Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Mickiewicz i Lelewel – nowe spojrzenie, czyli o próbie zbliżenia literatury i historiografii. Rec.: Danuta Zawadzka, Lelewel i Mickiewicz. Paralela. Białystok 2013

100%

Fiećko J.

Pamiętnik Literacki

|

2016

|

tom 107

|

nr 4

217-223

PL

Recenzja zawiera rozbiór monografii Danuty Zawadzkiej „Lelewel i Mickiewicz. Paralela” (określonej tu mianem: „wybitna”), nakierowany na najważniejsze i zarazem najbardziej odkrywczo podjęte tematy w tej obszernej księdze. Autor zwraca uwagę na interdyscyplinarny charakter rozprawy, łączącej historiografię i historię literatury, narratywizm i historię idei, postkolonializm i teorie pamięcioznawcze. Podkreśla też imponującą rozpiętość problemową książki, odsłaniającej m.in. podejście Mickiewicza i Lelewela do zagadnienia prawdy w badaniu historii, ich sposoby rozumienia polskiej tożsamości narodowej i postrzegania litewskiego dziedzictwa historycznego – i wiele innych zagadnień, ważnych z punktu widzenia dziejów polskiego romantyzmu i XIX-wiecznej historiografii.

EN

The review contains an investigation of Danuta Zawadzka’s monograph “Lelewel i Mickiewicz. Paralela” (“Lelewel and Mickiewicz. A Parallel”) (here referred to as “outstanding”) focused on most crucial and undertaken in most exploratory manner issues gathered in the comprehensive volume. The reviewer remarks on the interdisciplinary character of the study, namely on the mingling of historiography and history of literature, narrativism and history of ideas, postcolonial studies and memory studies. He also emphasises a large span of problems discussed in the book, which reveal, inter alia, Mickiewicz’s and Lelewel’s approach to truth in history research, their understanding Polish national identity and perception of Lithuanian historical heritage, as well as many various questions which prove vital from the viewpoint of history of Polish Romanticism and 19th century historiography.

2

Wyjątki z domu Ludwisi

100%

Rączka-Jeziorska T.

Postscriptum Polonistyczne

|

2010

|

nr 2(6)

185-195

EN

The author reads Adam Mickiewicz’s [Urywek Pamiętnika Polki] in the context of symbolic space of a house “from the basement to the attic” suggested by Gaston Bachelard. Fe-nomenological doubts of French critic provoke questions concerning “beloved space” and “shelter” in Mickiewicz’s text. Deconstrucion that leads to accepting Ludwisia’s perspective reveals vertical dimension of the house and enables to designate places for figures living there. The most important belongs to a modest servant girl.

3

Dlaczego fragmenty Dziadów cz. II i III w przekładzie Františka Halasa na język czeski tak spodobały się Polakom?

100%

Baran A.

Między Oryginałem a Przekładem

|

2012

|

tom 18

181-192

EN

The article discusses one of the most popular Czech translations of Adam Mickiewicz’s Dziady made by Czech poet F. Halas in cooperation with Czech translator of Polish literature and philologist J. Matouš. The translation has been acknowledged by Polish writers as very accurate, especially in terms of sounds and rhythms. I try to answer the question, whether rhythmical aspect is predominant feature of Halas’ translation and to figure out what makes this translation so popular among native speakers.

4

Mickiewicz, poezja i anegdota. Pytania o tożsamość twórcy w wierszu Ten to też Tadeusza Różewicza

75%

Spólna A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2016

|

tom 4

102-115

EN

The paper addresses narrative strategies applied by Tadeusz Różewicz in his poem Ten to też (This is also) from the volume Szara strefa (Grey zone), an imagined episode in Adam Mickiewicz’s life. The analysis of the ironic intertextual play with the genre of epistolary reminiscences shows the contemporary writer’s struggle with the Romantic myth of the outstanding, pioneering poet. In the light of parallel experiences of living and writing, Różewicz’s dilemmas of an artist and a human being can be shown by means of an apparently amusing story of a social insult. The biographical anecdote turns out to be a latent attempt at an autobiographical utterance.

5

Wielka Improwizacja w świetle liryków Mickiewicza z rękopisów III części „Dziadów”

75%

Ziemba K.

Pamiętnik Literacki

|

2016

|

tom 107

|

nr 4

7-40

PL

Artykuł prezentuje wachlarz znaczeń Wielkiej Improwizacji czytanej z uwzględnieniem trwającego do dziś oddziaływania III części "Dziadów" na polską tożsamość narodową i zachowania społeczne. Autorka analizuje koncepcję Konrada oraz utożsamianie się poety z bohaterem. Interesuje ją naprzemienne wzmacnianie i osłabianie podmiotu jako stały temat egzystencjalny w twórczości Mickiewicza oraz podobne ujęcie dynamiki procesu twórczego w Wielkiej Improwizacji. Kontekstem rozważań są trzy wiersze: "Do Samotności" oraz "Te rozkwitłe świeżo drzewa..." i "Ja w mej chacie spać nie mogę...", odczytane jako rozwinięcie problematyki podmiotowości i tematów poetologicznych "Dziadów". Wiersze, w których zachodzi osłabienie podmiotowości w stosunku do zbyt mocnego podmiotu Wielkiej Improwizacji, ukazane zostały jako jej warianty tematyczne oraz poetyckie dopowiedzenia i komentarze wobec całości III części "Dziadów", dekonstruujące i niuansujące jej patos.

EN

The article presents an array of meanings of Wielka Improwizacja (The Great Improvisation) read with respect to persisting impact of “Forefathers’ Eve” Part Three on Polish national identity and social behaviour. The author analyses the concept of Konrad and the poet’s identification with the protagonist, and her interest is in the subject’s successive strengthening and lessening – a continuous existential theme in Mickiewicz’s creativity – and in a similar depiction of creative process dynamics in The Great Improvisation. The context of considerations are three poems: “Do Samotności (To Loneliness)”, “Te rozkwitłe świeżo drzewa... (The newly blossomed trees...)” and „Ja w mej chacie spać nie mogę... (I cannot sleep in my house...)” interpreted as a development of subjectivity issues and poetological themes of “Forefathers’ Eve”. The poems in which lessening of subjectivity in comparison with a excessively strong subject of The Great Improvisation is observed are viewed as thematic variants and poetic appositions and commentaries to the entirety of “Forefathers’ Eve” Part Three, deconstructing and nuancing its pathos.

6

Rzecz o ukrytym wymiarze romantycznego dziedzictwa

71%

Halkiewicz-Sojak G.

|

2017

|

tom 35

249-257

PL

Tematem artykułu są interpretacje i tezy zawarte w dwóch książkach Ewy Szczeglackiej-Pawłowskiej. Pierwsza z rozpraw, zatytułowana ‘Homo legens’ Zygmunt Krasiński jako czytelnik polskich poetów, została poświęcona romantycznej sztuce czytania pokazanej na przykładzie Zygmunta Krasińskiego i jego lektur udokumentowanych w korespondencji. Druga – Romantyzm „brulionowy” – nurtowi poezji romantycznej ukrytemu w rozproszonych rękopisach, brulionach, sztambuchach. W obu książkach Norwid jest tylko jednym z bohaterów: w pierwszej pracy został pokazany jako jeden z poetów czytanych przez Krasińskiego, w drugiej – jako autor, który chciał tytułowy „brulionowy” wymiar poezji wprowadzić do oficjalnego kanonu literackiego. Autorka dowodzi tej ostatniej hipotezy, odwołując się do interpretacji Czarnych kwiatów i Vade-mecum. Wyciąga też wniosek, że była to jedna z przyczyn odrzucenia twórczości poety przez współczesnych czytelników. Jakkolwiek tezy Autorki obydwu rozpraw są poparte źródłowymi badaniami, to w przypadku wątku norwidowskiego wymagałyby szerszej egzemplifikacji.

EN

This article examines interpretations and theses contained in two books by Ewa Szczeglacka-Pawłowska. The first of the books entitled ‘Homo legens’ Zygmunt Krasiński jako czytelnik polskich poetów [‘Homo legens’ Zygmunt Krasiński as a reader of Polish poets] was devoted to the art of Romantic reading demonstrated on the example of Zygmunt Krasiński and his readings documented in his correspondence. The second book – Romantyzm „brulionowy” [“Draft paper” Romanticism] is dedicated to the stream of Romantic poetry hidden in scattered manuscripts, draft papers, albums. In both books Norwid is just one of the heroes: in the first work, he was portrayed as one of the poets read by Krasiński, and in the second – as an author who wanted to introduce the title “draft paper” dimension of poetry to the official literary canon. The author proves the latter hypothesis, referring to the interpretation of Czarne kwiaty [Black flowers] and Vade-mecum. She also concludes that this was one of the reasons for rejecting the poet’s work by contemporary readers. Although the theses postulated by the author of both books are supported by desk research, Norwid’s thread would require broader exemplification.

7

Między teologią a poezją. Przebaczenie u Mickiewicza

71%

Kuczera-Chachulska B.

|

2016

|

tom 1/37

223-232

PL

Szkic otwiera przywołanie refleksji Cz. Zgorzelskiego na temat problematyki religijnej w twórczości Mickiewicza, która zdominowana została przez kwestie sumienia. Najważniejsze utwory poety, ich zasadnicze wątki, połączone są ściśle z duchową drogą przemiany i wewnętrznego dojrzewania bohaterów. Taki motyw odnajdujemy zarówno w Panu Tadeuszu, jak i w Dziadów cz. III, a także liryce Mickiewicza. Najszerzej i najbardziej wyraźnie przedstawiony został problem winy, samorozpoznania i przebaczenia w Panu Tadeuszu (księga X: „Emigracja. Jacek”). Ta modelowa niemal sytuacja stanu wewnętrznego bohatera, dążącego do uwolnienia od dręczącej go winy, przeanalizowana została z uwzględnieniem kontekstu refleksji P. Ricoeura. Akt wybaczenia, przedstawiony przez największego polskiego romantyka, poprzedził wielkie sceny, dotyczące tego właśnie problemu w późniejszej literaturze polskiej.

EN

The article begins with the reflection of Cz. Zgorzelski on the religious issues in the works of Mickiewicz, which have been dominated with question of conscience. The most important works of the poet and their principal threads are strictly connected to the inner transformation and maturation of the characters. „Pan Tadeusz”, „Dziady cz. III” as well as the lyrical works of Mickiewicz include these problems. The issue of the guilt, self-discovery and forgiveness is most broadly and elaborately depicted in „Pan Tadeusz” (Volume X „Emigracja. Jacek”). This nearly exemplary situation of inner state of the character that is striving for deliverance from nagging guilt has been analyzed in context of the thoughts of P. Riceur. The act of forgiveness shown by the most important of Polish romantic poets, preceded the big scenes concerning this problem in the following Polish literature.

8

Mierzyć na dzieło wielkich, widzieć pojedynczy kłos. O literackich mistrzach trzech ustrońskich „ludzi książki”

63%

Szkaradnik K.

Pamiętnik Literacki

|

2016

|

tom 107

|

nr 4

95-114

PL

Socjologa Jana Szczepańskiego oraz bibliofilów i historyków amatorów Jana Wantułę i Józefa Pilcha łączyły nie tylko miejsce urodzenia (Ustroń, Śląsk Cieszyński), chłopskie pochodzenie, wyznanie ewangelickie i więzi rodzinno-przyjacielskie. Byli też wszyscy „ludźmi książki”, którzy projektowali swoją tożsamość w relacji do obficie czytanej literatury. Artykuł omawia stematyzowane w pisarstwie tych postaci nawiązania do ich ulubionych pisarzy i humanistów. Dla Szczepańskiego są to Słowacki, Sienkiewicz i Conrad; dla Pilcha – Mickiewicz, Pigoń i Sienkiewicz, dla Wantuły – Sienkiewicz, Prus i Ochorowicz. Autorka szkicu rozważa, na czym zasadzają się te fascynacje i co mówią o samorozumieniu bohaterów artykułu. Punkt dojścia stanowi wskazanie wspólnej dla nich postawy życiowej, którą wiązali oni z etosem chłopsko-protestanckim, a zarazem konfrontowali z ideami podziwianych literatów.

EN

Jan Szczepański, a sociologist, as well as bibliophiles and amateur historians Jan Wantuła and Józef Pilch are joined not only by their birthplace (Ustroń, Cieszyn Silesia), peasant origin and Evangelical denomination. They also were men of letters who projected their identity in relation to voraciously red literature. The article presents the references to their favourite writers and scholars systematised in their own writings. For Szczepański, these are Słowacki, Sienkiewicz, and Conrad; for Pilch – Mickiewicz, Pigoń, Sienkiewicz, while for Wantuła, Sienkiewicz, Prus, and Ochorowicz. The author of the sketch considers the reasons for such fascinations and what they speak about the article’s protagonists’ self-understanding. End point in this respect is indicating their common outlook on life which they linked with peasant-Protestant ethos and at the same time confronted with the admired writer’s ideas.

9

Codzienność (w) XIX-wiecznej powieści. Przypadek Kraszewskiego. Rec.: Agnieszka Czajkowska, Kraszewski nieubrany. Szkice. Częstochowa 2012. „Studia o Literaturze XIX i XX Wieku”. T. III

63%

Zabielski Ł.

Pamiętnik Literacki

|

2015

|

tom 106

|

nr 2

246-250

PL

Książka Agnieszki Czajkowskiej "Kraszewski nieubrany. Szkice" jest zbiorem niezwykle interesujących esejów, cennych dla badaczy historii i historii literatury polskiej XIX wieku, ale w nie mniejszym stopniu również dla wszystkich czytelników dzieł autora Starej baśni. Powieściopisarstwo i działalność krytycznoliteracka Józefa Ignacego Kraszewskiego zestawiane są u Czajkowskiej z twórczością Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Cypriana Norwida, Aleksandra Świętochowskiego, Piotra Chmielowskiego, a także Witolda Gombrowicza.

EN

Agnieszka Czajkowska’s book "Kraszewski nieubrany. Szkice" ("Kraszewski Undressed. Sketches") is a collection of interesting essays not only for historians and history of Polish 19th c. literature researchers, but also for all Kraszewski’s readers. Fiction writing and literary critical activity of Józef Ignacy Kraszewski are in Czajkowska’s book confronted with the creativity of such figures as Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Cyprian Norwid Norwid, Aleksander Świętochowski, Piotr Chmielowski, Tadeusz Konwicki and Witold Gombrowicz.

10

Z jakiego wydania „Cherubinowego wędrowca” korzystał Mickiewicz?

63%

Lam A.

Pamiętnik Literacki

|

2014

|

tom 105

|

nr 2

151-157

PL

Pytanie o podstawę Mickiewiczowskiej lektury epigramatów Angelusa Silesiusa (Johannesa Schefflera) ze zbioru "Cherubinowy wędrowiec (Cherubinischer Wandersmann)" było często stawiane, ale nie znajdowano wiążącej odpowiedzi. Wiadomo było, że Mickiewicz zainteresował się wrocławskim poetą w 1833 r. lub nieco wcześniej, może jeszcze zanim zamieszkał w Paryżu. W latach 1833–1836 powstawały inspirowane pismami mistycznymi Saint-Martina, Franza Baadera, Jakoba Böhme i Angelusa Silesiusa epigramaty, którym poeta nadał tytuł "Zdania i uwagi". Jako motto całości umieszczony został w rękopisie, jedyny tu w języku niemieckim, epigramat Angelusa: „Ruh ist das höchste Gut: und wäre Gott nicht ruh / Ich schlösse vor Ihm selbst mein’ Augen beide zu” (I 49), w zapisie różniącym się od tekstu Cherubinowego wędrowca z 1675 r. (wydanie ostatniej ręki), gdzie drugi wers ma postać: „Jch schliesse für Jhm selbst mein’ Augen beide zu”. Różnica ta stała się punktem wyjścia dalszych poszukiwań, polegających na przebadaniu mnożących się, począwszy od drugiej dekady XIX wieku, publikacji tekstów Angelusa Silesiusa, które mogły zwrócić uwagę polskiego poety. Pierwsze powstałe w tej koniunkturze całościowe wydanie "Cherubinowego wędrowca" wyszło w 1827 r. w Monachium. Analiza tekstu wykazała, że opierało się ono na ostatnim XVIII-wiecznym wznowieniu tego dzieła, z 1737 r., będącym adaptacją edycji Gottfrieda Arnolda (1701 i 1713), który przyjął za podstawę wydanie ostatniej ręki. W innej sytuacji znalazł się anonimowy edytor z 1829 r. (Sulzbach, Seidel’sche Buchhandlung): ten dysponował rzadkim egzemplarzem wiedeńskiej editio princeps (która zawierała pięć ksiąg spośród ostatecznych sześciu) oraz edycją Arnolda z 1701 r., a przy tym miał przygotowanie filologiczne, które pozwoliło mu z tych dwóch przekazów ułożyć bliską doskonałości całość. Tu właśnie, i tylko tu, znalazł się epigram I 49 w wersji przejętej przez Mickiewicza, można więc stwierdzić z całą pewnością, że tym wydaniem autor "Zdań i uwag" dysponował.

EN

The question about Mickiewicz’s reading of epigrams by Angelus Silesius (Johannes Scheffler) from the collection "Cherubinischer Wandersmann (The Cherubinic Pilgrim)" has many times been posed but no convincing answer has been supplied. It was known that Mickiewicz raised his interest in the Breslau poet in 1833 or even earlier, possibly before leaving for Paris. Between 1833–1836 he produced epigrams inspired by mystical writings by Saint-Martin, Franz Baader, Jakob Böhme and Angelus Silesius which the poet entitled "Zdania i uwagi (Thoughts and Remarks)". As a motto to the collection Mickiewicz used in his manuscript was the only in German epigram by Angelus: “Ruh ist das höchste Gut: und wäre Gott nicht ruh / Ich schlösse vor Ihm selbst mein’ Augen beide zu” (I 49), which is different from the 1675 copy of the last hand edition, where the second line is “Jch schliesse für Jhm selbst mein’ Augen beide zu.” The above disparity forms a starting point for further research consisting in analyses of the multiplied from the second decade of 19th c. editions of Silesius’ texts in which Mickiewicz might arose his interest. In those circumstances, the first complete edition of The "Cherubinic Pilgrim" was issued in 1827 in Munich. The analysis of the text revealed that its basis was the last 18th republication of the text (from 1737) which, in turn, was an adaptation of Gottfried Arnold’s edition (1701, 1713), the basis of which was last hand edition. The condition of an anonymous editor from 1829 – Sulzbach, Seidel’sche Buchhandlung – was different. He possessed a rare copy of a Vienna editio princeps (containing five of the ultimate six books) and Arnold’s 1701 edition and, qualified in philology, he prepared out of the two sources an almost ideal account. And it is here, and only here, that we find the epigram (I 49) in the version adopted by Mickiewicz, thus we can be certain that it was that copy that the author of "Thoughts and Remarks" possessed.

11

Filozofia milczenia u Mickiewicza i Norwida

62%

Pasierb J. S.

Studia Norwidiana

|

2012

|

tom 30

145-171

EN

The text compares Mickiewicz’s and Norwid’s views of silence. The author states unambiguously that Mickiewicz pointed to and emphasized negative aspects of this phenomenon. Maybe it was so because his mission had a prophetic character. A prophet is one who speaks for somebody else, in somebody else’s name. And Mickiewicz was, after all, a leader of the pilgrimage movement, posing (for example in Ksie˛gi narodu – Books of the Nation) as a prophet. He was strongly convinced that he has to realize God’s order expressed by Isaiah: “Shout it aloud, do not hold back. Raise your voice like a trumpet” (Isa 58), which is reflected for example in Ghost’s words in Forefathers’ Eve: “albeit I can remain silent, / I spoke furiously”. In contrast with Mickiewicz, Norwid values silence. He is convinced that it can be “meaningful”, that it can express anything. His view of it is broader than that of the author of Pan Tadeusz. The author of Vade-mecum is sure that in silence one can notice a certain deep system and meaning. He presents the issue both in a positive and negative way; he defines the essence of silence that, in his opinion can become speech or acting. In relation to speech silence can be: an equivalent means of expression, a part of speech, or something more than speech, a kind of “over-speech”. Silence in a negative meaning is non-communicativeness of speech, and hence he formulates an apparently paradoxical statement that speech can be silence. Antinomies of Mickiewicz’s and Norwid’s attitudes are clearly seen. Norwid remains faithful to Montesquieu, whose view of silence he quotes, and to Pythagoras, promoting the principle “remain silent until you find that what you will say has more value than silence”.

12

Rozważania o „pamięci romantyzmu”

54%

Niewczas Ł.

Studia Norwidiana

|

2012

|

tom 30

287-298

EN

Krzysztof Trybuś’s book is inscribed in the strong current of deliberations about memory that is present in modern humanities. It is devoted to the “memory of Romanticism”, with the main issue discussed by the author in a double perspective. Firstly: he reconstructs the record of memory that can be found in works by great Polish Romantics. Secondly: he confronts the Romantic project of memory with our modernity, checking its today’s topicality. Analysis of the discourse of memory in Mickiewicz’s, Słowacki’s and Norwid’s works constitutes the basic part of the book. In a convincing way the author analyzes the motifs, forms and mnemonic strategies typical of Polish Romantics, showing, how the record of memory in Polish Romanticism is opposed to the official historical narration.

13

Norwid jako strateg w kontekście rozważań o walce i wojnie

36%

Kasperski E.

Studia Norwidiana

|

2015

|

tom 33

51-76

EN

Norwid’s deliberations about strategy were not a very well known but important and inventive current in his thought and literary work. In his concise essay La philosophie de la guerre, in the rhapsody Fulminant and in numerous poems, poetical digressions, remarks, notes and memorials the writer defined strategy as a domain of knowledge, a kind of art and a practical skill, necessary to reach long-range historical aims, and especially – in the particular situation of the partitions of Poland and in the face of the lost uprisings – to conduct an efficient struggle for independence, ending in a success. Opposing the long-term planning and strategic actions to a war, a battle, a skirmish and short-term plots – or in one word: to “bloody episodes, “convulsive straining”, futile martyrdom and fatalities, Norwid advocated a peaceful struggle carried on incessantly and consistently, a struggle that aimed at realizing positive human values, and not selfish goals. He thought that this kind of “struggle is a normal task of Humanity” and a universal law of history; whereas bloody war – is a license and an exception, acceptable only in the situation of a “just war”, in defense of universal values that were vio¬lated. According to this conception the writer contrasted the “soldier’s” attitude capable of he-roism first of all in everyday life and everyday work, with the “marauding soldier’s” one, taking one’s anger out on other people in aggression, violence; one greedy for blood and revenge. Hence in Norwid’s understanding it was the ability to predict and forestall events and to take precautionary measures in time that was the essence of strategy. He also connected successful strategy with working out and keeping to “a perfectly well conceived plan” that, owing to earlier preparations, concentrating the means in the right place and time, as well as to well thought out maneuvers, eliminated or reduced to a necessary minimum the use of physical force and violence towards the opponent. The basis of strategy was then formed by a long-range intellectual conception, and also by the ability to carry on struggle with various means, including also struggle “on the field of the idea” and “on the field of the word”.