Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Tischnera z Kołakowskim spór o łaskę i wolność

100%

Hołda M.

Logos i Ethos

|

2021

|

tom 57

107-137

EN

The present text addresses one of the stages of the controversy over grace and freedom originated by Pelagius and Saint Augustine. The protagonists of this stage are Leszek Kołakowski and Józef Tischner. As he was reconstructing the 17th-century debates between Jansenists and Molinists, Kołakowski posed a question about the relevance in: of this controversy for the contemporary times. Tischner, as he was critical of Kołakowski’s views, put forward his own solution to the problem of grace and freedom, which was in line with the thought of Saint Augustine. In the present text I place Tischner’s dispute with Kołakowski against the backdrop of earlier stages of the controversy, and I discuss the views held by both the thinkers. I also attempt to resolve this dispute and point to its significance for the philosophy of education and the philosophy of politics.

PL

Niniejszy tekst traktuje o jednej z odsłon zapoczątkowanego przez Pelagiusza i św. Augustyna sporu o łaskę i wolność. Bohaterami tej odsłony sporu są Leszek Kołakowski i Józef Tischner. Kołakowski, rekonstruując XVII-wieczne dyskusje między jansenistami i molinistami, stawiał pytanie o znaczenie tego sporu dla współczesności. Tischner, krytykując poglądy Kołakowskiego, proponował własne, idące śladem myśli św. Augustyna, rozwiązanie problemu łaski i wolności. W niniejszym tekście umieszczam spór Tischnera z Kołakowskim na tle starszych odsłon sporu i omawiam poglądy obu myślicieli. Podejmuję także próbę rozstrzygnięcia tego sporu oraz wskazuję jego znaczenie dla filozofii wychowania i filozofii polityki.

2

Tischner’s dispute with Kołakowski over grace and freedom

100%

Hołda M.

Logos i Ethos

|

2021

|

tom 57

261-292

EN

The present text addresses one of the stages of the controversy over grace and freedom originated by Pelagius and Saint Augustine. The protagonists of this stage are Leszek Kołakowski and Józef Tischner. As he was reconstructing the 17th-century debates between Jansenists and Molinists, Kołakowski posed a question about the relevance in: of this controversy for the contemporary times. Tischner, as he was critical of Kołakowski’s views, put forward his own solution to the problem of grace and freedom, which was in line with the thought of Saint Augustine. In the present text I place Tischner’s dispute with Kołakowski against the backdrop of earlier stages of the controversy, and I discuss the views held by both the thinkers. I also attempt to resolve this dispute and point to its significance for the philosophy of education and the philosophy of politics.

3

Czy powinniśmy chcieć widzieć Boga wyraźniej? Szkic z aksjologii fenomenologii religii

100%

Hołda M.

Logos i Ethos

|

2022

|

tom 60

|

nr 2

7-28

EN

In contemporary analytical philosophy of religion, there is a discussion devoted to the problem of divine hiddenness. The main question it raises is “why isn’t God more obvious?” This discussion has a part in common with the discussion going on under the heading “axiology of theism”. The main question is whether we should want God to exist. Situated at the intersection of these two discussions is the so-called “axiological answer to the problem of divine hiddenness”. This answer is contained in the statement that a world in which God is not fully manifest is better than a world in which God’s obviousness would be greater. In this article I will follow in the footsteps of the proponents of the “axiological answer” to the question of divine hiddenness. The subject of my interest will be the question “should we want to see God more clearly?” Thus, I will consider the problem, which can be classified in the area of the “axiology of the phenomenology of religion”. Guides on the way to finding an answer to this question will be analytical philosophers of religion, as well as Blaise Pascal and Joseph Ratzinger. I will take up the consideration of the epistemic situation in which “ordinary” human beings find themselves, and expand it to include a Christological thread. I will present arguments for the thesis that we should not want to see God more clearly.

PL

We współczesnej analitycznej filozofii religii toczy się dyskusja poświęcona zagadnieniu Bożej ukrytości. Główne pytanie, jakie w niej pada, brzmi: „dlaczego Bóg nie jest bardziej jawny?” Dyskusja ta posiada część wspólną z dyskusją toczącą się pod hasłem „aksjologia teizmu”. Główne pytanie tej dyskusji dotyczy kwestii, czy powinniśmy chcieć, aby Bóg istniał. Na skrzyżowaniu tych dwóch dyskusji sytuuje się tzw. aksjologiczna odpowiedź na problem Bożej ukrytości. Odpowiedź ta zawiera się w stwierdzeniu, że świat, w którym Bóg nie jest w pełni jawny, jest lepszy niż taki świat, w którym jawność Boga byłaby większa. W niniejszym artykule pójdę śladem zwolenników „aksjologicznej odpowiedzi” na pytanie o Bożą ukrytość. Przedmiotem mojego zainteresowania będzie pytanie: „czy powinniśmy chcieć widzieć Boga wyraźniej?” Podejmę więc problem, który zaliczyć można do obszaru „aksjologii fenomenologii religii”. Przewodnikami na drodze do znalezienia odpowiedzi na to pytanie będą analityczni filozofowie religii, a także Blaise Pascal i Joseph Ratzinger. Podejmę rozważanie nad sytuacją epistemiczną, w jakiej znajdują się „zwykłe” ludzkie byty i rozszerzę je o wątek chrystologiczny. Przedstawię argumenty na rzecz tezy, że nie powinniśmy chcieć widzieć Boga wyraźniej.

4

O Bożej ukrytości poważnie i bez ułatwień. Odpowiedź Krytykom

100%

Hołda M.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

tom 71

|

nr 1

473-490

EN

Divine hiddenness is a problem that demands to be treated with due seriousness. One should not run away from this problem. Nor should divine hiddenness be made easy by introducing solutions that make the tension associated with the hiddenness problem disappear or be alleviated. The solution I propose in my book Źródło i noc. Wprowadzenie do współczesnego absconditeizmu [The Spring and the Night: An Introduction into Contemporary Absconditheism], which I have called absconditeism, is an attempt to deal with the problem of hiddenness in its strongest possible form. I consider this problem by also taking into account the strongest version of theism, which is referred to as classical theism. The article is a combined response to texts authored by Maciej Bała, Ryszard Mordarski and Marek Słomka. I refer to the critics appearing in the above-mentioned texts, clarify my position and present the reasons why I believe that the absconditeism I propose, which is a serious and avoiding facilitations approach to the problem of hiddenness, is the right way of addressing this issue.

PL

Boża ukrytość jest problemem, który domaga się potraktowania z należytą powagą. Nie należy od tego problemu uciekać. Nie należy również ułatwiać sobie sprawy z Bożym ukryciem przez wprowadzanie rozwiązań, które sprawiają, że napięcie związane z problemem ukrytości znika lub zostaje złagodzone. Zaproponowane przeze mnie w książce Źródło i noc. Wprowadzenie do współczesnego absconditeizmu rozwiązanie, które nazwałem absconditeizmem, jest próbą zmierzenia się z problemem ukrytości w jego najmocniejszej możliwej postaci. Rozważam ten problem, biorąc pod uwagę również najmocniejszą wersję teizmu, którą określa się jako klasyczny teizm. Artykuł stanowi łączną odpowiedź na teksty, których autorami są Maciej Bała, Ryszard Mordarski oraz Marek Słomka. Odnoszę się do pojawiających się w wyżej wymienionych tekstach krytyk, doprecyzowuję moje stanowisko oraz przedstawiam racje, dla których uważam, iż proponowany przeze mnie absconditeizm, stanowiący poważne i unikające ułatwień ujęcie problemu ukrytości, jest właściwym sposobem podejmowania tego zagadnienia.

5

Wielki fakt zła i pytanie o Bożą dobroć

100%

Hołda M.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

tom 71

|

nr 4

167-178

EN

In his book Między ukryciem a jawnością. Esej z filozofii religii i teologii filozoficznej [Between Hiddenness and Openness: An Essay in the Philosophy of Religion and Philosophical Theology], Jacek Wojtysiak addresses, among other issues, the question of God’s goodness. He searches for the most convincing answer to the question of how to reconcile the great fact of evil with the existence of God. He also proposes a reinterpretation of the traditional account of God’s goodness by developing Brian Davies’ concept. I believe that J. Wojtysiak’s attempt can be supplemented with some relevant points. In my paper I indicate possible additions. I draw attention to the possible undesirable consequences of some of J, Wojtysiak’s proposed solutions. I also show how the Author’s proposal could be supplemented to avoid these consequences. I draw attention to the dangers of modifying the attribute of goodness attributed to God, which have been pointed out in discussions around the problems of evil and God’s hiddenness. I discuss the issue of 'creative grace', placing it in a context somewhat different from that of the Author. Finally, taking up the challenge thrown down by J, Wojtysiak of trying to reconcile the great fact of evil with God’s goodness, I present a proposal for a new treatment of the issue.

PL

W książce Między ukryciem a jawnością. Esej z filozofii religii i teologii filozoficznej Jacek Wojtysiak podejmuje między innymi zagadnienie Bożej dobroci. Poszukuje najbardziej przekonującej odpowiedzi na pytanie o to, jak pogodzić z istnieniem Boga wielki fakt zła. Proponuje także reinterpretację tradycyjnego ujęcia Bożej dobroci poprzez rozwinięcie koncepcji Briana Daviesa. Uważam, że podjęta przez J. Wojtysiaka próba może zostać uzupełniona o kilka istotnych kwestii. W niniejszym tekście wskazuję możliwe uzupełnienia i dopowiedzenia. Zwracam uwagę na możliwe niepożądane konsekwencje płynące z niektórych proponowanych przez J. Wojtysiaka rozwiązań. Pokazuję także, w jaki sposób można by uzupełnić propozycję Autora, by możliwe było uniknięcie tych konsekwencji. Zwracam uwagę na wskazywane w dyskusjach wokół problemów zła i Bożej ukrytości niebezpieczeństwa związane z modyfikacją przypisywanego Bogu atrybutu dobroci. Dyskutuję zagadnienie „łaski kreacyjnej”, umieszczając je w nieco innym, niż to czyni Autor, kontekście. Na koniec, podejmując wyzwanie rzucone przez J. Wojtysiaka, polegające na próbie pogodzenia wielkiego faktu zła z Bożą dobrocią, przedstawiam propozycję nowego ujęcia tego zagadnienia.

6

Pole odpowiedzialności i dramat winy w myśli księdza Józefa Tischnera i kardynała Stefana Wyszyńskiego. O duszpasterskim rozwinięciu filozofii odpowiedzialności

100%

Hołda M.

|

2021

|

tom 55

119-138

EN

The paper shows the convergence of views on responsibility that can be found in the philosophical texts of Fr. Józef Tischner and the pastoral texts of Cardinal Stefan Wyszyński. Wyszyński’s thought can be seen as a pastoral clarification and development of Tischner’s philosophical views on responsibility. In the paper, I present Tischner’s thought on the ‘field of responsibility’ and show how the same issue appears in selected statements of Cardinal Wyszynski. Next, I discuss the “dramatic” theme of Tischner’s philosophy of responsibility, the central element of which is the question of guilt, and on the basis of selected texts by Cardinal Wyszyński, I show how this theme is also present in his thought. Finally, I show the value of a pastoral development of the philosophical analysis of issues related to responsibility.

PL

Artykuł ukazuje zbieżność poglądów na temat odpowiedzialności, jakie znaleźć można w filozoficznych tekstach księdza Józefa Tischnera i mających charakter duszpasterskich tekstach kardynała Stefana Wyszyńskiego. Myśl Wyszyńskiego można widzieć jako duszpasterskie dookreślenie i rozwinięcie filozoficznych poglądów Tischnera na temat odpowiedzialności. W artykule przedstawiam Tischnerowskie myślenie o „polu odpowiedzialności” i pokazuję, w jaki sposób to samo zagadnienie pojawia się w wybranych wypowiedziach kardynała Wyszyńskiego. Następnie omawiam „dramatyczny” wątek Tischnerowskiej filozofii odpowiedzialności, którego elementem centralnym jest zagadnienie winy, i na wybranych tekstach kardynała Wyszyńskiego pokazuję, w jaki sposób wątek ten jest obecny także w jego myśli. Na koniec ukazuję wartość duszpasterskiego rozwinięcia filozoficznej analizy zagadnień związanych z odpowiedzialnością.

7

Etapy życia bogów. Rola pojęcia Deus absconditus we współczesnej myśli judeochrześcijańskiej

100%

Hołda M.

|

nr 2/272

EN

Referring to the concept of “hidden God” – Deus absconditus has become very popular today. In contemporary philosophical-religious literature, theories built around this concept can often be found. I believe that the reference to this concept has a special meaning in our times. In my paper I will reconstruct the patterns of the “stages of gods’ life” in archaic religions. Against this background, referring to a few examples from the history of philosophical-religious thought, I will show the reasons why the concept of “hidden God” in the Judaeo-Christian tradition is conceived. Finally, referring to three contemporary discussions on the question of God’s existence, I will show what role the concept of Deus absconditus plays in contemporary Judeo-Christian thought.

8

“Revelatio Absconditorum”: On the Possible Contribution of Saint Bonaventure to the Contemporary Philosophical Discussion on Divine Hiddenness

100%

Hołda M.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

tom 71

|

nr 2

185-207

PL

We współczesnej wersji dyskusji wokół problem Bożej ukrytości, którą zapoczątkował argument zaprezentowany przez Johna Schellenberga, problem ten postawiony jest w sposób znacznie odbiegający od jego tradycyjnego ujęcia. Nie brakuje jednak odniesień do myślicieli z przeszłości, którzy zmagali się z problemem Bożej ukrytości. Wśród nich pojawiają się sporadyczne odwołania do autorów należących do okresu średniowiecza: św. Anzelma z Canterbury i św. Tomasza z Akwinu. Żaden z autorów biorących udział we współczesnym sporze nie odwołuje się jednak do myśli św. Bonawentury. W swoim tekście zamierzam przedstawić i omówić wątki związane z Bożym ukryciem, które można odnaleźć w teologicznych dziełach św. Bonawentury. Ukażę ich miejsce i znaczenie w systemie teologicznym Mistrza z Bagnoregio. Wskażę także możliwe sposoby wykorzystania tych wątków we współczesnej dyskusji filozoficznej.

EN

In the contemporary version of the discussion around the problem of God’s hiddenness, which was initiated by the argument presented by John Schellenberg, the problem is posed in a way that differs significantly from its traditional presentation. However, there is no shortage of references to thinkers of the past who have grappled with the problem of divine hiddenness. Among these, there are occasional references to authors belonging to the medieval period: Anselm of Canterbury and Thomas Aquinas. However, none of the authors involved in the contemporary dispute refers to the thought of Bonaventure. In my paper, I intend to present and discuss the themes related to divine hiddenness that can be found in the theological works of Bonaventure. I will show their place and importance in the theological system of the Master of Bagnoregio. I will also indicate possible ways in which these themes can be used in contemporary philosophical discussion.

9

PASJA ŁĄCZENIA – KATOLICKA TEOLOGIA NATURALNA JÓZEFA ŻYCIŃSKIEGO

100%

Hołda M.

|

nr 4

195-217

EN

The passion for unifying is one of the most characteristic features of Józef Życinski’s thought. It is also noticeable in the area of natural theology which he proposes. This theology can be named ‘catholic’. Życiński takes care of compatibility of his results with the doctrine of The Catholic Church. He tries to unify different streams and points of view in one conception. He stands for methodological naturalism which is not inconsistent with looking for ultimate explanations of reality beyond science. Życiński accepts panentheism inspired by philosophy of Whitehead as the most plausible theory of correlation between God and the world. This paper shows the project of synthesis which can be found in books and articles by Życiński, points the elements which his natural theology is built of, and indicates the questions and problems connected with this theory. Finally, there is shown the importance of Życinski’s natural theology which ranks to “new natural theologies”.

PL

Pasja łączenia jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech myśli Józefa Życińskiego. Jest ona widoczna także w obszarze proponowanej przez niego teologii naturalnej. Teologię tę można określić jako ‘katolicka’. Życiński dba o to, by osiągane przezeń wyniki nie stały w sprzeczności z nauczaniem Kościoła Katolickiego. Stara się również łączyć w jednym stanowisku różnorodne nurty i punkty widzenia. Opowiada się za naturalizmem metodologicznym, który nie stoi w sprzeczności z poszukiwaniem ostatecznych wyjaśnień rzeczywistości poza nauką. Jako najbardziej zadowalającą koncepcję relacji Boga i świata przyjmuje, inspirowany filozofią Whiteheada, panenteizm. Artykuł ukazuje projekt syntezy, który wyłania się z książek i artykułów Życińskiego, wskazuje na elementy, z których zbudowana jest jego teologia naturalna i sygnalizuje pytania i trudności, które wiążą się z jego propozycją. Na koniec ukazana zostaje doniosłość teologii naturalnej Życińskiego, jako dającej się zaliczyć do „nowych teologii naturalnych”.

10

The Problem of Divine Hiddenness in the Context of Science

63%

Hołda M. , Lambert D.

Roczniki Filozoficzne

|

2021

|

tom 69

|

nr 3

43-60

PL

Problem Bożej ukrytości w kontekście nauki Celem artykułu jest próba znalezienia rozwiązania problemu Bożej ukrytości, który w kontekście nauki przybiera postać pytania o to, dlaczego, jeśli Bóg istnieje, nauka może Go całkowicie ignorować, a mimo to tak wiele wyjaśniać. Formułujemy „argument z ukrytości w kontekście nauki” na wzór „argumentu z ukrytości” zaproponowanego przez J. L. Schellenberga i pokazujemy możliwe sposoby obalenia tego argumentu. Proponujemy również refutację tego argumentu w postaci „absconditeizmu eksplanacyjnego,” którego najlepszym wyrazem jest teza o „zespojeniu” naukowych i teologicznych sposobów wyjaśniania świata. Argumentujemy również, iż teza „absconditeizmu eksplanacyjnego” może zostać rozszerzona na całą dyskusję o ukryciu Boga, dostarczając możliwej odpowiedzi na „argument z ukrytości”.

EN

The aim of the paper is to try to find a solution to the problem of divine hiddenness, which in the context of science takes the form of the question of why, if God exists, science can completely ignore Him and yet explain away so much. We formulate the “argument from hiddenness in the context of science” modelled on the “argument from hiddenness” proposed by J. L. Schellenberg and show possible ways to refute this argument. We also propose a refutation in the form of “explanatory absconditheism,” the best expression of which is the thesis of “articulation” of scientific and theological ways of explaining the world. We also argue that the thesis of “explanatory absconditheism” can be extended to the entire discussion of divine hiddenness, providing possible response to the “argument from hiddenness.”