Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 19

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  Psalter
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
EN
The texts of the oldest Slavonic translation of the Psalter are among the most thoroughly studied texts of Cyril‘s and Methodius‘ translations in all their different forms. The history of these texts has already been clarified in many respects. However, we observe the fact that research and publications are usually based on a very narrow range of manuscripts, the largest part of which were discovered and put into scientific circulation already in the 19th century. Very rarely, new data appear on the manuscript tradition until the 14th century, the studies do not even use manuscripts known for a long time. This observation applies mostly to the commented texts. This article introduces for the first time into scientific circulation the text of a so far unknown catena to the Psalter, found in a Bulgarian manuscript from the 14th century, and makes a first attempt to determine its place and importance in the development of the Psalter text among the Slavs.
RU
-
|
|
tom 25
23-38
EN
The article analyses the Psalms of David by Taras Shevchenko in the context of the psalm-reception’s tradition in Ukrainian literature. Also special attention is devoted to the interpretations of the psalms by Vladimir Monomach, Hryhorij Skovoroda, Marcian Shashkevich, Ivan Franko and others.
3
Content available The soul in the mediaeval Psalter
100%
EN
The soul in the mediaeval PsalterThe paper is an attempt to examine what lies at the heart and soul of the mediaeval Psalter in the contemporaneous approach(es) to its vernacularisations. In particular, the paper investigates the applications of the mediaeval translation theory in relation to a 12th-century Anglo-Norman, a 15th-century Middle French and four 14th-century Middle English prose Psalter renditions, with a view to locate them within the spirit of the attitude to biblical translations current in the Middle Ages and against the backdrop of the position of the Psalter in the period. In practical terms, the analysis is conducted on the basis of the equivalent selection strategies for rendering four Latin nouns central to the Psalter: anima, animae ‘soul,’ cor, cordis ‘heart’ and, perhaps surprisingly, ren, renis ‘kidney’ and lumbus, lumbi ‘loins’. All cases of variation in this respect are studied closely from intra- as well as extra-textual perspectives in order to establish the possible reasons behind the divergences, as these constitute exceptions rather than the rule, even in apparently heterodox renditions. Dusza w średniowiecznym PsałterzuArtykuł stanowi próbę bliższego przyjrzenia się podstawowym zasadom średniowiecznego podejścia do tłumaczenia psałterza na języki wernakularne. Przedstawiono w nim analizę zastosowania mediewalnej teorii tłumaczeń w odniesieniu do dwunastowiecznego Psałterza anglo-normandzkiego, piętnastowiecznego Psałterza średniofrancuskiego i czterech czternastowiecznych tłumaczeń Księgi Psalmów na średnioangielski. Celem było wykazanie, w jakim stopniu analizowane teksty odzwierciedlają ówczesne podejście do tłumaczeń biblijnych w kontekście znaczenia psałterza w średniowieczu. Badanie przeprowadzone jest na podstawie doboru ekwiwalentów w tłumaczeniu czterech – niezwykle istotnych z powodu rangi tych tekstów w średniowieczu – łacińskich rzeczowników: anima, animae‚ ‘dusza’, cor, cordis‚ ‘serce’ oraz, co może zaskoczyć, ren, renis‚ ‘nerka’ i lumbus, lumbi, ‘lędźwie’. Najwięcej uwagi poświęcono ustaleniu źródła analizowanej z perspektywy zarówno intra-, jak i ekstratekstualnej wariancji w doborze odpowiedników, jako że rozbieżność w tym względzie stanowi raczej wyjątek, a nie regułę, nawet w tłumaczeniach – wydawałoby się – heterodoksyjnych.
4
Content available Psałterz poznański. Prolegomena lingwistyczne
100%
EN
This article discusses a collection of fifty psalms published as The Poznań Psalter. A Collection of Psalms for Common Singing at Home and in Church (Poznań 2017). As a text genre, the publication represents a song book, which – according to its dictionary definition – is: ‘a collection of songs (solemn or popular) with their lyrics and notes’. The publication can alternatively be classified as a hymnal. The authors of the paraphrased psalter intended to underscore the musical character of the Biblical texts. This musical character is underscored by giving the particular psalms their regular rhythmic pattern, partly supported with a rhyming pattern. As far as the musical layer of the Poznań Psalter is concerned, the authors make a conscious reference to tradition, since the melodic lines are transferred from the Geneva Psalter (1563 edition). The language layer, on the other hand, departs from tradition, since it does not exhibit the historically marked lexical or grammatical structures. Analysing the text of the Poznań Psalter, composed by the Protestant (Reformed Evangelical Church) authors in the context of the Polish tradition of Biblical translation, one can conclude that this tradition retains its vital interdenominational nature, which – as in the case in point – is capable of using the Warsaw Bible and the Millennium Bible as sources of textual adaptation.
5
Content available The soul in the mediaeval Psalter
100%
Adeptus
|
2016
|
nr 7
84-101
EN
The paper is an attempt to examine what lies at the heart and soul of the mediaeval Psalter in the contemporaneous approach(es) to its vernacularisations. In particular, the paper investigates the applications of the mediaeval translation theory in relation to a 12th-century Anglo-Norman, a 15th-century Middle French and four 14th-century Middle English prose Psalter renditions, with a view to locate them within the spirit of the attitude to biblical translations current in the Middle Ages and against the backdrop of the position of the Psalter in the period. In practical terms, the analysis is conducted on the basis of the equivalent selection strategies for rendering four Latin nouns central to the Psalter: anima, animae ‘soul,’ cor, cordis ‘heart’ and, perhaps surprisingly, ren, renis ‘kidney’ and lumbus, lumbi ‘loins’. All cases of variation in this respect are studied closely from intra- as well as extra-textual perspectives in order to establish the possible reasons behind the divergences, as these constitute exceptions rather than the rule, even in apparently heterodox renditions.
PL
Artykuł stanowi próbę bliższego przyjrzenia się podstawowym zasadom średniowiecznego podejścia do tłumaczenia psałterza na języki wernakularne. Przedstawiono w nim analizę zastosowania mediewalnej teorii tłumaczeń w odniesieniu do dwunastowiecznego Psałterza anglo-normandzkiego, piętnastowiecznego Psałterza średniofrancuskiego i czterech czternastowiecznych tłumaczeń Księgi Psalmów na średnioangielski. Celem było wykazanie, w jakim stopniu analizowane teksty odzwierciedlają ówczesne podejście do tłumaczeń biblijnych w kontekście znaczenia psałterza w średniowieczu. Badanie przeprowadzone jest na podstawie doboru ekwiwalentów w tłumaczeniu czterech – niezwykle istotnych z powodu rangi tych tekstów w średniowieczu – łacińskich rzeczowników: anima, animae‚ ‘dusza’, cor, cordis‚ ‘serce’ oraz, co może zaskoczyć, ren, renis‚ ‘nerka’ i lumbus, lumbi, ‘lędźwie’. Najwięcej uwagi poświęcono ustaleniu źródła analizowanej z perspektywy zarówno intra-, jak i ekstratekstualnej wariancji w doborze odpowiedników, jako że rozbieżność w tym względzie stanowi raczej wyjątek, a nie regułę, nawet w tłumaczeniach – wydawałoby się – heterodoksyjnych.
EN
The concept of walking in the sense of a specific way of life (the Hebrew verb hālaḵ hitp.) which pleases God forms the established tradition in the texts of the Old Testament and of the New Testament. This tradition influences (in the Psalms and outside the Psalms) the translation of the LXX. The translators into Greek have viewed the translation "walk" as insufficient in certain places. This is the reason why they interpreted walking with God (or before God) as gaining God’s favor (εὐαρεστέω as the equivalent of hālaḵ hitp.).
|
|
tom 1
|
nr 1
73-85
EN
The paper discusses different modern opinions concerning the interpretation of the Psalms. In the first part of the study the author presents the evaluation of modern 'canonical approach' to the biblical text from the standpoint of catholic exegesis; the second part deals with the 'holistic' approach to the reading of the Psalter.
|
|
tom 50
|
nr 1
45-70
EN
Richard Rolle’s Psalter rendition, as any of the medieval English Psalter translations, is thickly enveloped in a set of assertions, originating in the nineteenth century, whose validity has been accepted unquestioned. It is the purpose of the present paper to investigate one such claim concerning the vocabulary selection, according to which Rolle’s rendition would employ almost exclusively lexical items of native origin, except for the instances where no proper item with native etymology presents itself in a particular context and Rolle is forced to use a Latin-derived word. The assertion generates at least two problematic issues. Firstly, it identifies Rolle’s translation as most exceptional in relation to the remaining 14th-century English Psalter translations: the Wycliffite Bibles and the Middle English Glossed Prose Psalter of which the former are asserted to be overtly influenced by the Latin text they render and the latter deeply indebted both syntactically and, more importantly, lexically to a ‘French source’. Secondly, it ascribes Richard Rolle the ideas nowadays covered by the term linguistic purism. Therefore, it seems necessary to analyse the lexical layer of the text in search of evidence, or lack thereof, which sets Rolle’s translation lexically apart from other renditions and sheds some light on the issue of Rolle’s supposed linguistic purism. Such a study is conducted on the basis of the nominal layer of the first fifty Psalms of the four relevant texts analysed in relation to their common Latin source text as only the juxtaposition of all of these enables one to (dis)prove the claim cited above. To provide a wider context from which to view them, the findings will be presented in relation to an overview of the contemporary theory of translation and set against a broadly sketched linguistic map of contemporary England.
|
|
nr 4
695-698
PL
Book Review: Ulrich Dahmen, Psalmen- und Psalter-Rezeption im Fruhjudentum. Rekonstruktion, Textbestand, Struktur und Pragmatik der Psalmenrolle 11QPsa aus Qumran (Studies on the Texts of the Desert of Judah 49; Leiden – Boston: Brill 2003). Pp. XI + 360.  EUR 161,00. USD 198.00. ISBN 9004132260
10
Content available Fedor Dmitriev-Mamonov. The Nobleman-Philosopher
75%
12
Content available Terminologia radości w Psałterzu
75%
PL
Die vorstehende Untersuchung zeigt, wie reich der hebräische Sprachschatz an Worten ist, mit denen er die Freude als Stimmung und Ausdruck darzustellen vermag. Am häufigsten begegnet man dem Terminus śāmah, sich freuen. Das Wort übergeht von profaner zu religiöser Bedeutung; die religiöse Freude kann sich nicht anders äussern wie die profane. Lediglich durch objektive, seien es heilsgeschichtlich oder sittlich bedingte Momente, ist jene als religiös charakterisiert und von dieser unterschieden. Die Bedeutung der Wurzel gil ist streng religiös, bezieht sich fast stets auf die Heilsfreude. Die andere, komplementäre, Termine wie rānan, rûac, śûś (śtś), ʽālaz, ʽālas und hālal pi., weisen neben sprachlichem Reichtum eine bunte Skala von Bedeutungsmomenten auf, welche die Freude als Stimmung und Ausdruck einmal mehr als innerseelisches, ein anderes Mal als demonstratives und sich mitteilendes Erlebnis darstellen. Für das religiöse Freudenerlebnis bedeutet diese terminologische Mannigfaltigkeit Unterscheidung der Freude als individueller Seelenstimmung, Gottseligkeit, meistens als Gemeinschaftserlebens in kultischer Feier, als doxologischen und hymnologischen Lobpreises.
|
2022
|
tom 13
287-319
EN
It is often said that early Romanian biblical translations from Church Slavonic follow the source texts slavishly. This is believed to be especially true about the 16th century Romanian Psalters, a group of seven texts (both printed and hand-copied) descending from a single translation. Indeed, these texts stay close to their Church Slavonic originals in topic, lexical content, and orthographical rules. However, we aim to describe how the 16th century translators and redactors dealt with Church Slavonic structures that could not be easily adapted into Romanian by means of formal equivalence. The Slavonic present participle, which appears plenty in the Slavonic Psalter, was chosen as litmus test. While theoretically having a formal correspondent in Old Romanian (the gerund), the Slavonic present participle has a range of uses and meanings that the Old Romanian gerund lacks. Thus, Romanian scribes must depart from the comfort of formal equivalence that calques and loans provide and choose the translation that convey meaning. The dynamic equivalence is obtained by selecting different solutions: gerunds, adjectives, objects and, most often, clauses, especially relative ones. Rendering participles with clauses (i.e. adjectives with verbs) forces the translator to make decisions going beyond the Slavonic participle itself. The analysis shows a tension between betraying the Slavonic text as little as possible and rendering it to the best of the redactor’s ability.
EN
The objective of this paper is to bring to light an important early 16th-century Polish rendition of the Psalter, Żołtarz Dawidów, translated by Walenty Wróbel and prepared for print by Andrzej Glaber. We argue that in spite of its unique position in the line of Psalter translations into Polish, the Żołtarz has not received a comprehensive and exhaustive treatment. While some detailed issues have been diligently addressed by individual scholars, research on the Żołtarz has generally been overshadowed by Brückner’s (1902) pioneering study, to the extent that one of its two surviving manuscript copies has not received official recognition in the scholarly literature. In particular, alongside the Kórnik manuscript (from 1528) described by Brückner, there exists another 16th-century exemplar (1536), which has been in the possession of the Jagiellonian Library since 1928. Its rediscovery by the authors of the present paper has two important consequences. First of all, the Jagiellonian Żołtarz should become an object of study in its own right. Secondly, its existence requires a re-assessment of the current state of knowledge on the Żołtarz in the light of the data it contains.
EN
An examination of English prose translations of Jerome’s Psalter from OE to EMnE reveals that there are four relevant equivalents of the Latin verb dicere: cweðan, secgan > seien > say, tell and speak. In each period in the history of English the verb dicere is translated by a prototypical verb of saying but the prototypes change over time. In OE both cweđan and secgan were amply attested but it was the former that had the status of the prototype. The two verbs are continued in ME but the use of qu8then undergoes morphological and syntactic restrictions as a result of which seien takes over the status of the prototype and is used in all examined ME texts in all contexts. Similarly, in the EMnE translation seien is selected in thirty-four out of thirty-eight contexts, with the remaining four occurrences of dicere are rendered by tell and speak, which were quite frequently attested in the examined texts in the ME period but they were selected as equivalents of loqui, annuntiare, enarrare and narrare. Consistent selection of equivalents seems to characterise the traditional approach to biblical translation, which focuses on the form in the first place. This attitude results from the conviction that sacred texts convey their message not only via direct linguistic expression and is at the same time an expression of the translators’ reverence and respect for the sacred nature of the text they translated.
PL
Badanie ekwiwalentów łacinskiego dicere w angielskich tłumaczeniach Psałterzy św. Hieronima dokonanych pomiędzy okresem staroangielskim a wczesno-nowoangielskim wykazuje, że mamy do czynienia z czterema relewantnymi odpowiednikami: cweðan, secgan > seien > say, tell i speak. W każdym z badanych okresów czasownik dicere jest tłumaczony na angielskie prototypowe czasowniki, z tym, że prototypy z upływem czasu ulegają zmianom: w języku staroangielskim występują zarówno cweðan jak i seccgan, ale to cweðan ma status prototypu. W okresie średnioangielskim oba czasowniki są kontynuowane, ale użycie quēthen podlega ścisłym ograniczeniom zarówno morfologicznym jak i syntaktycznym, a status prototypu uzyskuje seien i to właśnie seien jest użyte we wszystkich badanych tekstach i we wszystkich kontekstach w okresie średnioangielskim oraz w przeważającej większości kontekstów w tłumaczeniu z okresu wczesno-nowoangielskiego. W ostatnim okresie jako odpowiedniki dicere pojawiają się w 4 z 38 badanych kontekstów również czasowniki tell i speak, które już od okresu średnioangielskiego cechuje duża częstotliwość użycia w języku, ale w badanych tekstach są one używane jako ekwiwalenty loqui, annuntiare, enarrare i narrare. Wskazuje to na dużą stabilność wyboru ekwiwalentów (największą w okresie średnioangielskim), co z kolei jest przejawem tradycyjnego podejścia do tłumaczeń biblijnych, w których tłumaczeniu podlega w pierwszej kolejności warstwa formalna. Jest to w równym stopniu skutek przekonania, że w tekście sakralnym znaczenie niesione jest nie tylko drogą bezpośredniego przekazu językowego, co przejaw postawy szacunku dla tłumaczonego tekstu.
EN
Some hermeneutical notes on the biblical Psalms The article examines two difficult to interpret verses from the Book of Psalms. The analysis compares the Hebrew text, the Septuagint, the Old Bulgarian text (along with its Church Sla­vonic version) and the Modern Bulgarian synodical translation of the psalms. The proposed reading is based on linguistic, literary and theological observations. In the first analysed verse (Ps. 4:2), semantic illegibility is interpreted as a result of the implicit presence of a specific Hebraism in the translations. In the other case (Ps. 5:9), verbal expression is highly elliptical because of the preference given to the phonetic structure of the verse in the Hebrew original. Hermeneutyczne uwagi o biblijnych PsalmachArtykuł prezentuje dwie różne interpretacje wersów pochodzących z biblijnej Księgi Psal­mów. Autorka porównuje przekłady Psalmów, pochodzące z tekstu hebrajskiego, Septuaginty, tekstu starobułgarskiego (wraz z jego cerkiewnosłowiańską wersją) oraz z pierwszego nowo­bułgarskiego przekładu synodalnego. Zaproponowane odczytanie uwzględnia perspektywę językoznawczą, literaturoznawczą i teologiczną. W pierwszym analizowanym wersie (Ps 4,2) semantyczna nieczytelność jest interpretowana jako wynik bezpośredniej obecności specy­ficznego hebraizmu w komentowanych przekładach. W innym przypadku (Ps 5,9) ekspresja słowna jest niezwykle eliptyczna z powodu zastosowania obecnej w hebrajskim oryginale fonetycznej struktury wersu.
17
Content available The patronage of the Eadwine Psalter
63%
|
2024
|
tom 14
|
nr 2
325-338
EN
The article profiles Fr Franciszek Pawłowski, a 19th-century Roman Catholic priest of the Przemyśl diocese, prelate of the local cathedral chapter and professor and rector of the major seminary in Przemyśl. This remarkable figure been noted in, among others, The Polish Biographical Dictionary and The Catholic Encyclopedia, mostly known to specialists but less familiar to the wider circle of researchers and scholars. This article not only presents Fr Pawłowski’s basic biographical data, and the ecclesiastical and academic roles he held, but also his main research interests and his many publications in theology, biblical studies and church history. Particular attention is paid to Pawłowski’s most important work, the four-volume Psalter with a commentary on the Psalms and Lamentations of the prophet Jeremiah, which was published a few years before its author’s death and constitutes his opus vitae. It was dedicated by Fr Pawłowski himself to those interested in Scripture, especially priests and seminarians preparing for the priesthood. Although the basis for his analysis of the biblical text was the Vulgate, and its late 16th-century Polish translation by Fr Jakub Wujek, the author applied modern textual criticism, including comparisons with the Greek and Hebrew texts. Fr Pawłowski’s commentary on the Psalms was highly praised from the outset, as a work testifying to the author’s immense erudition and great diligence. Notably, Fr Pawłowski was also a historian, particularly of the Church of the diocese of Przemyśl, with published sketches on the history of its parishes and monasteries and the schematism of the folk schools and their teachers. Of particular importance was his study on the history, composition and endowment of the Cathedral Chapter in Przemyśl, edited in 1853, and his work Premislia sacra [Holy Przemyśl, or the list and activities of the Roman Catholic bishops of Przemyśl], published in 1869. For such achievements, he was appointed in 1872 as an active member of the Historical-Philosophical Faculty of the newly established Polish Academy of Arts and Sciences in Kraków. Among his legacy are yet other works in the field of biblical studies, which remain to this day as manuscripts in the library of the Przemyśl Chapter, still waiting to be edited and published.
PL
W artykule została przypomniana osoba żyjącego w l. 1807-1876 ks. Franciszka Pawłowskiego, kapłana diecezji przemyskiej, prałata tamtejszej kapituły katedralnej, profesora i rektora seminarium duchownego w Przemyślu. Ta nietuzinkowa postać, choć doczekała się biogramów między innymi w Polskim Słowniku Biograficznym czy w Encyklopedii katolickiej i znana jest specjalistom, to słabiej kojarzona jest przez szersze grono badaczy i naukowców. Niniejszy artykuł ukazuje przedstawia nie tylko podstawowe dane biograficzne ks. Pawłowskiego, pełnione przez niego funkcje kościelne i naukowe, ale również wskazuje na jego główne zainteresowania badawcze, publikacje z zakresu teologii, biblistyki czy historii Kościoła. Szczególna uwaga została skupiona na najważniejszym dziele omawianego kapłana, czyli czterotomowym Psałterzu z komentarzem do psalmów i lamentacji proroka Jeremiasza, które zostały wydane kilka lat przed śmiercią autora i stanowią niejako jego opus vitae. Dzieło to zostało już przez samego autora dedykowane zainteresowanym Pismem Świętym, zwłaszcza zaś kapłanom i klerykom, przygotowującym się do kapłaństwa. Mimo, że podstawą analizy tekstu biblijnego była Wulgata i jej polskie tłumaczenie ks. Jakuba Wujka z końca XVI wieku, to jednak autor komentarza stosował nowożytną krytykę tekstu, nie stroniąc też od porównań z tekstem greckim i hebrajskim. Komentarz psalmów ks. Pawłowskiego był od początku wysoko oceniany, jako dzieło świadczące o wysokiej erudycji autora i jego wielkiej pracowitości. Należy zaznaczyć, że ks. Franciszek Pawłowski to również historyk, zwłaszcza historyk Kościoła przemyskiego. Drukiem ukazały się jego szkice dotyczących dziejów parafii i klasztorów łacińskiej diecezji przemyskiej, także schematyzm szkół ludowych i ich nauczycieli, a szczególnie ważne były studium o dziejach, składzie osobowym i uposażeniu Kapituły Katedralnej w Przemyślu opracowane w roku 1853 oraz wydane w 1869 roku dzieło Premislia sacra [Święty Przemyśl czyli seria i czynności biskupów przemyskich rzymskokatolickich]. Za te dokonania został w 1872 r. powołany na członka czynnego Wydziału Historyczno-Filozoficznego nowo utworzonej Akademii Umiejętności w Krakowie. Należy również zaznaczyć, że część publikacji z zakresu biblistyki pozostaje do dzisiaj w rękopisach przechowywanych w bibliotece Kapituły Przemyskiej i cały czas czeka na swoją edycję.
|
|
nr 6
21-42
EN
The paper deals with a lost picture of King James II with his daughter, Princess Louisa Maria. They are portrayed with an open Psalter and the initial objective of my investigation was to figure out which Psalter version is presented in the portrait with a view to assessing the position of the Psalter translated in 1700 by John Caryll and David Nairne at James’s exiled court. In the course of the research it turned out that the available English accounts of the picture do not quote verbatim the passage supposedly visible in the portrait but instead silently translate a French description of the portrait, together with the French Psalm verse presented there. This discovery shifted the focus of the investigation towards setting the record straight with recourse to and in full appreciation of interdisciplinary.
PL
Na kanwie Psałterza, czy Psałterz na kanwie. Interdyscyplinarność w praktyce Artykuł dotyczy zaginionego portretu przedstawiającego króla Jakuba II Stuarta z córką, księżniczką Louisą Marią, na którym są przedstawieni z otwartym Psałterzem. W oryginalnym założeniu badanie miało ustalić, która wersja angielskiego przekładu Psałterza jest przedstawiona na portrecie. Miało to na celu ocenę pozycji Psałterza przetłumaczonego w 1700 r. przez Johna Carylla i Davida Nairne’a na dworze Króla Jakuba na wygnaniu. Podczas badania wyszło na jaw, że dostępne angielskie opisy obrazu nie cytują dosłownie fragmentu psalmu rzekomo widocznego na portrecie, lecz tłumaczą na angielski oryginalny francuski opis portretu, razem z zawartym w opisie francuskim wersem psalmu. Odkrycie to przesunęło punkt ciężkości badania w kierunku ustalenia faktycznego stanu rzeczy z zastosowaniem podejścia interdyscyplinarnego, którego zalety niniejszy tekst ukazuje w praktyce. 
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.