This article presents selected issues from the history of Kashubian language orthography to justify the fact that the notation should serve the reader. Ceynowa, the creator of the literary Kashubian language, noticed that written Kashubian eliminates dialect differences and is the best transmitter of knowledge about Kashubia among the Kashubians themselves and in the world. He modelled the alphabet on the Polish one, because it was the closest Slavic language to Kashubians, since they knew it from prayer books. Even today, the identity aspect of a Kashubian-language text stands out, precisely because it is written in Kashubian. The reading of Kashubian needs to be learnt, not only at school, by implementing spelling rules. Spelling exercises (calligraphy, transcription, dictionary-phrase tasks) present a wide range of opportunities for shaping attitudes towards identity. The subject matter of the lessons and the selection of texts, including works of Kashubian literature, are of particular importance and offer a lot of possibilities for showing off. Kashubian as a school subject should prepare Kashubians for participating in their own culture; thanks to reading and writing, this participation in culture can be deepened and become more active.
PL
Artykuł przedstawia wybrane zagadnienia z dziejów pisowni języka kaszubskiego, aby uzasadnić, że zapis ma służyć czytelnikowi. Ceynowa, twórca kaszubszczyzny literackiej dostrzegł, że druk niweluje różnice gwarowe, jest najlepszym przekaźnikiem wiedzy o Kaszubach wśród samych Kaszubów i w świecie. Alfabet wzorował na polskim, bo był to najbliższy Kaszubom słowiański język; znali go m.in. z modlitewników. Aspekt tożsamościowy kaszubskojęzycznego tekstu także dziś jest ważny, chociażby dlatego, że jest on napisany po kaszubsku. Czytania po kaszubsku trzeba się uczyć, także w szkole, wdrażając nawyki ortograficzne. Ćwiczenia ortograficzne (kaligrafia, przepisywanie, zadania słownikowo-frazeologiczne) dają dużo możliwości kształtowania postaw tożsamościowych. Szczególne znaczenie ma tematyka lekcji i dobór tekstów, w tym utworów literatury kaszubskiej. Język kaszubski jako przedmiot szkolny powinien przygotowywać Kaszubów do uczestnictwa w kulturze, dzięki umiejętności czytania i pisania ten udział w kulturze może być pogłębiony i aktywny.
Artykuł dotyczy problemu organizacji lekcji „języka kaszubskiego”. Autorka stoi na stanowisku, że nauka w terenie to istotna i nieodzowna część procesu dydaktycznego. Wyjście w teren najlepiej realizuje główny cel „języka kaszubskiego”: pozwala zanurzyć język w kulturze. Uczniowie dostają szansę mówienia cały czas po kaszubsku: z nauczycielem, między sobą, z innymi ludźmi. Wychodząc poza budynek szkolny, uczeń najlepiej poznaje środowisko lokalne (historię, geografię, przyrodę), a spotykając się z wybranymi przedstawicielami kultury kaszubskiej czy kaszubskiego ruchu regionalnego, kształtuje swoją tożsamość. Nauka w terenie podnosi kompetencje społeczne, a odpowiednio zaaranżowana sytuacja dydaktyczna stwarza świetną okazję do kształcenia sprawności językowej. Tymczasem rola warsztatów, wycieczek, wyjść do muzeów itp. nie została odpowiednio opisana w podstawie programowej i bez oddolnej inicjatywy nauczycieli i dyrektorów szkół zachodzi niebezpieczeństwo braku tej formy pracy na lekcjach.
The article presents special types of proverbs in Kashubian paremiography: priamel, proverb as a dialogue, welleryzm. These outstanding examples of the proverbial formulas are rarely recorded, usually known locally. The author found in the work of Ceynowa, Rudnicki, Lorentz, Sychta 21 priamels, 4 proverbs as a dialogue and several welleryzms. In addition to the characteristic building is significant that Kashubian priamels and welleryzms for the most part are thematically connected with relationships between man and woman.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.