Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Mistrz − Kazimierz Twardowski w oczach swoich uczniów

100%

Hinc-Wirkus M.

|

nr 1

19-29

EN

Polish pedagogy has had many eminent scholars who can be called mentors. The first generation of Polish teachers had to start from the bottom when initiating Polish pedagogy at institutions of higher education. In this reality Kazimierz Twardowski was moulded. Twardowski managed to educate many outstanding, accomplished scholars of Polish pedagogy. At the beginning of the 20th century Twardowski, or the Lvov school, started to be talked about and he was an influence on philosophical centres at Polish universities after Poland regained independence. Kazimierz Twardowski was an intellectual and moral authority, he was a man – institution in Polish academic research during the first half of the 20th century. This article examines Twardowski from the perspective of memories of his students.

PL

Polska pedagogika miała wielu znamienitych uczonych, których można nazwać mistrzami. Pierwsze pokolenie polskich pedagogów musiało zacząć od podstaw- musiało zmierzyć się z wprowadzeniem polskiej pedagogiki do szkół wyższych. W tych realiach ukształtowany został Kazimierz Twardowski. Twardowskiemu udało się wychować wielu wybitnych, zasłużonych dla polskiej nauki uczonych. Już na początku XX w. zaczęto w Polsce mówić o szkole Twardowskiego lub szkole lwowskiej, która stała się zaczynem dla ośrodków filozoficznych na polskich uniwersytetach po odzyskaniu niepodległości. Kazimierz Twardowski był autorytetem intelektualnym i moralnym, był człowiekiem - instytucją w nauce polskiej pierwszej połowy XX wieku. Artykuł ukazuje postać Twardowskiego z perspektywy wspomnień jego uczniów.

2

A companion to Kazimierz Twardowski

94%

Grądzka E.

|

nr 72

191-202

EN

There have been many significant publications on Kazimierz Twardowski. Jacek Jadacki intends to add to this list another book Rozum i wola. Kazimierz Twardowski i jego wpływ na kształt kultury polskiej XX wieku. In the review it is appraised whether it can be called “a companion to...”. It provides introductory information that can help readers better understand the role of Twardowski in Polish philosophy and culture. Updated findings by contemporary scholars are also included. The quality of the articles is guaranteed by such authors as J. Woleński, R. Kleszcz, A. Brożek and J. Jadacki. However, new authors are also present as well as less common topics like Twardowski’s influence on the Polish School of Philosophy of Medicine and his roles as political scientist, educational theorist, and historian of Ancient philosophy. The authors manage to convince the reader that Twardowski is “a classic” worth knowing, in consequence the book can be treated as a “companion to Twardowski”. It also inspires readers to further investigate the works and accomplishments of the Lvov philosopher.

3

Listy Kazimierza Twardowskiego do Ludwika Finkla

94%

Hoszowska M.

|

nr 2

299-346

EN

This edited collection of correspondence written by an eminent Polish philosopher Kazimierz Twardowski (1866–1938), the creator of Lvov-Warsaw philosophical school consists of 38 letters and cards written to the well-known historian and the rector of the Lvov University, Ludwik Finkel (1858–1930). They refer to over thirty-year-long period (1899–1930) of friendship between these two scientists exchanging remarks on not only current scientificorganizational matters but also socio-political ones and private ones. The importance of this friendship also lies in the fact that it lasted mostly at the time not included in Twardowski’s personal journal. The basis of the collection are the letters from the State Archives of the Lvov District in Lvov, preserved in L. Finkel’s inheritance.

PL

Opracowany zbiór korespondencji wybitnego polskiego filozofa, Kazimierza Twardowskiego (1866–1938), twórcy filozoficznej szkoły lwowsko-warszawskiej, obejmuje 38 listów i kartek pisanych do znanego historyka i rektora Uniwersytetu Lwowskiego, Ludwika Finkla (1858–1930). Dotyczy ponadtrzydziestoletniego okresu (1899–1930) znajomości lwowskich uczonych i przyjaciół, wymieniających się spostrzeżeniami na temat nie tylko bieżących spraw naukowo-organizacyjnych, ale i społeczno-politycznych oraz prywatnych. Rangę tej korespondencji podnosi także to, że przypada w znacznej mierze na okres, dla którego brak zapisek w osobistym dzienniku Kazimierza Twardowskiego. Podstawą zbioru są listy pochodzące z Państwowego Archiwum Obwodu Lwowskiego we Lwowie zachowane w spuściźnie L. Finkla.

4

Yakym Yarema’s philosophical and pedagogical ideas in discursive practices of education

72%

Honcharenko O.

|

nr 2

313-327

EN

In this paper on the basis of comparative analysis the similarity of Yakym Yarema’s and Kazimierz Twardowski’s main philosophical and pedagogical ideas has been identified. The analysis of these ideas proves that Ukrainian scientist represents Twardowski’s educational practices as well as reflects the traditions of Vienna philosophical school by Franz Brentano which history goes back to Aristotle’s philosophy. The value of Yakym Yarema’s philosophical and pedagogical ideas in the present educational discourse has been shown in the article.

5

Kazimierz Twardowski’s philosophy of education – attempting a reconstruction

71%

Grądzka E.

|

tom 55

|

nr 2

7-39

EN

The purpose of this article is to analyze and synthesize Kazimierz Twardowski’s ideas that belong to philosophy of education. The aim of education is “rational patriotism” – it should prepare “enlightened citizens” who not only love their country but also present some important features of character like discipline, hard work, sense of duty. Therefore upbringing becomes a central issue. Additionally, they should develop certain skills that serve prosperity of their nation like scientific thinking (propaedeutic of philosophy is vital subject at school) that are “levers of mental progress.” The aim was to be achieved on two entangled levels: by creation of a Polish national school and at an efficiently organized university, by well-prepared (didactics) and sage-like teachers (school and academic). Sources of his ideas can be found in his background; his encounter with Stoicism and Franz Brentano and his way of philosophizing. Clearness and precision of expression, profound analysis of concepts Twardowski applied in his social and pedagogical work as well as during theoretical considerations when distinguishing action and product of upbringing, and upbringing from education itself. His didactical success in creation of “an army of intellectuals” is a valuable proof of his ideas.

6

Dwie drogi krytyki neopozytywizmu

71%

Wójcik W.

|

nr 10

60-75

PL

Najważniejsze argumenty krytyczne wobec neopozytywizmu miały miejsce ze strony dwóch wielkich nurtów filozofii XX wieku: realizmu krytycznego (K.R. Popper) i filozofii analitycznej (G.E. Moore, B. Russel, L. Wittgenstein). Wszystkie te nurty zresztą wyrastają z tego samego pnia, tj. z filozofii austriackiego myśliciela, Franza Brentany. Będę starał się pokazać, że szczególne znaczenie w przezwyciężaniu neopozytywizmu miała filozofia analityczna rozwijana w szkole lwowsko-warszawskiej, której twórcą był Kazimierz Twardowski, uczeń Brentany. Na charakter tej szkoły wpłynął również projekt rozwijania polskiej matematyki, logiki i filozofii, zaproponowany przez współtwórcę polskiej szkoły matematycznej - Zygmunta Janiszewskiego oraz badania logiczne podstaw matematyki prowadzone przez Jana Śleszyńskiego, Jana Łukasiewicza, Stanisława Leśniewskiego, Alfreda Tarskiego (i innych polskich logików). Nie można też zapominać o uczonych działających poza nurtem głównych szkół naukowych okresu międzywojennego, a których badania nad nauką są szczególnie cenne - chodzi o Leona Chwistka, Ludwika Flecka czy matematyków - Witolda Wilkosza i Otoona Nikodyma. W tej pracy jedynie sygnalizuję te kwestie.

7

“Justifying description” in Zygmunt Haupt’s works

67%

Mizerkiewicz T.

|

nr 31

EN

This article discusses the problem of description in the works of Zygmunt Haupt in the wider context of the contemporary “descriptive turn” in literary studies. First, early critical readings and reviews of Haupt’s exceptional descriptions, which the writer included in his stories even though he acknowledged a crisis of mimesis in literature, are discussed. Indeed, Haupt made a conscious effort to “justify description,” which played an important role in his works, as Jerzy Stempowski noticed, either as part of a comprehensive vision of the outside world with tentatively invokes philosophical justifications or in moments during which Haupt’s characters come into contact with reality in and through accidental openings or “windows.” The article discusses these two respective methods of justifying description, drawing on speculative realism as well as the philosophy of Kazimierz Twardowski, which inspires the contemporary advocates of new philosophical realisms.

PL

Artykuł omawia problematykę opisu w twórczości Zygmunta Haupta z wykorzystaniem inspiracji płynących ze strony współczesnego „zwrotu deskryptywnego” w literaturoznawstwie. Przypomniane zostały wczesne diagnozy krytyki literackiej wskazującej na wyjątkową wartość opisów Haupta, które pisarz włączał do swych opowiadań, mimo iż zdawał sobie sprawę z kryzysu zdolności mimetycznych literatury. Świadomie podejmował przy tym wysiłek „usprawiedliwiania opisu”, który pojawiał się u niego, jak zauważył Jerzy Stempowski, albo jako część całościowej wizji świata zewnętrznego z przywoływanymi próbnie uzasadnieniami filozoficznymi, albo jako element zdarzających się bohaterom opowiadań Haupta chwilom styku z realnością dostępną w znalezionych przypadkiem ramach lub „prześwitach”. Artykuł omawia kolejno te dwie metody uzasadniania części deskryptywnych, wykorzystane zostały przy tym pojęcia realizmu spekulatywnego, a także filozofii Kazimierza Twardowskiego, z której korzystają rzecznicy nowych form realizmu we współczesnej filozofii.

8

Źródła polskiego kartezjanizmu fenomenologicznego: Od Idei i percepcji do Człowieka i czasu

67%

Starzyński W.

|

nr 3

63-92

EN

The aim of this article is to examine the sources of Polish phenomenological Cartesianism, which the author hypothesises to be found in Kazimierz Twardowski’s doctoral dissertation Idee und Perception: Eine erkenntnistheoretische Untersuchung aus Descartes (1891). The dissertation is examined from the aspect of Brentano’s influence on it, which can be seen both at the level of epistemological solutions and in the concept of practising the history of philosophy. Although Twardowski corrects Brentano’s interpretation of Descartes, he remains on the ground of Brentano's descriptive psychology, which constitutes a certain preliminary version of phenomenology. The second part of the article reconstructs the Cartesian motif contained in Roman Ingarden’s egology as presented in his Człowiek i czas [Man and Time] (1937–1946), in order to conclude by characterising the common elements supporting the continuity and specificity of the Cartesian motif in the beginnings of Polish phenomenology.

PL

Celem artykułu jest zbadanie źródeł polskiego kartezjanizmu fenomenologicznego, które autor hipotetycznie sytuuje w rozprawie doktorskiej Kazimierza Twardowskiego Idee und Perception. Eine erkenntnistheoretische Untersuchung aus Descartes (1891). Rozprawa jest badana w aspekcie brentanowskiego na nią wpływu, który daje się zauważyć zarówno na poziomie rozstrzygnięć epistemologicznych, jak i w koncepcji uprawiania historii filozofii. Choć Twardowski koryguje w niej kartezjańską interpretację Brentana, to pozostaje na gruncie brentanowskiej psychologii opisowej, stanowiącej pewną wstępną wersję fenomenologii. W drugiej części artykułu rekonstruuje się wątek kartezjański zawarty w egologii Romana Ingardena, jaką zaprezentował w Człowieku i czasie (1937–1946), by w konkluzji scharakteryzować wspólne elementy przemawiające za ciągłością i swoistością motywu kartezjańskiego w początkach polskiej fenomenologii.

9

Dwie metafilozofie: Elzenberg a Szkoła Lwowsko-Warszawska

59%

Kleszcz R.

|

nr 4

10

The Kraków School of Philosophy in Science: Profiting from Two Traditions

59%

Polak P. , Trombik K.

|

nr 74

205-229

EN

We set several aims for this paper: first, we wanted to attempt to show that from the perspective of historical and philosophical research, it is legitimate to accept the thesis for the existence of the Kraków School of Philosophy in Science, which was rooted in the activities of Michał Heller and Józef Życiński. We also wanted to make a comparative analysis of the basic specific determinants of the Lvov-Warsaw School (as a model for a philosophical school) and their correspondence in the Kraków School. Further, we wished to show how the Kraków School of Philosophy in Science is actually an adaptation of Kazimierz Twardowski’s model, of course taking into account the differences between them. Finally, we wanted to illustrate the nature of the philosophy in the Kraków School and discuss the current efforts to develop it further.

11

O wartościach ponadczasowych uniwersytetu w myśli Kazimierza Twardowskiego

48%

Ostrowska U.

|

nr 1

90-100

PL

Autorka podejmuje kwestię wartości ponadczasowych uniwersytetu, odwołując się do myśli polskiego filozofa, psychologa i pedagoga, twórcy i organizatora Szkoły Lwowsko-Warszawskiej – Kazimierza Twardowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem urzekającego mądrością i niepowtarzalnym pięknem eseju pt. O dostojeństwie Uniwersytetu (1933). Zawarte w eseju przemyślenia Twardowskiego do dziś nie straciły swej aktualności. Wartości takie jak prawda, rzetelność, uczciwość, odpowiedzialność, tolerancja, sprawiedliwość, twórczość, godność są ponadczasowe, szczególnie cenne i niezwykle ważne w sferze naukowej oraz w życiu społecznym, niezależnie od przetaczających się przez świat trendów tudzież lansowanej mody. Zaświadcza ewidentnie aktualność myśli Twardowskiego retoryka współczesnych dokumentów dotyczących uniwersytetów, np. Magna Charta Universitatum (1988); Deklaracja Praska (2001); Deklaracja z Glasgow (2005) i innych, w których autorzy z różnej perspektywy nawiązują do przemyśleń twórcy eseju O dostojeństwie Uniwersytetu. Z perspektywy przeprowadzonych rozważań, na temat wartości ponadczasowych uniwersytetu w myśli Kazimierza Twardowskiego, wyłania się dla współczesności pytanie natury zasadniczej, a mianowicie – jakie są zadania uniwersytetu w XXI wieku. W rzeczy samej odpowiedź kieruje uwagę na takie odwieczne zadania, jakie na przestrzeni dziejów uobecniały się w uniwersytecie, tj. prowadzenie badań, nauczanie, służba społeczna, dbałość o uniwersyteckie wartości, pielęgnacja etosu i rozwój kultury akademickiej.

12

Absolutyzm logiczny a ontologia

42%

Wilk A.

|

tom 5

289-297

EN

The text considers the link between logic and ontology in the context of the problem of future truth. The main issue examined in this paper is the following one: the classical logic is strongly insensitive to the ontological determinism-indeterminism problem.

PL

Tekst jest poświęcony związkowi między logiką a ontologią w kontekście problemu prawdziwości zdań o przyszłości. Jednym z rozważanych problemów jest „niewrażliwość” logiki klasycznej na ontologiczny problem determinizm-indeterminizm.