Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Kulturowe cele rozwoju naukowego. Misja uniwersytetu w koncepcji José Ortegi y Gasseta

100%

Charchuła J.

Kultura i Edukacja

|

2018

|

nr 3(121)

231-243

PL

W artykule podjęta została istotna obecnie kwestia określenia roli i miejsca uniwersytetu we współczesnym świecie. Procesy globalizacyjne wymuszają daleko idące zmiany w instytucjach społecznych, nie są wolne od nich również uniwersytety, dlatego konieczne jest odczytanie na nowo misji uniwersytetu w kontekście obecnych przemian kulturowych. Inspiracją do prowadzonych analiz są założenia społecznej teorii wypracowanej przez jednego z najbardziej wszechstronnych myślicieli XX w. – José Ortegę y Gasseta. Wykorzystując metodę analityczno-syntetyczną, jak również częściowo historyczno-komparatywną, została ukazana aktualność głównych założeń sformułowanych przez Ortegę y Gasseta. Wśród nich najważniejsze miejsce zajmują postulaty dotyczące właściwego określenia misji uniwersytetu. Podstawową tezą jest rozróżnienie pomiędzy nauką a kulturą. O ile współczesna kultura bardzo mocno czerpie z nauki – głównie nauk technicznych i przyrodniczych – to jednak istotne jest rozróżnienie tych dwóch obszarów, przyznając priorytet kulturze. Z tego głównego założenia wypływa szereg logicznych konsekwencji związanych z koniecznymi zmianami profilu kształcenia uniwersyteckiego. Zdecydowanie większe znaczenie powinno mieć ogólne przygotowanie o profilu humanistycznym, które jest nie tylko wprowadzeniem w realia społeczne, ale i uwrażliwieniem na wartości wyższe. Kształcenie profesjonalistów – będących specjalistami wąskich dziedzin – nie może być pozbawione bowiem szerszego odniesienia do kontekstu kulturowego. Uniwersytet będzie właściwie realizował swoją misję, jeżeli oprócz przygotowania zawodowego będzie potrafił przygotować swoich absolwentów do życia w społeczeństwie.

EN

The article deals with the important issue of defining the role and place of the university in the contemporary world. Globalization processes force far-reaching changes in social institutions, universities are also not free of them, so it is necessary to re-read the university’s mission in the context of current cultural changes. The inspiration for the conducted analyzes are the assumptions of the social theory developed by one of the most versatile thinkers of the twentieth century – José Ortega y Gasset. Using the analytical-synthetic method as well as the historical-comparative method, the topicality of the main assumptions formulated by Ortega y Gasset was demonstrated. Among them, the most important place is occupied by the postulates regarding the proper definition of the university mission. The basic thesis is the distinction between science and culture. While modern culture draws heavily on science – mainly technical and natural sciences – it is important to distinguish these two areas, giving decisive priority to culture. From this main assumption comes a number of logical consequences related to the necessary amendments to the university education profile. The general preparation of a humanistic profile, which is not only an introduction to the social reality but a sensitization to higher values, should definitely have greater significance. The education of professionals – specialists in narrow fields – can not be deprived of a broader reference to the cultural context. The University will properly implement its mission if, in addition to professional preparation, it will be able to prepare its graduates to live with others in the society.

2

Sztuka Wielkiej Awangardy - sztuka intelektualnej rozkoszy?

99%

Michna N. A.

Estetyka i Krytyka

|

2016

|

nr 1(40)

43-54

EN

The article consists of an analysis of the Great Avant-garde art as an exclusive (addressed to a narrow audience) aesthetic experience, which aims in conscious culmination of aesthetic pleasure. The analysis is presented in the perspective of philosophical reflections on avant-garde art of Spanish philosopher José Ortega y Gasset. The adopted research perspective allows to identify the main features characterizing and distinguishing the Great Avant-garde art, but also to scratch basic conditions of intellectualist revolution in European art at the beginning of the twentieth century. The revolution was closely associated with the ideal of elitism of art which was widely described by Ortega y Gasset in “Dehumanization of art” (1925).

3

Zadania filozofii postneokantowskiej w interpretacji José Ortegi y Gasseta

85%

Leszczyna D.

Estetyka i Krytyka

|

2012

|

nr 4(26)

51-60

XX

The aim of the paper is to characterize the neo-Kantian and post-neo-Kantian philosophy by José Ortega y Gasset (1883–1955). Ortega studied at the University of Marburg under the care of Hermann Cohen and Paul Natorp. He attended the lectures, together with Nicolai Hartmann, Paul Scheffer and Heinz Heimsoeth. A group of his comrades from Marburg he called “Generation 1911.” Representatives of “Generations 1911,” although formed in a closed, neo-Kantian fortress, created their own philosophical and original workshop. The characteristics of the philosophy of “Generation 1911,” Ortega presented in his work Prólogo para alemanes, pointing at the same time on the tasks and goals that can be reduced to three basics: practicing philosophy in a systematic way, the rebirth of ontological reflection and overcoming of idealism.

4

Wspólnotowi, choć samotni. Paradoksy Ortegowskiej filozofii życia

80%

Domeracki P.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia

|

2015

|

tom 40

|

nr 1

EN

José Ortega y Gasset’s philosophy, regardless of its actual specific weight and a diversity of opinions which are delivered about it, does not stop occupying the following generations of researchers’ attention, not losing in attractiveness and seeming to be very current as well, and also universally important and significant. The vitalism of this philosophy, thanks to combining it with ratio, stands above a mediocrity of overview, protecting successfully against a superficial judgement and melting into impressive aphoristics. Life – both object and subject of Ortega’s philosophy, marked by ambivalence and complexity, with necessity makes the same as it the philosophy distilled from it. To the substantial attributes of life at Ortega belong communality, on the one hand, and loneliness on the other. There is a numerous of premises which are a sign of the communion dimension of life. There are so many arguments, however, for the lonely character of it. The main issue the article is concentrated on is a thesis that Ortega y Gasset belongs to the biggest-ever and the most interesting philosophers of loneliness, developing or even more – bringing to a culmination of the centuries-old tradition of struggling with existential determination of the essence of loneliness, that leads to acknowledgment of loneliness as an essential attribute of the human life.

PL

Filozofia José Ortegi y Gasseta, niezależnie od jej rzeczywistego ciężaru gatunkowego i opinii, jakie na jej temat krążą, nie przestaje zajmować uwagi kolejnych pokoleń badaczy, nie tracąc na atrakcyjności i wydając się przy tym niezwykle aktualną, a do tego uniwersalnie ważną i doniosłą. Witalizm tej filozofii, dzięki pożenieniu go z ratio, wybija ją ponad przeciętność oglądu, chroniąc udanie przed powierzchownym sądem i rozpływaniem się w efektownej aforystyce. Życie – zarazem przedmiot i podmiot Ortegowskiej filozofii, naznaczony ambiwalencją i złożonością – z konieczności taką samą czyni destylowaną z niego filozofię. Do zasadniczych określników życia należą u Ortegi wspólnotowość z jednej i samotność z drugiej strony. Istnieje wiele przesłanek świadczących o wspólnotowym wymiarze życia. Równie wiele jest jednak argumentów za tym, że ma ono raczej samotnościowy charakter. Tym, na czym przede wszystkim koncentruje się artykuł, jest teza, że Ortega y Gasset należy do największych w dziejach i najciekawszych filozofów samotności, rozwijających – a nawet więcej, i to znacznie – i doprowadzających do kulminacji wielowiekową tradycję zmagań z egzystencjalnym określaniem istoty samotności prowadzącej do uznania samotności za istotowy określnik egzystencji.

5

Pascalova hlediska

70%

Brocková A.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2024

|

tom 72

|

nr Mimoradne_cislo_3

25-37

EN

The initial part of the paper deals with the situation of the knowing person in the context of the limits of knowledge. It focuses primarily on Pascal’s interpretation of the exhortation to know oneself, which will subsequently become the unifying motif of the entire text presented here. Although only Thoughts is discussed here, there presently follows a passage focusing on the broader context of this topic within the framework of the entirety of Pascal’s life and work. Following this part comes the primary analysis of the paper, which is dedicated to the question of how Blaise Pascal takes perspective into account in the context of knowledge. The given problem is first introduced by an excursion into Pascal’s reflections on two types of thinking (l’esprit de géométrie and l’esprit de finesse) and the ways of knowledge. The primary part of the analysis is focused especially on Pascal’s “observing,” where observation is focused above all on fragments in which the French philosopher takes into account the inconstancy of the human in the partiality of the point-of-view, emphasizes the instability of knowledge and its methods, uses the metaphor of painterly perspective and reflects on the (im)possibility of having truth. At the same time, Pascal’s reflections are supported by the approaches of some later thinkers – Friedrich Nietzsche and José Ortega y Gasset. Taking into account the promising nature of knowledge, and coming to terms with it, is identified as an expression of Pascal’s intellectual unpretentiousness and humility.

CS

Úvodní část příspěvku se věnuje situaci poznávajícího člověka v kontextu mezí poznání. Pascalova interpretace výzvy Poznej sebe sama je následně spojujícím motivem celého předkládaného textu. Ačkoli jsou zde probírány pouze Myšlenky, následuje pasáž zaměřená na širší souvislosti tohoto tématu v rámci Pascalova díla a života. Na tuto část navazuje ústřední analýza příspěvku, která je věnována otázce, jak Blaise Pascal zohledňuje perspektivnost v poznání. Danou problematiku nejprve uvozuje exkurz do Pascalových úvah o dvojím typu myšlení (l’esprit de géométrie a l’esprit de finesse) a o některých poznávacích schopnostech. Hlavní část analýzy je zaměřena na Pascalova „pozorování“ a věnuje se zejména těm fragmentům, v nichž francouzský filosof zohledňuje nestálost člověka v zaujetí hlediska, zdůrazňuje nestálost poznání a jeho způsobů, používá metaforu malířské perspektivy a reflektuje (ne)možnost mít pravdu. Zároveň jsou v této souvislosti Pascalovy úvahy podpořeny i přístupy pozdějších myslitelů – Friedricha Nietzscheho a Josého Ortegy y Gasseta. Zohledňování perspektivnosti poznání a vyrovnávání se s ní je identifikováno jako výraz Pascalovy myslitelské skromnosti a pokory.