Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

GIS w archeologii – przykład prospekcji i inwentaryzacji dziedzictwa archeologiczno-przemysłowego

100%

Zapłata R. , Borowski M.

|

tom T. 11, z. 4(61)

103--112

PL

Celem artykułu jest ogólna prezentacja zastosowania GISu w archeologii, na przykładzie aplikacji wybranych narzędzi geoinformatycznych stosowanych w detekcji i inwentaryzacji dziedzictwa archeologiczno-przemysłowego. Tekst stanowi przede wszystkim prezentację wybranych elementów powstałego systemu geoinformatycznego, które umożliwiły prospekcję oraz dokumentację zabytkowych mielerzy z okolic Seredzic w woj. mazowieckim, w ramach projektu naukowego pt. „Zastosowanie skaningu laserowego oraz teledetekcji w ochronie, badaniu i inwentaryzacji dziedzictwa kulturowego. Opracowanie nieinwazyjnych, cyfrowych metod dokumentacji i rozpoznawania zasobów dziedzictwa architektonicznego i archeologicznego" realizowanego przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”. Celem artykułu jest również schematyczna prezentacja procedury, powstałej na bazie literatury przedmiotu oraz przeprowadzonych prac, która została zastosowana w ramach realizowanego projektu do rozpoznania przykładowych obiektów zabytkowych. Tekst składa się z czterech zasadniczych części: wprowadzenia, przekrojowego omówienia GIS w archeologii, prezentacji wybranych aspektów budowanego systemu geoinformatycznego, analizy i rezultatów badań oraz podsumowania. Artykuł prezentuje system geoinformatyczny budowany na potrzeby projektu naukowego, z prezentacją jednego ze źródeł pozyskiwania geodanych – lotniczego skanowania laserowego oraz trzech analiz, umożliwiających detekcję obiektów zabytkowych: (1) analizę cieniowania zboczy (ang. hillshading; shaded relief), w tym wielokierunkowego cieniowania zboczy (ang. hill-shading from multiple directions); (2) analizę głównych składowych (ang. principal component analysis) oraz (3) lokalny model rzeźby terenu (ang. local relief model – (LRM). Tekst stanowi zarys zaproponowanego podczas prac postępowania badawczego uwzględniającego składowe systemu geoinformatycznego, wraz z weryfikacją terenową rozpoznanych obiektów zabytkowych, która z pozytywnym wynikiem została dokonana na bazie przeprowadzonej prospekcji powierzchniowej.

EN

The aim of this paper is to present an overview of possible implementation of GIS in archaeology, on the example of selected geoinformatic tools used for detection and documentation of archaeological and industrial heritage. This paper presents selected elements of the existing geoinformatic system that allowed to discover and document charcoal piles in the vicinity of Seredzice in Mazovia, within the project “The implementation of laser scanning and remote sensing in protection, research and cataloguing of cultural heritage. Developing non—invasive digital methods of surveying and documenting architectonical and archaeological heritage” (Research project supported by the Ministry of Science and Higher Education within the “National Program for the Advancement of Humanities”). Another goal of this text is to give a schematic overview of the procedure, developed on the basis of literature and previously carried out research, used in the above mentioned project to recognize heritage objects. The paper consists of four main parts: introduction, presentation of the use of GIS in archaeology, presentation of chosen aspects of the currently constructed geoinformatic system, analyses and results of research and conclusion. The text presents a geoinformatic system constructed for the purpose of conducting a scientific research program, one of the possible sources of data – aerial prospective scanning, and three methods of analysis that allow to detect heritage objects: 1) hill-shading (shaded relief), including hill-shading from multiple directions and 2) principal component analysis (PCA) and 3) local relief model (LRM). This text is an overview of a scientific method that includes elements of a geoinformatic system. Heritage objects discovered with its use were positively verified during field prospection.

2

Zamówienia publiczne na dostawy artykułów spożywczych

100%

Borowski M. , Kulisz B.

|

nr 05

3

Pompy ciepła typu powietrze-woda jako źródło w systemie grzewczym budynku

100%

Borowski M. , Karch M.

|

tom nr 4

62--65

PL

W artykule przedstawiono aktualną ocenę rynku pomp ciepła ze szczególnym uwzględnieniem pomp typu powietrze-woda. Wskazano rosnący potencjał dla zastosowania powietrznych pomp ciepła, oraz przedstawiono politykę UE w tym zakresie. Omówiono wskaźniki efektywności COP i SPF oraz korzyści wynikające z wykorzystania pomp ciepła w instalacjach grzewczych.

4

Rozkład przyrostu grubości wzdłuż strzał sosen w zależności od stanowiska socjalnego drzew

100%

Borowski M. , Dziekonski H.

|

nr 11

5

Badania wydzielania metanu do wyrobisk chodnikowych drążonych kombajnami w pokładach węgla

100%

Szlązak N. , Borowski M.

|

tom R. 30, z. 1

45-55

PL

W artykule scharakteryzowano źródła wydzielania metanu do wyrobiska chodnikowego. Podano zależności dzięki którym można obliczyć strumień wydzielanego metanu z urobionego węgla, powierzchni ociosów węglowych wyrobiska oraz czoła przodka. Przedstawiono wyniki pomiarów wydzielania metanu do wyrobisk drążonych kombajnami w silnie metanowych kopalniach, które były przewietrzane przy pomocy wentylacji kombinowanej (tłoczącej z krótkim lutniociągicm ssącym z zainstalowanym odpylaczem). Na podstawie tych wyników wyznaczono współczynnik charakteryzujący szybkość oddawania metanu przez węgiel z ociosu oraz intensywność wydzielania metanu q/o z odsłoniętej powierzchni calizny węglowej. Wielkość tych współczynników uzależniono od średniej metanonośnośei pokładu (stwierdzonej podczas drążenia wyrobiska). Określono również procentowy udział strefy przodkowej obejmującej długość 50 m od przodka wyrobiska w całkowitym strumieniu objętościowym metanu. Z tych badań wynika, że na tę strefę przypada około 65% całkowitego wydzielania metanu do wyrobiska.

EN

This article characterizes the sources of methane emission to a heading. Dependencies, on whose basis the stream of methane emitted from extracted coal, surface area of coal walls and face of heading can be calculated, are given. The results of measurements of methane emission to headings with continuous miners of very gassy mines, which were ventilated by means of overlap auxiliary ventilation system (main forcing duct and short exhaust duct with a dust seperator) are presented. On the basis of those results the co-efficient characterizing velocity of methane emission from surface area of coal wall and intensity of emission from exposed surface area of coal was determined. The values of those co-efficients are dependent on average methane content of coal seam (which was determined during underground drivages). The percentage contribution of face zone of heading comprising 50 m from the face in total volumetric methane flow was also determined. On the basis of those measurements it can be concluded that this zone includes 65% of total methane emission into a heading.

6

Wpływ prześwietlenia drzewostanu sosnowego na rozkład przyrostu grubości wzdłuż pni drzew

100%

Borowski M. , Kolosowski K.

|

nr 05

7

Zanieczyszczenie powietrza spalinami przy drążeniu wyrobisk z wykorzystaniem maszyn z silnikami Diesla

100%

Szlązak N. , Borowski M.

|

tom R. 29, z. 3/1

419-431

PL

W artykule przedstawiono sposoby wentylacji drążonych wyrobisk, w których pracują maszyny samojezdne z wysokoprężnymi silnikami spalinowymi. Scharakteryzowano czynniki wpływające na wielkość emisji spalin oraz omówiono szkodliwe oddziaływanie stałych i gazowych składników spalin. W celu oceny zanieczyszczenia atmosfery wyrobisk stałymi i gazowymi składnikami spalin silników Diesla podczas pracy maszyn samojezdnych wykonano pomiary zawartości części stałych i składników gazowych w powietrzu. Wyniki zostały opracowane statystycznie. Określono warunki przewietrzania, dla których będą zachowane dopuszczalne stężenia z uwagi na zanieczyszczenia stałymi i gazowymi składnikami spalin.

EN

The ventilation methods of drifted headings where diesel-powered vehicles work were presented in the paper. The factors influencing exhaust emission are characterized and harmfulness of both exhaust components: particles and gases is discussed. In order to determine air pollution by diesel particles and gases of both particles and gases were taken. The results statistically analyzed. The ventilation conditions for preserving permissible diesel gases and particle concentration content.

8

Zapylenie powietrza na stanowiskach pracy w podziemnej kopalni soli

80%

Szlązak N. , Obracaj D. , Borowski M.

|

tom R. 26, z. 2

87-95

PL

W wyniku procesów technologicznych eksploatacji złoża soli kamiennej metodą "na sucho" tworzy się pył solny, który powoduje zapylenie powietrza kopalnianego. Zapylenie powietrza jest jednym ze szkodliwych czynników środowiska pracy w kopalni soli. W artykule scharakteryzowano aktualne metody eksploatacji soli kamiennej w dwóch zakładach górniczych. W oparciu o te metody dokonano podziału stanowisk pracy pod kątem emisji pierwotnej i wtórnej pyłu solnego. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów stężenia pyłu solnego w powietrzu określono intensywność źródeł emisji pyłu. Uzyskane wyniki pozwoliły na przedstawienie oceny stopnia zagrożenia pyłowego na poszczególnych stanowiskach pracy.

EN

As the result of technological process of the rock-salt exploitation by means of the "dry" method the salt dust is produced, which is the cause of the air dustiness in the mine. The air dustiness is one of the harmful factors of the work surroundings in the mine. In the article the up-to-date rock- -salt exploitation methods in two mining plants have been described. On the strength of these methods the division of work-stands in relation to the primary and secondary emission of the salt dust have been made. On the ground of the carried out measurements of the salt dust concentration in the air the intensity of the dust emission source has also been determined. The obtained results have made it possible to estimate the level of the dust hazard on individual work stands.

9

Ocena efektywności odmetanowania górotworu przy eksploatacji pokładu ścianą z podwójnym chodnikiem wentylacyjnym

80%

Szlązak N. , Borowski M. , Swolkień J.

|

tom T. 71, nr 2

79--86

PL

Odmetanowanie w polskich kopalniach węgla kamiennego jest prowadzone w celu zmniejszenia wydzielania metanu do wyrobisk górniczych, co pozwala na utrzymanie dopuszczalnego stężenia w przepływającym powietrzu przez wyrobiska górnicze. W ten sposób zapewniane jest bezpieczeństwo pracującej załodze. W artykule przedstawiono sposób odmetanowania w ścianie 2 w pokładzie 506, który jest eksploatowany w warunkach wysokiego zagrożenia metanowego. W przypadku analizowanego wyrobiska ścianowego, wydzielający się metan z frontu ściany jest odprowadzany równoległym chodnikiem wentylacyjnym. W artykule przedstawiono wpływ systemu przewietrzania wyrobiska ścianowego na efektywność odmetanowania w ścianie 2 w pokładzie 506. W celu oceny wielkości zagrożenia metanowego wykonano pomiary stężenia metanu, prędkości powietrza, ciśnienia absolutnego powietrza oraz stężenia i ilości metanu ujmowanego przez system odmetanowania. Wyniki uzyskane z badań zostały wykorzystane do określenia zmian metanowości bezwzględnej, wentylacyjnej oraz ilości ujmowanego metanu wraz z efektywności odmetanowania.

EN

Methane drainage is used in Polish coal mines in order to reduce mine methane emission as well as to keep methane concentration in mine workings at safe levels. This paper describes the method of methane drainage used in longwall 2 in seam no. 506. In Poland, coal seams are frequently mined under difficult conditions of very high methane hazard. In such situations, methane is drained by means of parallel ventilation headings. This paper shows the influence of a specific ventilation system on the drainage efficiency at longwall 2 in seam no. 506. In this longwall, measurements of methane emission and the efficiency of the drained methane were taken. They consisted in gauging methane concentration, air velocity, absolute air pressure and the amount of methane removed by a drainage system. Experimental data was used to estimate the variations in absolute and ventilation methane-bearing capacity as well as to gauge the efficiency of methane drainage.

10

Możliwości rozbudowy klimatyzacji grupowej w kopalni podziemnej

80%

Szlązak N. , Obracaj D. , Borowski M.

|

tom Vol. 61, nr 9

536-543

PL

Układy klimatyzacji o mocy chłodniczej od 1 200 kW do 3 000 kW z podziemnymi agregatami wody lodowej określa się klimatyzacją grupową. Ciepło skraplania w takich układach przekazywane jest do powietrza kopalnianego. W artykule przedstawiono wariantową koncepcję rozbudowy układu klimatyzacji grupowej o mocy chłodniczej 3 MW do 5 MW. Ograniczone możliwości wentylacyjne kopalni wymuszają odprowadzenie ciepła skraplania na powierzchnię. Zaproponowane rozwiązania zapewniają wykorzystywanie podziemnych agregatów chłodniczych.

EN

Air-conditioning systems with 1200 - 3000 kW of cooling power with underground chillers are called group air-conditioning. Condensed heat is released to mine air in these systems. Variants of development of air-conditioning from 3 MW to 5 MW of cooling power were presented. Limited ventilation conditions in a mine force condensed heat to pass to the air on surface. Proposed solutions are based on usage of existing system.

11

Nierównomierność podgrzewania powietrza w szybach wdechowych i jej wpływ na zaburzenia kierunków przepływu

80%

Szlązak N. , Borowski M. , Kloc L. , Obracaj D.

|

tom R. 24, z. 4

259-269

PL

Podczas przepływu powietrza w szybach wdechowych generowana jest depresja cieplna, która w okresach zimowych oddziaływuje przeciwnie do kierunku działania depresji mechanicznej wentylatorów głównych. Wymagane przepisami górniczymi podgrzewanie powietrza wlotowego potęguje działanie depresji cieplnej, co powoduje zmniejszenie ilości powietrza sprowadzanego do kopalni. Jednocześnie nierównomierność podgrzewania powietrza w kilku szybach wdechowych przyczynia się do zaburzeń przepływu powietrza w wyrobiskach łączących podszybia szybów wdechowych. Przedstawiono wpływ nierównomierności ogrzewania powietrza na stabilność prądów powietrza na przykładzie komputerowego odwzorowania dwóch rzeczywistych sieci wentylacyjnych. Tym samym wskazano na możliwość obliczania krytycznych wartości depresji cieplnych oraz parametrów nagrzewnic powietrza przy użyciu programu komputerowego symulującego rozpływ powietrza w kopalni.

EN

During the air flow in downcast shafts heat depression is being generated which, in wintertime, acts oppositely to the direction of mechanical depression of main fans. Heating of inlet air, demanded by mining laws, enhances heat depression thus resulting in the decrease of the amount of air imported to the mine. At the same time, inequality of air heating in several downcast shafts results in the disturbance of air flow in excavations joining pit bottoms of downcast shafts. The effect of inequality of air heating on the stability of air currents were presented an the example of computer simulation of two existing fan networks. Thus, the possibility of calculation of critical values of heat depression as well as of parameters of air heater with the use of computer software simulating distribution of air in the mine, was given.

12

Optymalny dobór parametrów wentylacji lutniowej dla wyrobisk korytarzowych przy wykorzystaniu programu komputerowego AGHWEN

80%

Szlązak N. , Obracaj D. , Borowski M.

|

tom R. 25, z. 3

137-148

PL

W pracy przedstawiono sposób doboru parametrów wentylacji lutniowej dla wyrobisk ślepych za pomocą programu AGHWEN. Na podstawie algorytmu programu przedstawiono zależności matematyczne umożliwiające określenie współpracy wentylatora lutniowego z lutniociągiem. Dla ułatwienia obliczeń parametrów wentylacji i doboru wentylatorów lutniowych zaproponowano sposób aproksymacji charakterystyk wentylatorów wielomianem drugiego stopnia, co może ułatwić obliczenia, szczególnie przy użyciu mikrokomputerów. Aproksymacja charakterystyk została wykorzystana w programie komputerowym AGHWEN.

EN

In the article with the help of the AGHWEN program the method of selection of the air separate ventilation parameters for the blind headings has been presented. By means of the algorithm of the program mathematical relations have been shown, which make it possible to determine the mating of the pipe ventilator with the air pipe duct. In order to facilitate the calculations of the ventilation parameters and selection of the pipe ventilators the authors have suggested a way of approximation of the characteristics of the ventilators by means of a polynomial of 2nd degree which can simplify the calculations particularly in case the micro-computers are used. The approximation of the characteristics has been used in the AGHWEN computer program.

13

Procesy wymiany ciepła i wilgoci w wyrobiskach kopalni soli

80%

Szlązak N. , Obracaj D. , Borowski M.

|

tom R. 24, z. 2

93-103

PL

Zmiany wilgotności i temperatury powietrza wywołują procesy na powierzchni odsłoniętych ociosów solnych w kopalni soli. Dochodzi do wymiany ciepła i wilgoci pomiędzy higroskopijną solą a przepływającym wyrobiskami podziemnymi powietrzem. Procesy te wynikają z okresowości zmian parametrów powietrza atmosferycznego, a ich intensywność maleje wraz z długością drogi przepływu powietrza w kopalni. W przypadku czynnej kopalni soli procesy te są uciążliwe, jednak nie powodują wzrostu zagrożenia w miejscach pracy. Natomiast w przypadku zabytkowej kopalni soli wymiana ciepła i wilgotności wpływa niekorzystnie na stan eksponatów muzealnych. W artykule przedstawiono wyniki badań prowadzonych w kopalniach soli "Kłodawa" i "Wieliczka".

EN

Changes of humidity and temperature of air effect in processes on exposed surfaces of salt side walls in salt mines. Heat and humidity exchange occur between hygroscopic salt and air flowing through underground excavations. Such processes result from the periodic changes of parameters of atmospheric air and their intensity decreases with the length of air flow path in the mine. In the case of active salt mine such processes are noxious, although they do not result in the increase of hazard at work sites. However, in the case of ancient historical salt mine, exchange of heat and humidity affects disadvantageously on the state of museum exhibits. Results of investigations conducted in slat mines Kłodawa and Wieliczka are given in the paper.

14

Warunki klimatyczne w wyrobiskach ścianowych przy miejscowym i rozłożonym schładzaniu powietrza

80%

Szlązak N. , Obracaj D. , Borowski M.

|

1999

|

tom R. 23, z. 4

253-262

PL

W artykule przedstawiono analizę wpływu lokalizacji chłodnic na rozkład temperatury powietrza w ścianie. Na podstawie badań kopalnianych określono zalety i wady wynikające z różnej lokalizacji chłodnic powietrza. Przeprowadzone badania umożliwiły dokonanie bilansu wymiany ciepła w ścianach przy różnej lokalizacji chłodnic i różnym sposobie przewietrzania i lokalizacji odstawy. Przedstawiono korzyści klimatyczne stosowania rozłożonego schładzania powietrza wzdłuż ściany.

EN

In the paper, analysis of the effect of coolers location on the distribution of temperature of air in the wall was given. On the ground of mining investigations, advantages and disadvantages resulting from various location of air coolers, were determined. The conducted investigations allowed to make a balance of heat exchange in walls at various location of coolers and at various system of ventilation and location of haulage. The climatic advantages of application of air cooling distributed along the wall were presented.

15

Wykorzystanie ciepła odpadowego w skojarzonym układzie energetyczno-chłodniczym

80%

Szlązak N. , Szlązak J. , Obracaj D. , Borowski M.

|

tom R. 25, z. 2

121-128

PL

W artykule przedstawiono skojarzony układ energetyczno-chłodniczy na przykładzie klimatyzacji centralnej KWK "Pniówek". Wskazano na zalety stosowania chłodziarek absorpcyjnych w systemie chłodniczym przy możliwości wykorzystania ciepła odpadowego z innych procesów. Omówiono etap wyboru i projektowania klimatyzacji centralnej w kopalni "Pniówek". Zaprezentowano sposób wytwarzania energii elektrycznej z metanu pozyskiwanego w kopalni oraz sposób wykorzystania ciepła powstającego podczas tego procesu w systemie klimatyzacyjnym kopalni "Pniówek. Przedstawiono zalety skonstruowanego układu energetyczno-chłodniczego oraz koszty eksploatacji tego układu w ogólnych kosztach wydobycia węgla kamiennego. Wskazano również na aspekt ekologiczny utworzonego systemu energetyczno-chłodniczego.

EN

In the paper the associated energy-cooling system has been presented and illustrated by a central air-conditioning in the "Pniówek" coal mine. Advantages of the use of absorption chillers in the cooling system with possible waste heat utilization have been shown. The selection and design stage of the central air-conditioning in the "Pniówek" mine has been discussed. The way of electric energy generation out of methane obtained from the mine as well as the way of utilization of the heat generated during this process in the air-conditioning system of the "Pniówek" mine have been discussed. Advantages of the constructed energy-cooling system and operating costs of this system in general costs of the coal output have also been shown. Ecological aspect of created energy-cooling system has been indicated.

16

Możliwości wykorzystania głównej stacji trójwentylatorowej w celu optymalizacji przewietrzania kopalni metanowej

80%

Szlązak N. , Obracaj D. , Borowski M.

|

1999

|

tom R. 23, z. 4

263-273

PL

Koszty procesu wentylacji kopalń związane są przede wszystkim z ilością sprowadzanego do kopalni powietrza. Koncentracja wydobycia oraz zmienny poziom zagrożeń naturalnych w różnych rejonach wentylacyjnych powodują, iż zapotrzebowanie powietrza w kopalni metanowej jest również zmienne. W celu ekonomiczności oraz racjonalizacji przewietrzania stosuje się płynne sterowanie pracą wentylatorów głównych. W artykule zwrócono uwagę na celowość bieżącego prognozowania przez inżyniera wentylacji wymaganej ilości powietrza w kopalni metanowej oraz na konieczność prowadzenia obliczeń rozpływu powietrza w sieci wentylacyjnej w aspekcie sterowania wentylacją. Na przykładzie KWK Pniówek [4] zwrócono uwagę na możliwość sterowania procesem wentylacji w kopalni metanowej poprzez wykorzystanie istniejących, trójwentylatorowych stacji wentylatorów głównych. Podano tok postępowania oraz niezbędny zakres przeprowadzenia analizy bezpieczeństwa sieci wentylacyjnej przy określaniu możliwości wyłączenia wentylatora w kopalni metanowej.

EN

Costs of the mines ventilation process are mainly due to the amount of air introduced to the pit. Concentration of output and varying level of natural hazards in various ventilation regions result in variable air demand in methane mine. In order to improve ventilation and to make it more economical, fluid steering of main fans operation is applied. In the paper, attention was paid to the expediency of current forecasting by ventilation engineer of the demanded amount of air in methane mine and to the necessity of calculation of air diffusion in fan network, in aspect of ventilation steering. It was pointed, on the example of Coal Mine Pniowek [4], that there is a possibility of ventilation process steering in methane mine by utilization of existing, tri-fan stations of main fans. Suitable procedure was given together with necessary range of fan network safety analysis to be conducted, with determination of possibility of fan switching off in the methane mine.

17

Możliwości oceny zagrożenia metanowego w ścianach w oparciu o wcześniej prowadzoną eksploatację

80%

Szlązak N. , Borowski M. , Kloc L. , Obracaj D.

|

tom R. 24, z. 4

271-279

PL

Wzrost koncentracji wydobycia przyczynia się do zwiększenia poziomu zagrożeń naturalnych, co jest widoczne w kopalniach, gdzie współwystępują zagrożenia naturalne. W złożonej strukturze kopalń szczególne znaczenie mają jednocześnie występujące i oddziaływujące na siebie zagrożenia metanowe, pożarowe, temperaturowe czy tąpaniowe. W takich warunkach prowadzi eksploatację kopalnia Halemba, gdzie blisko 80% wydobycia pochodzi z pokładów metanowych. W artykule przedstawiono warunki bezpiecznej eksploatacji w zamykających ścianach 7 i 8 w partii H w pokładzie 506, przy występowaniu wysokiego zagrożenia metanowego oraz z uwzględnieniem zagrożenia pożarowego i tąpaniami. Artykuł zawiera ocenę istniejącego zagrożenia metanowego oraz wyniki wydzielania metanu na podstawie wcześniej prowadzonej eksploatacji. Zamieszczono również w niej w celu porównania przewidywane wydzielania metanu do wyrobiska metodą KD Barbara.

EN

Increase of the output concentration effects in increase of natural hazards level as is evident in the mines where natural hazards coexist. In the complex structure of mines, simultaneously occurring and affecting each other methane, fire, temperature and bounce hazards are of particular significance. Exploitation at Halemba mine, where almost 80% of production comes from the methane beds, is conducted under such conditions. In the paper, conditions of safe exploitation of closing longwalls 7 and 8 of batch H bed 506 under high methane hazard are presented, taking into account also fire and bounce hazards. The paper presents evaluation of the existing methane hazard as well as the results of methane emission based on the previously conducted exploitation. Furthermore, predicted methane emission to the excavation with the method of KD Barbara was also given in the paper in order to make comparisons.

18

Warunki mikroklimatu w podziemnych obiektach zabytkowych kopalni soli

80%

Szlązak N. , Obracaj D. , Borowski M.

|

tom R. 30, z. 4

121-130

PL

Stan zachowania solnych eksponatów w postaci rzeźb solnych, reliefów, czy kryształów solnych zależy od parametrów powietrza w miejscu ich przechowywania. W obiektach podziemnych eksponaty te występują w środowisku powietrza wentylacyjnego, sprowadzanego z powierzchni, którego parametry termodynamiczne ulegają zmianie w ciągu roku. W artykule omówiono procesy wymiany ciepła i wilgoci, jakie zachodzą pomiędzy solą kamienną a powietrzem. Określono wartości parametrów powietrza, przy których zachodzić będą zjawiska szkodliwe dla rzeźb i kryształów solnych. Przedstawiono możliwości zabezpieczenia szczególnie cennych kryształów solnych w wyrobiskach podziemnych.

EN

The conditions in which salt exhibits are preserved in the form of salt sculptures, reliefs or salt crystals depend on the parameters of air in the place where they are kept. In the case of underground objects, these exhibits are kept in ventilation air whose thermodynamic parameters change during the year. This paper presents the processes of heat and moisture exchange between rock salt and air. The values of air parameters for which harmful phenomena to sculptures and salt crystals are determined. The possibilities of preserving especially valuable salt crystals in underground excavations are also presented.

19

Free-cooling in central air-conditioning systems of underground mines

80%

Szlązak N. , Obracaj D. , Borowski M.

|

tom T. 4, z. 3

123-133

EN

Using free-cooling in refrigeration systems for air-conditioning of underground mines is presented in this article. The effectiveness and possibility of using different free-cooling systems for central air-conditioning in underground mines are characterized. The principle of using free-cooling in such systems is also discussed in detail. The effectiveness of air-conditioning systems is emphasized as well. The examples of using free-cooling in three central air-conditioning systems of underground mines are also presented.

PL

W artykule przedstawiono wykorzystanie swobodnego chłodzenia (free-cooling) w układach chłodniczych budowanych na potrzeby klimatyzacji kopalń. Scharakteryzowano efektywność i możliwość wykorzystania różnych układów free-coolingu w klimatyzacji scentralizowanej kopalń podziemnych. Omówiono sposoby free-coolingu w takich układach. Zwrócono uwagę na efektywność klimatyzacji z free-coolingiem. Przedstawiono przykłady odzysku ciepła w trzech układach klimatyzacji centralnej kopalń podziemnych.

20

Methods for controlling temperature hazard in Polish coal mines

80%

Szlęzak N. , Obracaj D. , Borowski M.

|

tom Vol. 53, no 4

497-510

EN

Polish underground coal mining is facing more and more difficult climatic conditions at work places every year. In the nearest future these conditions may be expected to get even worse as mining is started at deeper levels and is even more concentrated. This article discusses present climatic conditions in Polish coal mines. The sources of heat load and ways of heat transfer into excavations are discussed. The methods for improving thermal conditions are characterized as well as their ineffectiveness in mines with a great temperature hazard. The methods of air conditioning in underground mines are characterized. The examples of refrigeration and air conditioning systems in Polish mines are presented. Advantages and disadvantages of these systems in Polish mining conditions are given. The directions in which airconditioning may head towards are determined on the basis of air conditioning systems that are being implemented at the moment.

PL

Górnictwo podziemne w Polsce z roku na rok boryka się z coraz trudniejszymi warunkami klimatycznymi na stanowiskach pracy. W najbliższej przyszłości należy się liczyć z dalszym pogarszaniem tych warunków w wyniku schodzenia z eksploatacją na głębsze poziomy oraz w wyniku zwiększania koncentracji wydobycia. W artykule przedstawiono aktualny stan zagrożenia klimatycznego w polskich kopalniach. Omówiono źródła i sposoby dopływu strumienia ciepła do wyrobisk górniczych. Scharakteryzowano stosowane obecnie metody poprawy warunków pracy w kopalniach o dużym zagrożeniu temperaturowym. Przedstawiono przykłady systemów klimatyzacji w polskich kopalniach oraz ich wady i zalety. Na przykładzie aktualnie wdrażanych systemach klimatyzacji w polskich kopalniach określono kierunki rozwoju klimatyzacji.