Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

De gevolgen van de valentie van psych-verbs voor de woordvolgorde in het middenstuk

100%

Kijonková J.

|

nr 5: Neofilologia. Numer specjalny

29-45

NL

Deze bijdrage is een samenvatting van mijn onderzoek naar de invloed van valentie van Nederlandse psych-verbs woorden op de woordvolgorde in het middenstuk van de Nederlandse zin. Sommige linguïsten hebben opgemerkt dat bepaalde werkwoorden het mogelijk maken het subject te plaatsen achter het direct of indirect object in het middenstuk van de zin, waardoor ze afwijken van de neiging om het subject voor het object te plaatsen. De meeste werkwoorden die op deze manier worden beschreven, worden psych-verbs of psychologische werkwoorden genoemd. Deze werkwoorden verwijzen naar een situatie waarin een levend wezen onderhevig is aan verandering van zijn psychologische toestand. Valentie wordt gedefinieerd als het vermogen van een werkwoord om een aantal elementen te binden teneinde een grammaticaal correcte zin te vormen. Valentie moet echter niet alleen bekeken worden vanuit syntactisch, maar ook vanuit semantisch oogpunt. Met andere woorden, ik ben niet alleen geïnteresseerd in het aantal elementen dat een werkwoord vereist maar ook in de semantische kenmerken van deze elementen, zoals bezieldheid, geaffecteerdheid, enz. In mijn onderzoek heb ik twintig psych-verbs geanalyseerd om uit te vinden welke aspecten van valentie de woordvolgorde van subject en object in het middenstuk kunnen beïnvloeden. De belangrijkste resultaten van de analyse worden in deze bijdrage weergegeven.

PL

Niniejszy artykuł jest podsumowaniem moich badań nad wpływem walencji tzw. psych-verbs („czasowników psychologicznych”) na szyk wyrazów podmiotu rzeczownikowego oraz dopełnienia rzeczownikowego w części środkowej zdania niderlandzkiego. Początek, środek i koniec zdania niderlandzkiego rządzą się ściśle określonymi prawami. Niektórzy językoznawcy zauważyli, że pewna grupa czasowników pozwala, aby podmiot stał za dopełnieniem w części środkowej zdania niderlandzkiego, co oznacza, że odbiegają one od tendencji umieszczania podmiotu rzeczownikowego przed dopełnieniem rzeczownikowym. Większość czasowników, które zachowują się w ten sposób, to tzw. psych-verbs. Czasowniki te odnoszą się do sytuacji, w której stan psychologiczny istoty żywej może być poddany zmianie. Walencja jest określana jako zdolność czasownika do połączenia danej liczby elementów w celu utworzenia zdania poprawnego gramatycznie. Walencja jednak nie może być postrzegana tylko z syntaktycznego punktu widzenia, ale również z semantycznego. Innymi słowy, nie interesuje nas wyłącznie liczba elementów, których czasownik wymaga, ale również semantyczne cechy tych elementów, takie jak np. ożywienie, usposobienie, itd. W badaniu zostało przeanalizowanych 20 psych-verbs, aby przekonać się, które aspekty walencji mogą wpływać na szyk podmiotu oraz dopełnienia rzeczownikowego w środkowej części zdania. Główne wyniki analizy przedstawione zostały w niniejszym artykule.

EN

This paper is a summary of my research on the influence of valency of Dutch psych-verbs on the word order of the nominal subject and nominal object in the middle field of the Dutch sentence. It’s been noted by some linguists that certain verbs allow for the subject to be placed behind the object in the middle field of the Dutch sentence, which means that they deviate from the tendency to place nominal subject before the nominal object. Most of the verbs described to behave in this manner are called psych-verbs or psychological verbs. These verbs refer to a situation in which an animate being can be subject to a change of their psychological state. Valency is defined as the ability of a verb to bind a number of elements in order to form a grammatically correct sentence. However, valency has to be seen not only from the syntactic, but also from the semantic point of view. In other words, I am not only interested in the number of elements a verb requires, but also in the semantic features of these elements such as animacy, affectedness etc. In my research I analyzed twenty psych-verbs to find out which aspects of valency can influence the word order of the nominal subject and nominal object in the middle field. The main results of the analysis are presented in this paper.

2

De fantastische jeugdliteratuur in vertaling: De vertaling van De brief voor de koning van Tonke Dragt in het Pools

100%

Lipnicka M.

|

2018

|

tom 66

|

nr 5: Neofilologia. Zeszyt specjalny

275-291

PL

W ostatnich latach wzrosła popularność literatury dziecięcej i młodzieżowej, szczególnie literatury fantastycznej. Również liczba tłumaczeń tego rodzaju książek wciąż rośnie. Świat fantasy opisany w tym gatunku ma także własne „realia”, które można tłumaczyć na różne sposoby. Te fantastyczne „specyficzne dla kultury” elementy mogą mieć również odniesienie do realnej kultury lub okresu kulturowo-historycznego, nawet jeśli te konotacje nie zawsze są widoczne od razu. Tłumacze stosują różne strategie tłumaczeniowe, takie jak kopiowanie, zastępowanie, tłumaczenie (dosłownie lub nie) lub różne modyfikacje. Strategie te zostały również wykorzystane w polskim tłumaczeniu Listu dla króla Tonke Dragt, które ukazało się w 2017 r. Jest to jedna z najbardziej znanych holenderskich książek dla dzieci. W 2004 r. książkę wyróżniono nagrodą specjalną: Griffel der Griffels — za najlepszą książkę od 1955 r. Analiza w artykule skupia się na tłumaczeniu nazw własnych i wybranych nazw zwyczajowych oraz innych realiach tego quasi-średniowiecznego świata fantasy.

EN

In recent years the popularity of children’s and youth literature has increased, especially the fantastic literature. Also the number of translations of this kind of books is still growing. The fantasy worlds described in this genre also have their own ‘realia,’ which can be translated in different ways. That fantastic ‘culture-specific’ elements can also be linked to a real culture or cultural-historical period, even if the connotations are not always immediately visible. The translators use different translation strategies such as copy, replacement, translation (literally or not) or different modifications. These strategies were also used in the Polish translation of The letter for the king (Tonke Dragt) which has appeared in 2017. This is one of the most famous Dutch children’s books. In 2004 it was awarded with a special prize: Griffel der Griffels—for the very best book from 1955 onwards. The analysis in the article focused on the translation of proper names and some selected common names and other realia of that quasi-medieval fantasy world.

NL

In de afgelopen jaren is de populariteit van kinder- en jeugdliteratuur toegenomen, vooral van fantastische literatuur. Ook het aantal vertalingen van dit soort boeken groeit nog steeds. De fantasiewerelden die in dit genre worden beschreven, hebben ook hun eigen ‘realia’, die op verschillende manieren kunnen worden vertaald. Die fantastische ‘cultuurspecifieke’ elementen kunnen ook worden gekoppeld aan een echte cultuur- of cultuurhistorische periode, ook al zijn de connotaties niet altijd direct zichtbaar. Vertalers gebruiken verschillende vertaalstrategieën zoals calque, vervangen, vertalen (letterlijk of niet) of verschillende adaptaties. Deze strategieën werden ook gebruikt in de Poolse vertaling van De brief voor de koning (Tonke Dragt) die in 2017 verscheen. Dit is een van de bekendste Nederlandse kinderboeken. In 2004 ontving het een speciale prijs: Griffel der Griffels voor het allerbeste boek uit 1955. De analyse in het artikel concentreert zich op de vertaling van eigennamen, enkele algemene namen en andere realiteiten van die quasi-middeleeuwse fantasiewereld.

3

Doe een voorvoegsel bij je werkwoord: Een (internationaal) woordvormingskookboek

75%

Kowalska-Szubert A.

|

nr 5: Neofilologia. Numer specjalny

95-103

NL

Het woordvormingsproces doet aan koken denken. Zoals de ingrediënten van gerechten, maken elementen woordvorming mogelijk. Afhankelijk van wat we samenvoegen met wat, krijgen we een nieuwe semantische of inflectie-eenheid. Deze bijdrage is gewijd aan woordvorming vanuit een vergelijkend perspectief. Op basis van het geselecteerde lexicale materiaal onderzoekt de auteur of woordvormingsprocessen in verschillende talen op een parallelle manier plaatsvinden (in deze bijdrage hebben we te maken met één Germaanse en één Slavische taal, dus vertegenwoordigers van twee verschillende taalgroepen) en of het op basis van de samengestelde analyse mogelijk is om de vorm van een semantisch equivalent in de andere taal te voorspellen. Omdat deze studie een pilootstudie is, maakt zij geen aanspraak op verregaande en volledig ondersteunde toepassingen voor semantische gelijkwaardigheid van individuele leden van samengestelde woorden in verschillende talen. Niettemin kan de mogelijkheid van dergelijke evenredigheid niet definitief uitgesloten worden.

PL

Proces słowotwórczy przypomina gotowanie. Tak jak składniki potraw, formanty słowotwórcze łączą się ze sobą. W zależności od tego, co z czym połączymy, otrzymamy nową jednostkę semantyczną lub fleksyjną. Artykuł poświęcony jest słowotwórstwu w ujęciu konfrontatywnym. W oparciu o wybrany materiał leksykalny bada się, czy procesy słowotwórcze przebiegają równolegle w różnych językach (tutaj mamy do czynienia z językiem germańskim i językiem słowiańskim, a więc przedstawicielami dwóch różnych grup językowych) i czy na podstawie analizy złożenia można przewidzieć formę ekwiwalentu semantycznego w innym języku. Niniejsze studium jest badaniem pilotażowym, a więc nie zawiera jeszcze daleko idących i podbudowanych wniosków dotyczących ekwiwalencji semantycznej poszczególnych członów wyrazu złożonego w różnych językach. Natomiast tezy o możliwości takiej ekwiwalencji zdecydowanie nie można wykluczyć.

EN

The word-formation process is like cooking. Like the ingredients of dishes, word-formation affixes blend together. Depending on what we blend with what, we will obtain a new semantic or inflectional unit. This paper is devoted to word-formation from a comparative perspective. On the basis of the selected lexical material, the author examines whether word-formation processes occur in a parallel way in various languages (in this paper we are dealing with one Germanic and one Slavonic language, thus representatives of two different language groups) and whether — on the basis of the compound analysis — it is possible to predict the form of a semantic equivalent in the other language. As this study is a pilot study, it doesn’t contain far-reaching and completely underpinned applications for the semantic equivalence of individual members of compound words in different languages. Nevertheless, the possibility of such equivalences cannot be excluded definitely.