Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Analogia po polsku

100%

Heller M.

|

2007

|

nr 41

164-166

PL

Recenzja książki: Zbigniew Wolak, Koncepcje analogii w Kole Krakowskim, Biblos, Tarnów 2005, ss. 376.

2

The Christian philosophy of man in Poland in the face of the challenges of the 20th and 21st centuries

100%

Mazur P. S.

|

tom 54

95-113

EN

According to the author of the article, Christian anthropology is characterized by an affirmative approach to Christianity and personalism in the understanding of man. During the last century in Poland it faced four key challenges for its development which were: 1) searching for a proper model of social life connected with the rejection of individualism and collectivism; 2) the clash with collectivist totalitarianism (communism) which imposes an erroneous concept on man; 3) resignation of the Church in her teaching from the domination of the Thomistic model of understanding the world and man; 4) establishment of a naturalistic and transhumanistic model of man in the culture of the turn of the 20th and 21st centuries. Christian anthropology responded to the first three calls with a specific type of personalism: social – in the first case, metaphysical – in the second, liberalist and ethical – in the third. At present time, it must seek a personalistic response to the fourth challenge, while the author believes that Christian anthropology is threatened by fideistic personalism resulting from the acceptance of the naturalistic image of man coming from detailed sciences and the abandonment of attempts to philosophically justify his personal status.

3

Philosophical foundations of education – S. Hessen and F. Znaniecki

100%

Kojkoł J.

|

nr 2

7-20

EN

The article analyses the works of F. Znaniecki and S. Hessen in the context of mod-ern philosophical and pedagogical reflections. The author formulates a thesis about the cur-rent sense of their considerations for the idea of Europeanism in relation to the education area. The text constitutes an opposition towards one-dimensional, extreme, conservative or nationalistic attitudes, portraying Europeanism as a threat to national traditions. The author places a great role in the concepts of spiritualization and humanization. In this context, he postulates to predicate education on a philosophical ground between universalism and empiricism.

4

Galician neomessianism

88%

Gawor L.

|

nr 5: "Filozofia w Galicji II"

13-39

EN

The article presents the idea of neomessianism, created in the circles of Polish intelligentsia at the end of the 19th century in Galicia – a part of the Polish territory that was subsequently annexed by the Austro-Hungarian Empire. Galician neomessianism referred to the messianic philosophy of Polish Romantics: A. Mickiewicz, J. Słowacki, J.M. Hoene-Wroński and A. Cieszkowski, simultaneously transforming the themes of Romantic messianism, adapting them to the sociopolitical realities of Poland enslaved until 1918 and rebuilt in the interwar period. The article discusses the views of S. Buszczyński, S. Szczepanowski, W. Dzieduszycki, K. Odrzywolski, A. Boleski, A. Górski, A. Chołoniewski, W. Lutosławski and J. Braun. It also includes reflections on the specificity of Galician neomessianism and its difference in comparison with Romantic messianism.

PL

Artykuł prezentuje ideę neomesjanimu powstałą w środowisku polskiej inteligencji w końcu XIX w. w Galicji – części ziem polskich znajdujących się wtedy pod zaborem c.k. Austro- Węgier. Neomesjanizm galicyjski nawiązywał do filozofii mesjanistycznej polskich romantyków: A. Mickiewicza, J. Słowackiego J.M. Hoene-Wrońskiego i A. Cieszkowskiego. Jednocześnie przetwarzał wątki romantycznego mesjanizmu, dostosowując je do realiów społecznopolitycznych Polski zniewolonej do 1918 r. i odbudowującej się w okresie międzywojennym. W artykule omówiono poglądy S. Buszczyńskiego, S. Szczepanowskiego, W. Dzieduszyckiego, K. Odrzywolskiego, A. Boleskiego, A. Górskiego, A. Chołoniewskiego, W. Lutosławskiego i J. Brauna. Są tu także zawarte rozważania nad specyfiką galicyjskiego neomesjanizmu i jego odmiennością w porównaniu z romantycznym mesjanizmem.

5

Chrześcijańska filozofia człowieka w Polsce wobec wyzwań XX i XXI wieku

75%

Mazur P. S.

|

nr 2

PL

Według autora artykułu antropologia chrześcijańska charakteryzuje się afirmatywnym podejściem do chrześcijaństwa i personalizmu w rozumieniu człowieka. W ciągu ostatniego stulecia w Polsce stanęła ona przed czterema kluczowymi wyzwaniami dla jej rozwoju, którymi były: 1) poszukiwanie właściwego modelu życia społecznego związanego z odrzuceniem indywidualizmu i kolektywizmu; 2) zderzenie z totalitaryzmem kolektywistycznym (komunizmem), który narzucał błędną koncepcję człowieka; 3) rezygnacja Kościoła w jego nauczaniu z dominacji tomistycznego modelu rozumienia świata i człowieka; 4) ustanowienie naturalistycznego i transhumanistycznego modelu człowieka w kulturze przełomu XX i XXI wieku. Antropologia chrześcijańska odpowiedziała na pierwsze trzy wezwania specyficznym typem personalizmu: społecznym – w pierwszym przypadku; metafizycznym – w drugim, liberalistycznym i etycznym – w trzecim. Zdaniem autora artykułu obecnie musi ona szukać personalistycznej odpowiedzi na czwarte wyzwanie. Antropologii chrześcijańskiej zagraża fideistyczny personalizm wynikający z przyjęcia naturalistycznego obrazu człowieka pochodzącego z nauk szczegółowych i rezygnacja z prób filozoficznego uzasadnienia jego osobowego statusu.

EN

According to the author of the article, Christian anthropology is characterized by an affirmative approach to Christianity and personalism in the understanding of man. During the last century in Poland it faced four key challenges for its development which were: 1) searching for a proper model of social life connected with the rejection of individualism and collectivism; 2) the clash with collectivist totalitarianism (communism) which imposes an erroneous concept on man; 3) resignation of the Church in her teaching from the domination of the Thomistic model of understanding the world and man; 4) establishment of a naturalistic and transhumanistic model of man in the culture of the turn of the 20th and 21st centuries. Christian anthropology responded to the first three calls with a specific type of personalism: social – in the first case, metaphysical – in the second, liberalist and ethical – in the third. At present time, it must seek a personalistic response to the fourth challenge, while the author believes that Christian anthropology is threatened by fideistic personalism resulting from the acceptance of the naturalistic image of man coming from detailed sciences and the abandonment of attempts to philosophically justify his personal status.

6

Czy można nie być naturalistą?

75%

Trombik K. P.

|

nr 63

223-229

EN

A review of: J. Woleński, Wykłady o naturalizmie, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2016, ss. 226.

PL

Recenzja książki: J. Woleński, Wykłady o naturalizmie, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2016, ss. 226.

7

Tadeusz Czeżowski – obszary filozofowania

63%

Słomski W.

|

2022

|

nr 8: "Filozofia w Galicji III"

225-235

EN

This article presents the views of Tadeusz Czeżowski, who was one of the most prominent representatives of the Lviv-Warsaw school. He formulated a number of rules defining the rules of conducting science. His most important conclusion is that also metaphysical theories have a specific logical structure, i.e. they are interpretations of logic, therefore there is nothing to prevent metaphysics from also being considered as a branch of science. According to Czeżowski, there are two types of ethical theories: empirical ethics, and deductive ethics. Czeżowski, however, did not attempt to create his own ethical system.

PL

Artykuł przedstawia poglądy Tadeusza Czeżowskiego, który był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej. Sformułował szereg reguł określających sposób postępowania w nauce. Najważniejszym wnioskiem jest stwierdzenie, że także teorie metafizyczne mają określoną strukturę logiczną, czyli są interpretacjami logiki, nic zatem nie stoi na przeszkodzie, by również metafizykę uznać za dziedzinę nauki. Według Czeżowskiego istnieją dwa rodzaje teorii etycznych: etyka empiryczna oraz etyka dedukcyjna. Czeżowski jednak nie podjął próby stworzenia własnego systemu etycznego.

8

Religia i chrześcijaństwo w ujęciu Bogusława Wolniewicza

63%

Pencuła M.

|

nr 64

7-37

EN

The aim of the article, which is a part of my dissertation entitled Atheistic Apology of Religion in Contemporary Polish Philosophy, is to present the views of the late professor Bogusław Wolniewicz on religion and Christianity. The story of Bogusław Wolniewicz is very peculiar indeed. While he did not believe in all of the Christian dogmas (in particular in the Christian God and the possibility of life after death) he persistently called himself a Roman Catholic. Which lends itself to the following questions: what shaped his stance and philosophical outlook? Is there any strong claim that would support the idea of an atheistic Christianity? The article consists of two major parts. In the first part, we analyse Wolniewicz’s views on religion itself, presented by him in the paper O istocie religii. While doing so, we are trying to get to the essence of his religion and religiously inspired outlook according to which Wolniewicz was guided, and whether or not his theory can be properly described and explained as the phenomenon of religion. In the second part, we combine Wolniewicz’s philosophy of religion with his views on Christianity. This, eventually, gives us the idea of how Wolniewicz perceived himself as a Roman Catholic, and what his theory can bring to the philosophical debate regarding religion.

9

Aleksandra Usowicza wkład do badań nad dziejami filozofii krakowskiej

63%

Trombik K.

|

nr 2

EN

The article attempts to justify the thesis that Aleksander Usowicz has made contribution to the research on Cracow philosophy, which was developed in two periods: a) between the 15th and 17th centuries, b) at the end of the 19th and the first half of the 20th century. Usowicz was one of the pioneers in post-war history of Polish philosophy, publishing between 1946 and 1949 several important articles, concerning Cracow philosophy (from 15th to 19th centuries). In addition, Usowicz was the leading commentator and interpreter of the philosophical thought of Konstanty Michalski – undoubtedly one of the most important catholic philosophers in the first half of the 20th century.

PL

W artykule podjęto próbę uzasadnienia tezy o wkładzie ks. Aleksandra Usowicza CM w badania nad krakowską filozofią, rozwijaną w dwóch okresach: a) między XV a XVII wiekiem, b) u schyłku XIX i w pierwszej połowie XX wieku. W świetle przeprowadzonych analiz ks. Usowicz jawi się jako jeden z pionierów powojennej historii filozofii polskiej, publikując w latach 1946–1949 kilka znaczących artykułów dotyczących myśli filozoficznej środowiska krakowskiego z wieków XV–XVII i XIX–XX. Ponadto ks. Usowicz zasługuje na miano czołowego komentatora myśli Konstantego Michalskiego, niewątpliwie jednego z najważniejszych krakowskich myślicieli katolickich pierwszej połowy XX wieku.

10

The Kraków School of Philosophy in Science: Profiting from Two Traditions

63%

Polak P. , Trombik K.

|

nr 74

205-229

EN

We set several aims for this paper: first, we wanted to attempt to show that from the perspective of historical and philosophical research, it is legitimate to accept the thesis for the existence of the Kraków School of Philosophy in Science, which was rooted in the activities of Michał Heller and Józef Życiński. We also wanted to make a comparative analysis of the basic specific determinants of the Lvov-Warsaw School (as a model for a philosophical school) and their correspondence in the Kraków School. Further, we wished to show how the Kraków School of Philosophy in Science is actually an adaptation of Kazimierz Twardowski’s model, of course taking into account the differences between them. Finally, we wanted to illustrate the nature of the philosophy in the Kraków School and discuss the current efforts to develop it further.

11

Loving Galicia. The views and life of Stanislaw Garfein-Garski

63%

Kojkoł J.

|

2022

|

nr 8: "Filozofia w Galicji III"

99-119

PL

Artykuł przedstawia życie i elementy twórczości S. Garfaina-Garskiego, jednego z pierwszych polskich filozofów, który dostrzegł swoistość nauk humanistycznych. Tym samym docenił rolę kultury w rozwoju rzeczywistości społecznej, a zarazem zauważył jej kryzys i upadek. Uznał, że kultura wyższa stanowi remedium na kryzys współczesnej cywilizacji. Dokonał wnikliwej i trafnej analizy twórczości I. Kanta, L. Feuerbacha i F. Nietzschego.

EN

This article presents the life and elements of the work of S. Garfain-Garski. One of the first Polish philosophers to recognise the peculiarities of the humanities. Thus, he appreciated the role of culture in the development of social reality and, at the same time, noticed its crisis and decline. He recognised that higher culture is a remedy for the crisis of modern civilisation. He made insightful and accurate analyses of the works by I. Kant, L. Feuerbach and F. Nietzsche.

12

Orphan works of Jewish philosophers at the Jagiellonian University (1918–1939)

63%

Smywińska-Pohl A. , Smywińska-Pohl A.

|

2019

|

nr 2

13

"Logika i język" pół wieku później

51%

Szubka T.

|

nr 2

EN

An extensive Polish anthology Logic and Language, for which Jerzy Pelc selected and translated a number of papers, has been for many years an invaluable resource in teaching and research. It has provided a helpful and instructive picture of some essential debates within analytic philosophy. However, in addition to several crucial essays, which firmly belong to the core texts of this tradition, the anthology includes also marginal and insignificant papers. And what is even more surprising, Pelc has passed over contributions of a few hugely influential philosophers (G. E. Moore, L. Wittgenstein, W. V. Quine, J. L. Austin, and H. P. Grice), and the justification of his selection given in the preface to the collection is incomplete and far from convincing.

PL

Obszerna antologia Logika i język z analitycznej filozofii języka, do której J. Pelc wybrał i przełożył teksty, była przez wiele lat wykorzystywana w nauczaniu i badaniach w Polsce. W udany sposób przedstawia niektóre dyskusje toczone w ramach filozofii analitycznej. Jednakże obok tekstów kluczowych, które weszły do kanonu tej tradycji, zawiera także prace marginalne i mało znaczące. Zaskakujące jest pominięcie przez Pelca kilku bardzo ważnych filozofów i ich dorobku (G. E. Moore’a, L. Wittgensteina, W. V. Quine’a, J. L. Austina i H. P. Grice’a), a podane we wstępie do antologii uzasadnienie tych braków jest niekompletne i mało przekonujące.

14

38%

Stefaniuk T. J.

|

2017

|

nr 24

DE

Kann Philosophie in unserer übermäßig kommerzialisierten Kultur funktionieren? Ist sie immer noch nötig? Vielleicht ist die Konzentration auf der Lebenskunst (der Kunst, schöner und weiser zu leben) für das "Überleben der Philosophie" lebensnotwendig, falls sie mehr als eine lebensferne wissenschaftliche Tätigkeit werden soll? Der Artikel verfolgt das Ziel, gewisse Phänomene zu erforschen, die mit dem gesellschaftlichen und kulturellen Funktionieren der Philosophie in der Gegenwart, insbesondere in Bezug auf die Massenkultur, verbunden sind. Der Text konzentriert sich auch auf aktuellen Versuchen, die die "Renaissance" des Stoizismus in seinem Verständnis als praktische Philosophie anstreben. Der Autor fokussiert auf den "philosophischen Markt" in Polen, die aktuellen Verbreiter des "vereinfachten Stoizismus" (des sog. Pop-Stoizismus), Marcin Fabjanski und Tomasz Mazur, und deren Bücher und Tätigkeit außerhalb des akademischen Milieus. Sind ihre Veröffentlichungen und andere Formen des Wirkens imstande, den Menschen die Philosophie und insbesondere den Stoizismus näherzubringen?

EN

Can philosophy be of use in our over-commercialized culture? Is it still needed at all ? Perhaps one of the ways to "keep philosophy going " (if it is not to remain merely an academic activity detached to a great extent from life) is to focus on teaching to live comfortably and wisely. Analyzed are some phenomena related to the social and cultural role of philosophy in modern times, especially so with reference to mass culture. Also reviewed are on-going attempts at bringing about the "rebirth" of Stoicism, understood primarily as practical philosophy. The author focuses on the "Polish philosophical market" and in particular on books written by present-day propagators of "pop-Stoicism" Marcin Fabjański and Tomasz Mazur, and their activities pursued outside the academic milieu. Could their publications and activities bring people closer to philosophy in general, and to Stoicism especially?

PL

Czy filozofia może funkcjonować w naszej nadmiernie skomercjalizowanej kulturze? Czy nadal jest potrzebna? Być może jedną z możliwości „przetrwania filozofii” – o ile nie chcemy, aby była to w dużej mierze oderwana od życia działalność akademicka – jest skoncentrowanie się na tym, jak pięknie i mądrze żyć? Celem tego artykułu jest analiza pewnych zjawisk związanych ze społecznym i kulturowym funkcjonowaniem filozofii we współczesnych czasach, szczególnie w odniesieniu do kultury masowej. Tekst ten koncentruje się także na aktualnych próbach zmierzających do „odrodzenia” stoicyzmu, pojmowanego przede wszystkim jako filozofia praktyczna. Autor skupia się na „polskim rynku filozoficznym” i współczesnych propagatorach „uproszczonego stoicyzmu” – bądź też lub „pop-stoicyzmu” – Marcinie Fabjańskim i Tomasz Mazurze, na ich książkach i działalności prowadzonej poza środowiskiem akademickim. Czy ich publikacje i inne formy działalności mogą przybliżyć ludzi do filozofii w ogóle, a zwłaszcza do stoicyzmu?

15

Filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza: Próba analizy w perspektywie filozofii nauki

38%

Duchliński P.

|

nr 2

179-213

EN

The aim of this article is to present a characterization of Christian philosophy in terms of the notion of a research tradition. Since the work of Larry Laudan, it has been thought that the latter notion could prove useful for shedding light on the idea of Christian philosophy. To this end, the author first introduces the key concept of a ‘research tradition,’ and then proceeds to analyse the notion of an ‘image of the world,’ understood as something invariably associated with specific research traditions. The next step is the construction of a definition of Christian philosophy as a research tradition in project-based terms. The author sets out to demonstrate that Christian philosophy, as such a tradition, is both pluralistic and democratized. In conclusion, several higher-order proposals are formulated with respect to the right method for pursuing Christian philosophy. In particular, the approach adopted should be one oriented towards possibilities of discussion: i.e. a non-dictatorial game unfolding with the participation of representatives from various research traditions who endorse different images of the world.

PL

Celem artykułu jest charakterystyka filozofii chrześcijańskiej w kategoriach tradycji badawczej. Za Larrym Laudanem uznano, że tradycja badawcza nadaje się do eksplikacji pojęcia filozofii chrześcijańskiej. W tym celu autor przybliża najpierw kluczowe pojęcie tradycji badawczej, następnie analizuje pojęcie obrazu świata, które zawsze jest związane z określoną tradycją badawczą. Kolejnym krokiem jest konstrukcja projektującej definicji filozofii chrześcijańskiej jako tradycji badawczej. W artykule wykazano, że filozofia chrześcijańska jako tradycja badawcza jest tradycją pluralistyczną i zdemokratyzowaną. Na zakończenie sformułowano kilka deklaracji metaprzedmiotowych, odnoszących się do metody uprawiania filozofii chrześcijańskiej. Metodą tą powinna być dyskutowalność, czyli niedyktatorska gra zachodząca między przedstawicielami różnych tradycji badawczych wyznających odmienne obrazy świata.