Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Constitutional Changes in Poland Between 1989 and 1997

100%

Górski G.

|

tom 1

|

nr 1

5-15

2

Pasterz Kościoła w Polsce, obrońca narodu…

89%

Poniński A.

Studia Włocławskie

|

2022

|

tom 24

522-542

EN

The richness of personality and achievements of Cardinal Stefan Wyszyński as a Cardinal Primate of Poland cannot be include in one term. The ranges of his activities on various fields, as a man responsible for the Church in Poland, nation’s advocate, spokesman and defender of social needs, judgmental against the domestic and foreign policy of the Polish authorities (because he was careful about Poland’s position), permeated and were complementary for each other during the time he was a Cardinal Primate. Personal intellectual and spiritual features developed in an atmosphere of faith and sense of responsibility towards God. Religious initiatives inspired by him was to serve the good of society and country. In his activities, Cardinal used the sense of religious mission, responsibility for the fates of homeland, primacy of truth and social good. He also take good care of non-believers and his opponents’ salvation.

PL

Bogactwo osobowości i dokonań kard. Stefana Wyszyńskiego jako Prymasa Polski nie da się zawrzeć w jednym określeniu. Zakresy jego działań na różnych płaszczyznach – odpowiedzialnego za Kościół w Polsce, orędownika narodu, wyraziciela i obrońcy potrzeb społecznych, krytycznego, gdyż zatroskanego o pozycję Polski, wobec polityki wewnętrznej i zagranicznej władz polskich – przenikały się i uzupełniały w sprawowaniu urzędu prymasa. Osobiste przymioty intelektualne i duchowe w sposób szczególny rozwinęły się w atmosferze wiary i poczuciu odpowiedzialności wobec Boga. Inicjatywy religijne przez niego inspirowane już w swoim założeniu miały służyć dobru społeczeństwa i państwa. W swojej działalności kierował się stale poczuciem misji religijnej, odpowiedzialnością za losy ojczyzny, prymatem prawdy i dobra społecznego, a troską o zbawienie obejmował także niewierzących i swoich przeciwników.

3

Ludzie "Solidarności" i jej symbole – dyskursywna analiza podręczników szkolnych

63%

Hejwosz-Gromkowska D. , Hildebrandt-Wypych D.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2023

|

tom 30

|

nr 1

EN

The aim of the study is to analyze textbook narratives of “Solidarity,” with a special emphasis on the leading figures and symbols present in history textbooks used at the upper secondary level in the years 1991-2018. Both quantitative and qualitative methods were used in the study. Using quantitative method enabled to establish the frequency in occurrence of “Solidarity” people in textbook narratives, as well as their possible alteration over time. The subsequently applied critical discourse analysis (CDA) made it possible to explore the values and ideologies hidden in history textbook narratives of “Solidarity.” The obtained results show that the content of textbooks and representations of historical figures remain relatively constant, thus, they are not subject to political shifts. Women remain outside the historical narrative, becoming one of the marginalized groups.

PL

Celem badania była analiza podręcznikowych narracji o „Solidarności”, ze szczególnym uwzględnieniem czołowych postaci i symboli, obecnych w podręcznikach do historii, używanych w liceach ogólnokształcących w latach 1991-2018. W badaniu zastosowano metody ilościowe i jakościowe. Metoda ilościowa pozwoliła na sprawdzenie częstotliwości występowania nazwisk ludzi „Solidarności” i ewentualnych zmian w czasie. Z kolei zastosowana krytyczna analiza dyskursu (CDA) umożliwiła eksplorację wartości oraz ideologii ukrytych w podręcznikowych narracjach o „Solidarności”. Uzyskane wyniki pokazują, że treść podręczników, a także reprezentacje postaci pozostają na względnie stałym poziomie, nie ulegając tym samym zmianom politycznym. Kobiety pozostają poza narracją historyczną, stając się jedną z marginalizowanych grup.

4

Wokół republikanizmu Ruchu Społecznego „Solidarność”: Próba podsumowania głosów w dyskusji

63%

Ciżewska-Martyńska E.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

tom 71

|

nr 1

159-182

EN

The article is an attempt at summary of the discussion on republicanism of the Polish Solidarity and the Eastern-European dissidence movement of 1970s and 1980s that took place after the fall of communism in 1989. The author comments on the debate’s sources and most important threads, placing them within the context of contemporary political philosophy. She presents three ways in which republicanism has been evoked in the debate: as a historical analogy, as a tradition that is intellectually coherent with the movement’s ideas, and as the movement’s legacy. In this way, the author comes closer to choosing a type of republicanism that corresponds with the Polish experience, and, what is more important, to evaluating the debate itself.

PL

Artykuł jest próbą podsumowania dyskusji wokół republikanizmu „Solidarności” i wschodnioeuropejskiego ruchu dysydenckiego lat 70. i 80. XX wieku, która towarzyszyła transformacji ustrojowej po upadku komunizmu w 1989 r. Autorka przedstawia źródła i najważniejsze wątki tej dyskusji, umieszczając je w kontekście współczesnej filozofii politycznej. Dotyczą one historycznych analogii ruchu dysydenckiego, ideowego pokrewieństwa ruchu i tradycji republikańskiej oraz dziedzictwa ruchu w dyskursie publicznym i rozwiązaniach ustrojowych. Pozwala to, z jednej strony, przybliżyć się do odpowiedzi na pytanie o typ republikanizmu najbliższego polskim doświadczeniom, a z drugiej - co ważniejsze - podjąć próbę ewaluacji intelektualnej dyskusji wokół republikanizmu w Polsce po 1989 r.

5

Agentura Stasi w PRL w czasach pierwszej „Solidarności”. Wstęp do dyskusji

51%

Gańczak F.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2017

|

nr 30

451-465

EN

Until recently, researchers have believed that in the eighties Poland was strongly infiltrated by the East German intelligence – the Ministry for State Security (MfS) of the German Democratic Republic (GDR), commonly known as the Stasi. However, latest scientific publications seem to suggest that the East German grip was not quite as strong. The Stasi did in fact make efforts to direct more agents to the People’s Republic of Poland after August 1980. An operational group was established in Warsaw. The central office of the MfS and its local units developed their networks of secret informers in Poland, primarily made up of citizens of the GDR with ties to Poland and the Poles. Along with the standard recruitment of human agents, efforts were made to establish and maintain both official and unofficial contacts with representatives of the Polish government and other state institutions. Officers and secret informers of the MfS would often acquire valuable information directly from the Polish United Workers’ Party, the Polish Army, the Catholic Church or the Independent and Self-Governing Trade Union “Solidarity” (NSZZ “Solidarność”). Still, these efforts weren’t accompanied by adequate analytical studies of the situation in Poland – those available were often repetitive and overly ideological.

6

Prymas Józef Glemp wobec opozycji politycznejw latach 1983–1984

51%

Łatka R.

|

nr 1

120-139

EN

Card. Józef Glemp's attitude towards political opposition was critical and sceptical throughout the entire decade of the 1980s. The above mentioned analysis sheds some light on the attitude of the primate to the underground in years 1983- 1984. The author presents the primate's approach to this problem in the period of preparations for the second pilgrimage of John Paul II to the Homeland and the tightening of religious policy by the authorities of the Polish People's Republic, which took place as a result of the evaluation of the effects of the papal visit. It should be emphasised that the detachment from the activity of the opposition also resulted in the primate's critical approach to cooperation of the clergy with the political underground. This article discusses it on the example of the attitude of card.Glemp to priest Popiełuszko. However, the detachment and scepticism towards the opposition did not mean that the primate and the Polish Episcopate did not stand up for the repressed by the authorities. They did it regularly and the chairman of the Polish Episcopal Conference addressed this issue, among others, during the talkswith W. Jaruzelski.

7

Prymas Józef Glemp wobec opozycji politycznej w latach 1981-1982

51%

Łatka R.

|

tom 31

|

nr 2

28-45

EN

The attitude of primate Józef Glemp to the political opposition was re-served and cautious. His view of the activities of Solidarity and its underground was due to several fundamental factors: the will to continue the line of action of Primate Wyszyński, a critical evaluation of the activities of political circles opera-ting within Solidarity (above all KOR) and many leaders of the said social move-ment and vision of the Church's activity in the last decade of the PRL.

8

PZPR w Pruszczu Gdańskim na zakrętach historii PRL (1956, 1970, 1980–1981)

44%

Brzeziński P.

|

2018

|

nr 32

319-345

PL

Artykuł opisuje sytuację panującą wewnątrz powiatowej i miejskiej struktury PZPR w Pruszczu Gdańskim w trzech przełomowych momentach historii PRL: Październiku ’56, Grudniu ’70 i Sierpniu ’80. Stanowi też próbę znalezienia cech wspólnych dla reakcji lokalnych władz partyjnych na kolejne wybuchy społecznego niezadowolenia i w mikroskali ukazuje przebieg tzw. polskich miesięcy w niewielkim mieście powiatowym, funkcjonującym w cieniu trójmiejskiej aglomeracji. Z racji bliskości Trójmiasta mieszkańcy Pruszcza Gdańskiego byli często świadkami rozgrywającej się tu wielkiej historii. Wielu z nich pracowało w trójmiejskich zakładach lub uczyło się w tamtejszych szkołach i uczelniach. Tym samym toczące się w Trójmieście dramatyczne wydarzenia historyczne bezpośrednio rzutowały na ich życie. Artykuł oparty jest na fragmentach wydanej w końcu 2016 r. książki Pruszcz Gdański w latach 1945–1990. Partia, bezpieka, „Solidarność”, której autorami są Piotr Brzeziński, Arkadiusz Kazański i Marcin Węgliński.

EN

The article describes the situation within the county and urban structures of the Party in Pruszcz Gdański at the three turning points of the history of the Polish People’s Republic: October ’56, December ’70, and August ’80. It is also an attempt at finding common traits within the local Party authorities’ responses to the subsequent outbreaks of social dissent and on a small scale, the course of the so-called Polish Months in a small provincial town living in the shadow of the Tri-City Agglomeration. Due to the proximity of the Tri-City, the residents of Pruszcz Gdański often witnessed the grand history that happened there. Many of them worked in factories or attended schools or universities that were located in Gdańsk, Gdynia, or Sopot. Thus, the dramatic historical events that took place in the Tri-City directly affected their lives. The article is based on fragments of Pruszcz Gdański w latach 1945–1990. Partia, bezpieka, „Solidarność” by Piotr Brzeziński, Arkadiusz Kazański, Marcin Węgliński, which was published in late 2016.

9

Uwagi o myśli politycznej Bronisława Geremka

44%

Głażewski J.

|

nr 14

28-37

EN

Bronisław Geremek was one of the architects of the main political changes in Poland and Middle Europe. He contributed to the peaceful democratic changes and implementing the socio-political democratic rules of cooperation to the Polish society. Manifesting the active attitude was in his opinion a duty, which resulted from the Polish intelligence tradition, but it was also connected with his own experience - he treated political activity as first and foremost service to the people in the name of the values timeless for the collective. This outline is a presentation of political reflection fundaments of Bronisław Geremek, based mainly on the press interviews conducted between 1988-2008.

10

Archiwum Stowarzyszenia Solidarité France-Pologne w zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu

44%

Heruday-Kiełczewska M.

|

2017

|

tom 17

175-189

PL

W 2012 r. Stowarzyszenie Solidarité France-Pologne przekazało swoje archiwum do Biblioteki Polskiej w Paryżu. Jest ono świadectwem działalności Stowarzyszenia, które zostało założone w 1980 roku. Głównym jego zadaniem była pomoc w nawiązywaniu kontaktów polsko-francuskich, a następnie pomoc polskiemu społeczeństwu w czasie stanu wojennego. Po 1989 r. czynnie uczestniczyło w animowaniu inicjatyw pozarządowych. Zbiory dzielą się na dwie chronologiczne serie, te z kolei na podserie, które obejmują określone pola działalności Stowarzyszenia. Znajduje się tam dokumentacja różnego typu, zarówno aktowa, jak i audiowizualna oraz materiały ulotne. Materiały porządkowano, układając na początku każdej serii dokumenty związane z zarządzaniem Stowarzyszeniem, następnie korespondencję, później dokumentację podzieloną według poszczególnych pól działalności, na końcu zaś umieszczając broszury i prasę. Archiwalia mogą uzupełnić bieżące badania na temat zachodniej pomocy dla „Solidarności” oraz stać się przyczynkiem nowych – dotyczących budowania w Polsce społeczeństwa obywatelskiego i roli, jaką odegrały, w tym francuskie instytucje.

EN

In 2012 the Association Solidarité France-Pologne passed its archive to the Polish Library in Paris. It is the evidence of the activity of the Association set up in 1980. Its main task was to facilitate Polish-French contacts and to help the Polish society during the martial law. After 1989 the Association was actively involved in promoting non-governmental initiatives. The collection is divided into two chronological series, which are further subdivided into sub-series embracing strictly defined fields of the Association’s activity. The collection includes documents of various types, both files and audiovisual materials. The materials were sorted out in the way that at the beginning of each series there appeared documents connected with the management of the Association, followed by correspondence, documents divided according to various fields of activity, leaflets and press. The archival documents may complement the current research on the aid offered to “Solidarity” by Western Europe and may become a contribution to new research concerning the appearance of civil society in Poland and the role of French institutions in it.

DE

Der Verband Solidarité France-Pologne übergab 2012 seinen Archivbestand an die Polnische Bibliothek in Paris. Er bestätigt den Tätigkeitsbereichdes 1980 gegründeten Verbands. Seine Hauptaufgabe war nämlich die Hilfe bei der polnisch-französischen Kontaktaufnahme und danach die Unterstützung der polnischen Bevölkerung während des Kriegsrechts. Nach 1989 beteiligte er sich aktiv an den Nichtregierungsinitiativen. Die Bestände werden in zwei Reihen chronologisch geordnet, diese zerfallen dann in untere Reihen, die bestimmte Tätigkeitsfelder des Verbands umfassen. Darin findet man verschiedene Dokumente, sowohl Akten als auch audiovisuelle Materialien und Flugschriften. Die Materialien wurden bearbeitet, am Anfang jeder Reihe berücksichtigte man die Dokumente bezüglich der Verbandsverwaltung, ferner den Briefwechsel, die Dokumentation, geordnet nach den einzelnen Tätigkeitsfeldern, am Ende dagegen die Broschüren und die Presse. Die Archivalien können die laufenden Untersuchungen über die Hilfe der westlichen Staaten für die Gewerkschaft „Solidarność“ ergänzen und dazu Anlass geben, neue Untersuchungen zur Herausbildung der bürgerlichen Gesellschaft in Polen und der Rolle der französischen Institutionen in diesem Prozess anzustellen.

11

Postawa Kościoła wobec wydarzeń społeczno-politycznych w Polsce na początku lat osiemdziesiątych XX wieku

38%

Gogola Z.

Folia Historica Cracoviensia

|

2014

|

tom 20

259-290

PL

W polskiej historiografii stan wojenny stanowi ciągle zagadnienie budzące wiele kontrowersji. Wydaje się też, iż nawet powiększający się dystans czasowy oraz psychologiczny nie ułatwia wypracowania jednoznacznej i obiektywnej oceny dramatycznych wydarzeń z lat 1981–1983. Na ową dyferencjację prezentowanych opinii duży wpływ mają bieżące trendy poprawności politycznej oraz niedostępność stale jeszcze utajnionych dokumentów z archiwów polskich i rosyjskich. Próba dokonania rzetelnej i wieloaspektowej oceny stanu wojennego nie może obyć się bez analizy napiętej sytuacji społeczno-politycznej oraz trudnego położenia gospodarczo-ekonomicznego Polski na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Konieczne jest również uwzględnienie ważnego czynnika, jaki stanowiła założona w 1980 roku „Solidarność” – pierwszy powojenny masowy ruchu opozycyjny, zakorzeniony silnie na podłożu przesłanek chrześcijańskich. Z tego zaś punktu wychodząc, nie da się pominąć roli, jaką odegrał w okresie stanu wojennego polski Kościół katolicki, bowiem to właśnie w ramach struktur kościelnych – wobec zawieszenia działalności niemal wszystkich organizacji społecznych – udzielane było materialne, prawne i duchowe wsparcie dla ofiar represji oraz ich rodzin. Zaś postawa hierarchów oraz licznych przedstawicieli duchowieństwa (np. prymasa Glempa, abpa Dąbrowskiego, ks. Popiełuszki czy ks. Jancarza) dobitnie świadczyła o zdecydowanym potępieniu mających wówczas miejsce licznych przypadków łamania prawa, a w szczególności – aresztowań oraz internowania działaczy „Solidarności”. Rozważania powyższe – jakkolwiek ciągle niedoskonałe i zapewne przedwczesne – pozwalają wysnuć przypuszczenie, iż wydarzenia lat 1981–1983 wywołane były raczej brakiem autorytetu władz oraz podstawowych wolności społecznych aniżeli niedostatecznym zaopatrzeniem w artykuły żywnościowe, kryzysem ekonomicznym czy groźbą zbrojnej interwencji ze Wschodu. Kościół katolicki stanął w tej sytuacji w obronie praw człowieka i godności ludzkiej, czerpiąc siłę między innymi z nauczania i postawy Jana Pawła II.

EN

In Polish historiography the martial law period is still an issue that causes a lot of controversy. It also seems that even growing period of time and psychological distance do not automatically facilitate developing clear and objective assessment of the dramatic events of the years 1981–1983. The difference between presented opinions is strongly influenced by current trends of political correctness as well as inaccessibility of classified documents still kept in the Polish and Russian archives. An attempt to conduct a thorough and multifaceted evaluation of the martial law period seems impossible without analysing tense sociopolitical situation as well as difficult economic situation of Poland at the end of 1970s and the beginning of 1980s. It is also necessary to take into account an important factor – the Solidarity movement that was founded in 1980. It was the first post-war mass opposition movement, rooted firmly on the ground of Christian ideas. Thus, it seems impossible to ignore the role of the Polish Catholic Church during the period of the martial law. It was within the framework of the Church structures – due to suspension of almost every social organization – that the victims of repression and their families were granted physical, legal, and spiritual support. The attitude presented by the hierarchy and numerous representatives of the clergy (e.g. Primate J. Glemp, Archbishop B. Dąbrowski, Fr. J. Popiełuszko or Fr. K. Jancarz) clearly proved that numerous cases of violating the law, in particular arresting and detaining the members of the Solidarity movement, were strongly condemned. The ideas and conclusions presented in the article, although still imperfect and probably premature, enable the reader to assume that the events of 1981–1983 were caused by the lack of both authority of the government as well as fundamental social freedom rather than insufficient supply of food, economic crisis or a threat of a military intervention from the East. In those times and during those conditions the Catholic Church stood in the defence of human rights and human dignity, inter alia, drawing strength from the teachings and the attitude of John Paul II.