PL
 |
EN
Nowa wersja platformy, zawierająca wyłącznie zasoby pełnotekstowe, jest już dostępna.
Przejdź na https://bibliotekanauki.pl
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 16

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Towards a lexicographic account of GIRL: forms, meanings and values
100%
Łozowski P.
Journal of Language and Cultural Education
|
2015
|
tom 3
|
nr 3
16-29
EN
Lexicography is basically concerned with the meaning and use of words. In recent times, lexicographers have investigated not only the meanings of words in their mutual systemic relations (e.g., synonymy, antonymy, hoponymy etc.), but modern lexicographic research has extended its interest into the area of studying the way words are used and, in particular, how lexical associations are used and how various meanings linked to individual lexical items are reflected in the areas of their word-formation; phraseological and paremiological productivity of lexicography is, therefore, directly connected to phraseology because the target of both disciplines is to investigate sets of fixed expressions (idioms, phrasal verbs, etc.) and other types of multi-word lexical units. This paper makes an attempt to make an in-depth lexicographic account of the lexical item girl and its productivity, as evidenced in lexicographic sources. Our sample data may provide a starting point for producing an alternative reference work for non-native learners of English.
2
Content available W poszukiwaniu zapomnianych symboli i wartości w lesie, na polu i łące: Donald Charles Watts, Elsevier’s Dictionary of Plant Lore, Amsterdam Elsevier, 2007, ix + 471 s.
100%
Łozowski P.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2017
|
tom 29
3
Content available Unlocking the nature of the linguistic sign: in-between motivation and arbitrariness
100%
Łozowski P.
Językoznawstwo
|
2016
|
tom 10
155-167
EN
It is assumed that the radical changes that have taken place in theoretical linguistics over the last 3 decades or so has led to a rejection of the conception of language seen exclusively as an independent and autonomous system of signs. Having set this conception against the background of the major 19th century approaches to language, we claim that the autonomy postulate seems to have been giving way to the idea that language is a symbol of human experience. The article presents, then, a brief, yet systematic, historical survey of the from-motivation-via-arbitrariness-to-motivation projection of linguistics since the 19th century, and identifies some of the practical implications of this projection.
4
Content available Indywidualizacja, czyli etnolingwistyka na miarę postmodernizmu: od narodu i ludu w stronę człowieka, jednostki, obywatela
100%
Łozowski P.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2022
|
tom 34
57-77
EN
A postmodern slant is attempted to be given to ethnolinguistics. As the prevailing mode of ethnolinguistic research is taken to be supraindividual, global, and systemic, the proposal argues for individualization understood as situational (real-world) contextualization of linguistic expressions. The two examined examples involve the Polish prefix nad- ‘appr. over’ and the month-name sierpień ‘August’. The former is scrutinized in relation to some of its attestations set in the context of actual and individual usage, whereas the latter is related to selected special and specific events that are commemorated throughout August. The analysis is framed in terms of individual- and civil society-oriented ethnolinguistics.
PL
W artykule rozważa się etnolingwistykę w kontekście postmodernizmu. Ponieważ badania etnolingwistyczne koncentrują się na tym, co ponad-indywidualne, ogólne i systemowe, proponujemy potraktować indywidualizację jako sytuacyjną (powiązaną ze światem realnym) kontekstualizację wyrażeń językowych. Za przykłady służą polski przedrostek nad- oraz nazwa miesiąca sierpień. W pierwszym wypadku analizujemy konkretne, indywidualne użycia (tegoż przedrostka), w drugim zwracamy uwagę na szczególne wydarzenia upamiętniane w sierpniu. Prowadzi nas to do rozważań na temat etnolingwistyki zorientowanej indywidualistycznie lub obywatelsko. 
5
Content available Język a kultura w programie etnolingwistyki kognitywnej Jerzego Bartmińskiego. Między Sapirem a Malinowskim
100%
Łozowski P.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2014
|
tom 26
EN
W artykule stawiamy pytanie o charakter i kierunek relacji między języ­kiem a kulturą w etnolingwistyce kognitywnej Jerzego Bartmińskiego. Naszą argumentację osadzamy w kontekście trzech pozytywnych sposobów wiązania języka i kultury: (i) wpływ obustronny (symetria), (ii) jednostronny wpływ języka na kulturę (dominacja językowa) oraz (iii) jednostronny wpływ kultury na język (dominacja kulturowa). Stwierdzamy, że z tych trzech idealizacji do metodologii Jerzego Bartmińskiego odnoszą się głównie dwie ostatnie możliwo­ści, z których pierwszą identyfikujemy z Sapirem (kultura jest komponentem języka), a drugi z Malinowskim (język jest aspektem kultury). Bartmiński rela­cję język–kultura nazwał „paradoksem wzajemnego uzależnienia”. Ostatecznie uważamy, że problem kierunku związków językowo-kulturowych upraszcza się wprawdzie w momencie przyjęcia koncepcji homo loquens, niemniej widzimy konieczność dalszych pogłębionych badań tego problemu.
6
Content available Wschód słońca w kontekście dyskusji o niedosłowności znaczeń w metaforze i metonimii
100%
Łozowski P.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2023
|
tom 35
169-184
PL
W artykule przedstawiono problem niedosłowności w kontekście kognitywnie inspirowanych rozważań nad metaforą i metonimią. Przyjęto, że jedna i druga jest wyrazem skłonności człowieka do symbolizowania tego, co jest bardziej złożone i odległe dla ludzkiego doświadczenia przez to, co jest prostsze i bliższe. Selektywna analiza danych zgromadzonych w SSiSL (1996) w odniesieniu do hasła „wschód słońca” obnażyła szereg problemów metodologicznych: (i) metaforę i metonimię różni nie tylko liczba (jedna lub dwie) domen poznawczych zaangażowanych w procesie symbolizacji, ale także to, czy dane wyrażenie ma być początkiem, czy końcem tego procesu (część 2); (ii) relacja między przestrzenią, ruchem i kolorem może mieć nachylenie metaforyczne i metonimiczne, co zapewne relatywizuje związki także między innymi domenami (część 3); (iii) ludowa wizja świata pokazuje, że wyrażenia uznane dzisiaj za dosłowne (np. wschód słońca) są w perspektywie ich rozwoju znaczeniowego wyrażeniami symbolicznymi i jako takie zawierają utrwalone wartościowanie poprzednich pokoleń i ich sądy o świecie (część 4). Postuluje się zaadoptowanie rozróżnienia dokonanego przez Ronalda Langacker (1999) na aktualność i wirtualność w celu uniknięcia niektórych z powyższych dylematów (część 5).
EN
The article relates to the problem of the literal-versus-nonliteral nature of the symbolization processes, such as metaphor and metonymy. It is assumed that both are an expression of people’s tendency to symbolize what is more complex and distant for human experience by what is simpler and closer. A selective analysis of the data collected in SSiSL (1996) in relation to the entry wschód słońca ‘sunrise’ reveals a number of methodological issues: (i) metaphor and metonymy differ not only in the number (one or two) of cognitive domains involved in the process of symbolization, but also whether the expression refers to be the beginning or the end of this process (Part 2); (ii) the relationship between space, movement and color may have a metaphorical and metonymic orientation, which probably relativizes the relationships also between other cognitive domains (Part 3); (iii) the folk worldview shows that expressions considered literal today (such as wschód słońca ‘sunrise’) are, in the perspective of their semantic development, symbolic expressions and as such contain fixed valuations of previous generations and their judgments about the world (Part 4). It is postulated that Langacker's (1999) distinction between actuality and virtuality should be adopted in order to avoid some of the above problems and dilemmas (Part 5).
7
Content available Some Notes on Wulfstan’s Preference for “dryhten” to hӕlend”
100%
Łozowski P.
Lublin Studies in Modern Languages and Literature
|
1987
|
nr 15
183-190
8
Content available W poszukiwaniu terminologii językoznawczej: system w czasach symbolu czy symbol na potrzeby systemu?
100%
Łozowski P.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2016
|
tom 1
|
nr 1&2
29-39
EN
In the article, we claim that scientific terminology should keep abreast of the times it serves. We identify the current intellectual climate as post-modernistic in the sense that general principles cannot be evaluated out of the spatiotemporal context in which they were initially proposed. Against that background, the terminology of autonomous linguistics must be said to be no match for the present spirit of the times, while the terminology of non-autonomous linguistics lacks at times precision and common sense.
PL
Zakładamy, że terminologia naukowa powinna odzwierciedlać „ducha czasu”, tj. panującą aurę intelektualną. Tę obecną określamy jako postmodernistyczną i identyfikujemy z poszukiwaniami subiektywności osadzonych w i motywowanych przez kontekst doświadczeniowy człowieka. Stwierdzamy, że terminologia autonomicznych koncepcji języka rozmija się z obecnym „duchem czasu”, a terminologia propozycji integracyjnych nie jest dostatecznie konsekwentna i przejrzysta.
9
Content available W poszukiwaniu terminologii językoznawczej: system w czasach symbolu czy symbol na potrzeby systemu?
100%
Łozowski P.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2016
|
tom 1
|
nr 1&2
EN
In the article, we claim that scientific terminology should keep abreast of the times it serves. We identify the current intellectual climate as post-modernistic in the sense that general principles cannot be evaluated out of the spatiotemporal context in which they were initially proposed. Against that background, the terminology of autonomous linguistics must be said to be no match for the present spirit of the times, while the terminology of non-autonomous linguistics lacks at times precision and common sense.
PL
Zakładamy, że terminologia naukowa powinna odzwierciedlać „ducha czasu”, tj. panującą aurę intelektualną. Tę obecną określamy jako postmodernistyczną i identyfikujemy z poszukiwaniami subiektywności osadzonych w i motywowanych przez kontekst doświadczeniowy człowieka. Stwierdzamy, że terminologia autonomicznych koncepcji języka rozmija się z obecnym „duchem czasu”, a terminologia propozycji integracyjnych nie jest dostatecznie konsekwentna i przejrzysta.
10
Content available Śladami Yakova Malkiela: etymologia z tekstem, tekst z kontekstem
100%
Łozowski P.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2020
|
tom 32
35-49
PL
W artykule dokonujemy krytycznej oceny wybranych tez, jakie powszechnie stawia się w odniesieniu do badań etymologicznych. Te tezy odnajdujemy w dominującym modelu etnolingwistyki i nazywamy go strukturalistycznym. Poddajemy go redefinicji w duchu etnolingwistyki kognitywnej, przede wszystkim zaś pytamy o rzekomo diachroniczny wymiar etymologii. Inspirację znajdujemy w pracach Yakova Malkiela, które następnie odnosimy do praktyki badawczej szeregu lubelskich etnolingwistów. W naszej argumentacji (i) uznajemy zasadność etymologicznego programu etnolingwistyki kognitywnej, jak i (ii) uzasadniamy potrzebę rozstania się z etymologią strukturalistyczną (także: sensu stricto, porównawczohistoryczną, formalną, systemową).
EN
A critical appraisal is attempted of the three structurally-designated theses that are typically voiced  in relation to what etymology is and what it consists in: (i) etymology is diachronic in scope, (ii) etymology involves the reconstruction of proto-forms and proto-senses, and (iii) etymology is based on the earliest possible attestations. The examination is guided and motivated by Yakov Malkiel's etymological research as well as by selected studies of the Lublin-based cognitive ethnolinguists. It is, then, concluded that etymological investigations are more likely to be productive and successful if (i) the temporal perspective employed is that of panchrony, not of the diachrony-synchrony distinction, (ii) the reconstruction aims at identifying ways of cross-generational conceptualisation (mentalities), rather than original forms, and (iii) the examination includes the whole of the historical spectrum of attestations, not just earliest records. This all leads to a full appreciation of the kind of etymology that feeds on texts, not words or lexemes, and on cognitive and experiential contexts, not on purely linguistic abstractions.
11
Content available In Search of Linguistic Terminology. System in Times of Symbol or Symbol for the Sake of System?
100%
Łozowski P.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2020
|
tom 5
|
nr 2
20-30
PL
Zakładamy, że terminologia naukowa powinna odzwierciedlać „ducha czasu”, tj. panującą aurę intelektualną. Tę obecną określamy jako postmodernistyczną i identyfikujemy z poszukiwaniami subiektywności osadzonych w i motywowanych przez kontekst doświadczeniowy człowieka. Stwierdzamy, że terminologia autonomicznych koncepcji języka rozmija się z obecnym „duchem czasu”, a terminologia propozycji integracyjnych nie jest dostatecznie konsekwentna i przejrzysta.
EN
In the article we claim that scientific terminology should keep abreast of the times it serves. We identify the current intellectual climate as post-modernistic in the sense that general principles cannot be evaluated out of the spatiotemporal context in which they were initially proposed. Against that background the terminology of autonomous linguistics must be said to be no match for the present spirit of the times, while the terminology of non-autonomous linguistics lacks at times precision and common sense.
12
Content available Gatunek mowy: zamknięty system cech, tekst otwarty, czy kategoria poznawcza?
63%
Wójcicka M. , Łozowski P.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2018
|
tom 3
|
nr 1
EN
The article revolves around the title question, starting with a brief overview of the major accounts of what the speech genre can possibly be in structurally, functionally-, and, finally, cognitively-oriented accounts. The latter are identified specifically with Ronald Langacker’s understanding of the prototype, and are here related/compared to the conceptions in selected Polish genre studies. The material basis and the source of exemplification are found in two modern versions of the Cinderella story. The main bulk of argumentation has to do with the research question of why, how, and to what extent these two modern versions can still be considered a Cinderella tale in the light of the respective accounts, and what new perspectives Langacker’s conception of the prototype can bring if applied to speech genre studies. 
PL
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na postawione w tytule pytanie. Puntem wyjścia jest przegląd językoznawczych koncepcji gatunku mowy o nachyleniu strukturalnym, funkcjonalnym, wreszcie kognitywnym oraz próba odniesienia kognitywnej koncepcji prototypu Ronalda Langackera do wyżej wymienionych ujęć wyrosłych na gruncie polskiej tekstologii. Jako egzemplifikacja analizowanych koncepcji gatunku służą dwie współczesne wersje o Kopciuszku. Na ich przykładzie autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego należą do gatunku bajki w świetle przywoływanych koncepcji oraz co nowego, w zakresie genologii, przynieść może aplikacja koncepcji Ronalda Langackera.
13
Content available W poszukiwaniu kulturowej i jednostkowej motywacji w użyciu leksemu woman przez Jamesa Joyce’a w Dublińczykach
63%
Łozowski P. , Jarosz I.
Artes Humanae
|
2016
|
tom 1
EN
In the article, we exemplify an individualized approach to lexical semantics, where an individual’s use of words is given priority over abstracted and all-embracing dictionary-like definitions. Thus, as identified in Dubliners, the senses of woman are presented as reflections of Joyce’s conceptualizations derived from his own life experience, both personal and cultural. These conceptualizatons may resemble some of the dictionary models/definitions of woman of the relevant (Victorian) period, but, on the whole, they are highly individualized and contextspecific. In our analysis, Joyce’s woman shows in Dubliners six main broad senses, all of which share the element ‘a female person of a status lower than that of a male person.’
PL
W artykule zaprezentowano metodologiczną zasadność i konieczność zastosowania takiej analizy leksykalno-semantycznej, w której za podstawę przyjmuje się nie wyabstrahowane ponad- i pozakontekstowe definicje słownikowe, ale sposób, w jaki znaczenia kreuje dany (jednostkowy) użytkownik języka w faktycznych zdarzeniach mownych. Na podstawie opowiadań Jamesa Joyce’a ze zbioru Dublińczycy prześledzono niuanse semantyczne słowa woman ‘kobieta’, przyjmując, że w każdym wypadku są to wyrazy doświadczeniowych konceptualizacji samego Joyce’a, tych o podłożu wspólnotowym i tych jednostkowych. Chociaż niektóre ze stwierdzonych konceptualizacji przypominają wyidealizowane definicje, jakie leksemowi woman przypisują dla angielszczyzny okresu wiktoriańskiego słowniki, to dla pełnego zrozumienia woman w Dublińczykach należy uwzględnić wiele epizodów z życia Joyce’a oraz charakterystykę społeczno-kulturową jego czasów.
14
Content available O konieczności uwzględniania danych tekstowych w rekonstrukcji językowych obrazów kategorii pojęciowych
63%
Łozowski P. , Włodarczyk-Stachurska A.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2015
|
tom 27
EN
The study responds to Jerzy Bartminski’s call for using various kinds of data in doing ethnolinguistic research. The authors, thus, champion (i) the necessity of including textual data in reconstructing a linguistic worldview as well as (ii) a culturally-oriented non-systemic lexical semantics. That ethnolinguistic reconstruction cannot be based merely on dictionary-like information is shown by a critical assessment of purely systemic analyses of hussy, pheasant, and maid. It is concluded that textual evidence should be extensively explored and systematically used in cognitive ethnolinguistics as primary, rather than as supplementary data.
PL
Autorzy dowodzą konieczności uwzględnienia danych tekstowych przy rekonstrukcji JOS-u w myśl koncepcji etnolingwistyki kognitywnej Jerzego Bartmińskiego. Na przykładzie trzech kategorii konceptualnych oznaczonych angielskimi leksemami hussy ‘latawica’, pheasant ‘bazant’, i maid ‘pokojówka’, ‘panna’, pokazują na ile i o ile zmienia się językowy obraz świata po uzupełnieniu danych systemowych w postaci definicji słownikowych o znaczenia kontekstowe obecne w wybranych tekstach. Swoje rozważania i analizy umieszczają w szerszym kontekście metodologicznym, tj. sporu o sposób rozumienia i uprawiania semantyki leksykalnej. W tym względzie kontrastują metodologie JOS-u, otwarta na wiele typów danych, w tym danych tekstowych, z taką praktyką badawcza, która programowo zorientowana jest wyłącznie na dane słownikowo-encyklopedyczne.
15
Content available Gramatykalizacja i leksykalizacja pojęć a językowy obraz świata. Szkic o ekwiwalencji kognitywnej
63%
Filar D. E. , Łozowski P.
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
|
2018
|
tom 30
EN
The aim of the study is to highlight the role and place of those language elements that, in the overall scheme of the linguistic worldview, are traditionally referred to as grammatical. We, thus, side with those linguistic conceptions that assume that grammar and lexicon constitute a continuum of symbolic structures. The key operational tool/notion is that of cognitive equivalence, with grammatical conceptualization (grammaticalization) and lexical conceptualization (lexicalization) being the two equivalent ways, or two complementary cognitive tasks, of expressing conceptualizations in language. In the analytical part of the article, the paradigm of the linguistic worldview comes to the fore, and it is within its premises that the research question of how futurity happens to be conceptualized in selected languages is attempted. The examples come from English, Polish, and several other European languages.
PL
Celem artykułu jest ukazanie roli elementów tradycyjnie określanych jako gramatyczne w badaniach nad językowym obrazem świata. Nawiązujemy przy tym do koncepcji lingwistycznych, które uznają gramatykę i leksykę języka za kontinuum struktur symbolicznych. Co istotne, przyjmujemy założenie o kluczowej roli ekwiwalencji kognitywnej, a w konsekwencji uznajemy konceptualizację gramatyczną (gramatykalizację) i konceptualizację leksykalną (leksykalizację) za dwa ekwiwalentne sposoby konceptualizacji językowej, czy też – dwa uzupełniające się zadania poznawcze. W części analitycznej artykułu próbujemy odnieść powyższe założenia bezpośrednio do paradygmatu JOS i zapytać o ten fragment językowego obrazu świata, który wyłania się z analizy różnych sposobów wyrażania zdarzeń przyszłych w języku angielskim, polskim oraz w kilku innych językach używanych na terenie Europy.
16
Content available Gatunek mowy: zamknięty system cech, tekst otwarty, czy kategoria poznawcza?
63%
Wójcicka M. , Łozowski P.
Półrocznik Językoznawczy Tertium
|
2018
|
tom 3
|
nr 1
EN
The article revolves around the title question, starting with a brief overview of the major accounts of what the speech genre can possibly be in structurally, functionally-, and, finally, cognitively-oriented accounts. The latter are identified specifically with Ronald Langacker’s understanding of the prototype, and are here related/compared to the conceptions in selected Polish genre studies. The material basis and the source of exemplification are found in two modern versions of the Cinderella story. The main bulk of argumentation has to do with the research question of why, how, and to what extent these two modern versions can still be considered a Cinderella tale in the light of the respective accounts, and what new perspectives Langacker’s conception of the prototype can bring if applied to speech genre studies. 
PL
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na postawione w tytule pytanie. Puntem wyjścia jest przegląd językoznawczych koncepcji gatunku mowy o nachyleniu strukturalnym, funkcjonalnym, wreszcie kognitywnym oraz próba odniesienia kognitywnej koncepcji prototypu Ronalda Langackera do wyżej wymienionych ujęć wyrosłych na gruncie polskiej tekstologii. Jako egzemplifikacja analizowanych koncepcji gatunku służą dwie współczesne wersje o Kopciuszku. Na ich przykładzie autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, dlaczego należą do gatunku bajki w świetle przywoływanych koncepcji oraz co nowego, w zakresie genologii, przynieść może aplikacja koncepcji Ronalda Langackera.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.