Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Słowo myślane, pisane i mówione. Ferdinand Ebner w swoich listach do Luizy Karpischek

100%

Hörmann R.

Paedagogia Christiana

|

2015

|

tom 1/35

63-78

PL

Kiedy mówimy w kontekście naukowym o słowie, mamy zazwyczaj na myśli abstrakcyjne i bezosobowe słowo nauk ścisłych. Tymczasem każde słowo, funkcjonujące także w dziedzinie filozofii, jeśli ma mieć jakiekolwiek znaczenie, powinno mieć swoje powiązanie z życiem, a dokładniej, powinno być skierowane od konkretnego Ja do konkretnego Ty. Tak przynajmniej widzi to Ferdinand Ebner, jeden z twórców filozofii dialogu. W niniejszym artykule podjęta zostaje, na przykładzie listów Ebnera do jego przyjaciółki, Luizy Karpischek, próba prześledzenia ruchu słowa: pomiędzy słowem przeżywanym, myślanym, zapisywanym w listach i notatkach oraz wypowiadanym. Jest to, można by powiedzieć, swoista próba pokazania genezy poglądów „dialogika” znanych z książek filozoficznych. Tak jak w życiu, nie wszystko w listach zostało dopowiedziane, niektórych rzeczy czytelnik musi się domyślać.

EN

When we are talking about the word in a scientific context, we usually have in mind an abstract and impersonal word proper to the sciences. However, each word, even when used in philosophy, if it is to have any meaning at all, should be connected to life, and particularly, addressed from a concrete I to a concrete Thou. This is how Ferdinand Ebner, one of the founders of the philosophy of dialogue, perceives it. In this article, on the basis of what Ebner wrote to his female friend, Luisa Karpischek, an attempt is made to follow the movement of the word: from the word experienced, thought, and written in the letters and notes, to the word spoken. This is, so to speak, an attempt to show the genesis of Ebner’s views, known from his philosophical books. As in life, not everything has been said in the letters, some things remain for the reader to guess.

2

W poszukiwaniu ostatecznej pewności – Kartezjańskie cogito i Ebnerowskie słowo

99%

Skorulski K.

Kwartalnik Pedagogiczny

|

2015

|

nr 2(236)

92-114

EN

The original experience, traditionally regarded as the beginning of philosophy, is analysed here in terms of certainty, based on the two thinkers from different eras: René Descartes and Ferdinand Ebner. Descartes, as we know, sees absolute certainty in the experience of cogito, while Ebner sees it in the current experience of speech, especially in the expression “I am”, taken in the personal actuality of it being spoken. However, it seems that the experience of Descartes is also based on the specific current experience of speech, interpreted, however, as a thought, and the actually experienced “I”is transformed to ego, to a “thinking substance”. The purpose of this discussion is to show that cogito is to be regarded as secondary relative to the “word in its actuality”. The consequence of this fact is the need for a new, “not Cartesian” rationality that could be called dialogical.

3

Słowo i pustosłowie

85%

Skorulski K.

Przegląd Pedagogiczny

|

2013

|

nr 1

105-118

PL

Co jakiś czas w ramach przemian kulturowych dochodzi do rozziewu między stosowanymi słowami a aktualnym życiem: określamy to jako zjawisko pustosłowia. Jako klucz do rozumienia tego typu zjawisk przedstawiona zostaje ukuta przez austriackiego filozofa i jednego z twórców filozofii dialogu Ferdinanda Ebnera kategoria słowa. W pierwszej części zostaje więc zaprezentowana Ebnerowska koncepcja „słowa”. Ebnerowskie słowo zostaje przedstawione w jego odniesieniach do: „idealizmu”, egzystencjalizmu, prawdy, miłości, i aktualności jego „bycia-wypowiadanym”. W świetle kategorii słowa dialog okazuje się swoistą dialektyką słowa i milczenia, przy czym milczenie jest „odmową wypowiadania pustych słów”, odmową „mówienia bez Ty”, a więc odmową monologu. W opozycji do tego monolog ukazuje się jako ignorowanie w drugim człowieku jego Ty, ignorowanie człowieka jako tego, który „ma słowo” i wiąże się z tym, co Ebner nazywa „idealizmem”. W ostatnim punkcie rozważania te zostają odniesione do tendencji dominujących we współczesnej sytuacji społecznej i we współczesnej pedagogice. Wydaje się, że dominują tu raczej tendencje monologiczne, które jednak nie prowadzą człowieka do „poczucia bycia szczęśliwym”, które mu obiecują. dialogiczność otwiera tu prawdopodobnie lepsze perspektywy.

4

Przez dramat do dialogu. Rola „Słowa” w dochodzeniu do dialogu według Ferdynanda Ebnera

71%

Skorulski K.

Paedagogia Christiana

|

2018

|

tom 1/41

165-179

PL

Filozofowie dialogu realistycznie podchodzący do sprawy więcej uwagi poświęcają dochodzeniu do dialogu niż samemu dialogowi. Postawę taką dostrzegamy między innymi w pismach Ferdinanda Ebnera i Józefa Tischnera. Dialog jest sytuacją docelową, natomiast droga do niego jest długa i niepewna – według Tischnera wiedzie przez dramat. Ebner zaś, na którym skupiamy się tu szczególnie, widzi sprawę następująco: Ja komunikuje się z Ty poprzez słowo oraz miłość. Jeśli dialog się nie udaje, to któregoś z tych elementów po prostu brakuje. Z braku miejsca na analizę wszystkich czterech elementów, skupimy się tu na słowie. Jakie musi być więc słowo, by dialog był możliwy? Wymieńmy takie charakterystyki słowa jak jego aktualność (zarówno rzeczowa, jak i osobowa), przejrzystość względem przedstawianej rzeczywistości, połączenie z miłością, moc sprawcza o charakterze generatywnym lub „tylko” maieutycznym i wiele innych. Trudno jednak deterministycznie określić warunki dialogu na zasadzie: gdy zrobię to i to, dialog na pewno się uda. Zawsze pozostaje bowiem element wolności i łaski, a także nadziei.

EN

Dialogue philosophers who are realistic about their matter, pay more attention to the arriving at dialogue than to dialogue itself. We see such an attitude, among others, in the writings of Ferdinand Ebner and Józef Tischner. Dialogue is a target situation, while the road to it is long and uncertain – according to Tischner, it leads through drama. Ebner, on whom we focus here in particular, sees the matter as follows: The “I” communicate with “You” through word and love. If the dialogue fails, then one of these four elements simply lacks. Because of the lack of space for the analysis of all these elements, we will focus on the word here. So what must the word be for dialogue to be possible? Let us list such characteristics of the word as its “actuality”, both factual and personal, transparency in relation to the presented reality, connection with love, creative power (generative or “only” maieutic) and much more. However, it is difficult to deterministically define the terms of dialogue saying: When I do this and this, dialogue will definitely succeed. There is always an element of freedom and grace, as well as hope.

5

Aktualność i performatywność słowa

57%

Skorulski K.

Paedagogia Christiana

|

2015

|

tom 1/35

13-40

PL

Popularne ostatnio słowa „performatywny” czy performance wyrażają jako rzecz oczywistą, że ludzkie słowo nie tylko coś wypowiada, ale i czegoś dokonuje. W niniejszym artykule problematyka mocy języka mówionego zostaje przeanalizowana na podstawie koncepcji takich myślicieli jak: Ferdinand Ebner, John L. Austin, Emile Benveniste i Pierre Bourdieu. Na początku analizowana jest wraz z Ebnerem osobowa i rzeczowa „aktualność słowa” oraz w jaki sposób słowo aktualne uzyskuje moc sprawczą, określaną jako maieutyczna lub generatywna. Następnie koncepcja ta zestawiona zostaje z rozważaniami Austina i jego znanym podziałem na wypowiedzi „konstatywne i performatywne”. Kolejnym myślicielem jest Benveniste i jego koncepcja performatywności oraz Pierre Bourdieu i to, co nazywa on „magią społeczną”, ujawniającą się przy badaniu takich zjawisk jak „akty mianowania” (rites d'institution) i „walki o klasyfikację”. Jest rzeczą zdumiewającą, jak bardzo dialogiczne myślenie Ebnera poszerza współczesne koncepcje lingwistyczne i socjologiczne w tej dziedzinie. Z tego zestawienia myśli wywodzących się z tak różnych dziedzin i różnych sposobów myślenia zostają następnie wyciągnięte konkretne wnioski, także dla działań pedagogicznych. Krótko mówiąc: aby słowo pedagoga miało moc, potrzebna jest swoista równowaga między dialogicznością a autorytetem jego funkcji społecznej.

EN

The recent popularity of words like „performative” or “performance” expresses as an obvious thing that the human word does not only describe something, but it also performs something. In this article, the issue of the power of the spoken language will be analyzed in view of the concepts of such thinkers as Ferdinand Ebner, John L. Austin, Emile Benveniste, and Pierre Bourdieu. At first, following Ebner’s line, it is analyzed the personal and factual “actuality” of the word, and how the “actual word” gets its power of acting. Ebner distinguishes here between a maieutic and a generative power. His ideas get subsequently confronted with the thought of Austin and his concepts of a constative and performative utterance. Then Benveniste’s idea of “performativity” and Bourdieu’s one of “social magic” are presented. It is interesting how Ebner’s dialogical thinking widens the modern linguistic and sociologist concepts. According to the analysis of the thoughts coming from such different disciplines and different ways of thinking it is tried to work out the concrete suggestions, significant also for pedagogics. In short, the teacher’s word, to have power, needs a specific balance between dialogic attitude and authority coming from the teacher’s social function.

6

Konflikt aspektów. Ferdinanda Ebnera „myślenie w odniesieniach”

51%

Methlagl W.

Paedagogia Christiana

|

2015

|

tom 1/35

41-61

PL

Istnieją spore trudności w oszacowaniu miejsca Ferdinanda Ebnera w ramach życia intelektualnego, kulturalnego i religijnego jego epoki. Niektórzy widzą w nim wręcz – niesłusznie – odgrodzonego od świata samotnika zanurzonego w „ciemnościach ducha”, z uporem maniaka powtarzającego ciągle to samo. Równie niesłuszne jest jednak ujmowanie go w kategoriach typowego wykształconego „człowieka nauki”. Specyfikę Ebnera można próbować uchwycić od strony jego „myślenia w odniesieniach”, jako myśliciela stawiającego w centrum swą „myśl podstawową” i zgłębiającego w sposób niedopuszczający dyletanctwa najrozmaitsze, lecz wnoszące coś nowego dziedziny, by odnieść je do swego centrum oraz do siebie nawzajem i znaleźć conflicting aspects – wzajemne sprzeczności wewnątrz tych zjawisk oraz między nimi a jego myślą podstawową. I tak dostrzegamy, że Ebner znajduje się na szpicy rozwijającego się właśnie w Austrii „krytycznego modernizmu”. U podstaw wszystkich ruchów purystycznych, które do niego prowadziły, leżała tendencja do usunięcia wszystkiego, co zbyteczne, poboczne, zarówno z procesu językowego, jak i artystycznego, architektonicznego czy muzycznego, a w końcu ze społecznego samorozumienia, docierając aż do granicy tego, co da się jeszcze przedstawić i powiedzieć, aby dokonać mediacji za pomocą jak najprostszych środków. I Ebner w tym sensie zarówno znajduje się w „formie życia” (pojęcie Wittgensteina) swojej epoki, jak i ją kształtuje, szczególnie gdy chodzi o filozofię, kulturę, jak i religię.

EN

There are substantial difficulties in assessing the place of Ferdinand Ebner in the intellectual, cultural, and religious life of his epoch. Some authors see in him merely – though unfairly – a hermit cut off from the world, immersed in „the darkness of the spirit“, obstinately repeating the same statements. Another unfair interpretation would be to define him as a typical, educated man of science. What was specific for Ebner was his „thinking in references“. Setting a basic idea in the center of his thought, he went on to study professionally the most various and informative topics. Then, he referred the results to the basic idea, as well as he juxtaposed them with each other. The purpose was to find „the conflicting aspects“, mutual contradictions between the analyzed elements. Hence, Ebner can be called a leading representative of „critical modernism“ that was developing in Austria at that time. All the purist movements which contributed to that current focused on removing everything that was needless and secondary from the linguistic, artistic, architectonic, and musical processes. Thanks to that also social self-understanding was to become simplified. Any content to be presented or spoken out should be mediated by the simplest means. In this sense Ebner is both part of a „living form“ of his epoch, and a creator of the philosophy, culture, and religion proper to that period.