Wyniki wyszukiwania - Biblioteka Nauki

1

Las: landscape analysis and surveys. Propozycja meta-projektu badawczo-dydaktycznego

100%

Kołodziejczyk P.

|

tom Nr 1

113--117

PL

Multi-dyscyplinarne badania krajobrazowe dają niepowtarzalną okazję do śledzenia zmian środowiskowych oraz kulturowych i przybliżają nas do zrozumienia drogi jaką przebył człowiek na przestrzeni tysięcy lat swojego funkcjonowania na powierzchni Ziemi. W krajobrazie zawsze bowiem widoczna jest jego kulturowa „wielowarstwowość”, która czyni z niego rodzaj palimpsestu. Ponieważ analizy obejmujące w swej istocie szereg aspektów krajobrazu i perspektyw badawczych stają się coraz bardziej popularne, proponujemy zainicjowanie interdyscyplinarnego projektu skupiającego fachowców i wiedzę różnych dyscyplin naukowych, pozwalającego na zintegrowanie ich wysiłków i dzielenie się informacjami na temat roli krajobrazu w życiu człowieka oraz metod jego badań i ochrony.

EN

Multidisciplinary landscape studies create a unique opportunity to trace cultural and environmental transformations and move us closer to understanding the distance that humanity have covered for the hundreds thousands years of its development. This is because the cultural “multi-layer structure” is an inherent feature of landscape, making it a kind of a palimpsest. During last years analysis dealing with many aspects of the landscape and its research perspectives are becoming more and more popular, we would like r to initiate an interdisciplinary project which will bring together efforts of experts and knowledge of various disciplines, and will allow us to integrate and share results of their analysis on the role of landscape in human life as well as will develop methods of its research and protection.

2

Naturalne i antropogeniczne zagrożenia dla zabytków architektury nabatejskiej na terenie Petry i w południowej Jordanii

100%

Kołodziejczyk P.

|

tom Nr 36

61--72

PL

Architektura nabatejska od setek lat budzi zachwyt i przyciąga turystów z całego świata. Skalne grobowce i kamienne świątynie Petry, a także wiele innych miejsc na terenie południowej Jordanii, gdzie znajdują się budowle z okresu funkcjonowania na tym terenie państwa nabatejskiego, nieustannie poddawanych jest niesprzyjającemu działaniu warunków atmosferycznych. Także działalność człowieka często powoduje powstawanie zagrożeń dla bezcennych obiektów. Od wielu lat władze Jordanii wraz z międzynarodowym gronem badaczy i konserwatorów próbują przeciwdziałać postępującym procesom naturalnym i wywoływanym przez człowieka. Paleta zagrożeń i niekorzystnych dla tego typu architektury czynników jest tak szeroka, że wymaga nie tylko sporych nakładów finansowych, ale także szeroko zakrojonych badań i analiz fachowców różnych specjalności.

EN

For hundreds of years Nabataean architecture has aroused admiration and attracted tourists from all over the world. Rock tombs and stone temples in Petra, as well as many other sites in the lands of southern Jordan with buildings dating back to the times when the Nabataean state existed here, are constantly exposed to unfavourable weather conditions. Also human activity frequently poses threats to the invaluable objects. For many years, the Jordan government with the international group of scientists and conservators have been trying to counteract the ongoing processes of natural degradation, as well as those caused by man. The range of threats and factors detrimental for that type of architecture is so wide that it requires not only considerable financial outlays, but also large-scale research and analyses carried out by various specialists.

3

Zabytki i dziedzictwo Bliskiego Wschodu. Wartość i problemy ochrony

100%

Kołodziejczyk P.

|

tom Nr 55

86--95

PL

Artykuł porusza problem złożonego i trudnego do ochrony dziedzictwa Bliskiego Wchodu. Obszar ten był kluczowy dla rozwoju ludzkości i odgrywał przez wieki znaczącą rolę. Tu rozwijały się wielkie starożytne cywilizacje i pojawiło się wiele zjawisk i wynalazków, które odmieniły losy człowieka. Jednocześnie region ten jest i był pełen sprzeczności i konfliktów, wpływających destrukcyjnie także na substancję zabytkową. Pojawia się zatem pytanie o działania ochronne i konserwatorskie na tym terenie i rolę międzynarodowego środowiska w ratowaniu dziedzictwa Bliskiego Wschodu, które jest zarazem dziedzictwem całej ludzkości.

EN

The article discusses the problem of a complex heritage of the Middle East which is very difficult to protect. This area was for many centuries crucial for the development of mankind and in many periods has been taking a significant role. Middle East was the arena on which great ancient civilizations developed and a lot of phenomena and inventions appeared. Many of them changed the fate of man. At the same time, the region is and was in the past full of contradictions and conflicts, also destructively affecting its historical substance. Therefore, there is still present the question about heritage protection and conservation activities in this area and the role of the international groups of professionals in saving the heritage of the Middle East, which is also without doubts the heritage of all humanity.

4

Zastępcze układy przewietrzania w pokładach metanowych zagrożonych tąpaniami

63%

Badura H. , Kołodziejczyk P.

|

tom nr 12

20-29

PL

W artykule przedstawiono możliwości wystąpienia zwiększonego zagrożenia metanowego w warunkach prowadzenia ścian w pokładach zagrożonych tąpaniami. Omówiono również wybrane układy przewietrzania systemów ścianowych podłużnych stosowanych w warunkach zagrożenia metanowego. Wskazano na możliwości i zakres stosowania zastępczych układów przewietrzania w celu ograniczenia stref niedostatecznie przewietrzanych, jakie mogą wystąpić na skutek tąpnięcia.

EN

In this article presented arepossibilities of occurrence of an increasedlevel of methane hazard in the mining conditions resulting from running longwall faces in seams characterized by rock burst hazard. Also discussedare selected ventilation systems serving the longitudinal longwall systems applied in the conditions of methane hazard. Indicated are the possibilities and scope of application of the supplementary ventilation systems to limit the insufficiently ventilated zones that may appear as a results of a rock burst.

5

Krajobraz najstarszych dzielnic Kairu (Egipt ). Ochrona ich wartości kulturowej i współczesne zagrożenia

63%

Białobrzecka D. , Kołodziejczyk P.

|

tom Nr 1 (2)

25--42

PL

Historia Kairu to historia Egiptu. Od czasów przedfaraońskich do dziś miejsce to było areną ważnych wydarzeń politycznych, gospodarczych, religijnych i społecznych. Jak w soczewce skupiają się tutaj wszystkie etapy rozwoju Egiptu i zmiany, które zachodziły w nim przez tysiąclecia. Najbardziej widoczna jest oczywiście kultura islamska, szczególnie czytelna w niezwykłych zabytkowych budowlach okresu średniowiecza. Do najważniejszych dzielnic należy tzw. Stary (Historyczny) Kair będący od dziesięcioleci polem pracy konserwatorów i badaczy. Jednocześnie rozwój miasta – szczególnie demograficzny – widoczny we wszechobecnych budowach i remontach stwarza wielkie zagrożenie dla zabytków oraz samego krajobrazu miasta naznaczonego zarówno historią, jak i duchem historycznego i współczesnego orientu.

EN

The history of Cairo is the history of Egypt. From the days of prePharaonic times till the present day this place was the arena of important political, economic, religious and social events. It focuses like a lens all stages of Egypt’s development and the changes that took place in it for millennia. Today the most visible is obviously Islamic culture, particularly evident in the unusual historic buildings of the medieval period. The most important areas so called Historical Cairo Quater, became since decades a huge working area for conservators and researchers. In the same time a development of the city – particularly demographic – visible in the ubiquitous construction sites and repairs became a great threat to the monuments and the landscape of the city itself. The landscape crucially marked by both history and spirit of the Orient.

6

Instrumenty kształtowania mobilności w logistyce miasta

63%

Kołodziejczyk P. , Szołtysek J.

|

tom nr 5

14-18

PL

Specyfika przedmiotu logistyki miejskiej, będąca głównie konsekwencją jej wybitnie socjalnego charakteru, skłania do poszukiwania sposobów realizowania jej założeń nieznanych klasycznej logistyce biznesowej. Autorzy, poszukując inspiracji w dorobku dyscyplin dalekich nauce o zarządzaniu (jednak pozwalających na lepsze zrozumienie natury zachowań społecznych) proponują szereg przykładowych instrumentów w odniesieniu do poszczególnych funkcji municypalnych. Omówiony został także schemat postępowania prowadzącego do wyboru właściwego instrumentu kształtowania zachowań użytkowników miasta. Głównym przesłaniem artykułu jest zachęcenie przedstawicieli różnorodnych dziedzin do zainteresowania problematyką logistyki miejskiej i współtworzenia skutecznego instrumentarium kształtowania zachowań z jej zakresu pro publico bono.

EN

Specificity of city logistics domain, which is mainly a consequence of its prominently social character, inclines towards searching for new methods of achieving its goals, unknown to classical business logistics. Authors, while looking for inspiration in miscellaneous disciplines far from management (but allowing to better understand nature of social behaviours), suggest range of exemplary behaviuor affecting instruments with reference to municipal functions. Also a scheme of procedure leading to choice of a proper instrument has been discussed. The main purpose of the article is to encourage representatives of different scientific disciplines to pay attention to problems of city logistics and to take a part in creating a proper set of city users behaviour affecting instruments.

7

Numeryczna ocena zachowania się pokładu węgla o niskich parametrach wytrzymałościowych w otoczeniu otworu małośrednicowych

63%

Kołodziejczyk P. , Wesołowski M.

|

tom T. 65, nr 1-2

12-15

PL

W artykule przedstawiono wyniki modelowania numerycznego dotyczące zachowania się węgla w pokładzie w trakcie wiercenia otworu małośrednicowego. Analizowano możliwości zakleszczania się żerdzi wiertniczej w pokładach węglowych o niskich parametrach wytrzymałościowych. Jak wykazały przeprowadzone obliczenia numeryczne, istnieje możliwość oceny zmian obciążeń żerdzi wiertniczej powstałych w pokładzie węgla, w trakcie wykonywania wierceń małośrednicowych. Potwierdzają to zmiany strukturalne węgla w ociosach otworu oraz widoczne zaciskanie rdzenia wiertła w górnej i dolnej części otworu. Modelowanie numeryczne prowadzono w oparciu o pakiet programowy Flac3D.

EN

Results of numerical modelling referring to the behaviour of coal in a seam in course of a small diameter opening drilling. Possibilities of boring rod jam in coal seams of low strength parameters are analyzed. Numerical calculations show evaluation possibility of boring rod load changes occurring in a coal seam during small diameter drilling execution. It is confirmed by the structural changes in the opening walls as well as visible jam of the drill core in the upper and lower opening parts. Numerical modelling has been performed basing on the program packet Flac3D.

8

Sieci bezprzewodowe w kopalniach podziemnych – właściwości, ograniczenia, możliwości wykorzystania

63%

Kołodziejczyk P. , Miśkiewicz K.

|

2013

|

tom R. 64, nr 5

296--302

PL

Technologie z zakresu łączności bezprzewodowej są coraz częściej stosowane w systemach teleinformatycznych oraz systemach automatyki przemysłu wydobywczego. W artykule została poruszona tematyka właściwości, ograniczeń oraz możliwości zastosowania bezprzewodowych sieci teleinformatycznych w kopalniach podziemnych, ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania sieci wykonanych zgodnie ze standardem IEEE 802.11 (sieci Wi-Fi).

EN

Technologies in the field of wireless communications are increasingly being used in ICT systems and automation systems of extractive industries. The article dealt with the issues of properties, constraints and opportunities for the application of wireless telecommunication networks in underground mines, with particular emphasis on the use of networks made in accordance with the IEEE 802.11 standard (Wi-Fi networks).

9

Analiza stanu bezpieczeństwa na polskich drogach

51%

Łukasik Z. , Kuśmińska-Fijałkowska A. , Kołodziejczyk P.

|

2016

|

tom R. 17, nr 10

78--84

PL

W artykule zaprezentowano problem bezpieczeństwa na polskich drogach na podstawie analizy okresu 2005-2015. Opisano wybrane zagadnienia ilustrujące sytuację na drogach, które w sposób szczególny wpływają na poziom bezpieczeństwa uczestników ruchu, m.in liczebność występowania wypadków drogowych, przyczyny ich powstawania, skutki oraz grupy sprawców zdarzeń. Zaprezentowane w artykule wnioski pozwalają przybliżyć i zobrazować genezę tego zjawiska.

EN

In the following article the problem of the safety on Polish roads based on analysis of the years 2005-2015 was presented. Selected issues exemplifying the situation on roads which in a distinctive way influence the safety of road users, e.g. the amount of occurring road accidents, their causes as well as results and the groups of perpetrators, were described. Conclusions presented in the article allow to bring closer and illustrate the genesis of this phenomenon.

10

Charakterystyka i wykorzystanie produktów przemiału ziarna żyta o zwiększonej zawartości wybranych składników prozdrowotnych do produkcji ekstrudatów

51%

Jasińska I. , Kołodziejczyk P. , Michniewicz J.

|

tom T. 14, nr 1

16-22

PL

Z międzyproduktów przemysłowego przemiału ziarna żyta wyodrębniono produkt o podwyższonej zawartości pentozanów i beta-glukanów oraz fitoestrogenów w porównaniu do ilości tych składników w mące handlowej. Otrzymany surowiec poddano fermentacji mlekowej, a następnie ekstruzji dwiema metodami. Uzyskano ekstrudaty żytnie o dobrych właściwościach fizykochemicznych i akceptowanych przez konsumenta cechach sensorycznych oraz zdecydowanie wyższej zawartości frakcji pentozanów rozpuszczalnych w wodzie i fitoestrogenów (secoisolariciresinolu i matairesinolu) niż w handlowej mące żytniej.

EN

The aim of this study was to obtain new extruded products from rye flour containing considerably higher amount of some healthy compounds than commercial flour. Enriched rye flour (WMŻ) was selected from rye milling passage. WMŻ contained about two times higher amount of pentosans and beta-glucans and 4 times phytoestrogens in comparison with commercial rye flour. Extrudates with good physical properties and sensory acceptability were obtained after lactic acid fermentation and double extrusion process. Extrusion and fermentation caused almost two times increased of soluble pentosans. The amount of phytoestrogens - secoisolariciresinol and matairesinol in extrudates was lower about 20-40% compared to WMŻ, but still considerably higher than in commercial rye flour. Fermentation improved both crispness and expansion ratio of extrudates. Results obtained in this study shows that WMŻ might be used as a raw material for production of extruded functional food.

11

Fruktany zbóż - funkcjonalne składniki żywności

51%

Jasińska I. , Kuligowski M. J. , Kołodziejczyk P. , Michniewicz J.

|

tom T. 66, nr 12

21-23

PL

Fruktany są funkcjonalnymi składnikami żywności zaliczanymi do błonnika pokarmowego. Związki te wykazują wiele właściwości prozdrowotnych, a ze względu na posiadane cechy technologiczne, są szeroko wykorzystywane w przemyśle spożywczym jako dodatki do żywności. Jednym z najczęściej stosowanych fruktanów jest obecnie inulina. W artykule skupiono się na stosunkowo mało popularnym i niedocenianym źródle fruktanów, jakim są zboża, a zwłaszcza ziarno żyta. Fruktany zbóż kształtują wiele cech technologicznych w procesie produkcji chleba, wpływają m.in. na wydajność ciasta i trwałość pieczywa. Jako substancje wykazujące cechy prebiotyków są natomiast niezwykle cenne z żywieniowego punktu widzenia - stymulując wzrost i aktywność bakterii probiotycznych w jelicie grubym.

EN

Fructans are functional food components which belong to dietary fiber. Health-promoting and technological properties of fructans make them very popular food additives. Currently, inulin is one of the most popular fructans. However, in this paper we have focused on less popular and underestimated source of fructans, which are cereals, especially rye. Cereal fructans affect many technological properties in bread manufacture; they influence dough yield and bread shelf life. As a prebiotics, fructans are extremely valuable from nutritional point of view, since they stimulate growth and activity of bifidobacteria in the colon.

12

Transport intermodalny alternatywnym rozwiązaniem dla zachowania równowagi ekologicznej

51%

Łukasik Z. , Kuśmińska-Fijałkowska A. , Kołodziejczyk P.

|

tom R. 18, nr 3

45--50

PL

W artykule autorzy zaprezentowali zagadnienia transportu intermodalnego w aspekcie bezpieczeństwa ekologicznego. Przedstawiono charakterystykę gałęzi transportu stanowiących elementy struktury systemu transportu intermodalnego. Omówiono czynniki odpowiedzialne za procesy degradacji środowiska naturalnego generowane w wyniku działalności transportowej. Przedstawiono również przemieszczanie ładunków w Polsce, realizowane w ramach transportu intermodalnego.

EN

In the article the authors presented the issues of intermodal transport in the aspect of ecological safety. The profile of branches of transport witch create the structure of intermodal transport’s system was presented. The factors responsible for processes of environmental degradation were discussed. The movement of cargo in Poland fulfilled as a part of intermodal transport was also portrayed.

13

Evaluation of the Diversity of Training Quality Conducted as Part of General Training and on-the-Job Training – Case Study

51%

Korban Z. , Kołodziejczyk P. , Rabasová M.

|

tom Vol. 1, Iss. 1

683--688

EN

The level of occupational health and safety is one of the determinants of the company's efficiency. The article assessed the quality of general initial training (general training) and initial training at the workplace (on-the-job training) carried out in selected business entities related to the hard coal mining industry. Problem included in the above trainings were interpreted as a criterion function within a multi-criteria analysis based on the Analytic Hierarchy Process (AHP) method. Application of the AHP method allowed to perform a diagnostic (comparative) assessment of objects (business entities), both objects and accepted assessment criteria were compared in pairs with each other (the evaluator's preferences (subjectivity of assessments) are treated in the Analytic Hierarchy Process as a natural phenomenon).

14

Ślady Wielkiej Wojny w Karpatach. Badania i dokumentacja elementów umocnień w rejonie Jaślisk i Moszczańca w latach 2015–2016

51%

Kołodziejczyk P. , Czarnowicz M. , Ochał-Czarnowicz A.

|

tom Nr 46

110--118

PL

Polsko-słowackie pogranicze w rejonie Podkarpacia usiane jest licznymi i widocznymi w krajobrazie pozostałościami po walkach, jakie toczyły się tu w latach 1914–1915. W rejonie miejscowości Jaśliska i Moszczaniec znajdują się setki niszczejących obiektów militarnych będących elementami umocnień zbudowanych przez armię austro-węgierską. Ich lokalizacja do niedawna była białą kartą na naukowej i konserwatorskiej mapie regionu. Od 2015 roku trwają prace w ramach projektu „Karpackie epizody Wielkiej Wojny”, którego celem jest zdokumentowanie i zbadanie ziemianek, okopów, cmentarzy, magazynów i wielu innych konstrukcji powojskowych zlokalizowanych w tym rejonie, oraz przywrócenie pamięci o tragicznych i krwawych wydarzeniach pierwszego etapu Wielkiej Wojny, których ślady skrywają podkarpackie lasy. W ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy udało się nie tylko zlokalizować i zdokumentować dziesiątki obiektów, ale także odnaleźć pierwsze dokumenty przekazujące wiedzę o ich funkcjach i historii.

EN

The Polish-Slovakian borderlands in the Podkarpacie region abound in numerous relics, visible in the landscape, remaining after fights that took place here in the years 1914–1915. In the vicinity of Jaśliska and Moszczaniec there are hundreds of deteriorating military objects which were elements of fortifications built by the Austro-Hungarian army. Until recently, their location and contents used to be an uncharted territory on the scientific and conservation map of the region. Since 2015, work has been conducted for the project entitled “Carpathian episodes of the Great War” the aim of which is documentation and research of dugouts, trenches, cemeteries, magazines and many other post-military constructions located within the region, as well as restoring the memory of tragic and bloody events of the first stage of the Great War whose traces remain hidden in the woods of Podkarpacie. During the last several months it was possible not only to locate and document tens of objects, but also find first documents containing knowledge about their functions and history.

15

Rynek surowców energetycznych i energii Unii Europejskiej

51%

Riesgo Fernandez P. , Kołodziejczyk P. , Chmiela A. , Pukowiec D.

|

tom z. 250

113-123

PL

Największym światowym importerem węgla jest 15 krajów Unii Europejskiej, które importują ok. 30% węgla na rynku światowym. Przystąpienie Polski do UE może być szansą dla polskiego górnictwa węglowego. W artykule przedstawiono studium aktualnej sytuacji na rynku pozyskania energii z różnych źródeł oraz prognozy krótko- i długoterminowe.

EN

15 countries of European Union are the largest world importers of carbon, they import 30% of carbon on world market import. Accession of Poland to EU can be chance for Polish coal mining. In article we study the current situation on market of receiving energy from different sources and the prognoses short and long

16

Problem wtórnych deformacji powierzchni terenu i wstrząsów górotworu spowodowanych procesem likwidacji kopalń przez ich zatapianie

51%

Kołodziejczyk P. , Musioł S. , Wesołowski M.

|

2008

|

tom z. 286

117-125

PL

Przedstawiony artykuł stanowi wprowadzenie do dyskusji nad mało do tej pory rozpoznanym w Polsce związkiem zachodzącym pomiędzy likwidacją kopalń przez ich zatapianie, a więc zmianą stosunków wodnych w górotworze naruszonym eksploatacją górniczą a możliwością inicjacji zjawisk dynamicznych w postaci pionowych ruchów wypiętrzających górotworu i aktywności sejsmicznej w postaci wysokoenergetycznych wstrząsów. Wskazano w nim prawdopodobne przyczyny występowania tych zjawisk oraz nakreślono kierunki koniecznych badań.

EN

This article introduce into discussion about problem that is almost unknown in Poland with is connection between drowning of liquidated coal mines (so changing the water relations in rock mass broken by mining exploitation) and possibility of initiating dynamic phenomena such as vertical movement of rock mass and seismic activity such as high-energy tremors. This article show possible reasons of such phenomena and also shows the future way of indispensable researches needed to find solution of such problems.

17

Prognozowanie strat finansowych powodowanych wstrząsami górniczymi w przypadku niepewnej prognozy a/max

51%

Kołodziejczyk P. , Kornowski J. , Plewa F. , Konsek S.

|

2013

|

tom T. 69, nr 8

71--78

PL

Zagadnienie szkód i strat, wyrządzanych w budynkach przez wstrząsy górnicze, jest znane. W literaturze znaleźć można metody umożliwiające ocenę tych szkód: zwykle są to metody dwuetapowe, w których najpierw szacuje się lokalną (w otoczeniu obiektu) intensywność drgań od wstrząsu, a następnie, w etapie drugim, zwykle o charakterze eksperckim i subiektywnym, szacuje się potencjalne szkody od tych drgań (przykładem jest skala MSK-64, którą opisują [4]). Ponieważ szkody „obserwowane” często odbiegają od szkód oczekiwanych, rozwijane są nowe metody oceny tych szkód, np. metoda GSI [5], a także nowe, ulepszone warianty metod znanych. Taki właśnie, ulepszony (dostosowany do cech obiektu i wyposażony w miarę niepewności) wariant znanej metody MSK, dalej zwany Probabilistyczną Metoda Estymacji Strat (PROMEST), jest przedmiotem naszej, z założenia dwuczęściowej, publikacji. W niniejszej, pierwszej części, opisano wybór „relacji tłumienia” oraz metodę oceny strat finansowych, gdy jedynym źródłem niepewności oceny tych strat jest niepewność oceny intensywności drgań (od wstrząsu). W części drugiej cyklu [10] opisano metodę kalibracji charakterystyki obiektu i ocenę strat, gdy źródłem niepewności jest niepewność charakterystyki. Uważamy, że straty finansowe to wielkość, która najbardziej interesuje zarówno poszkodowanego, jak i kopalnię, a ich ocena staje się możliwa po określeniu charakterystyki, która jest funkcją wiążącą straty z intensywnością drgań. Przedstawiono też (bardzo uproszczone) przykłady ilustrujące działanie PROMEST, na zbiorach wstrząsów o energii E>1·10/5 J z kopalni „Rydułtowy Anna”.

EN

The issue of damages and losses in the facilities caused by mining tremors is common knowledge. The literature offers methods of assessment of their adverse effects: they are, usually, two-stage methods where initially the local (in the object’s surroundings) intensity of tremor-related vibrations is estimated and then, in the second stage which is usually of specialist-like and subjective characteristics, potential damages as a result of these vibrations are assessed (MSK-64 scale described by [4] may be an example). Since the damages ‘observed’ often differentiate from the anticipated ones, new methods of assessment of damages are being developed, i.e. GSI method [5] or the new improved variants of old methods. An improved (adopted for the facility characteristics and with uncertainty buffer) variant of the popular MSK method, hereinafter referred to as the Probabilistic Method of Loss Estimation (PROMEST) is the subject of this two-part cycle. This first part of the cycle describes the selection of ‘damping relation’ and the method of financial loss assessment where the only source of uncertainty is the uncertainty of the tremor-related vibration intensity assessment. Alternatively, the second part of the cycle [10] describes a method of calibration of the object’s characteristics and the loss assessment where the only source of uncertainty is the uncertainty of characteristics. In our opinion, the financial loss is a quantity most important for both the victim and the mine, and its assessment is performable after determining the characteristics which is the function binding losses with vibration intensity. Moreover, very simplified examples, illustrating the PROMEST operation on the basis of the sets of tremors of E > 1·105J which occurred in the Rydultowy-Anna mine were presented.

18

Current distribution, abundance and trends of the caspian gull Larus cachinnans in Poland

26%

Przymencki M. , Litwiniak K. , Betleja J. , Neubauer G. , Ledwon M. , Bednarz L. , Szymczak J. , Sidelnik M. , Grochowski P. , Pomorska-Grochowska J. , Kołodziejczyk P. , Pietrasik J. , Stawarczyk J.

|

tom 63

|

nr 1

EN

Caspian Gull Larus cachinnans started to nest in Poland in the early 1980s. Since 1989 this species has started to nest regularly, but no complete survey of breeding population has been done so far. To describe abundance trend, we collected data on numbers and distribution of breeding Caspian Gulls until 2020 from the whole country. The census in 2021 allowed to estimate complete or near-complete breeding population at 5,554 pairs nesting in 44 places in total. Nesting sites held from 1 to 1,924 breeding pairs. About 91% of pairs bred in 9 colonies with more than 100 pairs. There were 21 nesting sites with ≤10 pairs, including 10 single-pair sites. 66% of the sites were located in southern part of the country, but increasingly more pairs started to settle in new places, including central Poland. The average annual population growth rate in 1989–2021 was estimated at 14.8% (95% confidence intervals: 12.3–17.3%); the Caspian Gull is characterized by the strongest increase among all breeding bird species in Poland. We predict that the abundance of Caspian Gulls in Poland will further increase, as many potentially suitable breeding areas are not yet colonized, particularly in the northern and western part of the country. This spectacular increase is also probably linked to multiple factors, including availability of landfills as important foraging places, which may affect high productivity and survival. The case of the Caspian Gull population increase is a good example of large-scale changes in bird populations in the period of Anthropocene in Europe.

FR

Mewa białogłowa Larus cachinnans zaczęła gniazdować w Polsce na początku lat 80. XX w. Od 1989 gatunek ten gniazduje w kraju corocznie, ale jak dotąd nie przeprowadzono kompletnego cenzusu populacji lęgowej. By scharakteryzować trend, zebraliśmy dane dotyczące liczebności i rozmieszczenia lęgowych mew białogłowych do 2020 roku od obserwatorów z całego kraju. W roku 2021 zorganizowaliśmy cenzus, mający na celu najbardziej kompletną ocenę liczebności populacji. W roku 2021 stwierdzono w Polsce gniazdowanie 5554 par w 44 miejscach. W poszczególnych miejscach gniazdowało od 1 do 1924 par. Prawie 91% par było skoncentrowanych w 9 dużych koloniach, liczących >100 par. W 21 miejscach stwierdzono do 10 par, a w 10 z nich gniazdowały tylko pojedyncze pary. 66% miejsc lęgowych było zlokalizowanych w południowej części kraju, ale coraz więcej par zasiedla nowe miejsca, m.in. na Pojezierzu Gnieźnieńskim. Średni roczny przyrost populacji w latach 1989–2021 został oszacowany na 14,8% (95% przedział ufności: 12,3–17,3%). Jest on najsilniejszym wzrostem stwierdzonym wśród wszystkich gniazdujących w Polsce ptaków. Przewidujemy, że liczebność mewy białogłowej w Polsce może nadal rosnąć z uwagi na liczne, nadal niezasiedlone, optymalne dla tego gatunku miejsca lęgowe, szczególnie w północnej i zachodniej części kraju. Ten spektakularny wzrost ma przypuszczalnie swoje źródła także w dostępności do składowisk odpadów komunalnych będących ważnym źródłem pokarmu, co może wpływać na wysoką produktywność gatunku oraz przeżywalność populacji. Wzrost liczebności populacji lęgowej mewy białogłowej jest dobrym przykładem wielkoskalowych zmian w populacjach ptaków w okresie antropocenu w Europie.