Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Zabiorę się czy wstanę? Od przekładu przypowieści o synu marnotrawnym (Łk 15, 11–32) do teologii miłosierdzia

100%

Draguła A.

|

nr 34

59-70

EN

No translator can avoid facing numerous dilemmas which must be solved by seeking a golden mean between being true to the original and communicative to the recipient. However, translation is always an interpretation of the text. Regarding Bible translations, any particular choice of an equivalent made by the translator might lead to the development of totally different theologies. The paper aims at pointing to some theological and pastoral consequences of such choices as exemplified by the translations of the parable of the prodigal son (Luke 15:11–32). The choices made in translation may result in different visions of sin, the nature of the relation to God or the way of returning to him (penance or repentance). The preacher ought to go beyond the text of the translation, even if it is the one used in liturgy, as the translation is often true to the words and not to the idea. It is the task of the preacher to bring out the idea of the passage, so that the listener’s consciousness does not stop solely at the words. It is the text of the Bible as heard during the liturgy that forms the theology and devotion of the people in the first place.

PL

Każdy tłumacz stoi przed wieloma dylematami, które musi pokonać, poszukując złotego środka pomiędzy tłumaczeniem wiernym oryginałowi a komunikatywnym wobec odbiorcy. Mimo tego każde tłumaczenie będzie już interpretacją. W przypadku tłumaczenia Biblii, konkretny wybór poszczególnych ekwiwalentów przez tłumacza może prowadzić do wykształcenia się zupełnie odmiennych teologii. Celem artykułu jest wskazanie na pewne konsekwencje teologiczno-pastoralne wyboru określonego ekwiwalentu na przykładzie przypowieści o synu marnotrawnym z Ewangelii wg św. Łukasza (Łk 15, 11–32). Określony wybór może skutkować odmienną wizją grzechu, natury relacji do Boga, sposobu powrotu do Niego (pokuta czy nawrócenie). Zadaniem kaznodziei pozostaje wykroczenie poza tekst tłumaczenia, nawet jeśli ma ono status tłumaczenie liturgicznego, często bowiem tłumaczenie pozostaje wierne słowom, a nie myśli. Zadaniem kaznodziei jest wydobyć myśl z tłumaczenia, aby świadomość wiernych nie zatrzymała się jedynie na słowach. Tym bowiem, co przede wszystkim kształtuje teologię i pobożność ludzi jest tekst Biblii w formie usłyszanej podczas liturgii.

2

Wpływ hellenizmu na chrystologię

89%

Liszka CMF P.

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

|

2018

|

tom 38

|

nr 1

69-84

EN

Hellenism held that man had no worth in relation to God; it recognised the worth of human deeds, and it assumed them to be ultimately determined by the Absolute. Within the scope of doctrine, it was Christology that was most important; it held Christ combined in one person two natures: the divine and the human. Hellenism looked upon man as part of matter that happened to be enlivened by spirit. This led to the conclusion that the incarnation of God’s son could not have a redeeming function. Hellenism directly and indirectly influenced the life of Christians. Indirectly through the way of expressing the essence of the faith that shaped the mode of activities, and directly through the environment in which Christians lived. The struggle of the Church with Hellenism, which negated the worth of man as a being in relation to God, lasted over a long time or, to be exact, it has lasted ever since. Contemporary historical and exegetic research are often influenced by a Hellenistic and Gnostic way of thinking. The hypotheses put forward by present-day scholars make sometimes an impression that it is not the first Christians but the scholars themselves who make up their own Christology, divergent from the one preached by the Magisterium of the Church.

PL

Chrystologia kształtowała się w kulturze judaistycznej i hellenistycznej. Już w Nowym Testamencie, a także w późniejszych pismach chrześcijańskich dostrzec można, że sposób mówienia i ukazywania postaci Chrystusa ma w sobie coś zaczerpniętego ze środowiska greckiego. Rozwój refleksji nad misterium Chrystusa, widoczny w chrześcijańskim piśmiennictwie, a także w sformułowaniach dogmatycznych nie był efektem ulegania wpływom hellenizmu, lecz świadczy o ich przezwyciężeniu i umacnianiu się ortodoksyjnej treści objawionej. Chrystologia tworzona w łączności z życiem Kościoła i uwzględniająca oficjalne ustalenia ukazywała coraz wyraźniej swoją oryginalność i niezależność.

3

Początki łacińskiego tekstu Pisma świętego

89%

Królikowski J.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2020

|

tom 6

17-38

EN

The history of the biblical text constitutes one of the significant threads in the history of humanity and especially in the history of the West. The Latin version of the biblical text has been particularly inscribed in history. This version, inconspicuous at the beginning, became the paramount element of the Church life and its diverse influence. The subject of this study is the reconstruction of those origins up to the times of St. Jerome, whose life and contribution were permanently inscribed in the history of the Latin text of the Bible. In particular, we endeavour to display what literary and theological criteria were applied while creating Bible’s text in Latin and what their meaning was. Concurrently, we try to emphasise the contribution of certain theorists who actively participated in this theological and cultural process.

PL

Dzieje tekstu biblijnego stanowią jeden z ważnych wątków w dziejach kultury ludzkiej, a zwłaszcza kultury zachodniej. W szczególny sposób w te dzieje wpisała się wersja łacińska tekstu biblijnego, który, wychodząc od skromnych początków, stał się kluczowym elementem życia Kościoła i jego wielorakiego oddziaływania. Rekonstrukcja tych początków do czasów św. Hieronima, którego postać i dzieło na trwałe wpisały się w dzieje łacińskiego tekstu Biblii, stanowi przedmiot niniejszego opracowania. W szczególny sposób staramy się uchwycić, jakimi kryteriami literackimi i teologicznymi kierowano się przy opracowywaniu tekstu biblijnego w wersji łacińskiej i jakie było ich znaczenie. Zostaje podkreślony zwłaszcza wkład niektórych teoretyków, którzy w tym procesie teologicznym i kulturowym aktywnie uczestniczyli.

4

Tradycja jako zasada katolickiej teologii

89%

Müller G. L.

Teologia w Polsce

|

2018

|

tom 12

|

nr 2

5-17

EN

The biblical revelation, as well as all Christianity, has strictly historical character. Therefore, theology should remain historical as well. Apart from the fact that it teaches some timeless truths, theology, on the first place, proclaims the message about God reveling himself in the history. This message itself is historical and it is communicated from generation to generation in dynamic process called Tradition. Therefore, Tradition is not an external norm but it is rather a fundamental rule for every theologian – the rule without which we cannot speak of catholic theology at all. This role of Tradition should be emphasized especially nowadays when we experience a “cult of contemporaneity” and when we see a trend in the Church to treat unofficial sayings of Pope and other members of the hierarchy as normative and supposedly standing above Tradition.

PL

Objawienie biblijne ma charakter ściśle historyczny, a co za tym idzie, taki charakter ma całe chrześcijaństwo i powinna odzwierciedlać go również teologia. Choć naucza ona prawd ponadczasowych, kieruje do nas nade wszystko orędzie o Bogu objawiającym się w historii. Orędzie to, przekazywane z pokolenia na pokolenie w dynamicznym procesie, który nazywamy Tradycją, ma również charakter historyczny. Tym samym Tradycja nie jest dla teologa jakąś zniewalającą zewnętrzną normą, ale fundamentalną zasadą, bez której nie może być mowy o katolickiej teologii. Taką rolę Tradycji trzeba podkreślić szczególnie dzisiaj, kiedy w świecie panuje swoisty kult współczesności, a w Kościele pojawia się tendencja do uważania za rozstrzygające nie tyle wielkich postanowień Magisterium, ile spontanicznych wypowiedzi papieża i innych hierarchów.

5

Adiekcje we współczesnych polskich przekładach Listu do Filemona

77%

Kubski G.

Poznańskie Studia Teologiczne

|

2019

|

nr 34

41-53

EN

A broadly understood concept of adjection used in rhetoric comprises various types of verbal and content references. This figure of speech plays an important role in the texts of the Holy Scripture as it shapes the literary construction of the world portrayed by the hagiographers and in consequence bears an impact on the message that they convey. New Bible translations into Polish usually focus on the communicative clarity of the vocabulary chosen, and are less frequently concerned with harmonizing the different levels of the text. The present paper compares eight contemporary Polish translations of the Letter to Philemon together with accompanying commentaries. Among other things, attention is drawn to such elements as the deployment of the etymology of the name Onesi- mus and its connection with the word Christos, the recurrence of the concept of “good”, emphasis on or omission of the connotations of the theme of fight. The interpretations of verses 1, 9, 10 and 14 are set apart since contain metaphors or metonymy. Respect for or reduction of the semantic function of the anaphora and epiphora is examined. The translators of the Letter to Philemon, com- pared to the translators of other books of the Bible, showed greater appreciation, though in varying degrees, of the meaning-formation value of adjection. Perhaps this is due to the shortness of this piece of writing by St. Paul, as fewer textual elements are easier to harmonize.

6

The origin and theological content of the Litany of the Most Holy Name of Jesus

75%

Kwiatkowski D.

Poznańskie Studia Teologiczne

|

2018

|

nr 32

165-179

EN

The article presents the sources, origin and theology of the Litany to the Holy Name of Jesus. The rst part shows the mystery of names. It is the symbolism of man and the process of mutual communication that is the core. Names are the living souls of every being. Thanks to names, human beings are not anonymous. In ancient times, names would never be overlooked as insigni cant conventional terms as they had a meaningful part in the role that a given being took on in the uni- verse. The name has a meaning and is treated as a kind of a spiritual substance, as something real, something that truly exists. The sources of Jesus’ titles present in the Litany to the Name of Jesus are the Holy Scriptures, the writings of the Fathers of the Church and popular piety. The Litany to the Holy Name of Jesus shows the richness of the content in the Name of Jesus, which contains the truth about His deity and His in nite love for the whole of creation and especially for every human being. The Litany is a summary of the entire history of salvation, in which the name of Jesus became “a name above all names” (see Flp 2: 8-11).

7

Sola scriptura a prawosławne pojmowanie Pisma Świętego i Tradycji Świętej

71%

Konach W.

Rocznik Teologiczny

|

2017

|

tom 04

835-846

PL

W artykule zatytułowanym „Sola scriptura a prawosławne pojmowanie Pisma Świętego i Tradycji Świętej” zostało przedstawione pojmowanie Pisma Świętego i Tradycji Świętej w Kościele prawosławny. Podjęte w drugiej połowie XVI w. kontakty między protestantami i prawosławnymi sprzyjały nawiązaniu dialogu teologicznego. Jest on nadal prowadzony w ramach Wspólnej Komisji Prawosławno-Luterańskiej, która od 1981 roku co dwa lata spotyka się na wspólnych posiedzeniach. Jedną ze spornych kwestii jest rozumienie Tradycji Świętej, którą wyklucza luterańska zasada sola scriptura i nadaje Pismu Świętemu niepodważalny autorytet. W teologii prawosławnej kwestia autorytetu nie odgrywa wielkiej roli i przede wszystkim nie jest pojmowana w sensie prawnym. Tak jak Kościół jest Bosko-ludzką rzeczywistością, „nowym stworzeniem”, odzwierciedleniem jedności Trójcy Świętej, to w nim jest prawda, która nie zawiera się w określonych nosicielach „autorytetu”, lecz przejawia się w różnych formach życia Kościoła. W prawosławnym pojmowaniu Objawienie Boże obejmuje Pismo Święte i Tradycję Świętą. Obie rzeczywistości nie wykluczają się wzajemnie, nie są przeciwstawne, ani też nie są różne pod względem ważności. Kościół posiada prawdę, przekazaną przez apostołów, którą może głosić nie ograniczając się tylko tym, co zostało zapisane w Piśmie Świętym. Pismo jest tylko częścią życia Kościoła, jednym z przejawów Ducha Świętego. Przyznaje się mu szczególną cześć, jednak nie posiada ono bezwarunkowego autorytetu. Pismo Święte nie jest ponad Kościołem, ponieważ ono żyje i jest pojmowane wewnątrz Kościoła. Kościół znajduje się we wzajemnej relacji również do Tradycji Świętej, którą Włodzimierz Łosski określa życiem Ducha Świętego w Kościele, życiem komunikującym każdemu członkowi Ciała Chrystusa możliwość słyszenia, przyjmowania, poznania Prawdy w autentyczny jej świetle, a nie w naturalnym świetle ludzkiego rozumu. Tradycja Święta została wyrażona w takich formach jak: Pismo Święte, nauczanie ojców Kościoła, decyzje soborów powszechnych i lokalnych, święta liturgia, ikonografia i architektura. W Kościele prawda wyrażana jest za pomocą różnych form: pisemnej, ustnej, obrazowej, symbolicznej, natomiast Tradycja w unikalny sposób łączy w sobie wszystkie te formy i uzdalnia człowieka do przyjęcia prawdy. Nie narzuca ona ludzkiej świadomości żadnych formalnych gwarancji prawdziwości wiary, lecz stwarza możliwość oglądania ukrytego świadectwa prawdziwości wiary. Prawosławna teologia postrzega życie i doświadczenie Kościoła, czyli inaczej określając Tradycję, w roli swego teologicznego źródła. Pismo Święte jest główną formą wyrażenia Tradycji, która z kolei pełni funkcję zasady hermeneutycznej w interpretacji i aktualizacji Pisma. Teologia nie ogranicza się do korzystania z Pisma, twórczości ojców Kościoła i innych źródeł, lecz czerpie swą wiedzę z ukrytego życia Kościoła w Duchu Świętym, życia ukierunkowanego na wypełnienie w Królestwie Bożym (por. Ef 3,17-19). Prawosławne pojmowanie Pisma Świętego I Tradycji Świętej diametralnie różni się od luterańskiej zasady sola scriptura.

EN

The article entitled “Sola scriptura and Orthodox Understanding of Holy Scripture and Holy Tradition”, presents the understanding of Holy Scripture and Holy Tradition in the Orthodox Church. Contact between Protestants and the Orthodox, established in the second half of the 16th century, fostered theological dialogue which is still conducted within the scope of the Joint Orthodox-Lutheran Commission. Th is Commission has assembled at joint meetings every two years since 1981. One of the controversial issues the commission faces is the understanding of Holy Tradition, as the Lutheran principle of sola scriptura rejects it and gives Holy Scripture indisputable authority. In Orthodox theology, the question of authority does not play a great role and is above all not conceived in a legal sense. Th e Church is a Human-Divine reality, a “new creation”, and a refl ection of the unity of the Holy Trinity. As such, the truth is found there, but it is not contained in any particular carrier of “authority”, but rather appears in various forms of the life of the Church. In the Orthodox understanding, God reveals Himself in Holy Scripture and Holy Tradition. Th ese realities do not exclude each other, are not contradictory, and neither do they diff er in importance. Th e Church has the truth handed down through the Apostles, and it can be preached while not being limited to that which is written in the Holy Scriptures. Scripture is only a part of the life of the Church, one of the manifestations of the Holy Spirit. Scripture is given particular honour; however, it does not possess absolute authority. Holy Scripture is not above the Church, because it lives and is understood within the Church. Th e Church fi nds itself in a mutual relation with Holy Tradition, which Vladimir Lossky describes as the life of the Holy Spirit in the Church, life that communicates to every member of the Body of Christ the possibility of hearing, accepting and knowing the Truth in its authentic light, and not in the natural light of human reason. Holy Tradition is expressed in such forms as Holy Scripture, the teachings of the Holy Fathers, the decisions of the ecumenical and local councils, the Divine Liturgy, iconography and architecture. Truth is expressed in the Church in various forms: written, oral, illustrative and symbolic, however, Tradition connects within itself all of these forms in a unique manner and enables man to accept the truth. It does not impose on the human conscience any formal guarantees of the correctness of faith, but rather provides the opportunity to see the hidden witness of authentic faith. Orthodox theology perceives the life and experience of the Church, in other words Tradition as its theological source. Holy Scripture is the main form of expression of Tradition, which in turn performs the function of the hermeneutical principle in the contemporary interpretation of Scripture. Th eology does not confi ne itself to Scripture, the writings of the Holy Fathers and other sources, but draws its knowledge from the hidden life of the Church in the Holy Spirit, the life directed towards fulfi lment in the Kingdom of God (cf. Eph. 3:17-19). The Orthodox understanding of Holy Scripture and Holy Tradition radically diff ers from the Lutheran principle of sola scriptura.

8

Doktryna katarska – ewangeliczne chrześcijaństwo czy import ze Wschodu?

71%

Czarnecki P.

Orientalia Christiana Cracoviensia

|

2017

|

tom 9

EN

The main aim of this article is to verify the tenets of the interpretation of Catharism which is getting more and more popular in the recent historiography, assuming that Cathar doctrine appeared independently from the Bogomil influence, as a result of different exegesis of the Holy Scripture. According to this interpretation that emerged in 1950s, the Cathars were evangelic reformers trying to restore the Church basing on the patterns taken from the New Testament. Their contacts with the Bogomils appeared in the 13th century when their doctrine was completely formed. Precise analysis of the sources shows, however, that such an interpretation is difficult to sustain not only because of the sources confirming the existence of Cathar-Bogomil contacts dating back to the 60’s of the 12th century. Also precise analysis of the foundations of the Cathar doctrine, defining their heresy on the level of heology, cosmology, anthropology, Christology or sacramentology shows clearly that they could not have been created without a Bogomil influence but only as the effect of the scriptural exegesis. Stunning similarities of the crucial themes in Cathar mythology to their Bogomil equivalents, as well as analogies in the biblical exegesis show unambiguously that Cathar doctrine could not have appeared independently in the West, and in consequence, that it was imported from the East.

PL

Głównym celem artykułu jest weryfikacja coraz popularniejszej w obecnych czasach interpretacji genezy katarskiej doktryny, zakładającej, że powstała ona w oderwaniu od wpływów bogomilskich, jedynie w oparciu o odmienną interpretację Pisma Świętego. Według tej koncepcji interpretacyjnej istniejącej już od lat 50. XX wieku katarzy byli ewangelicznymi reformatorami, dążącymi do odnowy Kościoła w oparciu o Pismo Święte Nowego Testamentu. Kontakty z bogomiłami mieli nawiązać dopiero w XIII wieku, kiedy ich doktryna była całkowicie ukształtowana. Dokładna analiza źródeł wskazuje jednak, że taka interpretacja jest trudna do utrzymania i to nie tylko ze względu na jednoznaczne wzmianki świadczące o kontaktach katarsko-bogomilskich począwszy od lat 60. XII wieku Również szczegółowa analiza fundamentów doktryn katarskich, będących wyznacznikiem tej herezji na poziomie teologii, kosmologii, antropologii, chrystologii i sakramentologii wskazuje jednoznacznie, że nie mogły się one rozwinąć bez wpływów bogomilskich, jedynie na podstawie analizy Pisma Świętego. Uderzające podobieństwa kluczowych wątków mitologii katarskiej do ich bogomilskich odpowiedników, jak również analogie na poziomie egzegezy biblijnej wskazują jednoznacznie, że doktryna kataryzmu nie mogła powstać niezależnie na Zachodzie, lecz była importem ze Wschodu.

9

Egzegeza teologiczna w świetle opracowań Międzynarodowej Komisji Teologicznej

71%

Zatwardnicki S.

Teologia w Polsce

|

2017

|

tom 11

|

nr 2

125-151

PL

Katolicką interpretację Pisma św. charakteryzuje współistnienie zasad teologicznych i metod naukowych. Tak rozumiana egzegeza teologiczna sama z kolei wymaga uzasadnienia teologicznego. W jego poszukiwaniu autor artykułu sięgnął do dokumentów Międzynarodowej Komisji Teologicznej. W tekście ukazany został teologiczny fundament zarówno dla tzw. wielkich zasad interpretacji Biblii, jak i konieczności stosowania metody historyczno-krytycznej. W zakończeniu przedstawiono propozycje godne uwagi w interpretacji biblijnej. Spośród nich najbardziej interesująca wydaje się przede wszystkim niemożliwa do zdefiniowania dwubiegunowość procesu egzegezy

EN

The Catholic interpretation of the Holy Scripture is characterised by coexistence of theological principles and scientific methods. Theological exegesis so understood itself requires theological justification. In search of the latter the author of the article referred to the International Theological Commission’s documents. A theological basis for both the so-called “great principles of the interpretation” of the Bible and the necessity to apply the historical-critical method are presented in the text. The conclusion deals with suggestions worthy to be considered in the Biblical interpretation. Bipolarism of the exegesis process that is impossible to be defined is first of all to be heeded.

10

Intencjonalistyczny charakter interpretacji Pisma Świętego i interpretacji prawa

71%

Skoczykłoda P. T.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2023

|

tom 37

|

nr 4

98-110

EN

The article aims to compare the process of interpreting law with that of interpreting the Holy Scripture. The study focuses on the issue of the interpretative approach adopted for interpretation in both above-mentioned branches of study. An appropriate interpretative approach determines the meaning of the text, which presupposes its correct interpretation. As part of the study, an analysis is undertaken of the interpretative assumptions, expounded in legal scholarship, which assumptions underlie the process of legal interpretation. The concept of interpretation of the sacred text that is recognized in biblical hermeneutics is presented. It turns out that despite the fact that law and the Bible are obviously different from each other, both legal theory and biblical hermeneutics were developed and largely based on the same concept of interpretation – intentionalism – identifying the meaning of utterances with meaning intended by the author of the statement. The conducted analysis enables formulating a general conclusion that only intentionalism makes it possible to discover the full and proper sense of the analyzed utterance.

PL

Artykuł ma na celu komparycję procesu wykładni prawa z interpretacją Pisma Świętego. Opracowanie koncentruje się na zagadnieniu podejścia interpretacyjnego przyjętego na gruncie interpretacji w obu wymienionych gałęziach nauki. Odpowiednie podejście interpretacyjne przesądza o znaczeniu tekstu, co presuponuje właściwą jego interpretację. W ramach opracowania została podjęta analiza doktrynalnych założeń interpretacyjnych leżąca u podstaw procesu interpretacji prawa. Następnie zostaje ukazane, jaka koncepcja wykładni świętego tekstu znajduje uznanie w hermeneutyce biblijnej. Okazuje się, że pomimo tego, iż prawo, jak i Biblia w sposób oczywisty różnią się od siebie, to jednak zarówno teoria prawa jak i hermeneutyka biblijna wypracowały i w zdecydowanej mierze oparły się na tej samej koncepcji wykładni – na intencjonalizmie, utożsamiającym znaczenie wypowiedzi z jej znaczeniem zamierzonym przez autora enuncjacji. Przeprowadzone analizy pozwoliły na sformułowanie wniosku ogólnego, że jedynie intencjonalizm pozwala odkryć pełny i właściwy sens analizowanej wypowiedzi.

11

Nauczanie Kościoła na temat Pisma świętego i Tradycji jako źródła przepowiadania

71%

Głowa W.

Roczniki Liturgiczno-Homiletyczne

|

2009

|

tom 1

101-116

EN

This paper consists of three parts. In the first part the Holy Scripture and Tradition are presented as one source of Revelation, in the second part they are shown in the life of the Church, and in the third part as the first source for preaching. The latter question brings forth both the Church’s clear statements on it (as contained in the definition of homily and sermon, in their structure and purpose), and in indirect statements

PL

Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej przedstawiono Pismo święte i Tradycję jako jedno źródło Objawienia, w drugiej – Pismo święte i Tradycję w życiu Kościoła, a w trzeciej – Pismo święte i Tradycję, jako pierwsze źródło dla przepowiadania. To ostatnie zagadnienie szczegółowe prezentuje zarówno wyraźne wypowiedzi Kościoła na temat w nim określony (są one zawarte w definicjach homilii i kazania, w określanym ich tworzywie oraz celu), jak i wypowiedzi pośrednie.

12

The Rule of Faith, the Scripture and Tradition: A Voice in the Discussion on the Doctrine of the Holy Scripture

71%

Zatwardnicki S.

Collectanea Theologica

|

2023

|

tom 93

|

nr 3

51-87

PL

Artykuł jest głosem w dyskusji na temat doktryny Pisma Świętego, czyli teologicznej refleksji nad naturą, atrybutami i misją Pisma Świętego. W tekście ukazano bliski związek regula fidei z Pismem Świętym, a zarazem niemożliwość utożsamienia reguły wiary z kanonem biblijnym. Reguła wiary odegrała rolę w ustaleniu chrześcijańskiego kanonu i w całym czasie Kościoła służy ochronie przesłania Pisma Świętego. Treści wyrażone w regule wiary nie pochodzą z ukrytej Tradycji, zaś Tradycja stała się wewnętrzną zasadą Nowego Testamentu i regula fidei. Kluczem do Pisma Świętego jest wiara Kościoła, której jednym z wyrazów jest reguła wiary. Pozwala ona uchwycić porządek prawd wiary (harmonia veritatum) oraz ich hierarchię (hierarchia veritatum). Pierwotna reguła wiary zrodziła się w wyniku recepcji objawienia Bożego i razem z Pismem Świętym pozostaje na służbie Nowego Przymierza.

EN

The article is a voice in the discussion on the doctrine of Scripture, that is, the theological reflection on the nature, attributes and mission of Scripture. The text shows the close link between the regula fidei and Scripture and, at the same time, the impossibility of identifying the rule of faith with the biblical canon. The rule of faith has played a role in establishing the Christian canon and throughout the Church’s time serves to protect the message of Scripture. The content expressed in the rule of faith is not derived from hidden Tradition, and Tradition has become the internal principle of the New Testament and the regula fidei. The key to Scripture is the faith of the Church, one expression of which is the rule of faith. It allows us to grasp the order of the truths of faith (harmonia veritatum) and their hierarchy (hierarchia veritatum). The original rule of faith was born out of the reception of divine revelation and, together with Scripture, remains at the service of the New Covenant.

13

Sources of the Encyclical „Ut unum sint"

71%

Přibyl S.

Ecumeny and Law

|

2022

|

tom 10

|

nr 2

7-28

PL

Encyklika Jana Pawła II Ut unum sint o zaangażowaniu w ekumenizm została opublikowana 30 lat po przełomowym dla ekumenizmu dekrecie Vaticanum II Unitatis redintegratio. Miała ona przedstawić podsumowanie wszystkiego, co Kościół katolicki i jego partnerzy osiągnęli w dziedzinie wysiłków ekumenicznych. Artykuł nie wylicza jednak tych osiągnięć, ale omawia same podstawy tożsamości katolickiej, czyli to, w jaki sposób Kościół katolicki ma pozostać wierny sobie w rozwijaniu dialogu ekumenicznego z innymi Kościołami i wspólnotami kościelnymi. W artykule dokonano zatem szczegółowej analizy sposobu, w jaki encyklika wykorzystuje podstawowe źródła wiary, tj. logia Pisma Świętego, Ojców Kościoła i Magisterium. Jak można się spodziewać, cytowanymi dokumentami tego Magisterium są dokumenty Soboru Watykańskiego II, ponieważ sobór ten stanowi prawdziwy punkt zwrotny w relacjach kościoła katolickiego do ekumenizmu. W artykule rozważana jest również rola prawa kanonicznego dla ekumenizmu, ponieważ zarówno kodeksy prawa kanonicznego, jak i katalog ekumeniczny stanowią główne narzędzia realizacji wysiłków ekumenicznych.

EN

John Paul II’s encyclical Ut unum sint on commitment to ecumenism was published 30 years after the ground-breaking ecumenism decree of Vatican II Unitatis redintegratio. It was meant to present a summary of everything the Catholic Church and its partners achieved in the field of ecumenical efforts. However, the article does not list these achievements but discusses the very fundamentals of Catholic identity, namely, how the Catholic Church is to remain faithful to itself in developing ecumenical dialogue with other churches and ecclesial communities. The article thus provides a detailed analysis of the way the encyclical uses the basic sources of faith, that is, the logia of the Sacred Scripture, Church Fathers and the Magisterium. As one might expect, the documents of the Magisterium that are quoted are the documents of Vatican II because this council represents a real turning point in the relations of the Catholic Church towards ecumenism. The article also considers the role of the canon law for ecumenism because both codices of canon law as well as the ecumenical directory represent major tools for the realisation of ecumenical efforts.

14

Dogmatyzacja Prawdy

71%

Doroszkiewicz W.

ELPIS

|

2014

|

tom 16

113-118

PL

Od samego początku człowiek poszukiwał odpowiedzi na dręczące go pytania odnośnie początków jego istnienia, jak powstał świat i czy istnieje jakaś obiektywna prawda. Problem zdefiniowania pojęcia prawdy trapił w starożytności przede wszystkim filozofów a w starożytnej greckiej metafizyce można znaleźć kilka sformułowań określających to pojęcie. Pierwszy kto dokonał zdefiniowania pojęcia prawdy był Arystoteles. Stary Testament miał swoją prawdę. Nie mówimy bowiem dogmaty Starego czy też Nowego Testamentu a mówimy prawdy Starego bądź też Nowego Testamentu albo też ogólnie prawdy zawarte w Piśmie św. Natomiast Nowy Testament ogłosił, że Prawda ciałem się stała. Interpretując pojęcie prawdy w nowym Testamencie św. Klemens Rzymski stwierdził, że nie tylko sam Chrystus jest Prawdą ale wszystko co głosi jest prawdą. Historia Kościoła jest świadkiem tego, jak atakowana przez heretyków prawda przeobraża się w dogmat. Kościół przez dwa tysiąclecia chroni dogmatyczne określenia świętych Soborów Powszechnych, które są fundamentem naszej wiary i gwarantem prawidłowego wzrastania w Chrystusie i ostatecznie naszego zbawienia.

EN

Since the beginning of time, man has searched for answers to the questions that tormented him concerning how he came into being, how the world came into existence and if objective truth exists. The problem of defining the idea of truth caused unrest first of all for ancient philosophers and one can find a few formulations defining this concept in ancient Greek metaphysics. The first to define the concept of truth was Aristotle. The Old Testament had its own truth. We do not speak of a dogma of the Old or New Testament, but we speak of the truth or truths of the Old or New Testament or generally of truths contained in the Holy Scripture. On the other hand, the New Testament proclaimed that Truth had become man. When interpreting the idea of the truth in the New Testament, St. Clemens of Rome stated, that not only Christ Himself is the very Truth but all he proclaims is the very truth. The history of the Church witnesses to the fact of how truth, that was attacked by heretics, transformed itself into dogma. For two thousand years, the Church has preserved the dogmatic definitions of the Holy Ecumenical Councils, which are the foundation of our faith and the very guarantee of our proper growth in Christ and finally, of our salvation.

15

Istota argumentacji teologicznej w bioetyce

63%

Muszala A.

Teologia i Moralność

|

2011

|

tom 6

|

nr 2(10)

7-23

EN

The paper takes up the issue of the connection between bioethics and theology. It shows how theological and dogmatic truths constitute the basis of reflection and decisions in bioethical cases. To begin with it brings up the issue of the bioethical problems in the Bible, presenting some excerpts of the Old and New Testament where we can find the reflection on human life and death (e.g. Ex 21: 12-32; Job 10: 8-12, Psalms, The Letters of St. Paul). The author postulates the necessity of an appropriate exegesis of biblical texts and their precise analysis from the linguistic point of view. Next he shows the contribution of the Fathers of the Church to resolving some bioethical issues, underlining Tertullian's outstanding reflections in the matter in his treaties „Apologetic" and „On the soul". Next he refers to dogmatic truths, particularly such as: the eternal act of generatio of the Son by the Father and incarnation of the Son of God. Then he reflects on the intuition of faith, using an example of the artificial womb to portray how that intuition supports the ethical analyses of the latest ethical problems in biomedicine. In the end he relates his considerations to the authority of the magisterium of the Church.

PL

W artykule autor podejmuje kwesti związku między bioetyką i teologią. Pokazuje, jak prawdy teologiczne i dogmatyczne mogą stanowić podstawę refleksji i orzeczeń w sprawach bioetycznych. Ukazane zostłay kwestię problemów bioetycznych w Biblii, przedstawiając niektóre fragmenty Starego i Nowego Testamentu, gdzie można znaleźć nawiązania do ludzkiego życia i śmierci (np Wj 21: 12-32; Job 10: 8- 12, Psalmy, Listy Pawła). Autor postuluje konieczność właściwej egzegezy tekstów biblijnych i ich dokładnej analizy z językowego punktu widzenia. Następnie pokazuje wkład Ojców Kościoła w kwestii rozwiązywania niektórych problemów bioetycznych, podkreślając znakomite refleksy Tertuliana w tej sprawie w swoich traktatach "Apologetic" oraz "O duszy". Następny odnosi się do dogmatycznych prawd, w szczególności takich jak: wiecznego aktu stworzenia Syna przez Ojca i wcielenia Syna Bożego.

16

Oddziaływanie hellenizmu na antropologię chrześcijańską

54%

Liszka P.

Studia Warmińskie

|

2016

|

nr 53

145-160

PL

Bezsporny jest fakt oddziaływania hellenizmu na antropologię chrześcijańską. Dyskusja dotyczy tego, czy antropologia chrześcijańska odstąpiła od tradycji hebrajskiej i przyjęła wizję człowieka, proponowaną przez myśl grecką, czy tylko przyjęła słownictwo i w jakimś zakresie metodologię. Autor broni oryginalności antropologii Nowego Testamentu, zarówno w odniesieniu do myśli hebrajskiej, jak też myśli greckiej. Chrześcijanie korzystali z hellenistycznych źródeł, ale nieustanne starali się zachowywać ortodoksyjność, szczególnie w sytuacji korzystania z dorobku nurtu hellenistycznego. Konsekwencje soteriologiczne antropologii chrześcijańskiej idą dalej niż konsekwencje soteriologiczne antropologii hebrajskiej, ale też różnią się od tego, co oferuje soteriologia hellenistyczna.

EN

What makes Hellenism valuable is its attempt to adequately express the same contents in different cultures and languages. Hellenism imposed its own meanings on the terms used in other cultures and in scientific reflection. Hellenism as a cultural phenomenon means coexistence, or even mixture of various thoughts and expressions of various creeds. Not only may different patterns of thinking may impose a hindrance, but also become an opportunity for expressing new topics that could not be expressed in the former culture in full, or at all. That is why Hellenism may play an important role in understanding the Christian faith and transferring it to various differing cultural backgrounds. God makes use of human language and of human thinking for putting the truth across to people, a truth that by its essence is incomprehensible for man. The Hebrew language and Israel, descendants of Abraham were chosen to become the beginning of historical Revelation, which was a fundamental, but not necessarily sole stage. For the comprehension of the revealed message all instruments are useful in the form of different schools of thought, languages, cultures and specific sciences. The theologian applies all accessible tools for reading and understanding the contents of the faith. Thanks to this he enriches the reflection in light of the faith on the reality of the world.

DE

Der Wert des Hellenismus steckt in der Suche nach adäquater Weise des Ausdrucks derselben Inhalte in verschiedenen Kulturen und Sprachen. Der Hellenismus gab eine eigene Bedeutung von Begriffen aus anderen Kulturgebieten sowie in der wissenschaftlichen Reflexion. Hellenismus bedeutet eine kulturelle Erscheinung, die auf der Koexistenz basiert, aber auch auf Vermischen verschiedener Denk- und Ausdruckweisen religiöser Überzeugungen. Diese verschiedenen Denk-Modelle können zum Hindernis werden, aber gleichzeitig bieten sie eine Möglichkeit, die Probleme anders anzugehen, die in der vorherigen Kultur nicht vollständig ausgedrückt werden konnten oder auch gar keinen Platz gefunden hatten. Aus diesem Grund kann Hellenismus eine wichtige Rolle in dem Streben nach richtigem Verständnis des christlichen Glaubens und seines Weitertragens in andere von Grund aus verschiedene kulturelle Umgebungen spielen. Gott bedient sich der menschlichen Sprache und menschlicher Denkweise bei der Vermittlung der Wahrheit, die in ihrem Wesen für die Menschen unmöglich zu begreifen ist. Es wurden die hebräische Sprache wie auch Israel als Nachfahren von Abraham ausgewählt, um den Anfang der historischen Offenbarung zu bilden. Es warden bei derInterpretation wie auch besserem Verständnis des offenbarten Inhalts diverse Denkweisen, Sprachen, Kulturen, wie auch detaillierte Studien zu einem nützlichen Werkzeug. Ein Theologe wendet alle möglichen und erreichbaren Methoden zwecks Interpretation und Verstehens des Glaubensinhalts an. Dank dessen bereichert er im Licht des Glaubens die Reflexion über die Realität dieser Welt. Alle diese Probleme treten deutlich in der christlichen Anthropologie auf.

17

NORMATYWNY CHARAKTER BIBLII NA PODSTAWIE POLSKIEJ TEOLOGII POSOBOROWEJ

54%

MAJER K.

Teologiczne Studia Siedleckie

|

2019

|

nr XVI/16

8-22

EN

The normative character of the Bible based on postconciliar polish theology Holy Scripture is a written Word of God. For ages it has been the subject of interest by millions of people. It is the basis of God’s Revelation and Church Book. Both the Bible and Church itself were born from the breath of the Holy Spirit, and they are in inseperable way connected with saving mission of the Church. Next to Tradition, the Bible is the basic way of transmitting God’s Revelation because it contains the truth of salvation. It is always current for everyone who accepts it in faith and truth. It contains the word of God, the power of which is the reconciliation between God and man. It is also a place of dialogue between the Creators and everything what God has created. In the Holy Scripture there is no mistake or false, because it comes from God’s Inspiration. With the power of the Holy Spirit, who is presented in the word, this word is a living and effective word. From the Bible constantly flows truth and holiness, what makes it the basis of moral life. When we call the Bible a Holy Scripture, we do not always realize that same we confess our faith in holiness, which is a moral nobility of the Bible that is also unmatched in terms of holiness. The Bible has a special purpose. It gives man a plan of Salvation and a wa of its achievement.

DE

Der normative Charakter der Bibel anhand der polnischen nachkonziliaren Theologie Die Heilige Schrift ist das geschriebene Wort des Gottes. Seit Jahrhunderten ist es ein Objekt von Interesse fur Millionen von Menschen. Es ist die Grundlage fur Gottes Offen- barung und das Buch der Kirche. Sowohl die Bibel als auch die Kirche sind aus dem Atem des Heiligen Geistes entstanden. Bibel ist untrennbar mit der heilbringenden Mission der Kirche verbunden. Neben der Tradition ist sie der grundlegende Weg, die Offenbarung zu vermitteln, weil sie die Wahrheit der Erlosung enthalt. Bibel ist immer gultig fur Alle, die sie im Glauben und in der Wahrheit empfangen. Sie enthalt das Wort des Gottes, dessen Kraft es ist, Gott mit dem Mensch zu yersóhnen. Es gibt auch ein Ort des Dialogs zwischen Schópfer und Geschópf. In der Heiligen Schrift gibt es keinen Fehler oder keine Falschheit, weil sie von Gottes Eingebung kommt. Durch die Kraft des Heiligen Geistes im Wort ist es lebendig und wirksam. Aus der Bibel fliefien standig Wahrheit und Heiligkeit, was sie zur Grundlage des moralischen Lebens macht. Wenn man die Bibel den Heiligen Schriften nennt, ist man dessen nicht immer bewusst, dass man auf diese Weise den Glauben an die Heiligkeit bekennt, also den moralischen Adel der Bibel als meint, die auch in Bezug auf die Heiligkeit konkurrenzlos ist. Sie hat einen bestimmten Zweck. Sie soll dem Menschen einen Erlósungsplan geben, einen Weg, um ihn zu erreichen.

18

Aprioryczne założenia i filozoficzne uwarunkowania metody historyczno-krytycznej według Benedykta XVI

54%

Zatwardnicki S.

Scriptura Sacra

|

2012

|

nr 16

141-164

EN

Benedict XVI is an adherent of use of the historical-critical method which he considers to be an obvious tool of the exegetical technique. On the other hand, Joseph Ratzinger points out that this method has its limitations and it is subject to all kinds of influence. The article focuses on Joseph Ratzinger’s (Benedict XVI’s) statements which show the involvement of the historical-critical method in an inappropriate philosophy, and it deals with a-priori assumptions made by exegetes who use this method. All of them were gathered in chapters titled: “The model of the natural sciences applied to spiritual reality”, “Positivistic hermeneutics instead of the hermeneutics of faith”, “Philosophical influence alien to the Bible”, “The enlightened mind not submitting to authorities”. German theologian and subsequent pope gave proper grounds (theological, philosophical, scientific ones) for perceiving the crisis of exegesis, the understanding of which makes it possible to look for way out of an impasse in exegesis.

19

Dzieje oddziaływania hellenizmu na chrześcijaństwo

54%

Liszka P.

|

nr 1

EN

The impact of Hellenism on Christianity has been present right from the start up to the present day, and it will certainly remain so till the end of the world. It poses a threat, since the phenomenon is all-encompassing, difficult to pinpoint, and hence hard to deal with. Not everything in this cultural amalgamation is bad, however. The danger arises when cultures are mixed, which leads up to the contention that everything is good and what we call evil may, as it is argued, be regarded as good when coupled with the good as a complementary element. Hellenism poses a threat to Christianity. Some of its elements may only be useful when Christian principles are not compromised, and when full orthodoxy is preserved.

PL

Oddziaływanie hellenizmu na chrześcijaństwo istniało od początku do dziś i z pewnością będzie aż do końca świata. Zagrożenie stąd płynące jest poważne dlatego, że zjawisko to jest totalne, ogarnia wszelkie zakresy życia ludzkiego, a ponadto jest trudne do uchwycenia i trudno się przed nim ustrzec. Nie wszystko w tej kulturowej mieszance jest złe. W poszczególnych kulturach zawarte są jakieś wartości. Niebezpieczne jest mieszanie kultur, prowadzące do stwierdzenia, że wszystko jest dobre, a to, co nazywamy złem, może być wartością wtedy, gdy jest zespolone z dobrem, jako czynnik uzupełniający. Hellenizm dla chrześcijaństwa jest zagrożeniem. Niektóre jego elementy mogą być użyteczne wtedy, gdy zachowana jest wierność podstawowym zasadom chrześcijańskim, czyli w sytuacji zachowania pełnej ortodoksji.

20

Biblia w oświeceniowych korektach religijności w Polsce XVIII wieku

54%

Szczurowski R.

|

tom 64

|

nr 2

EN

One of the most important elements of the Enlightenment era in the 18th century Poland was introduction of the Bible. Polish as well as German Enlightenment was characterized by moderation and was conducive to implementing ideals of the epoch in the Catholic Church. Enlightenment promoted rationality, humanitarianism, tolerance and optimism. It also attempted to promote the Bible. Catholic Enlightenment strove to form ministry based on the Word of God and promote its importance among the faithful. Therefore the Old and New Testament exegesis were introduced into the seminary education. During homiletic studies, prospective preachers were trained how to use the Bible and the writings of the Church Fathers in the most efficient manner. All of the above led to the emergence of a model of a priest who willingly and accurately used the Holy Book for the spiritual enrichment of the faithful. However the involvement of laity in restoring the importance of the Bible was not foreseen.

PL

Oświecenie w Polsce, charakteryzujące się podobnie jak w krajach niemieckojęzycznych umiarkowaniem, sprzyjało przeszczepianiu ideałów epoki na grunt kościelny. Rodzime katolickie oświecenie dowartościowało w kształtowaniu religijności racjonalność, użyteczność, humanitaryzm, tolerancję, optymizm. Usiłowało również nadać priorytetowe znaczenie Biblii. Promotorzy katolickiego oświecenia podjęli wysiłek formowania w oparciu o Słowo Boże teologii oraz praktyki duszpasterskiej, a pośrednio szerzenia znajomości Pisma św. wśród wiernych. Stąd do edukacji seminaryjnej wprowadzali egzegezę ksiąg Starego i Nowego Testamentu. Na zajęciach zaś z homiletyki przyszli kaznodzieje mieli posiąść umiejętność właściwego wykorzystywania treści biblijnych i pism Ojców Kościoła. Te i inne poczynania tworzyły wzorzec księdza Wieku Świateł, wiernie i chętnie używającego Świętej Księgi – na ambonie dla dobra duchowego oraz w pracy dla pożytku doczesnego swoich wiernych. Aktywności świeckich w przywracaniu Biblii należnej jej pozycji jednak nie przewidywano.