Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Rezerwatowa ochrona lasów Beskidu Śląskiego

100%

Wilczek Z.

Problemy Ekologii

|

2005

|

tom R. 9, nr 4

211-215

PL

Beskid Śląski jest najbardziej na północny zachód wysuniętą częścią Karpat Zachodnich w 70% porośniętą lasami. Aktualnie lasy te podlegają ochronie prawnej w 6 rezerwatach przyrody, którymi są: "Barania Góra", "Wisła", "Kuźnie", "Stok Szyndzielni", "Czantoria" i "Jaworzyna". Zlokalizowane są one na terenie Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego oraz Leśnego Kompleksu Promocyjnego "Lasy Beskidu Śląskiego". Projektuje się włączenie tego obszaru do Europejskiej Sieci Ekologicznej "Natura 2000". W artykule przedstawiono charakterystykę fitosocjologiczną zespołów leśnych rozpoznanych dotychczas na terenie Beskidu Śląskiego oraz ich udział w rezerwatach przyrody. Spośród opisanych 9 zespołów leśnych, w rezerwatach przyrody Beskidu Śląskiego chroni się 7 z nich. Dotychczas ochroną rezerwatową nie objęto jedynie podgórskiego łęgu jesionowego Carici remotae-Fraxinetum i dolnoreglowej świerczyny na torfie Bazzanio-Piceetum. W sumie w rezerwatach przyrody Beskidu Śląskiego chroni się zaledwie około 1,5% lasów. Stąd też sprawą pilną jest powołanie przez Wojewodę Śląskiego kolejnych 6 zaprojektowanych już rezerwatów dla pełniejszej ochrony przyrody tego wyjątkowego w skali Europy obszaru.

EN

The Beskid Śląski area is the part of the Western Carpathian Mountains located most to the north-west and in 70% covered with forests. At present the forests are legally protected within 6 nature reserve areas: "Barania Góra", "Wisła", "Kuźnie" , "Stok Szyndzielni", "Czantoria" and "Jaworzyna". These areas are located within the Beskid Śląski Landscape Park and the Forest Promotion Complex "Beskid Śląski Forests". It is planned to incorporate this area into the European Ecological Network "Nature 2000". The article presents the phitosciological characteristics of the forest complexes identified so far within the area of the Beskid Śląski and their share in the nature reserves. Among the 9 described forest complexes, 7 are under protection within the nature reserve areas. Up to date only the foothill riverside ash carr Carici remotae-Fraxinetum and lower-subalpine peat spruce Bazzanio-Piceetum are excluded from protection. In total only 1.5% of the total forest area is protected in the nature reserves of the Beskid Śląski. Therefore establishing the 6 new planned reserve areas by the Voievode of Silesia is an urgent matter to protect the nature of this exceptional in European scale area in am more complex way.

2

Structural conditions of landslides development in the Biała Wisełka Valley (Silesian Beskid, Outer Carpathians)

94%

Sikora R.

Geologia Sudetica

|

2014

|

tom Vol. 42

85--85

3

Chemizm wód potoku Dupniańskiego w Beskidzie Śląskim

94%

Małek S. , Gawęda T.

Czasopismo Techniczne. Środowisko

|

2002

|

tom R. 99, z. 4-Ś

85--94

EN

In order to confirm the hypothesis on the variability of water quality in the Potok Dupniański stream in the Silesia Beskid, three sampling sessions have been organized in May. July, and September of 2001. The catchment located in Southern Poland in Beskid Śląski (N 49°35', E 18°50') close to Slovakia and Czech border, has an area of 1,6787 km2. Sampling covered field conductivity and pH in 46 characteristic point of the stream (Tab. 1). The sampling points were selected during the visitation of the sight and the basic criteria of the selection were specific geomorphologic and hydrological conditions and changes in the specific composition and development phases of the tree stand. Moreover, one of the sampling points has been established on the river Olza, which is an intake of water from the stream (point of comparison). Not only the main stream was studied but also inlets and springs. On the basis of the results of tests, 20 further sampling points were selected (Tab. 1). From these points water samples were collected for lab analyzes in November 2001. The analyzes of concentrations of F, Cl, HCO3, NO3, SO4, Na NH4, K, Ca, Mg, Fe, Mn and, Zn were performed with the use of the DIONEX-DX-320 ion chromatograph. In addition, conductivity and pH were also analyzed. As a result of these studies it has been found out that the springs in this area come from the active exchange zone and are well supplied by the infiltration of rainfall and therefore their quality is largely affected by the quality of rainfall sifted through and enriched by all horizons of forest ecosystems and the soil. Springs were found as a HCO3 - SO4. It was noticed a effect of different age of spruce stands - the youngest and the older one decreasing pH reaction and conductivity., whereas in beech stands were noticed the highest value in springs and in streams passing though. Moreover, basically able shortage of nitrogenous forms Nitrogen in mild initial sections of some streams, which may be an evidence of intensive development of microorganisms in these sections. It was also found the dependence of releasing Manganese and Zinc from the decrease in pH down to 5.5 with the intensively absorbing Manganese young development phases tree stands hamper its outflow with stream water. It was noticed higher quality of water flowing out of the studied catchment than that from the river Olza, which is an intake of water from the Dupniański stream, however, an increased content of ammonium Nitrogen in the stream comes from the decomposition of matter (litter). At the same time, in the fast flowing streams with stony streambeds the process of infiltration is limited (Tab. 1, 2).

4

Dendrogeomorphological analysis of landslide activity along the planned S-69 road in the Węgierska Górka municipality (Beskid Śląski Mountains, S Poland)

94%

Wiktorowski D. , Krąpiec M. , Lutka M.

Geology, Geophysics and Environment

|

2017

|

tom Vol. 43, no. 2

139--149

EN

Our dendrogeomorphological analysis was completed for 4 landslides, situated in the municipality of Węgierska Górka in the Beskid Śląski Mountains in Southern Poland. The local landslides pose a direct threat to the newly designed S-69 expressway running through the north-western part of the municipality. The research material consisted of 127 samples, collected with the use of a Pressler increment borer, from three species of coniferous trees (Norway spruce, Scots pine, and Silver fir). The landslide activity periods were identified on the basis of the splitting of the dendrochronological curves representing the upslope and downslope parts of the tree trunks. The largest number of the studied trees indicated reactions to substrate mass movements in 1964, 1971, 1972, 1984, 1994, 1997, 1998, and 2010. The detailed locations of the sampled trees allowed us to reconstruct the activities of particular landslide sections in time. We identified the fact that parts of the landslides located downslope of the planned road S-69 are more active than parts of the same landslides located above it on the slope. Geological conditions in the studied area favour landslide activity while precipitation is the main triggering factor of landslides.

5

Geologiczne uwarunkowania w projektowaniu tuneli drogowych w Beskidzie Śląskim i Żywieckim

84%

Pilecka E.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2002

|

tom R. 41, nr 6

21-24

PL

W artykule przedstawiono geologiczne uwarunkowania rozwoju dróg szybkiego ruchu na terenie Karpat fliszowych. Omówiono budowę geologiczną polskich Karpat fliszowych, ich tektonikę i litologię. Przedstawiono uwarunkowania geologiczne dla aktualnie projektowanych w Beskidzie Śląskim i Żywieckim trzech tuneli na ekspresowej drodze S-94 Bielsko - Biała - Żywiec - Zwardoń. Dobre rozpoznanie geologiczne daje podstawę do właściwych rozwiązań i dalszych prac związanych z wykonaniem tuneli. Specyfika budowy polskich Karpat fliszowych wymaga szczegółowego jej rozpoznania wierceniami badawczymi, metodami geofizycznymi i badaniami laboratoryjnymi.

EN

In the paper geological conditions of communication roads development in Carpathian Flysch terrain have been presented. Geological structure of Carpathian Flysch has been described. More detailed, geological conditions for three tunnels on express road S-94 Bielsko - Biała - Żywiec - Zwardoń have been presented. The effective geological recognition creates a proper solutions in planning and building of tunnel. To achieve it the detailed recognition is needed, especially by drillings, geophysical method, lab and in-situ test.

6

Określenie imisji kierunkowej cynku w Beskidzie Śląskim na przykładzie Brennej

83%

Paukszto A. , Kwapuliński J. , Rochel R.

Problemy Ekologii

|

2003

|

tom R. 7, nr 4

185-188

PL

Głównym celem niniejszej pracy było uzyskanie kompleksowych danych dotyczących występowania cynku w opadzie kierunkowym pyłu. Próbki były zbierane w Brennej, która jest znana ze swoich walorów rekreacyjnych, w następujących okresach: 1992-1996 i 1999-2000. Zawartość cynku oznaczono metodą AAS. Zawartość rozpuszczalnych związków cynku w opadzie kierunkowym pyłu była wyższa w drugim okresie w porównaniu do okresu pierwszego. Przeciwną zależność stwierdzono dla nierozpuszczalnych związków cynku w opadzie kierunkowym pyłu. Rezultaty uzyskane w czasie od 1992-2000 pokazują, że oprócz emisji daleko sięgającej najważniejszym źródłem zanieczyszczenia cynkiem środowiska przyrodniczego Brennej jest emisja lokalna.

EN

The purpose of this work was to obtain the complex data of the occurrence of zinc in dust directional emission.The samples were collected in Brenna village, which in known for very good recreational conditions, is three samplers, in the period: 1992-1996 and 1999-2000. The zinc content in collected samples was determined by method AAS. The water-soluble compounds of zinc concentrations in dust directional fall-out were higher in the second period of research than in the first period. It was in reverse than in the event of the water-insoluble compounds of Zn concentrations in dust directional emission. The obtained results during the period from 1992 to 2000 show the local emission was the main source of contamination of the environment in Brenna by the compounds of zinc and the long term emission was the important source of contamination by these compounds, too.

7

Kontaminacje roślin leczniczych i ich siedlisk na przykładzie naparstnicy purpurowej rosnącej w Beskidzie Śląskim i Karkonoszach

83%

Kowol J. , Kwapuliński J. , Brodziak B. , Winkler A. , Bogunia M. , Jakubowska J.

Problemy Ekologii

|

2005

|

tom R. 9, nr 1

46-49

PL

Stopień obciążenia metalami korzenia, łodygi, liści i kwiatów naparstnicy purpurowej z Karkonoszy przedstawiono za pomocą współczynnika wzbogacenia, który opisuje proces migracji pierwiastków z gleby do rośliny. Na tym terenie wartości współczynnika są mniejsze od 0,5 dla Cd, Cr, Co, Pb, Zn i Cu. W przypadku pozostałych metali wartość współczynnika wzbogacenia zmienia się od 0,53 do1,53. Wartości te są mniejsze w porównaniu do Beskidu Śląskiego, decyduje o tym skład mineralogiczny podłoża.

EN

Areas were described by enrichment factor. Only for Pb and Cd with group determined elements showed on the their migration between plants and soil. For Karkonosze enrichment factor were equal 0,5 for Cd, Cr, Co, Pb and Cu. In the cause rest heavy metals enrichment factor changed from 0,53 to 1,53. These value are minor in comparison to obtained for Beskidy Mountains.

8

Wpływ sytuacji synoptycznych na występowanie letnich opadów atmosferycznych w warunkach miejskich (Katowice) i na przedpolu Beskidu Śląskiego (Aleksandrowice)

83%

Łupikasza E. , Uniwersytet Śląski K. K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica

|

1999

|

tom 3

PL

Dokonano analizy wpływu sytuacji synoptycznych na pojawianie się letnich opadów atmosferycznych. Średni dobowy opad w całym wieloleciu 1966-1996 i w poszczególnych sezonach tego wielolecia nie jest doskonałą charakterystyką synoptyczno-klimatologiczną. W artykule określono również prawdopodobieństwo wystąpienia dni z opadem ~ 0,1 mm i ~ 10,0 mm dla całego okresu i dla poszczególnych sezonów. Dane pochodzą z serii pomiarów opadów w Katowicach i Aleksandrowicach.

EN

The analysis of influence of synoptic situations on appearance summer precipitation was made. Daily average precipitation in term 1966--1996 and in individual seasons of this term were imperfed synoptic-climatological characteristic. The possibility of appearance day with precipitation ~ 0,1 mm and ~ 10 mm in all analysed long-term and individual seasons was also made in this study. The data comes from Katowice's and Aleksandrowice's measurements series of precipitation.

XX

[443]-447

9

Kultura ludowa Beskidu Śląskiego na ekspozycji Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”

71%

Wądołowski M. , Roszak-Kwiatek P.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2014

|

tom 2

|

nr 2

101-115

PL

Artykuł stanowi analizę treści części ekspozycji w Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, skupiającej się na zobrazowaniu podregionu Górnego Śląska – Beskidu Śląskiego. Autorzy przedstawili wykorzystywane w chorzowskim skansenie formy prezentacji wybranych aspektów codziennego życia górali śląskich, zarówno w wymiarze kultury materialnej, jak i niematerialnej. W artykule omówione zostały prezentowane obiekty wraz z ich mikropejzażem, gospodarka i rzemiosło regionalne oraz sztuka ludowa wraz z treściami odnoszącymi się do kultury duchowej mieszkańców regionu. Praca rozważa ponadto komercyjny wymiar obrazowania kultury Beskidu Śląskiego. Ekspozycja chorzowskiego muzeum osadzona została w koncepcji „nowego muzealnictwa”, w ramach której przewidywany jest dalszy jej rozwój.

EN

The article is an analysis of the part of the exhibition at the Museum „Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów” that focuses on presenting a subregion of Upper Silesia - Silesian Beskids. The authors explain the methods used in this open air-museum in Chorzow to present selected aspects of the Silesian highlanders’ everyday life, both in material and non-material culture. The article discusses how objects from the exhibition are presented with their micro landscape, the local economy and regional crafts and folk art, and also with content related to the spirituality of the region’s residents. Moreover, the work discuses the commercial dimension of presenting the culture of Silesian Beskids. The exhibition at Chorzow museum is set in the concept of the „new museology”, under which it is expected to continue its development.

10

Geomechaniczna ocena osuwiskowości skał fliszowych w rejonie zbiornika Wsła-Czarne

71%

Łukasiak D.

Prace Naukowe Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2007

|

tom Vol. 76, nr 42

413-420

PL

Niniejszej opracowanie przedstawia analizę podatność skal fliszowych na powstawanie osuwisk w rejonie zbiornika Wisła-Czarne. W celu określenia zagrożenia osuwiskowego wykonano rejonizację geologiczno-inżynierską obszarów osuwiskowych oraz poddano ocenie te parametry masywu skalnego, które świadczą o jego szczególnej podatności osuwiskowej. Na podstawie uzyskanych parametrów określono warunki równowagi dla zbocza usytuowanego w rejonie prawego przyczółka zapory Wisła-Czarne. Wyniki obliczeń stateczności wykazały, że analizowany obszar znajduje się w stanie równowagi, jednak obfite opady atmosferyczne mogą doprowadzić do znacznego obniżenia stateczności zbocza i uaktywnienia "uśpionego" osuwiska.

EN

This study presents the analysis of susceptibility of flysch rocks to landslide generation in the Wisła-Czarne reservoir area. The geological engineering division of landslip areas was carried out to determine the risk of mass movements. The factors of the rock massif were estimated that indicate the particular susceptibility of ground movements. On the basis of obtained parameters the stability conditions were settled for the slope located on the upright side of abutment of Wisla-Czarne reservoir dam. The results of calculations have shown that investigated area remains stable but excessive rainfall can significantly lower the stability of the slope and y trigger the 'asleep" landslide.

11

Heavy Metals and Sulphur Accumulation in the Picea abies L. Karst. Needles and Soil of the Forest Promotional Complex "Lasy Beskidu Śląskiego"

71%

Kandziora M. , Ciepał R. , Nadgórska-Socha A.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

tom Vol. 16, nr 7

791-795

EN

The investigation of zinc, cadmium, lead, copper and sulphur contents was carried out in the soil and in the needles of Picea abies L. Karst. in the Forest Promotional Complex "Lasy Beskidu Śląskiego". Samples of soil (from the level 0-10 cm) and annual, biennial and triennial needles of spruce were collected in autumn 2005 and 2006 from top parts of mountains: Rownica, Barania Góra and Czantoria. The highest heavy metals concentrations were determined in triennial needles of Picea abies collected from Czantoria and Barania Góra. The lowest content of sulphur and investigated metals was found in soil samples and heavy metals in plant material from the Rownica. Cadmium content (1.2 ug/g) was higher than normal level (0.2-0.8 ug/g) only triennial needles collected from Czantoria. The lead concentration (118-165 ug/g) in the soil of all investigated areas was exceed, lead level considered as allowable. Relatively low microelement concentrations in the soil and the needles of Picea abies L. Karst. indicated poor plant nutrition.

PL

Prowadzono badania dotyczące zawartości metali ciężkich (Zn, Pb, Cu, Cd) w glebie i szpilkach Picea abies L. Karst. na terenie Leśnego Kompleksu Promocyjnego "Lasy Beskidu Śląskiego". Próbki gleby (z górnego poziomu) oraz szpilki jedno-, dwu- i trzyletnie świerka pobierano ze szczytowych partii gór: Równicy, Baraniej Góry i Czantorii jesienią 2005 i 2006 r. Stwierdzono najwyższe stężenia metali ciężkich w igłach trzyletnich zbieranych na Baraniej Górze i Czantorii. Najniższe koncentracje badanych metali i siarki zanotowano w próbkach gleby oraz w materiale roślinnym z Równicy. Zawartość Cd (1.2 ug/g) w trzyletnich igłach świerka pobieranych na Czantorii była wyższa od określanych jako stężenie nonnalne (0.2-0.8 ug/g). Stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu dla Pb w glebie wszystkich badanych powierzchni (118-165 ug/g). Stosunkowo niskie stężenia mikroelementów zarówno w glebie, jak i igłach świerka wskazywać mogą na zły stan odżywienia roślin.

12

Analiza przestrzenna elementów infrastruktury turystycznej Beskidu Śląskiego

59%

Żemła-Siesicka A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2014

|

tom nr 25

47--56

PL

Krajobraz kulturowy Beskidu Śląskiego został w znacznym stopniu przekształcony przez infrastrukturę turystyczną. Dalsze planowanie rozwoju zagospodarowania turystycznego powinno opierać się na analizie jej obecnego stanu. W artykule przedstawiono metodę ilościową analizy elementów zagospodarowania turystycznego mezoregionu Beskidu Śląskiego. Dla wyznaczonych basenowo jednostek przestrzennych określono wskaźnik gęstości elementów zagospodarowania turystycznego oraz wskaźniki gęstości elementów punktowych, powierzchniowych i liniowych. Wskaźniki otrzymano poprzez określenie procentowego udziału powierzchni poszczególnych elementów zagospodarowania w stosunku do powierzchni danej jednostki. Najwyższą gęstością charakteryzują się jednostki obejmujące stoki Skrzycznego oraz Dębowca, a także jednostki obejmujące doliny głównych rzek. Najniższą gęstość otrzymano przede wszystkim w jednostkach położonych na południowym wschodzie mezoregionu.

EN

Cultural landscape of Silesian Beskids has been transformed significantly under the influence of the tourist infrastructure. Further tourism development planning should be based on an analysis of the existing infrastructure. The article gives a quantitative method of analysis of the existing tourism infrastructure in Silesian Beskids mesoregion. The indicators of density of tourism infrastructure and indicators of density of surface, points and linear elements has been specified for spatial units designated by the catchments. The indicators have been obtained by identifying the percentage of the area of each elements of infrastructure in relation to the surface of the spatial unit. The highest density has been obtained for the slopes of Skrzyczne and Dębowiec, and also for units covering valleys of the main rivers. The lowest density was obtained generally in units located in the South-East of Beskids.

13

Specyfika warunków hydrogeologicznych w obszarach górskich na przykładzie zlewni Brennicy (powiat cieszyński)

59%

Dembska-Sięka P. , Zdechlik R.

Przegląd Geologiczny

|

2014

|

tom Vol. 62, nr 11

768--774

EN

The article presents the different hydrogeological conditions and describes the water and sewage system in the Brennica river basin (about 82 km2). In this region, the Quaternary and Cretaceous aquifers, influence the groundwater supply. Hydrogeological mapping of the area was carried out in July 2012. During fieldworks 179 hand-dug wells were inventoried, in which depths to the groundwater level, pH and electrolytic conductivity of water were measured. In the next step the results of the fieldwork were verified and marked on the digital topographic map of the study area. Interpolation and extrapolation methods were used to transform point data to spatial data. As a consequence of the research, a contour map of the first groundwater level was constructed. In order to make the map readable, variable intervals of contour lines were used. The water table in the highland river basins occurs at very small depths on the hilltops and intersects the land surface in the valleys. It is contiguous with the upper surface of streams and swamps. Groundwater flow systems in the region are generally small and the aquifer boundaries are coincident with surface water divides. There is no regional ground water flow system. The groundwater is relatively vulnerable to pollution.

14

Środowisko sedymentacji warstw krośnieńskich serii dukielskiej w paśmie Koniaków - Kamesznica (Beskid Śląski, Karpaty Zachodnie)

59%

Stadnik R.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2001

|

tom T. 27, z. 1

111-126

PL

Przedmiotem opracowania są warstwy krośnieńskie budujące pasmo Koniaków - Kamesznica we wschodniej części Beskidu Śląskiego. Utwory te wykształcone są głównie w litofacji: piaskowców zlepieńcowatych, piaskowców i piaskowców z mułowcami. Sedymentologiczna analiza facjalna wykazała, że utwory te sedymentowały w obrębie głębokomorskiego stożka, w stożku środkowym i zewnętrznym. W większości sprofilowanych odsłonięć warstwy te reprezentują typowe cechy utworów powstających w środowisku kanałów rozprowadzających. Jedynie w przypadku kamieniołomu Kamesznica część profilu wykazuje cechy charakterystyczne dla osadów lobowych. Utwory te mogły powstawać w obrębie basenu położonego na południu od kordyliery śląskiej i będącego przedłużeniem basenu dukielsko-grybowskiego ze strefy Michalczowej

EN

The paper deals with the Krosno Beds that form the Koniaków - Kamesznica range in the western part of the Silesian Beskid Mts. The strata are developed mainly in the lithofacies of conglomeratic sandstones, sandstones, and sandstones with mudstones. As a result of sedimentological facies analysis, they have been found to represent deposits of a deep-sea fan, in the middle fan and lower one. In most of the outcrops studied, the rocks reveal typical features of the strata formed in the environment of distributing channels. Only in one case, i.e. in the Kamesznica quarry, does a part of the profile show characteristics of the lobe deposits. The strata studied could be formed within a basin situated south of the Silesian Cordillera, the basin having being an extension of the Dukla-Grybów basin of the Michalczowa zone

15

Wpływ prognozowanych warunków klimatycznych na stabilność drzewostanów świerkowych w Beskidzie Śląskim

59%

Durło G. B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

tom T. 12, z. 2

107-119

PL

W pracy przedstawiono parametry, określające możliwości adaptacji drzewostanów świerkowych do bieżących i prognozowanych warunków klimatycznych na obszarze leśnego kompleksu promocyjnego - Lasy Beskidu Śląskiego. W tym celu wykorzystano dane historyczne z wielolecia 1951-2010 oraz ciąg danych meteorologicznych, wygenerowanych za pomocą modelu WGEN_K [KUCHAR 2005; RICHARDSON, WRIGHT 1984) o horyzoncie czasowym 100 lat. Obliczenia przeprowadzono na podstawie dwóch scenariuszy stężenia CO2 - 130% i 200%, korzystając z modelu klimatycznego GISS_E (SMITH, PITTS 1997). Opisano związek przyrostu miąższości świerka i produkcji biomasy z warunkami klimatycznymi. Na podstawie uzyskanych wyników sporządzono diagramy produkcyjności siedlisk dla świerka, zgodnie z normą klimatyczną 1951-2000 oraz według zaproponowanych scenariuszy na 2100 r.

EN

The paper presents parameters estimating possible adaptation of the spruce tree stands to present and predicted climatic conditions in the Beskid Śląski Mts. The data come from measurements made in the years 1951-2010 at 25 meteorological stations and posts situated in the Beskid Śląski region. The aim of this study was to evaluate the effect of climate variability on the stability of a spruce stand in lower subalpine forest zone of the Beskid Śląski. The work includes studies on the possibility of adaptation of spruce forest to present and future climate in the Western Beskids. The study used historical data and a series of meteorological data generated with the model WGEN_K (KUCHAR 2005) of a time range of 100 years. Calculation procedure based on two scenarios of CO2 concentration increase of 130% and 200% by the year 2050. The relationship between productive potential and biomass production of spruce stands and climatic conditions was described. Doubling the CO2 concentration in the atmosphere, and a rise of mean air temperature to 9°C, at reduced rainfall in the summer time clearly resulted in the deterioration of productive conditions in lower subalpine mountain zone of the Beskid Śląski.

16

Partyzancka epopeja. Dzieje Hellerów z Huty – górali śląskich z Brennej na Śląsku Cieszyńskim

59%

Grajewski W.

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

|

2015

|

tom 3

|

nr 3

52-102

PL

Hellerowie, z pochodzenia najpewniej morawscy Niemcy, z zawodu – hutnicy szkła, zamieszkując w leżącej w Beskidzie Śląskim Brennej, zaadoptowali się do stylu życia miejscach górali, przyjmując ich wołoską kulturę, słowiański język i katolicką religię. Hellerowie po likwidacji huty gospodarujący jako chłopi na niewielkim kawałku ziemi zaliczani byli do grona miejscowej klasy średniej jako tzw. „wolni zagrodnicy”. Przedstawiciele tego rodu z czasem podzieli się na kilka odrębnych gałęzi osiadłych m.in. na gruntach nr 44, tj. „na Hucie” i 73 – „u Filipa”. Mieli oni znaczny udział w budowie nowoczesnego społeczeństwa tej górskiej miejscowości, wyróżniając się na tle ogółu kulturą i silnym uświadomieniem narodowym, co predestynowało ich do pełnienia funkcji publicznych oraz społecznych, zaś w czasie wojny – do zorganizowania oddolnego ruchu oporu przeciw okupantom. W artykule przedstawiono bliżej życie i działalność sześciu pokoleń Hellerów „z Huty” (nr 44), śledząc różne aspekty egzystencji miejscowych górali. Ostatnim etapem ewolucji i formowania się nowego oblicza tego rodu były dramatyczne wydarzenia czasów II wojny światowej, kiedy to dziesiąte z kolei pokolenie Hellerów swoją postawą przypieczętowało ideowe wybory – polski i katolicki charakter rodziny. W artykule opisano m.in. losy Karola Hellera, twórcy oddziału partyzanckiego ZWZ AK „Wędrowiec”, oraz jego braci – Stanisława i Wincentego, którzy ponieśli śmierć w walce z Niemcami, a także ich siostry – Marii Kawik – „Beskidzkiej Antygony”, „Matki Partyzantów”, której wiersze i zapisy pamiętnikarskie są niezwykłym świadectwem historii, wieńczącym trzy stulecia bytności rodu Hellerów u stóp Beskidu.

EN

The Heller family, who originated most likely from Moravian Germany, were glassworkers by profession. They resided in Brenna, a village located in the Silesian Beskids. While adopting the lifestyle of the local highlanders, they took their Wallachian culture, Slavic language and Catholic religion. After the liquidation of the glass factory, the Heller family became peasants and started to farm on a small piece of land, due to which they were classified as a local middle class, the so-called. “Free farmers”. In the course of time the representatives of this family divided into several distinct branches, settled among others on the land No. 44, ie. na Hucie (Eng. glass factory; at factory) and No. 73 – u Filipa. (Eng. at Philip’s) They performed a key role in formation of the modern society of this mountain village. Standing out against the general culture and having strong national awareness that predestined them to perform public and social functions, during the war the Heller family organized a grassroots resistance movement against the occupier. The article attempts to present the life and work of six generations of the Heller family from Huta (No. 44) while studying various aspects of existence of the local highlanders. Dramatic events of World War II, when the ninth generation of the Heller family by their actions sealed the ideological choices concerning the Polish and Catholic character of the family, were the last stage of evolution and the formation of the new face of the family. The article describes, among others, the fate of Karol Heller, who formed a guerilla troop called “Wędrowiec” (Eng. “Wanderer”) that operated within the Home Army, his brothers – Stanisław and Wincent, who died in the fight with Germans, and their sister – Maria Kawik – nicknamed: “Beskids Antigone” or “Mother of Guerillas”, whose poems and diaries are an extraordinary witness of history crowning three centuries of the residence of the Heller family at the foot of the Beskids

17

Delimitacja pól podstawowych mezoregionu Beskid Śląski na potrzeby badań przestrzennych infrastruktury turystycznej

59%

Żemła-Siesicka A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2017

|

tom nr 37

127--140

PL

Problem wyznaczania pól podstawowych w badaniach krajobrazowych jest istotnym zagadnieniem nieraz poruszanym w literaturze naukowej. Sztucznie wydzielane jednostki zapewniają łatwość wyznaczenia, porównywalność poszczególnych pól (pola geometryczne) i dostępność danych (jednostki administracyjne). W badaniach przestrzennych związanych z aspektem fizjonomicznym krajobrazu zdaniem autora korzystniejszym rozwiązaniem jest stosowanie jednostek naturalnych, do których zalicza się prezentowane w artykule basenowo wyznaczone pola podstawowe. Przedstawiona propozycja mezoregionu Beskid Śląski na mikroregiony i zlewniowe jednostki przestrzenne (pola podstawowe oceny) przeprowadzony został na potrzeby badań dotyczących oceny stanu i możliwości rozwoju infrastruktury turystycznej. W wyniku delimitacji otrzymano 7 mikroregionów oraz 68 pól podstawowych. Na podstawie kształtu zlewni i pokrycia terenu wykonano także typologię jednostek przestrzennych stanowiącą jeden z elementów optymalizacji infrastruktury turystycznej.

EN

The problem of determination of the basic fields during the landscape researches is often an important issue considered in the scientific literature. Artificial fields are easy to define and to compare (geometric fields), for administrative units also the advantage is the availability of data. In spatial research better solution is to use natural units, which include presented in the article basic fields based on catchment basins. Presented studies were conducted for the purposes of evaluation and development opportunities of tourism infrastructure. During the studies the physicogeographical mezoregion of Silesian Beskid has been divided into microregions and spatial fields (basic fields). 7 microregions and 68 basic fields have been obtained. Based on the shape of the basin and land cover the typology of the basic fields were made, which is one of the elements of the tourist infrastructure optimization.

18

Evaluation of the Soil Enzymes Activity as an Indicator of the Impact of Anthropogenic Pollution on the Norway Spruce Ecosystems in the Silesian Beskid

59%

Bierza W. , Nadgórska-Socha A. , Małkowska E. , Ciepał R.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2012

|

tom Vol. 19, nr 7

699-717

EN

Activity of soil enzymes is considered as a good indicator of natural and anthropogenic disturbances of the functioning of the soil. Heavy metals can inhibit the activity of enzymes in varying degree, depending on soil properties such as content of clay materials, organic matter and pH of soil solution. The aim of this study was to determine the effect of physicochemical and biological properties of soils on the condition of Norway spruce stands in Silesian Beskid. In the soil samples enzymatic activity of four enzymes (alkaline and acid phosphatase, dehydrogenase, urease) and concentration of three selected heavy metals (Cd, Pb, Zn) and sulfur were determined. The analyses showed no reduced activity of investigated enzymes. Presumably, despite of low pH values of the soil, organic matter contained in the soil is able to effectively bind heavy metal ions, limiting their cycling in the environment. It can be concluded that the condition of spruce stands in Silesian Beskid is not affected by the soil contamination.

PL

Aktywność enzymów glebowych uważana jest za dobry wskaźnik naturalnych i antropogennych zaburzeń w funkcjonowaniu gleby. Metale ciężkie w różnym stopniu mogą hamować działanie enzymów, w zależności od właściwości gleb, takich jak zawartość materiałów ilastych, gliny, materii organicznej czy wartości pH roztworu glebowego. Celem pracy było określenie wpływu właściwości fizykochemicznych i biologicznych gleb na kondycję drzewostanów świerkowych w Beskidzie Śląskim. Próbki glebowe zbadano pod względem aktywności enzymatycznej (fosfataza kwaśna i zasadowa, dehydrogenaza, ureaza) oraz koncentracji trzech wybranych metali ciężkich (Cd, Pb, Zn) i siarki. Analizy nie wykazały obniżonej aktywności badanych enzymów. Prawdopodobnie mimo niskich wartości pH gleby, zawarta w niej materia organiczna efektywnie wiąże metale ciężkie, ograniczając ich obieg w środowisku. Można stwierdzić, że stan drzewostanów świerkowych w Beskidzie Śląskim nie ma związku z zanieczyszczeniem gleb na tym terenie.

19

Zofia Kossak. Wrastanie – Górki Wielkie: ludzie i sprawy

59%

Sadzikowska L.

Literatura Ludowa

|

2019

|

tom 63

|

nr 3

3-13

EN

2019 marks the 130th anniversary of Zofia Kossak’s birthday. The writer and her family “grew into” Górki Wielkie, a Silesian town in which they found home, shelter and paradise. After dramatic experiences during the Soviet revolution, and after losing her husband and family home in Kresy (Eastern Borderlands), Zofia Kossak needed peace, silence and respite to heal her broken heart. Górki Wielkie in Cieszyn Silesia, or as she wrote “the homeland of bibliophiles”, turned out to be a perfect place to build a new safe home, an oasis of peace and tranquillity.The author of Krzyżowcy (Crusaders) incorporated in her works everything that is the most beautiful and valuable in the Cieszyn region and the Silesian Beskids, i.e. faith, the scouting ideas of the town of Bucza, the rich variety of landscape and cultural characteristics, as well as the respect for residents who remained faithful to Poland despite their bad experiences over the centuries. Zofia Kossak, a resident of Górki Wielkie, consciously “grew into” regionalism in its proper understanding, which is particularly important in the case of Silesia.

PL

W 2018 roku przypada 50. rocznica śmierci Zofii Kossak. Pisarka i jej najbliższa rodzina zakorzenili się w Górkach Wielkich – miejscowości na Śląsku Cieszyńskim. Odnaleźli tu swój dom, schronienie, azyl i raj. Po dramatycznych przejściach w czasie rewolucji sowieckiej, utracie męża i domu rodzinnego na Kresach Zofia Kossak potrzebowała wytchnienia, spokoju i ciszy niezbędnej, by ukoić zranione serce. Poszukiwała w otaczającym świecie radości istnienia, w żyjących wokół niej osobach – siły i piękna stworzenia, w kolorach, smakach i zapachach przyrody – wielkości natchnienia, w sobie samej zaś – miłości. Górki Wielkie – jak sama pisała: ojczyzna bibliofilów – okazały się idealnym miejscem, by od nowa budować bezpieczny dom, oazę spokoju.Autorka Krzyżowców wydobywała piórem wszystko, co najpiękniejsze i najcenniejsze z ziemi cieszyńskiej i Beskidu Śląskiego: wiarę, folklor, ideały harcerskie Bucza, bogactwo specyfiki krajobrazowej i kulturowej, szacunek dla mieszkańców – ciężko doświadczonych w ciągu wieków, jednakże wiernych Polsce.

20

Evaluation of the soil enzymes activity as an indicator of the impact of anthropogenic pollution on the Norway spruce ecosystems in the Silesian Beskid

59%

Ciepał R.

Proceedings of ECOpole

|

2013

|

tom Vol. 7, No. 1

29--35

EN

Activity of soil enzymes is considered as a good indicator of natural and anthropogenic disturbances of the functioning of the soil. Heavy metals can inhibit the activity of enzymes in varying degree, depending on soil properties such as content of clay materials, organic matter and pH of soil solution. The aim of this study was to determine the effect of physicochemical and biological properties of soils on the condition of Norway spruce stands in Silesian Beskid. In the soil samples enzymatic activity of four enzymes (alkaline and acid phosphatase, dehydrogenase and urease) and concentration of three selected heavy metals (Cd, Pb, Zn) and sulfur were determined. The analyses showed no reduced activity of investigated enzymes. Presumably, despite of low pH values of the soil, organic matter contained in the soil is able to effectively bind heavy metal ions, limiting their cycling in the environment. It can be concluded that the condition of spruce stands in Silesian Beskid is not affected by the soil contamination.

PL

Aktywność enzymów glebowych uważana jest za dobry wskaźnik naturalnych i antropogennych zaburzeń w funkcjonowaniu gleby. Metale ciężkie w różnym stopniu mogą hamować działanie enzymów w zależności od takich właściwości gleb, jak: zawartość materiałów ilastych, gliny, materii organicznej czy wartości pH roztworu glebowego. Celem pracy było określenie wpływu właściwości fizykochemicznych i biologicznych gleb na kondycję drzewostanów świerkowych w Beskidzie Śląskim. Próbki glebowe zbadano pod względem aktywności enzymatycznej (fosfataza kwaśna i zasadowa, dehydrogenaza, ureaza) oraz koncentracji trzech wybranych metali ciężkich (Cd, Pb, Zn) i siarki. Analizy nie wykazały obniżonej aktywności badanych enzymów. Prawdopodobnie, mimo niskich wartości pH gleby, zawarta w niej materia organiczna efektywnie wiąże metale ciężkie, ograniczając ich obieg w środowisku. Można stwierdzić, że stan drzewostanów świerkowych w Beskidzie Śląskim nie ma związku z zanieczyszczeniem gleb na tym terenie.