The aim of this study, conducted during the 1997-2001 period in the Olsztyn Lakeland, was to determine the effect of soil type and land use in the catchment areas of small ponds, on the concentrations of nitrogen and phosphorus compounds, as well as calcium and potassium, in water. The concentrations of all the nutrients (except for nitrite ions) in the water of small ponds were found to be significantly correlated with the soil type dominating in the catchment area. The domination of loamy sands in the catchment areas of small ponds caused an increase in the concentrations of nitrates, phosphorus and potassium, while the domination of light silty loam caused an increase the calcium content of the water. The highest and lowest concentrations of phosphorus compounds and potassium were recorded in water from small ponds located in agricultural (arable land – AL, fallow – FA) and afforested catchments, respectively.
The study to determine thermal-oxygen changes and chemical properties of water in a flow-through pond was conducted between April 2004 and March 2005 in three vertical profiles. The study involved the determination of electrolytic conductivity and pH reaction of water as well as the content of nitrate nitrogen and ammonium nitrogen, total phosphorus and sulphates. Thermal stratification was not observed in the investigated pond with the maximum depth of 2.45 m, and oxygen content was represented by a clinograde curve. Biogenic element concentrations in the pond were determined by depth in the vertical profile, and they were subject to seasonal variation. The highest concentrations of mineral substances in water were reported in the bottom layers of the pond. Although the investigated pond is a flow-through water body, it accumulates biogenic elements.
PL
Badania nad rozpoznaniem zmian termiczno-tlenowych i właściwościami chemicznymi wody przepływowego oczka wodnego prowadzono od kwietnia 2004 r. do marca 2005 r. w 3 profilach pionowych. Oznaczono przewodność elektrolityczną i odczyn wody oraz zawartość azotu azotanowego i amonowego, fosforu ogólnego i siarczanów. Stwierdzono, że w zbiorniku o głębokości maksymalnej 2,45 m nie przebiega stratyfikacja termiczna, a zawartość tlenu obrazuje krzywa w postaci klinogrady. Stężenia biogenów w wodzie oczka wodnego były uzależnione od głębokości w profilu pionowym i pory roku. Największa zasobność wody zbiornika w substancję mineralną występuje przy dnie. Pomimo przepływowego charakteru zbiornika następuje w nim akumulacja biogenów.
Badaniami objęto śródpolne oczko wodne w zlewni użytkowanej rolniczo. Zbiornik przepływowy o powierzchni lustra wody 0,67 ha jest otoczony pasem zadrzewień i zakrzaczeń, roślinnością szuwarową oraz łąkową. Wśród badanych zespołów roślinnych występowało zróżnicowanie ilości wytworzonej biomasy w poszczególnych pasach roślinności: 11,2 t·ha⁻¹ z zakrzaczeń (masa liści), 17,2 t·ha⁻¹ z szuwarów i 18,7 t·ha⁻¹ z łąki. Wielkość akumulacji biogenów zależała od wielkości produkcji biomasy oraz zawartości w niej poszczególnych pierwiastków i największą wartość (251 kg·ha⁻¹) osiągnęła dla roślinności szuwarowej, a najmniejszą dla zakrzaczeń (156 kg·ha⁻¹). Stwierdzono, że składnikami akumulowanymi w największych ilościach były azot i potas. W związku z dużą akumulacją biogenów w masie nadziemnej, pas roślinności wokół oczek jest ochroną przed spływającymi do niego biogenami i zanieczyszczeniami.
EN
The object of study was a mid-field pond located in an agriculturally used catchment. The mid-field pond is a flown-through reservoir of water table area 0.67 ha, surrounded by the zones of trees and bushes, rush vegetation and meadows. Diffierentiation in the amount of produced biomass was observed among studied plant associations. The biomass of above-ground parts of plants amounted 18.7 t·ha⁻¹ in the meadow zone, 17.2 t·ha⁻¹ in the rush vegetation and 11.2 t·ha⁻¹ in the bush zone (mass of leaves). Accumulation of the nutrients depended on biomass production and the contents of particular elements. The maximal accumulation (251 kg·ha⁻¹) was found for the plants in rush zone, whereas the minimal one (156 kg·ha⁻¹) for the bushes. Nitrogen and potassium were accumulated in biggest amounts. It was stated that the bank vegetation zones surrounding a mid-field pond play an important role in limiting the nutrient and pollutant inflow due to their significant accumulation in the above-ground mass of vegetation.
Badania nad znaczeniem obszarów zabagnionych w procesie akumulacji składników biogennych przeprowadzono na Pojezierzu Olsztyńskim w 2003 roku na torfowisku zlokalizowanym we Wrocikowie koło Olsztyna. Podczas wykonywania pomiaru głębokości zalegania i miąższości warstw na torfowisku, pobrano próbki gruntu do analiz chemicznych, w których oznaczono: popielność, zawartość materii organicznej, gęstość objętościową, N ogólny, K, Ca, Mg, Na i odczyn torfu. Przeprowadzone badania wykazały znaczne zróżnicowanie badanych właściwości fizycznych i zawartości składników biogennych w torfie. Wraz ze wzrostem głębokości zalegania torfu zwiększała się zawartość materii organicznej, N, Ca, Mg i Na, ale malała gęstość objętościowa i popielność. Na terenie zabagnionego jeziora o łącznej powierzchni 21,7 ha zgromadziło się 67 510 t torfu, w którym zakumulowało się łącznie 1273,88 t N, P, K, Ca, Mg i Na.
EN
The investigation on the significance of swampy areas in the process of nutrient accumulation was carried out in the peatland located at Wrocikowo in the Olsztyn Lake District in 2003. During measurements of the depth and thickness of layers, samples of soils were taken for chemical analysis. The samples were analyzed for ash and organic matter content, bulk density, total N, K, Ca, Mg, Na and pH of peat. The results showed considerable variations in physical and chemical properties of peat. The organic matter content, N, Ca, Mg and Na increased, whereas bulk density and ash contents decreased with the increase in the depth profile of peat. The swampy terrain surrounding a lake of 21.7 ha of water table area accumulated 67 510 tones of peat, which stored 1273.88 t of N, P, K, Ca, Mg and Na.
W latach 1994-2003 przeprowadzono badania nad chemizmem opadu mokrego na terenach wiejskich w okolicach Olsztyna. Skład chemiczny wód opadowych i ładunki składników pokarmowych wnoszonych z nimi analizowano w poszczególnych porach roku. Stwierdzono, że średni odczyn opadu wynosił pH = 5,77, przy czym najniższym odczynem charakteryzowały się opady zimowe. Wśród ogólnej masy substancji rozpuszczonych (średnio 40,99 mg·dm⁻¹) największy udział miały wapń i siarka. Największe stężenia składników mineralnych w opadzie mokrym (poza siarką i wapniem) stwierdzono w okresie wegetacyjnym: wiosna-lato. Wysokie stężenia składników wiosną i latem nie przekładały się jednak proporcjonalnie na ilość składników wnoszonych z opadem na 1 ha powierzchni w tych sezonach. W procentowym rozkładzie rocznego ładunku substancji największe ich ilości były wnoszone jesienią lub zimą. Wielkość wprowadzanych rocznie z opadem mokrym substancji na 1 ha powierzchni (kg·ha⁻¹) malała zgodnie z szeregiem: Ca (23,1) > S-SO₄ (19,43) > Mg (7,8) > Na (6,1) > N-NH₄ (4,74) > K (3,8) > N-NO₃, (2,4) > P og. (0,9).
EN
The research on wet deposition in rural areas in the surroundings of Olsztyn was conducted in the period of 1994-2003. Chemical composition of rainwater and supplied load of nutrients was analysed with regard to the year seasons. It was stated that the average reaction of rainwater was pH = 5.77 and it showed the lowest values during winter. Calcium and sulphur had the highest share in the total sum of dissolved substances (40.99 mgdnr3, on average). The highest concentrations of mineral compounds in wet deposition (beside sulphur and calcium) were stated in the spring-summer vegetation period. However, higher concentrations did not correspond with the amounts of compounds supplied with rain water on 1 ha of area in these seasons. In percentage distribution of annual loads, the highest ones were noted during autumn and winter. Annual load of substances supplied with wet deposition on 1 ha decreased in the following order: Ca (23.1) > S-SO₄ (19.43) > Mg (7.8) > Na (6.1) > N-NH₄ (4.74) > K (3.8) > N-NO₃ (2.4) > total P (0.9).
W pracy przedstawiono różnorodne funkcje, które mogą być spełniane przez małe zbiorniki wodne. Wyniki badań morfometrycznych i fizykochemicznych przedstawiono na podstawie obserwacji 36 wybranych małych zbiorników Pojezierza Olsztyńskiego i Równiny Sępopolskiej. Badane zbiorniki charakteryzowały się niewielką powierzchnią zwierciadła wody (< 1 ha) oraz głębokością maksymalną nie przekraczającą 3,50 m. Cechą charakterystyczną była stosunkowo duża powierzchnia zlewni całkowitej do objętości zgromadzonej wody, co powodowało wysoką podatność na degradację. Potwierdzały to wysokie stężenia składników biogennych, wskazujące na znaczny postęp eutrofizacji małych zbiorników. Stan troficzny był jednak związany przede wszystkim ze sposobem zagospodarowania zlewni, pogarszając się wraz ze wzrostem intensywności użytkowania terenów otaczających zbiorniki. Powszechność małych zbiorników w krajobrazie Pojezierza Mazurskiego oraz ich różnorodne funkcje środowiskowe wskazują na konieczność ochrony tych obiektów w sposób pozwalający na pogodzenie ich funkcji jako bariery biogeochemicznej, funkcji krajobrazowych oraz gospodarczych.
EN
Some various functions of small water reservoirs in the environment are presented in the paper. Morphometrical characteristics of the reservoirs are shown against the background of 36 water bodies in the Mazurian Lake-land. Investigated reservoirs are small: their areas are less than 1 ha at the depth not exceeding 3.50 m. One of the most characteristic values is comparatively high ratio of the catchment area to the water capacity of each reservoir. Physical and chemical analyses of water showed advanced eutrophication of the reservoirs caused by their catchments usage. Spreading of small water reservoirs in the landscape of northern Poland as well as their multiple environmental functions show the necessity of their protection. In this way the role of water reservoirs as biogeochemical barriers would be reconciled with their environmental and economical functions.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.