Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Orbitas omni fugienda nisu – rozważania Publiusza Papiniusza Stacjusza o rodzinie rzymskiej

100%

Dyjakowska M.

|

nr 1 (57)

7-22

PL

Artykuł poświęcony jest analizie rozważań Stacjusza na temat małżeństwa i rodziny. Sylwa 4,7, dedykowana jest Wibiuszowi Maksymusowi z okazji narodzin syna po pewnym czasie oczekiwania na potomstwo. Refleksja poety na temat losu osoby bezdzietnej przywodzi na myśl liczne zagadnienia prawa spadkowego, jak kolejność dziedziczenia, a także organizacja pogrzebu, w tym jego koszty. Celem Sylwy 4,8 jest uświetnienie urodzin trzeciego dziecka Juliusza Menekratesa, choć adresat utworu już wcześniej otrzymał od cesarza przywilej trojga dzieci – ius trium liberorum. Sam poeta nie miał własnego potomstwa, lecz rzeczywiście bezdzietny poczuł się po utracie chłopca, prawdopodobnie syna swych wyzwoleńców, którym się opiekował (Sylwa 5,5). Żonie Klaudii poświęcił Sylwę 3,5, namawiając ją do rezygnacji z przeprowadzki z Neapolu do Rzymu. W utworze tym poeta zwrócił uwagę na moralny obowiązek (fides) szukania przez małżonków kompromisu, a pochwała rodzinnego miasta służy podkreśleniu tradycyjnych rzymskich wartości, także rodzinnych.

EN

The main aim of this paper is to investigate the Statius’ remarks on marriage and family. The theme of Silvae 4,7, dedicated to Vibius Maximus, are congratulations on the birth of a child after some years of childlessness. The poet’s remarks on situation of childless person reminds many institutions of hereditary law, especially order of succession, and also arrangement of funeral and its expenses. In Silvae 4,8 the poet is to celebrate the birth of Julius Menecrates’ third child, although the father had been honoures by the Cesar with a privilege of three children (ius trium liberorum). The poet himself was childless, but he felt himself so after the death of a boy he had taken care of, perhaps a son of his freedmen (Silva 5,5). To the poets’wife, Claudia, Silvae 3,5 is dedicated. The purpose of this poem is to urge her to consent to their retirement to Naples instead of the removal to Rome. The praise of Naples, the city of Statius’ birth, serves to reveal a connubial harmony, the moral obligation (fides) which binds man and wife and traditional Roman values.

RU

В статье анализируется соображение Стация по теме супружества и семьи. Сильва 5,7 посвящена Максимусу Вибию в честь рождения его сына, через некоторое времья ожидания потомства. Размышления поэта о судьбе бездетного человека заставляют вспомнить многие проблемы закона о наследии, таких как: порядок наследственной процедуры, а также организации похорон, включая расходы. Целью Сильвы 4,8 есть чествование рождения третьего ребьенка Юлия Менекрата, хотя адресат сочинения уже раньше получил от императора привилей на троих детей. Сам поэт не имел личного потомства, но действительно бездетным почувствовал себя после потери мальчика, вероятно, сына его вольноотпущенников, которым заботился (Сильва 5,5). Жене Клавдии посвятил Сильву 3,5, убеждая ее отказаться от переезда из Неаполя в Рим. В этом сочинении поэт обратил внимание на моральный долг искания супругами компромиса, а хвала родного города служит подчеркиванием традиционных римских ценностей, также семейных.

2

Instytucye Gaja Teodora Dydyńskiego – pierwszy polski przekład Instytucji Gaiusa

100%

Dyjakowska M.

|

nr 8: Lingwistyka korpusowa i translatoryka

9-25

EN

The aim of this paper is to discuss the first translation of the Gaius’ Institutions into Polish. Its author, Teodor Dydyński, lecturer in Roman law at the Warsaw Major School in 1866-1909, limited himself to translating the first two books of the work, but laid the foundations for later translations (in 1982 and 2003). The method of translation has been discussed (including the review of the translation of book one by F. Zoll from 1865); the translators of the sources of Roman law are faced with the choice of whether to leave specialist legal terms in the original (or the polonised) version, or give them—as much as possible—entirely in Polish, through neologisms or in a descriptive manner. The method adopted by the author was also evaluated, also in terms of the precision of the translation of individual terms and formulations.

PL

Celem artykułu jest omówienie pierwszego przekładu Instytucji Gaiusa na język polski. Jego autor, Teodor Dydyński, wykładowca prawa rzymskiego w warszawskiej Szkole Głównej w latach 1866-1909, poprzestał wprawdzie na przetłumaczeniu dwóch pierwszych ksiąg dzieła, położył jednak podwaliny pod późniejsze prace translatorskie (w 1982 i 2003 r.). Omówiona została metoda przekładu (z uwzględnieniem recenzji tłumaczenia księgi I autorstwa F. Zolla z 1865 r.); tłumacze źródeł prawa rzymskiego stoją bowiem przed wyborem, czy specjalistyczne terminy prawnicze pozostawić w wersji oryginalnej (ewentualnie spolszczonej), czy też oddać je – na ile to możliwe – całkowicie w języku polskim, poprzez neologizmy lub w sposób opisowy. Ocenie poddana została metoda przyjęta przez autora, również pod kątem precyzji przekładu poszczególnych terminów i sformułowań.

FR

Le but de l’article est de présenter la première traduction des Institutes de Gaïus en polonais faite par Teodor Dydyński (professeur du droit romain à Varsovie dans les années 1866-1909), qui avait traduit seulemet les deux premiers livres, tout en donnant les bases pour les traductions postérieures (1982 et 2003). La méthode de traduction choisie est complétée par la critique de la traduction du Livre I faite par F. Zoll (1865). Les traducteurs des sources du droit romain sont amenés à opérer le choix entre les termes juridiques dans la version originale ou les termes juridiques traduits en polonais (créant les néologismes ou par les paraphrases explicatives). L’auteur de l’article donne son opinion sur la traduction, notamment sur la précision des termes choisis.

3

Studies, Research and Teaching of Professor Józef Mazurkiewicz at the Catholic University of Lublin

100%

Dyjakowska M.

|

nr 3

EN

The paper is devoted to studies, research and teaching of Professor Józef Mazurkiewicz, the eminent historian of law, at the Catholic University of Lublin. In 1922, he began studying at the Faculty of Law and Social-Economic Sciences. He attended a seminar on the history of law in Western Europe led by prof. Joseph Rafacz. In 1927, after the deposit of state exams, J. Mazurkiewicz received a Master’s degree in law. In the years 1926–1929 he studied history at the Faculty of Humanities of the Catholic University of Lublin. At the same time he was a trainee court, which ended submitting judicial examination, and after completing his military service he completed advocate. While studying and working at the Catholic University of Lublin he wrote his publications. Also his efforts to obtain a doctor degree were discussed. On June 23, 1949, the Minister of Education decided to liquidate the Legal Section within the Faculty of Law and Social-Economic Sciences of the Catholic University of Lublin. On 1 September 1949, J. Mazurkiewicz started working at the Faculty of Law, created at the University of Maria Curie-Skłodowska, where he headed the Department of History of Political System and Law in Poland (since 1950 bearing the name of the Department of Polish History of State and Law).

PL

Artykuł jest poświęcony działalności w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Józefa Mazurkiewicza, wybitnego historyka prawa. W 1922 r. rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych. Uczęszczał na seminarium z historii prawa w Europie Zachodniej, prowadzone przez prof. Józefa Rafacza. W 1927 r., po złożeniu egzaminów państwowych, J. Mazurkiewicz uzyskał dyplom magistra prawa. W latach 1926–1929 studiował ponadto historię na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL. W tym czasie odbywał też aplikację sądową, którą zakończył, składając egzamin sędziowski, a po odbyciu służby wojskowej odbył aplikację adwokacką. W opracowaniu zostały omówione jego publikacje napisane podczas studiów oraz pracy w KUL. Opisano także jego starania o uzyskanie stopnia naukowego doktora. Ponieważ 23 czerwca 1949 r. Minister Oświaty podjął decyzję o likwidacji Sekcji Prawnej w ramach Wydziału Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych KUL, J. Mazurkiewicz od 1 września 1949 r. podjął pracę na powstałym wówczas Wydziale Prawa UMCS, gdzie kierował Katedrą Historii Ustroju i Prawa Polskiego (od 1950 r. noszącą nazwę Katedra Historii Państwa i Prawa Polskiego).

4

Prawo rzymskie jako kryterium interpretacyjne w Decisiones Lituanicae Piotra Rojzjusza

100%

Dyjakowska M.

|

tom 12

109-123

EN

The aim of the article is to show that Piotr Rojzjusz, Judge of the Royal Arbitral Court in Vilnius, applied Roman law as a criterion for interpretation in relation to Magdeburg law. Roman law served to interpret the meaning of doubtful notions of German law. The author was also an advocate of the subsidiary application of Roman law in the case of loopholes in national laws. His work entitled Decisiones [...] de rebus in sacro auditorio Lituanico ex appel- latione iudicatis (Kraków 1565) is a commentary on five judgments. The basis of the verdict is Magdeburg law, but the author’s arguments are full of references to Roman law and the works of glossators and commentators.

DE

Der Artikel soll zeigen, dass Piotr Rojzjusz, ein Richter am königlichen AssessoralGericht in Vilnius, das römische Recht als Auslegungskriterium für das Magdeburger Recht herangezogen hat. Das römische Recht diente der Auslegung der Bedeutung der fragwür- digen Begriffe des deutschen Rechts. Der Verfasser sprach sich auch für die subsidiäre Anwen- dung des römischen Rechts bei Lücken im nationalen Recht aus. Sein Werk Decisiones [...] de re- bus in sacro auditorio Lituanico ex appellatione iudicatis (Krakau 1565) stellt einen Kommentar zu fünf Gerichtsentscheiden dar. Das Magdeburger Recht ist die Grundlage des Urteilens, aber die Ausführungen des Autors enthalten zahlreiche Verweise auf das römische Recht und auf die Werke von Glossatoren und Kommentatoren.

PL

Celem artykułu jest wykazanie, że Piotr Rojzjusz, sędzia asesorskiego sądu królewskiego w Wilnie, stosował prawo rzymskie jako kryterium interpretacyjne w stosunku do prawa magdeburskiego. Prawo rzymskie służyło do interpretowania znaczenia budzących wątpliwości pojęć prawa niemieckiego. Autor był też zwolennikiem subsydiarnego stosowania prawa rzymskiego w przypadku luk w prawach krajowych. Jego dzieło, zatytułowane Decisiones (…) de rebus in sacro auditorio Lituanico ex appellatione iudicatis (Kraków 1565) stanowi komentarz do pięciu orzeczeń. Podstawą wyrokowania jest prawo magdeburskie, ale wywody autora pełne są odniesień do prawa rzymskiego i do dzieł glosatorów i komentatorów.