Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Powrót do archiwum. Etnologiczna lektura metryk Kościoła rzymskokatolickiego

100%

Latocha S. , Uniwersytet Łódzki I. E. i. A. K.

Zeszyty Wiejskie

|

2014

|

tom 19

EN

Church registers seem to be a tedious lecture – wordy in form but with terse content, interesting only for genealogy enthusiasts who investigate their family trees. This stereotype cause lack of appliance of church registers in ethnology, despite their significance in describing our culture, daily life, rites and imagination figures that have become lost or remained up-to-date in actual manifestations. Ethnological reflection on church registers is a part of microhistory that illustrate history of mankind and its culture in cases. Church registers demonstrate our heritage, document local socio-cultural patterns and they are the source of identity of modern man. In outline I present the results of research into church registers carried out by ethnologist with regard to documents from Roman Catholic parish in Lubania from years 1849–1867.

2

Eklezjologiczne i kanoniczne konsekwencje sakramentalnej natury Kościoła. Communio, Soborowość i autorytet

80%

Kupiszewski R.

Sympozjum

|

2012

|

nr 1(22)

117-132

3

Stwierdzenie nieważności małżeństwa w Kościele rzymskokatolickim – teoria i praktyka

80%

Gręźlikowski J.

Sympozjum

|

2010

|

nr 1(19)

75-102

EN

The basis of Church authority over Christian matrimony is a fact of bringing up the marriage entente by Jesus Christ to sacrament dignity. That is why Church lawmaker defines what is a matrimony, specifies its purposes and features, determines conditions for its valid solemnization as well as recognizes and rules in all doubtful questions concerning marriage solemnizing. Church legislator safeguards inseparability of matrimony as well as points and teaches that in church there is no nullity of marriage or divorces, but there is a possibility to rule the nullity of marriage, if after carrying out the church proceedings it will by proved that such marriage in fact was solemnized in invalid way. Actual settlement of each marriage case is performed in collegial way in competent Bishop’s court, according to the procedure prescribed by Canonical Law Code and Dignitas connubii instruction, which has in purpose to show in judgment way the evaluation of evidence of reasons for eventual invalidity of claimed matrimony. Canonical suit for invalidity of marriage is a very specific manifestation of care of the Church for these faithful ones, whose marriage came apart and who want to clarify and regulate their legal status in the Church. However in that care, Church’s courts are not always really understood well, because from one side they give a church “divorces” and violate the tuition of Jesus Christ and Church about inseparability of marriage, and from the other side some may say that they are too strict, fundamental and non-lenient towards the persons, whose marriages came apart. It often results from misunderstanding what is a sacramental matrimony, what character, purposes and features it has as well as from unfamiliarity with the tuition and legislation of the Church.

4

Między reprodukcją a transformacją. Negocjowanie reguł dotyczących płci w społeczności rzymskokatolickich kobiet

80%

Szwed A.

Lud

|

2021

|

tom 105

58-83

PL

Artykuł koncentruje się wokół problemu negocjowania reguł dotyczących płci w konserwatywnej, rzymskokatolickiej społeczności kobiet. Analiza opiera się na wynikach badań jakościowych prowadzonych w l. 2019-2020 i jest osadzona w teoretycznej kategorii sprawstwa rozumianego jako zjawisko multimodalne. Praktyki negocjowania wzorów płciowych są analizowane w kontekście dwóch kluczowych dla społeczności obszarów: macierzyństwa i roli kobiecego ciała. Przeprowadzona analiza pokazuje, że reguły odnoszące się do płci mogą być równolegle reprodukowane, reinterpretowane i podważane, a samo sprawstwo religijnych kobiet powinno być ujmowane jako zjawisko wielokierunkowe oraz że w opisywanych procesach negocjowane są nie tylko wzory kobiecości, ale także rozumienie tego, co religijne.

5

Społeczna działalność Towarzystwa Schronisk św. Stanisława Kostki w Łodzi w latach 1914–1936

70%

Chylak K.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2013

|

tom 22

15-32

EN

The beginnings of eminent initiative of bishop Wincenty Tymieniecki, the first parish priest of the St Stanislaus Kostka cathedral parish, are disappearing into the past. It is astonishing that organization which had been running a dozen or so social institutions, operating for two decades and helping many thousand inhabitants of Lodz, had left so few traces. The Association of Shelters of st Stanislaus Kostka was established in autumn 1914. After its re-registration in 1922 it had been operating up to autumn 1936. The Association’s peak of development was reached in 1917. Then the organization had been running eight schelters, two hostels for children, creche, two hostels for the homeless and school for the deaf and dumb. Furthermore, the Association had been running sewing and shoemaker’s workshop and the one producing headgears. Courses for pre-school teachers were finished in the same year as well. In August 1920 the Management of the Association, facing serious problems regarding balancing the budget of the organization, decided to gradually close down schelters and even hostels, on condition that the budget improved. After 1922 only „Sienkiewiczówka” and III schelter remained and after a while the organization lost its importance and was replaced by other social organizations, mainly by Lodz diocesan „Caritas”. The Association’s activity is an interesting example of civil activation of inhabitants of Lodz, an attempt to overcome social issues tormenting this industrial city. History of activity of the organization shows transformation of the social policy of municipal authorities. The initial civil activity was supported by official authorities on the principles of subsidiarity and it concerned German occupation authorities above all. Along with coming a time when the Republic of Poland had been formed, the attention was reallocated to full control of social institutions and with time municipal authorities started to limit its support. Not only did they seize the role of the creating entity but they also operated their own institutions. That way, civil activity taken up to date, was significantly limited.

6

Obowiązkowa bezżenność i abstynencja seksualna księży rzymskokatolickich w wyobrażeniach i ocenach kobiet żyjących z księdzem we wspólnym związku

60%

Baniak J. , Instytut Socjologii UAM w Poznaniu , Józef Baniak – prof. zw. dr hab. p. n.-b. i. d. n. W. N. S. w. I. S. U. i. A. M. w. P. W. o. j. z. a. i. b. z. s. s. r. i. r. , j.baniak@amu.edu.pl

|

tom 13

PL

W artykule tym ukazuję postawy i oceny kobiet żyjących w związkach z księżmi diecezjalnymi i zakonnymi w Polsce dotyczące obowiązkowej bezżenności i abstynencji seksualnej duchownych w Kościele rzymskokatolickim. Podstawę tej prezentacji stanowią wyniki kilku moich badań socjologicznych dotyczących nastawienia różnych grup respondentów do celibatu i abstynencji seksualnej księży. Badania zrealizowałem wśród 110 kobiet związanych z księżmi. Badania te wykazały, że dominująca większość tych kobiet kwestionuje sens i cel obowiązkowej bezżenności i abstynencji seksualnej księży. Kobiety te nie widzą związku celibatu obowiązkowego z kapłaństwem instytucjonalnym. Jedynie kilka tych kobiet opowiada się za celibatem dobrowolnie wybranym przez księdza. Większość kobiet związanych z księżmi chce, aby pozostali oni kapłanami i jednocześnie żyli z nimi w trwałych konkubinatach. Niektórzy księża żyjący z badanymi kobietami mają także własne dzieci. Nie wszystkie związki kobiet z księżmi są trwałe. Niektórzy księża opuszczają swoje kobiety z różnych powodów, w tym z chęci powrotu do kapłaństwa opartego na bezżenności i abstynencji seksualnej. Podobnie też niektóre kobiety opuszczają księży i przerywają związek z nimi z wielu rożnych powodów. Wśród motywów uzasadniających wzajemne związki kobiet z księżmi pojawia się potrzeba miłości i potrzeba seksualna. Niektóre kobiety i niektórzy księża przeżywają dylematy moralne z powodu własnego związku i nie umieją ich właściwie rozwiązać.

EN

The main goal of this paper is presentation of opinions and attitudes of Polish women living in intimate relations with Romano-catholic priests and monks toward their obligatory celibacy and sexual abstinence. The article is result of author qualitative research conducted in Poland on the group of 110 women who has a priest or monk for a partner. The results showed that this women question and don’t understand the meaning of obligatory celibacy and sexual abstinence. That women don’t see the connection between obligatory celibacy and institutional priesthood. However, they want for a priest partner both: priesthood and live with concubinage with them. The research showed also that: some of the priest who live in informal relation with researched women have the children with them; not all relations has a permanent character; there is a group of the priests who stopped informal relation because they wanted to get back to a virtuous life in the church. The main reason for staying in such kind of intimate relations is need for love and sex. Some of researched women and their partners experienced the moral dilemmas because of living in such a relation and were unable to stop it.

7

Bez przeszłości nie ma przyszłości – wiedza o kościołach rzymskokatolickich na Zaporoskim Przyazowiu

60%

Pavliuk O. , Gancarz A.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2018

|

tom 27

|

nr 3

175-184

EN

The national and religious identity of Polish minority in the north-eastern Ukraine for centuries has been shaped under the influence of different factors than in the western part of the country. The problem of self-identification of homo postsovieticus is strongly linked with the idea of multiculturalism and a conscious choice of ethnicity. Poles from the Zaporozhye Priazovye have lived thousands kilometres away from the Motherland in a multicultural society consisting of over 130 nationalities. In order to understand how the Polish minority identity from the Zaporozhye Priazovye has been shaped it is important to learn about the history of the Roman Catholic Church in that region. The article presents the history of the above-mentioned Polish minority via the history of the churches in Dnipro, Kamianske, and Zaporizhia. The image of a Catholic Pole in reference to the Polish minority often turns out to be ambiguous, because for a long time the development of religion in those regions was impossible.

8

Hierarchia Kościoła rzymskokatolickiego wobec Ziem Odzyskanych w latach 1945–1951 – wybrane perspektywy

60%

Cichocka M.

Studia Maritima

|

2017

|

tom 30

223-251

EN

The article is another attempt to consider the subject of the organization of church administration in areas which in 1945 were transferred from German into Polish hands, called by Poles The Recovered Territories. This time, the problem of the Polish and German perspectives has been discussed, which has been so far considered in the literature for the sake of complains of German hierarchs to the Polish primate August Hlond, about the way in which he made personal and border changes of ecclesiastical units. The controversies, among scholars on both sides, are still raged by special privileges conferred on the Polish primate by Pope Pius XII. These issues provide an interesting opportunity to show how historical facts can be evaluated and interpreted differently depending on the point of view. Apart from the Polish and German views, it was also decided to draw attention to the previously unexplored reception of events, from the period immediately after the Second World War, by the inhabitants of the land in dispute. It was examined how important the discussed issue were for the newly formed society of West Pomerania and its adaptation in the new place. In addition to the mentioned Pius XII and August Hlond, the primate Stefan Wyszyński was also an important figure, because during the time of him being the head of the Church in Poland important decisions were made to regulate the Church’s administrative situation in the Recovered Territories.

PL

Artykuł stanowi kolejną próbę rozważań na temat organizacji administracji kościelnej na terenach, które w 1945 roku przeszły z rąk niemieckich do polskich, nazywanych przez Polaków Ziemiami Odzyskanymi. Tym razem proponuje się ujęcie problemu z różnych perspektyw, polskiej i niemieckiej, które dotąd rozpatrywane były w literaturze ze względu na pretensje hierarchów niemieckich do polskiego prymasa Augusta Hlonda o sposób, w jaki dokonał zmian personalnych i granicznych jednostek kościelnych. Kontrowersje wśród badaczy z obu stron wciąż wzbudzają także specjalne uprawnienia nadane polskiemu prymasowi przez papieża Piusa XII. Zagadnienia te stwarzają interesującą możliwość ukazania, jak fakty historyczne mogą być różnie oceniane i interpretowane w zależności od punktu widzenia. Poza spojrzeniem polskim i niemieckim postanowiono dodatkowo zwrócić uwagę na dotąd niezbadany odbiór wydarzeń z okresu zaraz po drugiej wojnie światowej przez mieszkańców ziem, o które toczył się spór. Zbadano, na ile istotne były omawiane sprawy dla tworzącego się dopiero społeczeństwa Pomorza Zachodniego i jego adaptacji w nowym miejscu. Ważną dla tematu postacią, poza wspomnianym Piusem XII i Augustem Hlondem, był również prymas Stefan Wyszyński, ponieważ to za czasów sprawowania przez niego funkcji głowy Kościoła w Polsce podjęte zostały istotne decyzje dotyczące uregulowania sytuacji administracji kościelnej na Ziemiach Odzyskanych.

9

Materiały jednostek wojewódzkiej administracji wyznaniowej w Archiwum Państwowym w Szczecinie jako źródło do dziejów stosunków państwo-Kościół rzymskokatolicki w latach 1945–1989

60%

Kowalczyk K.

Archeion

|

2020

|

tom 121

306-326

EN

The purpose of the article is to analyse the materials of the Szczecin National Archives created by the regional administration units responsible for religious matters as the sources regarding the history of the relations between the state and the Roman Catholic Church between 1945 and 1989. It defines the group of entities implementing the religious policy at a central and regional level, with a special focus on administration. It analyses the contents of the archival fonds that included materials created by organisational units responsible for religious issues. The following methods were used to address the research problem: a historical method, an institutional & legal method, the system method and case study. The files of the religious administration unit can be found in the Szczecin archives in the following fonds: the Szczecin Regional Office, the Executive Committee of the Regional National Council in Szczecin, Regional Office in Szczecin. The materials from those fonds make it possible to recreate various aspects of the religious policy pursued by the state: hindering the pastoral work and religious education for children and teenagers, limiting the property of the church, attempting to create a rift between the clergymen. They contain important information about the social and political attitudes of priests.

PL

Celem artykułu jest analiza materiałów archiwalnych wytworzonych przez jednostki administracji wojewódzkiej odpowiedzialne za sprawy wyznaniowe, znajdujących się w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie, jako źródła do dziejów stosunków państwo-Kościół rzymskokatolicki w latach 1945–1989. Określono grupę podmiotów realizujących zadania z zakresu polityki wyznaniowej na poziomie centralnym i wojewódzkim, ze szczególnym uwzględnieniem administracji. Przeanalizowano zawartość zespołów archiwalnych, w składzie których znajdują się materiały wytworzone przez jednostki organizacyjne odpowiedzialne za zagadnienia wyznaniowe. Dla rozwiązania problemu badawczego zastosowano metody: historyczną, instytucjonalno-prawną, systemową i case study. Akta jednostek wojewódzkiej administracji wyznaniowej odnajdziemy w szczecińskim archiwum w zespołach: Urząd Wojewódzki Szczeciński, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie, Urząd Wojewódzki w Szczecinie. Materiały z wymienionych zespołów pozwalają na odtworzenie różnych aspektów wyznaniowej polityki państwa: utrudniania pracy duszpasterskiej oraz katechizacji dzieci i młodzieży, ograniczania kościelnego stanu posiadania, dokonywania prób rozłamu wśród duchowieństwa. Dokumentacja zawiera ponadto istotne informacje o postawach społeczno-politycznych księży.

10

Sport in the Teachings of Pope Francis: Problems, Research Perspectives and Discourses

60%

Jasny M.

Ido Movement for Culture. Journal of Martial Arts Anthropology

|

2023

|

tom 23

|

nr 1

10-18

EN

Background. The connections between religion and sport can be seen both in the everyday lives of individual sportspeople and fans and in the sphere of symbols and rituals. The debate in Poland, in contrast to international debate, is dominated by a Christian approach, which stems from Poland’s sociocultural background. Problem and aim. This article is part of the implicit discourse in sports science about the relationship between religion and sport and focuses on Pope Francis’ teachings, which have recently become a subject of research. Methods. The article is based on a review of subject literature, secondary research and other source materials, with particular focus on a book by Zbigniew Dziubinski entitled Sport in the Service of the Person and Community from the Perspective of Pope Francis. Results. Pope Francis defines sport through an attributive approach based on the typical features of sport. Self-denial is an aspect of asceticism, which is characteristic of Christianity and other religious and spiritual traditions. However, the point of self- denial is not the abandonment of health, but rather, a harmonious development in which the spirit predominates over the body. Modern interpretations of biblical teachings are fundamentally consistent with the current paradigm in sports science in that they support respect for the human body and health. Pope Francis refers in his teachings to every ‘dark side’ of sport proposed as part of methodological dysfunctionalism. This article confronts different pathologies and dysfunctions with universal categories, such as equality, solidarity, respect and fair play, which make up the Christian outlook on sport. Conclusions. Spiritual and sport values create a harmonious combination. The early C20th marks the beginning of the most fruitful period of cooperation between the Catholic Church and sport in history. Pope Francis is well aware that sport is a very diverse and multidimensional construct. Even so, his view on sport is unilaterally positive. He also believes that its potential should be used properly, i.e. for the benefit of the individual and society

PL

Tło. Związki religii ze sportem widać w codziennym życiu konkretnych zawodników i kibiców, ale także w sferze symboli oraz rytuałów. W Polsce, w odróżnieniu od debaty na poziomie międzynarodowym,dominuje ujęcie chrześcijańskie wynikające z uwarunkowań socjalizacyjno-kulturowych. Problem i cel. Praca wpisuje się w nieoczywisty dyskurs nauk o kulturze fizycznej na temat związków religii ze sportem, koncentrując się na badanym od niedawna nauczaniu papieża Franciszka. Metody. Artykuł oparto na przeglądzie literatury przedmiotu, analizie danych zastanych i innych materiałów źródłowych, ze szczególnym uwzględnieniem książki Zbigniewa Dziubińskiego, zatytułowanej Sport w służbie osoby i wspólnoty w perspektywie papieża Franciszka. Wyniki. Franciszek definiuje sport w oparciu o zbiór jego cech charakterystycznych. Stanowisko papieża reprezentuje podejście atrybucyjne. Cielesna powściągliwość stanowi część ascezy, charakterystycznej dla chrześcijaństwa, ale także innych tradycji religijno-duchowych. Jej celem nie jest jednak pozbawianie się sił witalnych, tylko harmonijny rozwój człowieka, w którym jednak to duch panuje nad ciałem. Nowoczesne interpretacje przesłania biblijnego zasadniczo zbiegają się z obowiązującym paradygmatem nauk o kulturze fizycznej, uzasadniając słuszność szacunku dla ludzkiego ciała oraz zdrowia. W nauczaniu Franciszka można znaleźć odniesienia do każdej z wyróżnionych w ramach koncepcji dysfunkcjonalizmu metodologicznego „ciemnych stron” sportu. Patologie i dysfunkcje skonfrontowano z petryfikującymi chrześcijańską wizję sportu uniwersalnymi kategoriami, takimi jak równość, solidarność, szacunek czy uczciwość. Konkluzje. Wartości duchowe i sportowe tworzą harmonijny zestaw. Najbardziej owocny okres współpracy Kościół-sport trwa od początku XX wieku. Franciszek zdaje sobie sprawę z tego, jak wielowymiarowym i zróżnicowanym konstruktem jest sport. Mimo to ocenia go jednoznacznie pozytywnie, wyrażając jednocześnie troskę o to, aby jego potencjał był wykorzystywany właściwie, dla dobra jednostki i społeczeństwa.

11

Papież Franciszek wobec osób LGBT+

57%

Filipowicz A.

Studia Bobolanum

|

2020

|

tom 31

|

nr 2

29-51

EN

In the statements of Pope Francis and his meetings with LGBT+ people, one can see a new pastoral approach of the Church to these people. The publication presents the position of the pope towards non-heteronormative persons. Based on his teaching, the key stages of the process of their integration with the Roman Catholic Church are presented. The important role of theological and moral reflection in the reception, accompaniment, discernment and inclusion of LGBT + people into the community of faith was indicated. Finally, postulative conclusions were formulated to initiate the long-awaited integration process.

PL

W wypowiedziach papieża Franciszka i jego spotkaniach z osobami LGBT+ można dostrzec nowe pastoralne podejście Kościoła rzymskokatolickiego do tych osób. W publikacji przedstawiono stanowisko papieża wobec osób nieheteronormatywnych. Na podstawie papieskiego nauczania zaprezentowano kluczowe etapy procesu ich integracji z Kościołem. Wskazano na istotną rolę refleksji teologiczno-moralnej w przyjęciu, towarzyszeniu, rozeznaniu oraz włączeniu osób LGBT+ do wspólnoty wiary. Na zakończenie sformułowano postulatywne wnioski, dotyczące zainicjowania procesu integracji przez Kościół hierarchiczny.

12

Katolicyzm ewangeliczny George’a Weigla a kryzys Kościoła

51%

Jasiński K.

Nurt SVD

|

2018

|

nr 1

297-313

PL

Autor artykułu postawił sobie dwa cele: prezentację zasadniczych idei Weigla na temat uwarunkowań kryzysu wspólnoty kościelnej oraz zarysowanie koncepcji katolicyzmu ewangelicznego. Kryzys ma zdaniem omawianego autora dwa zasadnicze wymiary: osobowy (zanik wiary i postawy bycia uczniem) oraz instytucjonalny (nadmierna instytucjonalizacja Kościoła). Ponadto jawi się jako szansa i czas nowych możliwości. Kryzys, jak również postulowana odnowa Kościoła są uwarunkowane chrystofobią i humanizmem ateistycznym. Do najważniejszych wyzwań, w obliczu których, zdaniem Weigela, stoi Kościół, należą: troska o moralność, wpływ na kształtowanie porządku demokratycznego, żywy udział w społeczeństwie obywatelskim, zachowanie duchowej tożsamości. W związku z tym Kościół domaga się odnowy, która stoi pod znakiem katolicyzmu ewangelicznego. Ów katolicyzm jawi się jako ruch ewangeliczny oraz forma wspólnoty człowieka z Bogiem i ludźmi. Jego główną misję stanowi przekaz prawdy zbawczej. Katolicyzm ewangeliczny polega na powrocie do źródeł wiary i Kościoła. Jest fundamentem głębokiej reformy, której punkt odniesienia stanowi osobowa prawda – Jezus Chrystus.

EN

The author of the article set himself two main goals: to present Weigel’s fundamental ideas on the conditions of the crisis of the ecclesial community and to outline the concept of evangelical Catholicism. According to Weigel, the crisis has two basic dimensions: personal (the decline of faith and of the attitude of being a disciple) and institutional (excessive institutionalization of the Church). The crisis and postulated renewal of the Church are conditioned by Christophobia and atheistic humanism. The most important challenges faced by the Church are: concern for morality, influence on shaping the democratic order, conscious participation in civil society and the preservation of spiritual identity. In this connection, the Church demands a renewal which is under the sign of evangelical Catholicism. Evangelical Catholicism is a form of man’s communion with God and with people. His main mission is a transmission of the saving truth. This movement consists in returning to the sources of faith and the Church; it is the foundation of a deep reform, the point of reference being the personal truth – Jesus Christ.

13

Problem finansowania budownictwa sakralnego i kościelnego w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej na przykładzie diecezji łódzkiej

51%

Opaliński M.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2020

|

tom 23

151-168

EN

The article describes unknown aspect of financing sacral building industry in the period of PRL (Polish People’s Republic). Presented issue is aimed at filling the gap in the existing historiography. None of the publications that have been published does not addresses the problem, seen from the perspective of the relations state–Church after the year 1945. This work therefore shows the difficulties associated with raising funds for the construction of new temples in the period of inhibition or fighting with any sacred investments by the authorities of Polish People’s Republic. The repressive and discriminatory for the Church legal provisions aimed at obstructing the construction of places of worship, which was also supposed to discourage clergymen from undertaking this type of activity. In turn, the „service-minded” priests were rewarded for their loyal attitude towards those in charge of allocating subsidies for minor construction works from the Church Fund, which was under the control of the Council of Ministers. All these factors meant that the greatest cost of building churches was borne by lay Catholics who organized public collections on their own, thus risking a fine. Also the parish priests also faced difficulties, while gaining money to continue construction works by using foreign contacts.

PL

Artykuł opisuje nieznany dotąd aspekt finansowania budownictwa sakralnego w okresie PRL. Prezentowane zagadnienie ma na celu wypełnienie luki w dotychczasowej historiografii. Żadna z powstałych dotąd publikacji nie odnosi się do badanego problemu widzianego z perspektywy stosunków państwo–Kościół po 1945 r. Niniejsza praca ukazuje zatem trudności związane z pozyskiwaniem funduszy na budowę nowych świątyń w okresie hamowania lub zwalczania przez władze tzw. Polski Ludowej wszelkich inwestycji sakralnych. Represyjne i dyskryminujące stronę kościelną przepisy prawne miały na celu utrudnianie wznoszenia miejsc kultu religijnego, co pośrednio miało także przyczynić się do zniechęcenia duchownych do podejmowania tego rodzaju działalności. Z kolei „usłużnych” księży nagradzano za ich lojalną postawę wobec rządzących przydzielaniem na drobne prace budowlane subwencji z powołanego m.in. na ten cel Funduszu Kościelnego, będącego pod kontrolą Rady Ministrów. Wszystkie te czynniki powodowały, że największy koszt budowy kościołów ponosili świeccy katolicy, organizujący na własną rękę zbiórki publiczne, narażając się tym samym na karę grzywny. Trud ponieśli także księża parafialni, którzy wykorzystując zagraniczne znajomości zdobywali pieniądze na kontynuowanie prac budowlanych.

14

Władcy Rzeczypospolitej wobec Kościoła prawosławnego po soborze brzeskim 1596 roku

51%

Ciołka D.

Orientalia Christiana Cracoviensia

|

2015

|

tom 7

EN

After the Council of Trent (1545–1563) the Catholic Church was revived and strong, such situation led to increasing in mission activity. Sisigmunt III by putting the idea of unity of church on Russian lands of Polish country into practise, showed his approval of the Union of Brest and ordered civil servants, voivodes, district administrators, mayors and legal advisors to follow decisions taken by the Union. Restriction of laws put Russian population off the Catholic Church and the Greek Catholic Church. Although demands to protect laws of the Church were presented from the very beginning of the Union during the Seym gatherings and their main goal was to abolish the Union and revive the hierarchy of the Eastern Orthodox Church, the fate of Orthodox people was still deteriorating.

PL

Po Soborze Trydenckim (1545–1563) w odrodzonym i silnym Kościele katolickim wzmogła się działalność misyjna. Realizujący ideę jedności kościelnej na ziemiach ruskich państwa polskiego Król Zygmunt III okazał swą aprobatę dla soboru brzeskiego i nakazał, aby urzędnicy państwowi, wojewodowie, starostowie, burmistrzowie oraz radcy poddali się decyzjom soboru. Ograniczenie praw zraziło ludność ruską do Kościoła rzymskiego oraz unickiego. Choć postulaty w obronie praw Kościoła prawosławnego były zgłaszane od samego początku unii na sejmach, a ich głównym celem było skasowanie unii oraz reaktywowanie prawosławnej hierarchii cerkiewnej, to los ludności prawosławnej systematycznie ulegał pogorszeniu.

15

Dyskursy o homoseksualności w doświadczeniu kandydatów do duchowieństwa w Kościele rzymskokatolickim

51%

Hall D.

Studia Socjologiczne

|

2019

|

nr 3(234)

109-134

PL

Artykuł podejmuje kwestię przenikania się dyskursów o homoseksualności z osobistym doświadczeniem osób, które rozpoznają w sobie pragnienie homoerotyczne. Dotyczy on mężczyzn, którzy zdecydowali się na formację kapłańską, a później odstąpili od studiów seminaryjnych i dziś deklarują się jako homoseksualni lub biseksualni, w większości jako rzymscy katolicy. Pokazuje, że mężczyźni ci na etapie przystępowania do formacji i w jej trakcie ulegali nie tylko wyobrażeniom o homoseksualności kształtowanym przez Kościół rzymskokatolicki, ale także wyobrażeniom obecnym w szerszej przestrzeni dyskursywnej, które w Polsce ostatnich dekad dynamicznie się zmieniały. Związane z seksualnością samorozumienie uczestników badań wchodziło zatem w różne, specyficzne dla danego momentu historycznego, związki z odczuwanym przez nich powołaniem i funkcjonowaniem w społeczności seminaryjnej.

EN

The article focuses on how discourses about homosexuality penetrate the personal experience of those aware of their homoerotic desire. It discusses the experience of men who undertook priestly formation, later departed from the seminary studies, and today declare themselves as homo- or bisexual, the majority as Roman Catholics. It shows that at the threshold and during the formation, these men were influenced by the ideas about homosexuality promoted not only within the Roman Catholic Church, but also in the wider discursive space – and those have dynamically changed in Poland of the last decades. Correspondingly, the sexuality-related self-understanding of the study participants came into various, specific to a given historical moment, relationships with their vocation.

16

Eklezjologia jedności – perspektywa rzymskokatolicka

51%

Czaja A.

Roczniki Teologii Ekumenicznej

|

2010

|

tom 2

5-20

EN

The Roman Catholic thought on the unity of the Church has been basically developed in the scope of the ecclesiology of communion. Since the middle of eighties of 20th century the Roman Catholic Church started to define unity as the “communion-unity”. The article in a concise way presents five important issues relating to the Roman Catholic ecclesiology of unity. The Author starts his investigations taking into account the “communion-unity” phenomenon. He underlines that this kind of unity of the Church implies various participations in the same common essence, namely in one God, in one Mediator Jesus Christ, in one Spirit, in one common faith, in one Baptism and in one Eucharist. The “communion-unity” of the Church is a God’s gift and the fruit of God’s initiative, fulfilled in the Paschal Mystery. There are two levels of the ecclesial “communion-unity”: the universal communion of the faithful and the communion of Christian Churches. The second part of the article describes the fraternal fellowship (communion) of the faithful. The Roman Catholic ecclesiology of unity distinguishes two kinds of membership of Christians in the universal communion of the faithful: the full belonging of all Roman Catholics and the partial belonging of non-Catholics. The unity of the fellowship of Christian Churches is depicted in the third part of the article. Since the apostolic period there existed fellowships (communions) which were the local Churches. In each of them there is the whole Church, because in each of them the universal Church of Jesus Christ – one, holy, catholic and apostolic, has been manifested. The Church on the Earth has not only been the Body of many members in unity with the Head, but the Body of the Churches (corpus Ecclesiarum), the communion of the Churches (communio Ecclesiarum) as well. There exists a certain – although not perfect – implementation of the “communion-unity” between the Roman Catholic Church and the other Churches and ecclesial fellowships (communions). The care about the full unity of Christians, as the imperative of Christian conscience enlighten by faith and led by love, is stressed in the fourth part of the article. In order to restore the full communion of disciples of Christ it is necessary to restore the visible bonds, such as: faith, sacraments and supervision. The visible communion of the Church should be the reconcilled diversity, which does not contradict the unity; it should be the permanent unity in diversity. The Author in the concluding part of the article attempts to explain how to interpret the notion subsistit adopted by The Second Vatican Ecumenical Council. Describing the mystery of duration of the Catholic unity, the investigator clarifies that from the Roman Catholic point of view the conviction that the Church of Christ subsistit in her fullness in the Roman Catholic Church does not exclude the recognition of ecclesial existence and qualities of other Christian Churches and Fellowships. Above all one has to remember that the conciliar notion subsistit should be connected with an idea of the pre-existence of the Church in God’s intention.

17

Międzynarodowy dialog teologiczny Kościoła prawosławnego z Kościołem rzymskokatolickim

51%

Kuźma A.

ELPIS

|

2014

|

tom 16

11-18

PL

Artykuł omawia historię i wartości teologiczne pierwszej fazy Międzynarodowego Dialogu Teologicznego między Kościołem prawosławnym i rzymskokatolickim w latach 1981-2000. Omówiony został proces przygotowawczy do rozpoczęcia dialogu. Podkreślona została rola i znaczenie działań patriarchy Konstantynopola Atenagorasa (1948-1972), który w znaczący sposób przyczynił się do rozwoju kontaktów ekumenicznych. Ze strony Kościoła rzymskokatolickiego istotnym dla kontaktów między-chrześcijańskich okazało się wstąpienie na tron rzymski kolejno papieży Jana XXIII (1958-1963) i Pawła VI (1963-1978), oraz zwołanie Soboru, Vaticanum II. Omówione zostały osiem sesji plenarnych, które odbyły się w latach 1982-2000, oraz przygotowania do nich. Rezultatem spotkań Komisji okazały się wspólnie przyjęte dokumenty teologiczne: 1) Misterium Kościoła i Eucharystii w świetle tajemnicy Trójcy Świętej (Monachium 1982), 2) Wiara, sakramenty i jedność Kościoła (Bari 1987), 3) Sakrament kapłaństwa w sakramentalnej strukturze Kościoła ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia Sukcesji apostolskiej dla uświęcenia i jedności Ludu Bożego, (Valamo 1988), 4) Uniatyzm, metoda unijna przeszłości a obecne poszukiwanie pełnej wspólnoty (Balamand 1993). Omówione też zostały najistotniejsze problemy w tym dialogu tj. problem uniatyzmu i prozelityzmu, który zdominował tematykę spotkań po roku 1991.

EN

This article discusses the history and theological values in the first phase of the International Theological Dialogue between the Orthodox Church and the Roman Catholic Church in the years from 1981 to 2000. In particular, this article addresses the preparatory process of commencing the dialogue and producing common theological documents; and also discusses the most important problems in the dialogue, such as the problem of Uniatism and proselytism, which have dominated the subject matter of the dialogue since 1991.

18

Klecha, księżulek, opryszek w sutannie: uwagi o antyreligijnej polityce władz radzieckich wobec Kościoła katolickiego w okresie międzywojennym (na materiale moskiewskiej gazety Trybuna Radziecka)

51%

Graczykowska T.

Roczniki Humanistyczne

|

2022

|

tom 70

|

nr 7

203-219

EN

This article is devoted to the repressive action against the Catholic Church in the interwar period in the USSR. The author tries to show how the Soviet authorities fought against the Church. They destroyed religion and the Catholic Church in several ways: by introducing a series of decrees, and by employing the brutal terror of the physical elimination of the clergy and believers. This all led to the liquidation of the Catholic Church in 1938. This paper also focuses on the description of how antireligious propaganda was implemented in the Polish-language Soviet newspaper Trybuna Radziecka [Soviet Tribune] in order to influence Soviet people and encourage them to assume the desired attitude, namely, the renounciation of the Catholic faith.

PL

W artykule omówiono politykę władz ZSRR wobec Kościoła katolickiego w okresie międzywojennym. Konsekwencją działań podjętych przez komunistów miała być całkowita likwidacja struktur kościelnych oraz wychowanie nowego, radzieckiego Polaka – ateisty. W efekcie licznych kampanii prowadzonych przez służby specjalne, organy administracji państwowej, opartych głównie na terrorze i fizyczną eliminację duchowieństwa i wiernych, Kościół katolicki praktycznie przestał istnieć w ZSRR w 1938 r. Jednocześnie w artykule pokazano na przykładzie polskojęzycznej gazety „Trybuny Radzieckiej”, jak za pomocą narzuconej odgórnie przez władze komunistyczne antyreligijnej propagandy dążono do kształtowania pożądanych, ateistycznych postaw wśród obywateli ZSRR.

19

Tajne święcenia słowackich i czeskich księży w Polsce (1958-1989)

51%

Szumiło M.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2021

|

tom 28

|

nr 1

208-220

EN

In the face of repression by the communist authorities, secret cooperation between Catholic Churches in Poland and Czechoslovakia was established after 1956. One of the least known and researched aspects of the assistance provided by the Polish Church was secret ordinations. In total, in the years 1958-1989, Polish bishops secretly ordained at least 53 priests from Czechoslovakia, including 48 Slovaks and 5 Czechs. They were mostly representatives of religious orders, mainly Salesians, Capuchins, Verbists and Jesuits. The most intensive period of support for the brothers in faith beyond the southern border were the years 1976-1981, when as many as 26 Slovaks and Czechs were ordained in Poland. The established list of ordained priests is undoubtedly incomplete, as few written documents have survived from this underground activity. The whole issue of cooperation between the Polish and Czechoslovakian churches during the communist period requires further, in-depth research.

PL

W obliczu represji ze strony władz komunistycznych doszło po 1956 r. do nawiązania tajnej współpracy między Kościołami katolickimi w Polsce i Czechosłowacji. Jednym z najmniej znanych i zbadanych aspektów pomocy udzielanej przez polski Kościół były tajne święcenia kapłańskie. Ogółem w latach 1958-1989 polscy biskupi tajnie wyświęcili co najmniej 53 księży z Czechosłowacji, w tym 48 Słowaków i 5 Czechów. Byli to w zdecydowanej większości przedstawiciele zgromadzeń zakonnych, przede wszystkim salezjanów, kapucynów, werbistów i jezuitów. Najbardziej intensywnym okresem wsparcia dla braci w wierze zza południowej granicy okazały się lata 1976-1981, gdy wyświęcono w Polsce aż 26 Słowaków i Czechów. Ustalona lista wyświęconych księży jest z pewnością niepełna, bowiem z tej konspiracyjnej działalności zachowało się niewiele dokumentów na piśmie. Całe zagadnienie współpracy Kościoła polskiego i czechosłowackiego w okresie komunizmu wymaga dalszych, pogłębionych badań.

20

Funkcje prawa w Kościele rzymskokatolickim i Kościele Ewangelicko-Augsburskim w RP

51%

Kroczek P.

Studia Oecumenica

|

2017

|

tom 17

405-418

EN

There is a phenomenon of law in the Christian Churches. The paper describes and compares functions of law, that is, social effects of legal norms from endogenic laws of the two of them: in the Catholic Church and the Evangelical Church of the Augsburg Confession in Poland. It presents functions, such as: creative and organization function, protective and defending function for the personal rights, function of sharing material burdens and distributing the goods, function of regulation of solving conflicts, repressive function, informative and teaching function, educational function, protective and defending function for the matter of faith, salvation function. The conclusion is that functions of law in both Churches are: elaborated and complicated, mixed in their character and can be divided into the typical functions for the Church as a regular society and as a spiritual one, congruent only to some extent.

PL

W Kościołach chrześcijańskich istnieje zjawisko prawa. Artykuł określa i porównuje funkcje prawa, czyli wywołane przez prawo skutki społeczne zawarte w endogenicznym prawie dwóch Kościołów: Kościoła rzymskokatolickiego i Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczpospolitej Polskiej. Te funkcje to: funkcja kreująco-organizacyjna, funkcja ochronno-obronna względem praw osobowych, funkcja podziału materialnych ciężarów i rozkładu dóbr, funkcja regulacji rozwiązywania konfliktów, funkcja represyjna, funkcja informacyjno-nauczająca, funkcja wychowawcza, funkcja ochronno-obronna względem treści wiary, funkcja zbawcza. Wniosek z tych rozważań jest następujący: funkcje prawa w tych dwóch Kościołach są rozbudowane i skomplikowane; funkcje te mają mieszany charakter i mogą być podzielone na funkcje charakterystyczne dla Kościoła jako społeczności ziemskiej i jako społeczności duchowej; funkcje pomiędzy Kościołami są zbieżne ze sobą tylko do pewnego stopnia.