Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Rozwój struktur parafialnych w Rzeszowie: analiza socjologiczno-pastoralna

100%

Jedynak W.

|

nr 4(29)

22-37

EN

In the postwar period Rzeszow became one of the most dynamically developing cities in its region. This significant growth was caused by government authorities that wanted to raise prestige and importance of the capital of the province. Its increase is clearly depicted not only in the rise of its territory from 8 km2 in 1945 to 116 km2 in 2010, but also in the increase of its population from 29.5 thousand to 178.2 thousand in the same period of time. Establishing of a large city was accompanied by development of parish structures and network of parish churches. The Communist authorities, in the PRL period, strongly opposed to development of parishes in this city; due to the fact that they wanted to make Rzeszow a showcase socialist city. Though determination and loyal cooperation of the Catholic lay people and clergy led to the formation of the functional network of parishes and churches. There was only one parish soon after World War II in the capital of the province, but nowadays there are 30 parishes. 178 thousand people inhabit the city including 149 thousand of the Catholics (84 percent of the total population of Rzeszow). At their disposal there are 30 parish churches, 4 filial churches and 28 chapels.

PL

W okresie powojennym Rzeszów stał się jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się miast regionu, gdyż władzom zależało na podniesieniu prestiżu i znaczenia stolicy województwa. Jego terytorium z 8 km2 w 1945 r. wzrosło do 116 km2 w 2010 r. W tym samym czasie liczba ludności zwiększyła się z 29,5 tys. do 178,2 tys. Powstawaniu dużego miasta towarzyszył intensywny proces rozwoju struktur parafialnych i sieci obiektów sakralnych. W okresie PRL-u napotykał on na zdecydowany sprzeciw władz komunistycznych, które starały się, by Rzeszów stał się modelowym miastem socjalistycznym. Jednak determinacja, a także solidarne współdziałanie katolików świeckich i duchowieństwa doprowadziły do powstania funkcjonalnej sieci parafii i kościołów. W stolicy województwa, która zaraz po II wojnie światowej miała tylko jedną parafię, obecnie funkcjonuje 30 jednostek. Miasto zamieszkane przez 178 tys. osób, w tym 149 tys. katolików (84 proc. ogółu ludności Rzeszowa), posiada 30 kościołów parafialnych, 4 kościoły filialne i 28 kaplic.

2

Influence of Moral Values and Norms on the Accumulation of Social Capital – Activity of Ignacy Tokarczuk, a Bishop of the Diocese of Przemyśl

100%

Jedynak W.

|

2020

|

tom 27

EN

The aim of this analytical study carried out on the basis of existing sources was to determine the correlation between the activity of Archbishop Ignacy Tokarczuk involving the reception of moral values and norms in social life and development of social capital in the Diocese of Przemyśl. Projects initiated by Abp. Tokarczuk, in which he put special emphasis on the observance of moral law, had a positive effect on social ties, the number of connections, and the increase of social trust. Belief in the predictable behaviour of cooperating partners, as well as adherence to moral values and norms shared by many individuals promoted the development of associational activity and made teamwork more dynamic. The powers of individuals joined in cooperation allowed for the more efficient execution of tasks aimed at the common good of local communities. Cooperation brought benefits to both religious and secular communities. The movement aimed at the construction of sacral architecture developed dynamically, and associational activity increased, as did the level of religiosity. The activity of anti-communist independence organizations, demanding the democratization of social life, was also stimulated. Universal moral values and norms emphasized and promoted by Tokarczuk created axiological foundations for the establishment of a civil society.

PL

Celem badań analitycznych zrealizowanych w oparciu o źródła zastane było ustalenie korelacji między aktywnością abp Ignacego Tokarczuka polegającą na recepcji wartości i norm moralnych w życiu społecznym a rozwojem kapitału społecznego w diecezji przemyskiej. Przedsięwzięcia inicjowane przez duchownego, w których szczególną uwagę zwracał na zachowywanie prawa moralnego pozytywnie wpływały na więzi społeczne, gęstość sieci powiązań oraz na wzrost zaufania społecznego. Przekonanie o przewidywalnym zachowaniu partnerów w trakcie współdziałania, a także kierowanie się uznawanymi wspólnie wartościami i normami moralnymi sprzyjało rozwojowi aktywności stowarzyszeniowej, a także dynamizowało prace zespołowe. Siły poszczególnych jednostek połączone dzięki kooperacji pozwalały z większą skutecznością realizować zadania mające na celu dobro wspólne społeczności lokalnych. Efekty współdziałania były pożyteczne zarówno dla wspólnot religijnych, jak i społeczności świeckich. Dynamicznie rozwijał się ruch budownictwa sakralnego, zwiększała się aktywność stowarzyszeniowa oraz wzrastał poziom religijności. Ożywieniu ulegała również aktywność antykomunistycznych organizacji niepodległościowych, domagających się demokratyzacji życia społecznego. Wskazywane i wdrażane przez Tokarczuka uniwersalne wartości oraz normy moralne dawały postawy aksjologiczne pod budowę społeczeństwa obywatelskiego.

3

Nauczanie religii w szkole w opiniach i ocenach polskiego społeczeństwa

100%

Jedynak W.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2019

|

tom 11(47)

|

nr 3

79-101

PL

Przywrócenie nauczania religii do szkół publicznych w 1990 roku zostało zaakceptowane przez większość społeczeństwa polskiego. Jednak ze strony części sił politycznych podniosły się głosy sprzeciwu i oburzenia. Przeciwnicy powrotu lekcji religii do szkół twierdzili, że katechizacja w szkole narusza świecki charakter szkoły publicznej. Pomimo powracającej z różną częstotliwością i nasileniem krytyki nauczania religii w szkole większość´ polskiego społeczeństwa, w tym uczniów i rodziców, popiera obecność katechezy w szkole. Zdecydowana większość dzieci i młodzieży uczestniczy w lekcjach religii. Oceny dotyczące jakości nauczania religii w szkole są stabilne. Uczniowie deklarują, że chodzą na zajęcia z religii, gdyż są ciekawe lub nie różnią się od innych przedmiotów, cześć uczniów twierdzi jednak, że nudzi się na lekcjach religii.

EN

The reintroduction of Religious Education to state schools in 1990 was accepted by the majority of the Polish society. However, it also met the objection and indignation of some of the political powers. The opponents of the idea thought that catechization at school breached a secular character of state schools. Despite the recurring criticism of RE teaching (of various frequency and intensity), the majority of the Polish society, including school goers and their parents, support catechization at school. The vast majority of children and youngsters participate in RE classes and the opinions on the quality of teaching are stable. School goers declare that they participate in the classes because they are interesting or because they treat RE like any other subject. Some of the school goers, however, think that the classes are boring.

4

Wybrane zagadnienia etyki zawodowej socjologa

100%

Jedynak W.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2014

|

tom 6(42)

|

nr 2

161-181

PL

Skodyfikowana etyka zawodu socjologa jest próbą określenia norm moralnych działalności zawodowej, które wynikają z etyki ogólnej i są jej uszczegółowieniem. Odnosząc się do konkretnych, wzorcowych sytuacji, daje podstawy do określenia reguł funkcjonowania socjologa w sytuacji wynikającej z jego roli zawodowej. Pokazuje, jak socjolog ma się zachowywać, a jak nie powinien postępować. Ustalenie norm etyki zawodowej socjologa nie tylko jest podyktowane troską o dobro przedstawicieli tego zawodu, ale i ma na celu dobro społeczeństwa, które przez socjologów jest badane, a także korzysta z wyników ich badań. Społeczeństwo oczekuje od socjologów, by posiadali wysokie kwalifikacje zawodowe, stale doskonalili własne umiejętności i podnosili poziom fachowej wiedzy, a także zachowywali wysokie standardy etyczne. Jedynie solidne badania realizowane przez uczciwych socjologów będą zasługiwały na uznanie, a jeśli ich opinie będą bezstronne, zostaną przez społeczeństwo przyjęte i pozytywnie ocenione.

EN

The code of professional ethics for sociologists attempts to define moral standards of sociologists’ professional activity, derived from general ethics being particularized. Professional ethics in sociology, through reference to specific model situations, gives the grounds for establishing rules of sociologists professional functioning. It indicates how a sociologist should and should not act. Observing moral standards is an expression of care not only for sociologists’ common good, but also for the society’s common good, as the society is examined by sociologists, and uses and benefits from the research results. The society expects that sociologists will be highly qualified, will perfect their skills and improve their expertise as well as keep high ethical standards. Only solid research conducted by reliable sociologists deserves to be acknowledged, and if sociologists' opinions are unbiased, they will be accepted and positively appraised.

5

Wartość ludzkiej pracy w społecznej nauce Kościoła katolickiego

100%

Jedynak W.

Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy

|

2013

|

nr 33

188-196

PL

Szczególne zainteresowanie Kościoła katolickiego pracą ludzką zostało zainspirowane w okresie dynamicznego rozwoju przemysłu fabrycznego, gdy szybko wzrastała liczba robotników najemnych. Katalizatorem działań podjętych przez hierarchię kościelną było powstanie tzw. kwestii społecznej, której nierozwiązanie mogło wywołać krwawą walkę klas inspirowaną przez socjalistów. Istotne zna-czenie dla rozwoju katolickiego nauczania społecznego odnoszącego się do pracy miało ogłoszenie encykliki „Rerum novarum” (1891 r.). Wytyczyła ona główne kierunki rozwoju społecznej doktryny kościelnej. Kolejne dokumenty Stolicy Apostolskiej rozwijały problematykę pracy uwzględniając zmie-niające się uwarunkowania społeczne. Kompleksową wykładnię nauczania Kościoła dotyczącą pracy przedstawił Jan Paweł II w encyklice „Laborem exercens”. Podejmując polemikę z proponowanymi przez liberalizm i kolektywizm koncepcjami papież przedstawia pracę jako wartość, która zapewnia człowiekowi wszechstronny rozwój, daje mu utrzymanie, a także umożliwia osiągnięcie celu ostatecz-nego, jakim jest zbawienie. Katolicka nauka społeczna sprzeciwia się uprzedmiotowianiu pracy i trak-towaniu jej jako towaru, który można kupić lub sprzedać. Pracy nie da się oddzielić od pracownika, ponieważ tylko dzięki człowiekowi ma ona wartość i wymiar personalistyczny.

EN

The particular interest of the Catholic Church was inspired by the work of a human in a peri-od of dynamic development of the industry factory, the fast increase in the number of hired work-ers. The catalyst for the action taken by the Church hierarchy was the creation of so-called social issues, which could cause failure to resolve the bloody struggle of classes inspired by the social-ists. It is important for the development of Catholic social teaching relating to the work was ad encyclical “Rerum Novarum” (1891). It paved the main directions of development of the social doctrine of the Church. Another Vatican documents developed labor issues reflect changing social conditions. Comprehensive interpretation of the teaching of the Church concerning the work pre-sented Pope John Paul II in his encyclical “Laborem exercens”. Taking a polemic with the pro-posed by liberalism and collectivism concepts Pope presents the work as a value which provides comprehensive development of man, give it to maintain, and allows you to achieve the ultimate goal which is to be saved. Catholic social teaching opposes the objectification of labor and treating it as a commodity that can be bought or sold. Work can not be separated from the employee, be-cause only through a person has a value and personality dimension.

6

The Leader’s Role in Building Religious Social Capital: A Religious Regional Community Leader in Poland

100%

Jedynak W.

Roczniki Nauk Społecznych

|

2020

|

tom 48

|

nr 1

33-51

PL

Rola lidera w budowaniu religijnego kapitału społecznego na przykładzie lidera regionalnej społeczności religijnej w Polsce Artykuł analizuje religijną i społeczną aktywność biskupa Ignacego Tokarczuka w celu wskazania jego roli w procesie wytwarzania religijnego kapitału społecznego. Badania zostały oparte na analizie dostępnych źródeł, w szczególności tekstów dotyczących pracy duszpasterskiej Tokarczuka. Badania wskazują, że w trudnym okresie epoki komunistycznej biskup przemyski był niekwestionowanym liderem lokalnej społeczności używającym środków religijnych do budowania religijnego kapitału społecznego. Biskup Tokarczuk zręcznie umacniał katolickie inicjatywy oddolne i aktywizował lokalne wspólnoty religijne. Jego religijne i społeczne wysiłki przygotowały podstawy do budowy społeczeństwa obywatelskiego. Rezultaty społecznej i religijnej pracy Biskupa, w którą były zaangażowane zarówno osoby duchowne, jak i świeckie, były imponujące.

EN

This paper analyses the religious and social efforts of Bishop Ignacy Tokarczuk in order to identify his role in the process of generating religious social capital. The research was based on an analysis of available sources and in particular published texts on the Bishop’s pastoral work. It demonstrates that during the difficult times of the communist era, the Bishop of Przemyśl was an unquestioned leader of local communities, who used religious resources to build religious social capital. Bishop Tokarczuk skilfully balanced Catholic bottom-up initiatives and activated local religious communities. His religious and social efforts prepared the ground for building a civil society. The results of Bishop’s social and religious work, which priests and lay Catholics also became involved in were impressive.

7

The Role of Bishop of Przemyśl Ignacy Tokarczuk in the Rise and Development of the Anti-Communist Opposition in Poland

100%

Jedynak W.

|

nr 1

37-66

PL

W artykule przedstawiono działalność społeczną biskupa przemyskiego Ignacego Tokarczuka, wpływającą na powstanie i rozwój opozycji antykomunistycznej. W 2006 roku hierarcha został odznaczony przez Prezydenta RP najwyższym odznaczeniem państwowym – Orderem Orła Białego za działalność na rzecz demokratyzacji życia społecznego i obrony praw człowieka. Celem badań było określenie roli biskupa w procesie organizowania i wspierania struktur opozycyjnych, zwłaszcza w południowo-wschodniej Polsce. Eksplorację przeprowadzono w oparciu o analizę wywiadów, wspomnień i opracowań naukowych. Szczególne znaczenie w procesie badawczym miała analiza wywiadów z członkami antykomunistycznej opozycji i duchowieństwem, która pozwoliła opisać i wyjaśnić postawę i zachowanie biskupa wobec ruchu antykomunistycznego. Stwierdzono, że zaangażowanie Tokarczuka w działalność opozycji antykomunistycznej okazało się niezwykle ważne dla funkcjonowania niezależnych struktur na Podkarpaciu, zwłaszcza w stanie wojennym.

EN

This article presents the social activity of Ignacy Tokarczuk, the bishop of Przemyśl, in-fluencing the emergence and development of the anti-communist opposition. In 2006, the hierarch was awarded the highest state decoration-the Order of the White Eagle-by the President of Poland for his work for democratization of social life and protection of human rights. The study aims to determine the bishop’s role in the process of organizing and supporting opposition structures, especially in south-eastern Poland. It relies on the analysis of interviews, memories and scientific studies. Analysing interviews with members of the anti-communist opposition and clergy was of particular importance in the research process, which made it possible to describe and explain the bishop’s attitude and behavior towards the anti-communist movement. It was stated that Tokarczuk’s involvement in the activities of the anti-communist opposition appeared to be extremely important for the functioning of independent structures in the Subcarpathian Region, especially during the period of martial law in Poland.

8

Nauczanie religii w polskich szkołach – sukces czy porażka?

100%

Jedynak W.

Poznańskie Studia Teologiczne

|

2018

|

nr 32

207-228

EN

Religious Education was reintroduced to state Polish schools in September 1990. The par- ticipation is not obligatory and it depends on parents and pupils. Sociological studies show that Religious Education has far more supporters than opponents which, undoubtedly, is the pastoral success of the Catholic Church. Despite the fact that in the last few years the attendance at RE was dropping, the vast majority of pupils still participate in it. Young people assess the quality of RE in a positive way. Some of them think that RE is interesting and they participate in it willingly. Others are of the opinion that RE is no di erent from other subjects. For the Catholic Church Religious Education is an important pastoral task. Therefore, it under- takes activities in order to provide quali ed RE teachers. The drawback of this e ort is, undoubtedly, the fact that the catechization at school is done by laypeople with the simultaneous pullback of priests. Both pupils and parents are of the opinion that such actions not only impair the quality of RE teaching and lead to poor participation but also damage the relation between young people and parishes. In times when the level of religiosity and morality is falling, the Church should intensify its e ort to stop the process of secularization of young generation and strengthen or even rebuild the relation between young people with local Church communities by providing e ective RE teaching.

PL

Religious Education was reintroduced to state Polish schools in September 1990. The par- ticipation is not obligatory and it depends on parents and pupils. Sociological studies show that Religious Education has far more supporters than opponents which, undoubtedly, is the pastoral success of the Catholic Church. Despite the fact that in the last few years the attendance at RE was dropping, the vast majority of pupils still participate in it. Young people assess the quality of RE in a positive way. Some of them think that RE is interesting and they participate in it willingly. Others are of the opinion that RE is no di erent from other subjects. For the Catholic Church Religious Education is an important pastoral task. Therefore, it under- takes activities in order to provide quali ed RE teachers. The drawback of this e ort is, undoubte- dly, the fact that the catechization at school is done by laypeople with the simultaneous pullback of priests. Both pupils and parents are of the opinion that such actions not only impair the quality of RE teaching and lead to poor participation but also damage the relation between young people and parishes. In times when the level of religiosity and morality is falling, the Church should intensify its e ort to stop the process of secularization of young generation and strengthen or even rebuild the relation between young people with local Church communities by providing e ective RE teaching.

9

Family with a drug problem: intergenerational transmission of the dysfunction

63%

Motyka M. A. , Jedynak W.

|

2020

|

tom XXIII

|

nr (2/2020)

197-216

PL

Wprowadzenie. W niniejszym artykule omówiono rodzinne uwarunkowania determinujące używanie narkotyków. Cel. Celem badań było określenie wpływu środowiska rodzinnego, zwłaszcza dysfunkcyjnego, na używanie narkotyków przez osoby wychowujące się w takiej rodzinie. Założono, że zgodnie z koncepcją rodziny jako systemu, jeśli przynajmniej jeden z jej elementów jest dysfunkcyjny, konsekwencje tego stanu dotykają pozostałych członków rodziny, którzy nie nabywają prawidłowych wzorców funkcjonowania w rodzinie i społeczeństwie. Materiał i metody. Przeprowadzono 154 standaryzowane wywiady z osobami używającymi narkotyków. Narzędziem badawczym służącym do zbierania danych były kwestionariusze wywiadu. Dodatkowo siedem wywiadów zostało nagranych na pliki audio. Każdy wywiad składał się z 39 pytań, z których część dotyczyła bezpośrednio lub pośrednio ich sytuacji rodzinnej. Badanie miało charakter jakościowy, jednak część odpowiedzi można przedstawić w postaci danych ilościowych. Posłużyły one do przedstawienia wartości liczbowych uzyskanych wskazań. Wyniki. Analiza materiału empirycznego zebranego w trakcie wywiadów z osobami używającymi narkotyków przedstawia związki pomiędzy sięganiem po te środki a dorastaniem w rodzinie zmagającej się z problemem używania narkotyków przez jednego lub kilku jej członków. Trwałe zaburzenia w relacjach między członkami rodziny dysfunkcyjnej wpływają na rozwój całego spektrum problemów osobowościowych, w tym uzależnienia.

EN

Introduction. This article discusses several family conditions conducive to drug use. Aim. The research aims to determine the impact of the family environment, especially a dysfunctional one, on drug use among people growing up in such a family. It was assumed that, according to the concept of the family as a system, if at least one of its elements is dysfunctional, the consequences of this state affects the other members of the family, who do not acquire proper patterns of functioning in the family and society. Material and methods. 154 standardized interviews with drug users were conducted. The research tool used to collect data was interview questionnaires; in addition, seven interviews were recorded on audio-tracks. Each interview consisted of 39 questions, several of which related directly, or indirectly, to their family situation. The study was qualitative, but some of the responses can be represented by quantitative data, which was used to provide numerical values for the indications obtained. Results. The analysis of the empirical material collected during interviews with drug users shows the links that have been identified between reaching for these measures and growing up in a family struggling with the drug use of one or more of its members. Permanent disorders in relations between members of a dysfunctional family affect the development of a whole spectrum of personality problems, including addiction.

10

Autodeklaracja religijności i związki tej zmiennej ze wskazaniami używania środków psychoaktywnych: dane z badań (n=2273)

63%

Jedynak W. , Motyka M. A.

|

tom 65

|

nr 10: Nauki o rodzinie

137-159

EN

A steady increase in the indications of intoxicants' use is confirmed by empirical studies. One of the factors conducive to drug initiation is the rejection of moral norms associated with religious beliefs. The article presents the relations established between the religiousness declared by the youth and their positions on psychoactive drugs and their use. The data were collected through questionnaire surveys carried out on a randomly selected sample of high school students from the Podkarpacie Region (n = 2273). The research results suggest that the process of secularisation and relativisation observed among the youth, particularly in the sphere of morality, may weaken critical attitudes towards psychoactive substances, both those legally allowed and those prohibited. Moreover, the links between the declared religiousness and such variables as: the time spent on the Internet, the acquaintance with drug users, bringing up by a single parent or both parents as well as the frequency of conversations between respondents and their parents were established. The connections between these variables are statistically significant, so it can be concluded that these distinguished variables influence the diversity in religiousness' indications and consequently the liberalisation of the youth's attitudes towards drugs.

PL

Badania empiryczne potwierdzają stały wzrost wskazań zażywania środków odurzających. Jednym z czynników sprzyjających narkotykowym inicjacjom jest odrzucenie norm moralnych związanych z wyznawaną religią. W artykule przedstawiono zależności ustalone między wskazywaną przez młodzież religijnością a stanowiskami wobec środków psychoaktywnych i ich używaniem. Dane zgromadzono w badaniach kwestionariuszowych przeprowadzonych na losowo dobranej próbie uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa podkarpackiego (n=2273). Wyniki badań sugerują, że obserwowany wśród młodzieży proces sekularyzacji i relatywizacji, zwłaszcza w sferze moralności, może osłabić krytycyzm wobec środków psychoaktywnych, zarówno tych dozwolonych, jak i objętych sankcjami prawnymi. Ustalono ponadto związki między wskazywanym zaangażowaniem religijnym i długością czasu spędzanego w Internecie, posiadaniem w gronie znajomych osób zażywających narkotyki, wychowywaniem przez jednego bądź obojga rodziców oraz częstotliwością rozmów respondentów z rodzicami. Zależności między tymi zmiennymi są istotne pod względem statystycznym, można zatem wnioskować, że wyróżnione zmienne mają wpływ na zróżnicowane wskazania religijności, a w konsekwencji na liberalizację stanowisk młodzieży wobec narkotyków.

11

O małżeństwie i rodzinie w świadomości młodzieży maturalnej

63%

Jedynak W.

|

tom 5

|

nr 1