie młodzieży na autorytety, wzorce osobowe posiadające te wszystkie cechy, wartości do których w działalności wychowawczej dążymy. Celem badań była identyfikacja współczesnych wzorców patriotycznych oficerów starszych Sił Zbrojnych RP. W badaniach własnych zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, technikę ankietowania. Wyniki badań pozwalają na następujący wniosek ogólny: zauważalna dychotomia postrzegania postaci jako wzorców patriotyzmu lub antypatriotyzmu jest konsekwencją postrzegania tych samych czynów dwubiegunowo - jako bohaterstwa lub antybohaterstwa.

EN

Patriotism as an ethical and moral category plays an important role in social life, including maintaining the state's ability to ensure national security. The current wide understanding of patriotism and its role follows from the cultural tradition and was determined by over a thousand years of turbulent history of the Polish state. To shape patriotic loyalism (common good over personal good), it is purposeful to use patterns of patriotism and anti-patriotism in the process of education. By seeking and emphasizing a moral and epistemic ideals, including patriotic ones for the needs of educational practice, the young people's expectations for authorities, personal patterns possessing all these qualities and values that we strive for in educational activity are satisfied. The aim of the study was to identify contemporary patriotic patterns of officers of the senior Polish Armed Forces. The article presents the results of research on the personal patterns of senior officers. A noticeable dichotomy of perceiving characters as models of patriotism or anti-patriotism is a consequence of perceiving the same bipolar acts - as heroism or anti-heroism.

10

„Listka jednego, ni ząbeczka w liściu”. Norwid – poza romantyzmem

85%

Chlebowski P.

Studia Norwidiana

|

2021

|

tom 39

127-168

EN

The article polemicizes with those findings in the history of literature that situate Norwid’s output within the Romantic movement, especially conclusions drawn by Zofia Stefanowska, Zofia Trojanowiczowaand Edward Kasperski, but also certain ideas developed by Rev. Antoni Dunajski, who argues that the poet’s historiosophic reflection is rooted in Hegelian dialectics (or German philosophy in general), seasoned with the Christian tradition and readings from the Bible. The authoremphasizes certain properties of Norwid’s poetics: an original concept of the protagonist, a personalist concept of history, irony, and the development of both the lyrical subject and the virtual lyrical audience, which all decidedly confirm that the poet functioned outside the said literary and ideological movement. These claims are also informed by the idea that even though Norwid operated beyond the Romantic convention, he would not embrace some other, existing trend (e.g. positivism or Parnassianism), or already represent one from the future (e.g. modernism). Instead, as a pre-modernist and precursor of contemporary lyricism, or a symbolist, he foreshadowed future literary movements. Accordingly, the article claims that Norwid’s work constitutes a separate and original phenomenon, at least in Polish literature.

PL

Artykuł stanowi polemikę z dotychczasowymi ustaleniami historycznoliterackimi, które sytuują dzieło Norwida w ramach nurtu romantycznego: zwłaszcza z koncepcjami Zofii Stefanowskiej, Zofii Trojanowiczowej czy Edwarda Kasperskiego, ale także z pomysłami ks. Antoniego Dunajskiego, wyprowadzającymi historiozoficzną refleksję poety z dialektycznej myśli Hegla (albo ogólnie: tzw. filozofii niemieckiej), przyprawionej chrześcijańską tradycją i lekturą Biblii. Artykuł zwracał uwagę na niektóre cechy i właściwości poetyki Norwida, jak: oryginalna koncepcja bohatera, personalistyczna koncepcja dziejów, ironia czy ukształtowanie podmiotu lirycznego oraz wirtualnego odbiorcy lirycznego, które w sposób zdecydowany zaświadczają o funkcjonowaniu poety poza wskazanym nurtem literackim oraz ideowym epoki. Zarazem tym ustaleniom przyświeca myśl, że twórca Vade-mecum poruszając się poza romantycznymi konwencjami niekoniecznie musiał wpisywać się w jakiś inny, już istniejący nurt (jak np. pozytywizm, parnasizm), czy też taki, który dopiero zaistnieje w przyszłości (np. modernizm): jego dzieło stanowiłoby wówczas zapowiedź owego nurtu (jako premodernista, jako prekursor współczesnej liryki, jako symbolista etc.). Autorowi artykułu przyświeca zatem refleksja o odrębności, fenomenie Norwida i jego oryginalnej spuścizny przynajmniej na tle literatury polskiej.

11

Robinsonada na scenie albo dzieje nieudanej adaptacji

80%

Maleszyńska J.

Porównania

|

2019

|

tom 25

|

nr 2

113-126

EN

The article discusses Jacques Offenbach’s operetta Robinson Crusoe, whose libretto is based on the great 1719 novel by Daniel Defoe by the same title. The adaptation by French librettists in the late 19th century is a far cry from the original narrative. The novel, an epic hymn to human resourcefulness and resilience, became a light comedy with a trite story line and without a deeper message. The analysis of two formally very different texts with the same protagonist brings about a conclusion of an innate impossibility of translating a grand novel to a comedy stage.

PL

Artykuł Robinson na scenie czyli dzieje nieudanej adaptacji dotyczy opery komicznej Robinson Crusoe Jacquesa Offenbacha, której libretto powstało w oparciu o fabułę wielkiej powieści Daniela Defoe. Adaptacja, dokonana przez francuskich librecistów w drugiej połowie XIX wieku, daleko odbiegła od epickiego pierwowzoru i z powieści będącej epickim hymnem na cześć ludzkiej zaradności i siły przetrwania uczyniła błahą komedię z banalną akcją i bez głębszego przesłania. Porównanie dwóch różnych gatunkowo tekstów o tym samym bohaterze przynosi wniosek o organicznej nieprzekładalności monumentalnej powieści, szczególnie na komedię, przeznaczoną na scenę muzyczną.

12

Teatr Tadeusza Różewicza

80%

Fik M.

Pamiętnik Teatralny

|

1974

|

tom 23

|

nr 1

3-16

EN

What postulates with regard to theatre are put forth by the dramaturgy of an author regarded as a nihilist and an antichrist of culture? The dramatic works and theoretical statements of Tadeusz Różewicz challenge all theatre conventions, targeting fashions, snobberies, and habits. At the same time, they consistently attempt to develop an aesthetic that best reflects the characteristics of the contemporary world. The negation of the dominant modes of constructing protagonists or action in drama not only reflects the chaos and disintegration of the surrounding reality, but also brings attempts at creating new model situations in which Man and Humankind have found themselves. Różewicz’s new protagonists – ageless, faceless, nameless, unindividualized and mechanized – influence the character of the action or lack of action in his dramas. The “openness” of the internal composition has varying degrees, and the “looseness” of the construction does not imply randomness or arbitrariness. Różewicz is consistent in exposing stereotypes at the word, sentence, and dialogue levels, while at the same time images created in stage directions occupy an increasing amount of space in his texts. Due to his lack of confidence in lengthy dialogues, his drama annexes extra-verbal territories. The freedom that Różewicz leaves to the producers is therefore highly limited.

PL

Co postuluje wobec teatru dramaturgia autora uważanego za nihilistę i antychrysta kultury? Utwory dramatyczne i wypowiedzi teoretyczne Tadeusza Różewicza kwestionują wszelkie konwencje teatralne, wymierzone są w mody, snobizmy, nawyki. Jednocześnie konsekwentnie podejmują próby wykształcenia estetyki najlepiej oddającej cechy współczesnego świata. Negacja dotychczas stosowanych konstrukcji bohatera czy akcji dramatu wyraża nie tylko chaos i rozbicie otaczającej rzeczywistości, ale przynosi także próby konstruowania nowych modelowych sytuacji, w jakich znalazł się Człowiek i Ludzkość. Nowi bohaterowie Różewicza – bez wieku, twarzy, imion, odindywidualizowani i zmechanizowani – wpływają na charakter akcji lub też braku akcji jego dramatów. „Otwartość” wewnętrznej kompozycji ma różne stopnie, a „luźność” budowy nie oznacza przypadkowości ani dowolności. Różewicz konsekwentnie obnaża stereotypy na poziomie wyrazów, zdań i dialogów, a jednocześnie w jego tekstach coraz więcej miejsca zajmują obrazy ustanawiane didaskaliami. Brak zaufania do rozwlekłych dialogów prowadzi do zaanektowania przez dramat rejonów pozasłownych. Swoboda, jaką pozostawia Różewicz inscenizatorom, jest zatem niezwykle ograniczona.

13

Radical Communication Types in William H. Gass’s "The Tunnel"

80%

Sushko S.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2021

|

tom 6

|

nr 1

136-161

PL

"The Tunnel" W. H. Gassa charakteryzuje szeroko pojeta radykalna komunikacja. W powieści tej odnajdujemy wiele rodzajów radykalnych słów i myśli oraz odniesień do różnorodnych tematów nacechowanych radykalizmem, zarówno w obszarze życia publicznego, jak i prywatnego. Powieść ta łączy zróżnicowane i innowacyjne techniki eksperymentalne, a także, w wielu przypadkach, ukazuje przewagę języka i formy nad treścią. Celem niniejszego artykułu jest wskazanie, że autentyczność i mnogość form radykalnej komunikacji ukazanych w analizowanej powieści może być wyrażona poprzez rozdzielenie roli narratora występującego w pierwszej osobie (Ich-Erzähler) i autora. Wskazujemy, że autentyczność narracji kontroluje radykalną zawartość, zaś radykalna kompozycja, język i styl powieści leżą u podstaw kolejnego zbioru stylów radykalnej komunikacji, co odzwierciedla wyrażone tu zamiłowanie Grassa do fikcji eksperymentalnej. Niniejszy artykuł wyróżnia następujące rodzaje stylów radykalnej komunikacji: „przerwanie monotonii narracji”, „intensyfikację nienawiści”, „synowską niechęć do wybaczenia”, „przywoływanie odrazy”, „wywoływanie niezrozumienia/nieczytelności”, „zaakcentowanie całkowitego krytycyzmu”, „degradację metanarracji”, „ambiwalentne ukazywanie wojny i Holocaustu”, „obrazowy styl komunikacji”, „styl komunikacji typowy dla radykalnie strukturyzowanej kompozycji”, „komunikacyjny styl ozdobników słownych”, „upiększanie” oraz „próżność” (postrzegana tu jako figura retoryczna).

EN

Radical communication largely characterizes W. H. Gass’s The Tunnel. The novel incorporates many forms of radical speech and thought, it unfolds a number of radically charged issues of public and private life. It features a multitude of innovative experimental techniques and, in many instances, it demonstrates predominance of language and form over the content. In this paper, we have ascertained that the authenticity and multitude of radical communication forms in the said novel can essentially be grasped in terms of disjointing the Ich-Erzähler’s narrative voice and the authorial one. It has been ascertained that the sincerity in narrative largely governs its radical content while the book’s radical composition and radical language and style form the second set of the radical communication styles in the novel, reflecting Gass’s bent on experimental fiction. In the paper, the following radical communication style varieties have been singled out: “breaking the narrative monotony,” “hate intensifying,” “filial unwillingness to forgive,” “revulsion invoking,” “provoking indecipherability/unreadability,” “accentuated total criticism,” or “downgrading metanarratives,” “ambivalent portrayal of the war and Holocaust,” “pictorial communication style,” “communication style of radically structured composition,” “communication style of verbal adornment,” “embellishment,” “conceit” (as a figure of speech).

14

Вобраз Тадэвуша Касцюшкi як мастацкi канцэпт у беларускай грамадзянскай лiрыцы

80%

Трафiмчык А.

Białorutenistyka Białostocka

|

2016

|

tom 8

PL

Analiza materiału pokazała, że białoruscy poeci i tłumacze często wykorzystują obraz Tadeusza Kościuszki jako koncepcji twórczej począwszy od XIX wieku (z przerwą w czasach sowieckiej). Większość poetów posługuje się tą postacią historyczną jako symbolem w kontekście liryki publicystycznej. Uczucia patriotyczne mają charakter litewsko-białoruski bez rozgraniczania na litewskość i białoruskość. Jednocześnie podkreślono obecność różnych epok historycznych na ziemiach współczesnej Białorusi.

EN

According to the analyzed examples the artistic image of Kostyushko has been widely used as a concept by Belarusian poets and translators since the 19th century. They broke with this tradition in Soviet times. The image of the hero functions as a symbol in the cultural and historic discourse of Belarusian poets. The patriotic feelings are of Lithuanian-Belarusian nature without the division into Lithuanian or Belarusian type. The presence of various historical periods on the territory of modern Belarus has been emphasized.

15

Uwikłanie bohatera w mit – drogi duchowego wyzwolenia

80%

Popek K.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2016

|

tom 28/1

191-216

EN

The work is a frame study of heroism, which manifests itself in particular living people and in mythological characters, heroes concerned for welfare, beauty and truth in everyday struggles. It presents the fates of the mythical benefactors of humanity as well as humans absorbed by efforts for their spiritual salvation. The background of the stated problem concerning the entanglement of the hero into myth is “the philosophical disenfranchisement of art". This issue is a specific basis for the presenting of the figure of fined for his noble intentions Prometheus from the painting by Rubens. Referring to the heroism of the people, we can see that it is also not free of sacrifices. It turns out that there is no turning back from the destination, which is the life of every human according to his own conviction. However, only the awareness of the entanglement into myth and the practice of one’s personal religious belief in spiritual liberation can bring the expected relief in the form of true grace.

16

Ślaz – nieoznaczone axis mundi w imaginarium Lilli Wenedy

80%

Grzegórzek M.

Ruch Literacki

|

2022

|

nr 1

15-32

EN

This is a deconstructive reading of Juliusz Słowacki's Lilla Weneda, focusing on Ślaz, an enigmatic character usually marginalized in interpretations of this quasi-historical Romantic drama. Drawing on Professor Marta Piwińska's study of ‘Lilla Weneda’ in Dramat polski: Interpretacje (2001), this article explores the gaps and fissures in Słowacki's text. While complementing her analysis with a number of alternative readings, this article also uses deconstruction to challenge some of the points that are embedded in the traditional reception of the drama.

17

TEMATYKA HAGIOGRAFICZNA I IDEA ŚWIĘTOŚCI STARORUSKIEJ W TWÓRCZOŚCI BORYSA ZAJCEWA

80%

Kuca Z.

|

tom 18

49-59

PL

Ideę świętości w twórczości Borysa Zajcewa można rozpatrywać na czterech płaszczyznach semantycznych: 1) świętość jako świętość, tzn. właściwość cechująca Boga i Jego wybrańców, której osiągnięcie jest dla nich możliwe w procesie theosisu (ubóstwienia); 2) świętość jako numinosum, czyli szczególny wymiar transcendencji, wywołujący w psychice ludzkiej określone przeżycia; 3) świętość jako sacrum, czyli wyższa sfera bytu, ontologiczna rzeczywistość, pierwotne realia objawiające się w hierofaniach; 4) świętość jako doskonałość, cnota moralna osiągana przez człowieka w trakcie osobistego rozwoju. Wszystkie te semantyczne płaszczyzny idei świętości obecne są w utworach B. Zajcewa w mniejszym lub większym stopniu. Świętość jako transcendentna właściwość Boga, dostępna w sakramencie theosisu, pojawia się u bohaterów, którzy przechodzą transformację świadomości religijnej. Świętość jako sacrum, w bardziej uogólnionym znaczeniu, również zajmuje istotne miejsce w analizowanych tekstach literackich. Chodzi tu zwłaszcza o sakralizację Rosji przez pryzmat idei Świętej Rusi, ponowne przemyślenie jej podstaw moralnych, przegląd duchowych tradycji. Świętość jako doskonałość człowieka jest obecna w każdym utworze emigracyjnym B. Zajcewa.

EN

The phenomenon of holiness in Boris Zaycev’s works can be dealt with on four semantic levels: 1) holiness as holiness, i.e. a property characterising God and His chosen ones, the attainment of which is possible for them in the process of theosisu (deification/worship); 2) holiness as numinosum, which is a special dimension of transcendence, which creates particular experiences in human psyche; 3) holiness as sacrum, which is a higher sphere of being, an ontological reality, the primeval realities which reveal themselves in hirophanies/hyrophanies; 4) holiness as perfection, a moral virtue reached by a human being in the process of personal development. All of these semantic planes of the concept of holiness are present in B. Zaycev’s works to a lesser or greater extent. Holiness as a transcendent attribute of God, accessible in the sacrament of theosisu appears in the heroes who undergo a transformation of a religious awareness. Holiness as sacrum, in a more general sense, also takes a significant place in the analysed literary texts. What is meant here is especially the sacralisation of Russia through the prism of the idea of the Holy Rus, a rethinking of its/her moral fundaments, a review of spiritual tradition. Holiness as perfection of man is present in every migratory work by B. Zaycev.

18

Bohater groteskowy "Ferdydurke" Witolda Gombrowicza w przekładzie Katariny Šalamun-Biedrzyckiej

80%

Osmólska M.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2012

|

tom 3

|

nr 1

119-132

SL

Groteska je estetska kategorija, ki ruši ustaljeno predstavo o svetu, predstavlja sestavljenost in tuje oblike pojavov, ki vzbujajo začudenje. Na Poljskem se je izraz groteska prvič pojavil na začetku XIX. stoletja kot izposojenka iz nemškega jezika. Raziskovalci književnosti in umetnosti XX. stoletja trdijo, da se je groteska v poljski književnosti pojavila ob koncu modernizma. Možen je tudi drugačen pogled, ki pravi, da je bila umetnost modernizma groteskna skoraj v celoti. Groteska v romanu Ferdydurke obsega vsa področja dela, tudi jezik. Ta groteskni jezik, ki ga med drugim zaznamujejo neologizmi, prepletanje patetičnega in pogovornega jezika, je lahko izziv za prevajalca. Pri oblikovanju grotesknega lika pomembno vlogo odigravajo deli telesa (npr. ritka in fris), ki imajo v romanu simboličen pomen. Pisatelj uporablja tudi neologizme in ruši besedni red, da bi dosegel grotesken učinek dogodkov. Prevajalka si je prizadevala, da bi v prevodu ohranila enako sliko grotesknega lika, čeprav ni mogla včasih premagati jezikovnih ovir. Ohranila je enak pomen na leksikalnem in skladenjskem področju. Prevajalka oponaša skladenjske strukture izvornega besedila ali uporablja druge slovnične kategorije. Vsak prevajalec namreč mora ohraniti v prevodu enak model sveta.

EN

The grotesque is an aesthetic category, which undermines the conventional and acknowledged image of the world, illustrates the complexity of certain phenomena and their other surprising aspects. In Poland the term „grotesque”, being a calque from German, was first used at the threshold of the 19th-century. However, according to the Polish 20th-century literature and art researchers, grotesque becomes prominent in Polish literature on the verge of modernism. The assumption that modernist art had an almost entirely grotesque character cannot however be ruled out. Grotesque manifests itself in the novel Ferdydurke on each level of the work, including language. The grotesque character of the language is shown among other things through neologisms and a mixture of pompous and colloquial style. Body parts (such as bottom and mug), having a symbolic meaning throughout the novel, play an important part in giving the figures their grotesque character. The language of the novel may undoubtedly constitute a problem for the translator, as the writer uses neologisms and disturbs the word order to achieve a grotesque character of events. The translator tried to deliver an identical image of the grotesque character in her translation. Frequently, the translator couldn’t however disturb the correctitude of the Slovenian language. She preserves the sense of the original on the lexical and syntactic level through imitating the syntactic structures of the original or through replacing them with other grammatical categories. Each translator must recreate the model of the world embedded in the source text.

19

Мифологемы „святость” и „страстность” в женском и мужском началах (роман Ивана Шмелева Пути небесные)

70%

Kuca Z.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

tom 62

|

nr 7: Słowianoznawstwo

131-145

PL

Niniejszy artykuł został poświęcony analizie mitologemów „świętość” i „namiętność” na przykładzie pierwiastka kobiecego i męskiego w powieści Iwana Szmielowa Drogi Niebiańskie. Namiętność jest pokazana jako binarna opozycja do świętości. A więc świętość jest rozumiana między innymi jako doskonałość, cnota moralna osiągana przez człowieka w trakcie osobistego rozwoju, namiętność – jako stan silnego i nieodpartego uczucia do drugiej osoby. W przypadku głównej bohaterki powieści ta droga rysuje się od świętości do namiętności, która się pojawia w momencie pojawienia się pierwiastka męskiego, natomiast bohater, którego charakteryzuje namiętność, w określonym momencie, dzięki relacji z główną bohaterką, staje się ureligijnioną osobą.

EN

The present article is devoted to analysis of the mythologems “holiness” and “passion” on the example of the feminine and masculine elements in Ivan Shmelyov’s novel The Heavenly Ways. Passion is shown as a binary opposition to holiness. Hence, holiness is understood, among others, as perfection, a moral virtue achieved by a man in the course of his personal development, and passion – as a state of strong and irresistible emotion directed at another person. In the case of the main protagonist of the novel this way leads from holiness to passion, which appears at the moment when a masculine element appears; on the contrary, the male hero who is characterized by passion, at adefinite moment, owing to a relation with the main female protagonist, becomes a religious person.

RU

Данная статья является попыткой анализа мифологем „святость” и „страстность” вженском и мужском началах на примере романа Ивана Шмелева Пути небесные. Страстность является бинарной оппозицией к святости. Мифологемы „страстность” и„святость” неразрывно связаны с русской культурой. Русское народное православное сознание соединило в себе характеристики двух этих концептов. Святость подразумевает совершенство человека, как нравственное качество, достигаемое в процессе духовного роста. Под страстностью понимается, прежде всего, состояние сильного влечения к другому человеку, желание или стремление полного им обладания. Мифологемы „святость” и „страстность” в случае главных героев романа взаимопроникают. С самого начала романа женскому образу приписывается „святость”, мужскому „страстность”. Женское начало восполняется „страстностью” при появлении мужского начала, которое в свою очередь наполняется „святостью” благодаря появлению женского начала.

20

УКРАЇНСЬКА РЕЦЕПЦІЯ ПОЛЬСЬКОГО ХУДОЖНЬОГО РЕПОРТАЖУ: ПОСТРАДЯНСЬКІ РЕЦИДИВИ І СИНДРОМ ПОСТКОЛОНІАЛЬНОЇ ПУСТКИ

70%

Нахлік О.

Studia Ukrainica Posnaniensia

|

2020

|

tom 8

|

nr 2

163-175

PL

Po raz pierwszy w literaturoznawstwie ukraińskim została przeanalizowana specyfika ukraińskiej recepcji reportaży J. Hugo-Badera opisujących postradziecką rzeczywistość na terenach Rosji, Ukrainy, Mołdawii i Naddniestrza. Dla odbiorców ukraińskich szczególnie ważne jest odczytywanie tych tekstów przez pryzmat własnego doświadczenia egzystencji po upadku sowieckiego kolosa. O ukraińskim sukcesie Białej gorączki świadczy to, iż została ona niewątpliwie mocnym bodźcem do przemyślenia przez Ukraińców fenomenu współczesnej Rosji i aktualizacji dyskusji o niezbędności przezwyciężenia tej zdeformowanej rzeczywistości delirium tremens. Osobna uwaga w artykule jest skupiona na tekstach-reakcjach dotyczących warsztatu językowego polskiego reportera oraz jego reporterskiej metody „przytulania się” do rozmówcy.

EN

For the first time in Ukrainian literary studies the specificity of the Ukrainian reception of reportages by J. Hugo-Bader describing post-Soviet reality on the territories of Russia, Ukraine, Moldova and Transnistria is analyzed. For Ukrainian readers, it is particularly important to read these texts through the prism of their own experience of life after the collapse of the Soviet colossus. The Ukrainian success of White Fever is evidenced by the fact that it has undoubtedly been a powerful stimulus to rethink the phenomenon of modern Russia and to overcome this deformed reality of delirium tremens, in which post-communist freedom is a curse. In the article, special attention is paid to text-reactions, discussing Hugo-Bader’s linguistic skill and his reporter’s method of “hugging” the interlocutor in order to create texts showing not only the unknown reality, but also evoking empathy.