Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 18

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
EN
Day-to-day everywhere in the world grows a tendency automate various areas of our everyday life. For many recent years worldwide companies compete with each other in developing a conception of fully automated, autonomous car. Such idea is now being analyzed and investigated by scientists at universities and engineers from automotive companies. This article describes a part of AutoUniMo project concerning importance and usage of different sensor modules in design and construction of autonomous mobile platform based on the Raspberry Pi with Linux operating system. The project consists of following modules – accelerometer, gyroscope, magnetometer, wheel encoder and dedicated Raspberry Pi HAT (Hardware Attached on Top) for power management.
PL
Każdego dnia zwiększa się w świecie tendencja do automatyzowania zagadnień dotyczących zajęć życia codziennego. W ostatnich latach światowe koncerny rywalizują na polu rozwiania koncepcji w pełni zautomatyzowanego samochodu. Idea ta jest ciągle rozwijania i analizowana przez naukowców każdego liczącego się uniwersytetu oraz inżynierów firm motoryzacyjnych. W artykule opisano część projektu AutoUniMo traktującą o znaczeniu i wykorzystaniu modułów sensorycznych w mobilnej platformie autonomicznej osadzonej na komputerze Raspberry Pi (Raspbian Linux). W skład projektu wchodzą - akcelerometr, żyroskop, magnetometr, enkoder dla kół oraz Raspberry Pi HAT zaprojektowany m.in. do zarządzania poborem energii.
EN
The paper presents examples of the functionalities of the Lidar that is used in the automotive industry for advanced driving assistance systems. Firstly, a brief overview of Lidar technology and an introduction to communication that is built on a CAN bus is presented. Then, the Lidar that was selected for the tests is described along with the principles of how it works and its startup conditions. Finally, a description of the experiment is presented along with the results.
PL
Artykuł prezentuje przykładowe funkcjonalności urządzenia typu Lidar, które jest używane w samochodowych zaawansowanych systemach wspomagania kierowcy. Tekst zawiera przegląd technologii Lidar, wprowadzenie do komunikacji opartej na magistrali CAN oraz opis wybranego do testów Lidaru wraz z zasadami działania i warunkami jego uruchomienia. Dodatkowo opisane zostały przykładowe eksperymenty przeprowadzone z wykorzystaniem urządzenia oraz ich wyniki.
EN
The real time processing of sensors signal and real time response of control system is crucial for autonomous mobile platforms. One of the assumption in the project, which part is presented in this article, was the cost of the sensor and control system. That’s the reason, that Raspberry Pi platform has been chosen for this purpose. The article describes connection and performance testing performed on two different GPS and ultrasonic distance sensors, which are the part of Autonomous Mobile Platform in the AutoUniMo project. The results shows, that the URM37 V3.2 ultrasonic distance sensor is very reliable device with almost non-existent error in whole measuring range. While the much cheaper HC-SR04 is very easy to implement, thanks to its simple mode of operation but offers less accurate measurements. In case of GPS sensors, the GY-GPS6MV2 has proven to be more accurate than Digilent PmodGPS, so it will be chosen as main GPS sensor for the mobile platform.
PL
Niezbędnymi elementami autonomicznej platformy mobilnej są działające w czasie rzeczywistym system przetwarzania danych z czujników pomiarowych i system sterowania. Jednym z założeń w projekcie, którego część jest przedstawiona w niniejszym artykule, była minimalizacja kosztów elementów wspomnianych systemów. Był to główny powód, dla którego jako platformę pomiarowo-sterującą wybrano popularny układ Raspberry Pi. W artykule opisano badania dwóch różnych modułów GPS i dwóch ultradźwiękowych czujników odległości, które są częścią systemu sensorycznego autonomicznej platformy mobilnej w projekcie AutoUniMo. Otrzymane wyniki wskazują, że czujnik ultradźwiękowy URM37 V3.2 ma pomijalny błąd pomiaru odległości w całym zakresie pomiarowym, podczas gdy tańszy czujnik HC-SR04 mimo bardzo prostej jego aplikacji w systemie sensorycznym platformy autonomicznej oferuje znacznie mniejszą dokładność pomiaru odległości. W przypadku modułów GPS, GY-GPS6MV2 okazał się być bardziej dokładny niż Digilent PmodGPS, został więc wybrany jako główny czujnik GPS autonomicznej platformy mobilnej.
EN
Manufacturing Execution Systems (MES) are service-oriented interfaces that join the word of business transactions with the world of production systems. Nowadays IT systems have to provide very detailed information that is related to an underlying production process and also to actual product. There are a few emerging business models that require accurate and timely production data. This document examines two approaches to database architecture that can be used in Manufacturing Execution Systems (MES). It focuses on the support of the LEAN business model. The main research goal is to support the flexible access to production data, but the efficiency of database is also very important factor. Authors compare the classical relational database model with the object-oriented one. Considered use cases include the Oracle DB and Oracle Objects applications for MES. Presented object oriented approach follows the ISA95 standard. The practical use cases are based on the production of electronic devices carried out by the company Continental Ingolstadt. Although object oriented databases are not well accepted by the industry due to their low efficiency, the authors show that in the case of LEAN production, the database system based object-oriented models can be far more convenient than a classical relational database. The main benefits are more flexible data model and highly adjustable MES that can follow changes in the underlying production system. By the case of LEAN manufacturing, authors show that the flexible object oriented database is more efficient solution comparing to the relational database. Moreover such an approach can help to avoid well known big data problems that are common in classical MES.
PL
Systemy realizacji produkcji klasy MES (Manufacturing Execution Systems) dostarczają zorientowanych na usługi interfejsów informatycznych, które łączą świat transakcji biznesowych ze światem systemów produkcyjnych. Współczesne systemy informatyczne stosowane w przemyśle przekazują bardzo szczegółowych danych, które opisują zarówno samą realizację procesu produkcyjnego, jak i właściwości wytwarzanych produktów. Jednocześnie pojawiają się nowe modele biznesowe, które wymagają dokładnych i aktualnych danych produkcyjnych. Niniejszy dokument porównuje dwa podejścia do architektury baz danych, które mają być wykorzystane w systemach realizacji produkcji klasy MES współpracujących z systemami biznesowymi bazującymi na modelu LEAN. Głów-nym problemem jest zapewnienie elastycznego dostępu do danych produkcyjnych, tym niemniej wydajność systemu i szybki dostęp do gromadzonych danych są także istotnymi czynnikami wpływającymi na wybór architektury systemu. Rozpatrywane przypadki użycia obejmują zastosowanie rozwiązań Oracle DB i Oracle Objects w systemach MES. Podejście obiektowe zilustrowano na rozwiązaniach opartych na standardzie ISA 95. Przedstawiona analiza została zilustrowana przez prezentację przypadków użycia zaczerpniętych z obszaru produkcji zaawansowanej elektroniki samochodowej realizowanej przez firmę Continental Ingolstadt. Zastosowanie obiektowego modelu bazy danych w przemyśle jest w chwili obecnej bardzo ograniczone ze względu na niską wydajność dostępnych rozwiązań. Autorzy wykazują, że w przypadku systemów MES wspierających model biznesowy „LEAN production” zastosowanie podejścia obiektowego pozwala na elastyczne dopasowanie interfejsu systemu bazodanowego zarówno do modelu biznesowego, jak i do formatu źródeł danych na poziomie systemu produkcyjnego. Ponadto, podejście obiektowe umożliwia ograniczenie nadmiernego rozrostu wolumenu danych (Big Data problem)
5
Content available remote A frame filter IP core for RT-Ethernet monitoring
EN
The novelty of this paper is the concept for an RT-Ethernet Frame Filter that is dedicated for RT network analyzers. In classic network analyzers the hardware part of the analyzer is dedicated for a given network protocol or a set of protocols. The captured frames are selected by the software part of a classic network analyzer. In the proposed solution the authors describe the FPGA-based hardware network TAP which includes an internal filtering structure that may be adjusted during network analyses. This paper clarifies the hardware filtering module concept, together with its principle of operation and introduces a potential solution for RT-Ethernet traffic filtration that is embedded into the FPGA structure as a configurable IP core called an Ethernet Frame Filter.
PL
Artykuł przedstawia koncepcję sprzętowej filtracji ramek sieciowych dla dedykowanych urządzeń analizujących sieć Ethernet czasu rzeczywistego (RT-Ethernet). W klasycznych urządzeniach analizujących sieci, część urządzenia analizującego jest dedykowana dla danego protokołu sieci lub zbioru protokołów. Wychwycone ramki w dalszym etapie są przetwarzane przez klasyczne oprogramowanie urządzenia analizującego sieć. W proponowanym rozwiązaniu autorzy opisują rdzeń filtra ramek Ethernet „RT-Ethernet Frame Filter”, dedykowany dla układów FPGA. Filtr ten pozwala na modyfikację swej wewnętrznej struktury w taki sposób, by mogła być przystosowana do wyspecyfikowanych przez użytkownika dowolnych testów, niezależnie od stosowanych protokołów sieciowych.
EN
Purpose: The aim of the paper is to investigate practical possibilities of the strand stirrer (S-EMS) for the improvement of inner quality and central segregation in high carbon billets. An optimal S-EMS setting was proposed for the billet caster producing billets 150x150 mm. Design/methodology/approach: Impact of different S-EMS settings on central segregation and inner quality of as-cast billets was investigated. A set of longitudinal and transverse samples were analysed including evaluation of baumann prints and central segregation by means of LECO method. Samples of wires for segregation survey in rolled products were picked up as well. Findings: It was observed that application of the strand stirrer (S-EMS) is capable to suppress central segregation. However, its impact is visible just to a certain stirring level. Subsequent increasing of stirring intensity does not cause further improvement of segregation in the analyzed central part. On the contrary, stronger white band can be seen in the solidification line. Moreover, concentration gradient between the central part and surrounding ring of negative central segregation is lowered. These two effects can play a significant role in the evaluation of segregation level in rolled wires. Research limitations/implications: Analysis of central segregation in a lower size than used 6 mm. Practical implications: Optimal S-EMS setting seems to be 300 A/14 Hz. Originality/value: Impact of S-EMS setting on changes in central segregation of as-cast billets, relationship between central segregation level in wires and cast structure.
PL
Artykuł przedstawia koncepcję projektowania w VHDL systemu pełniącego funkcję specjalizowanego koprocesora sterownika PLC, realizującego tylko wyszczególniony zestaw zadań. W pracy pokrótce omówiono poszczególne moduły realizujące funkcję koprocesora sterownika PLC. Ponadto przedstawiono funkcjonalność parsera pseudokodu w języku Java, opisującego strukturę specjalizowanego sterownika PLC do VHDL. Na końcu zaprezentowano wyniki porównania działania przykładowej aplikacji w sterowniku PLC GE Fanuc CPUE05 i układzie FPGA XC3S500e.
EN
The paper presents a project of embedded system realization on a FPGA array, fulfilling the function of a specialized coprocessor PLC. There are described individual modules realizing the function of the coprocessor of PLC in VHDL: the memory map of the controller (Fig.1) including the controller registers and the controller of the memory (Fig.2) for read/write the data in the registers. Moreover, functionality of the parser of pseudocode in the Java language, describing the structure of specialized PLC to VHDL, is presented. The components in VHDL [4] used by the parser are described in the pseudocode and presented in Table 1. The instructions in the pseudocode are equivalent to those in the GE-Fanuc Versa Max controller family. The comparison results of working of an exemplary application in PLC GE Fanuc Versa Max CPUE05 [3] and FPGA XC3S500e are given. The exemplary application for the controller is shown in Fig. 3. As a result of parsering by the PLC2VHDL program there was re-ceived the code in VHDL realizing the described task (Fig.4). The code VHDL was subjected to testing, synthesis and implementation with utilization of tools ISE ™ Foundation ™. As a result of implementation, there was obtained the configurational file for the FPGA. The project takes about 1 % resources in the XC3S500e and can work with the maximum 79MHz. The controller work cycle (Fig.5) in FPGA takes 3 tacts and lasts 37.863ns.
PL
W pracy przedstawiono projekt systemu wbudowanego zrealizowanego w układzie FPGA, pełniącego funkcję koprocesora Modbus Slave pracującego w trybie RTU z wykorzystaniem interfejsu RS232. Moduł wykonanego koprocesora składa się z rdzenia procesora Microblaze, modułu UART, timerów i bloków pamięci. Prezentowane rozwiązanie umożliwia zaprojektowanie systemu współpracującego zarówno ze standardowymi szybkościami transmisji danych w sieci Modbus jak i znacznie większymi sięgającymi nawet do 921600 Bd, przy transmisji pomiędzy dwoma systemami z układami FPGA.
EN
The paper presents design of an embedded system realised on a FPGA array, fulfilling the function of the coprocessor Modbus Slave working in the RTU mode with use of the interface RS232. The realised coprocessor module consists of the soft core processor Microblaze, UART module, set of timers and memory blocks for storing the data. The Modbus Slave algorithm was implemented in C language for the processor Microblaze. The system was implemented on the Xilinx XUPV2P development system with the FPGA XC2VP30. Synthesis and programming were conducted using the Xilinx XPS SDK tools. The maximum frequency of the system operation is above 146 MHz. Correctness of the implemented coprocessor Modbus Slave work under real conditions was tested with use of the program Modbus Poll and Top Server OPC. The presenting solution allows designing the system cooperating with standard speed data transmission in the Modbus networks and considerably greater speeds reaching 128000 Bd (transmission among the personal computer and the FPGA system) or even 921600 Bd (transmission among two FPGA systems).
EN
This article presents general concept of component based automation systems built with usage the Internet connection. The communication mechanism of PROFINET CBA network and example of worldwide component based automation system are presented. Authors are aware that because of non-deterministic character of the Internet network it cannot be consider as a control mechanism but their goal is to show that it is possible to provide visualization and other higher-level functions using PROFINET CBA network connected through the Internet.
PL
Niniejszy artykuł prezentuje koncepcję komponentowych systemów automatyki przemysłowej tworzonych z wykorzystaniem sieci Internet. Zaprezentowano mechanizmy komunikacyjne sieci PROFINET CBA oraz przedstawiono praktyczny przykład zastosowania tej sieci do stworzenia rozległego systemu automatyki bazującego na komponentach. Ze względu na niedeterministyczny charakter sieci Internet zastosowania sieci PROFINET rozpatrywano w kontekście systemów wizualizacji i innych funkcji wyższego poziomu występujących w systemach informatyki przemysłowej.
10
Content available remote Akwizycja danych w systemach przemysłowych
PL
Niniejszy artykuł zawiera przegląd mechanizmów komunikacyjnych wykorzystywanych w przemysłowych systemach akwizycji danych, dokonywany pod kątem specyfiki problemów występujących w rozproszonych systemach czasu rzeczywistego. Na bazie zorganizowanej warstwowo przemysłowej infrastruktury informatycznej analizowany jest przepływ informacji, począwszy od poziomu procesu, poprzez przemysłową bazę danych, aż do systemów dystrybucji informacji. Współpraca zdeterminowanych czasowo, przemysłowych systemów sterowania i wizualizacji z systemami zarządzania przedsiębiorstwem rodzi szereg problemów, możliwych do rozwiązania poprzez zastosowanie odpowiedniego podejścia projektowego uzupełnionego o mechanizmy praktycznej weryfikacji założeń teoretycznych.
EN
The article shows overview of communication mechanisms applied in industrial data acquisition systems from the point of view of specific problems arising in real time distributed systems. On the basis of layer organised industrial computer infrastructure, information flow is analysed starting from process level through industrial data base up to information distribution systems. Cooperation of time-dependent industrial systems of control and visualisation with enterprise management systems usually creates a number of problems, which can be solved thanks to the appropriate design-oriented approach supplemented with mechanisms of working revision of theoretcal assumptions. Assuming decomposition of information cycle problem in industrial data acquisition system, systematic analysis is proposed to describe points of contact of particular layers taking part in its acquisition. basing on this plane, the possibility of theoretical analysis of phenomena processes as well as dynamic verification of system security were discussed.
PL
Celem niniejszego artykułu jest przegląd oraz analiza możliwości zastosowania rozwiązań komunikacyjnych bazujących na stosie protokołów TCP/IP, wykorzystywanych na poziomie węzła rozproszonego systemu automatyki przemysłowej. W artykule opisane zostały mechanizmy prezentacji informacji w sieci Internet, pobieranej w sposób bezpośredni z węzła systemu czasu rzeczywistego, oraz omówiono przykładowe rozwiązania sieci przemysłowych najniższego poziomu, bazujące na stosie protokołów TCP/IP. Rozwiązania oparte o protokół TCP/IP zestawiono z klasycznymi rozwiązaniami sieci stosowanymi w systemach automatyki przemysłowej. Celem artykułu jest przegląd dostępnych współcześnie mechanizmów komunikacyjnych opartych o protokół TCP/IP, widzianych przez pryzmat wymagań stawianych przed węzłem systemu czasu rzeczywistego. Autorzy starali się znaleźć zarówno słabe, jak i mocne strony opisywanych rozwiązań, i na ich podstawie określić zakres stosowalności prezentowanych w pracy przykładów. Omówione obszary zastosowania protokołu TCP/IP zilustrowano na przykładzie możliwości komunikacyjnych rodziny sterowników swobodnie programowalnych PACSystem będących propozycją firmy GEFanuc.
12
PL
Przemysłowy system sterowania jest zwykle systemem czasu rzeczywistego. Wyrózniającą go spośród innych cechą jest, między innymi, jego rozległość terytorialna. Występują w nim różne, pod względem ograniczeń, wymagania czasowe. Najczęściej są to ostre kryteria realizacji zadań sterowania czy monitorowania w definiowanych przedziałach czasowych. Artykuł porusza problemy związane z wpływem tworzenia redundantnych struktur przemysłowych przestrzennie rozległych systemów rozproszonych na ich parametry czasowe i dotrzymywanie wymagań systemów czasu rzeczywistego. Przeanalizowano wpływ dwóch struktur redundantnych na opóźnienia czasowe.
PL
Praca dotyczy analizy usług komunikacyjnych stosowanych w sieci Internet pod kątem możliwości ich wykorzystania do zdalnej wizualizacji procesów przemysłowych, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu doboru wykorzystywanych usług komunikacyjnych oraz przyjętych rozwiązań konstrukcyjnych na parametry systemu wizualizacji. Osobny rozdział poświęcono zagadnieniom związanym z integracją silnie zdeterminowanego w czasie systemu automatyki przemysłowej, z niezdeterminowaną w czasie siecią Internet. W pracy opisano zarówno rozwiązania bazujące na klasycznej architekturze stacji SCAD A, rozwiązania specjalizowane wykorzystujące sieć Internet wyłącznie jako medium komunikacyjne, jak i rozwiązania bazujące na otwartych mechanizmach komunikacyjnych takich jak: serwer WWW, serwer poczty elektronicznej czy serwer FTP.
EN
The scope of the article is the analysis of communication services in Internet network to be used in remote visualisation of industrial processes. One of the chapters describes the integration of deterministic and non-deterministic processes. The article also describes some solutions based on the classical SCADA system and on the open communication networks.
PL
W pracy przedstawiono problem częstości dostępu do sieci komunikacyjnej w funkcji czasu realizacji oprogramowania aplikacyjnego, rezydującego w węźle systemu rozproszonego. Przedstawiono budowę cyklu podstawowego sterownika swobodnie programowalnego, będącego węzłem systemu oraz zaprezentowano metodę fragmentaryzacji programu aplikacyjnego. Przedstawiono również propozycje zastosowania języka C do tworzenia oprogramowania aplikacyjnego w celu skrócenia czasu jego wykonywania.
EN
The paper describes the problem of access frequency to the communication network in a distributed industry system. The article shows the structure of the basic time cycle of PLC and interdependences between the access frequency and realisation time of application program. It was also proposed to use the C language to increase access frequency.
PL
W artykule na tle podziału sieci przemysłowych najniższego poziomu opisana jest metoda ich integracji z zastosowaniem protokołów TCP/IP. Zwrócono również uwagę na środowisko, jakim jest system czasu rzeczywistego i jego wymagania czasowe. Opisano dokonaną próbę integracji sieci najniższego poziomu z użyciem protokołu TCP/IP i przedstawiono ocenę takiego połączenia pod kątem gwarantowanego czasu przesłania informacji.
EN
This article describe division of the lowest level industrial networks and one of the integration method with using TCP/IP protocols. Also is described the method of integration this network according of kind of used real time system and it's time parameters. The authors suggest using TCP protocol to integration of industrial networks and try to check possibility of fulfill guaranteed time requirement in this type of integration.
PL
W pracy poruszono problematykę wykorzystania sieci opartych na protokole TCP/IP w przemysłowych systemach sterowania i wizualizacji. Opisano zastosowanie protokołu TCP/IP w sieciach przemysłowych w kontekście integracji instalacji automatyki przemysłowej z sieciami rozległymi. Omówiono także zagadnienia związane z bezpieczeństwem tych systemów, które powinny zostać uwzględnione w procesie integracji.
EN
This paper describes some problems of using TCP/IP network protocol in industrial control and visualization systems. Industry networks with TCP/IP and methods of their interconnections with Wide Area Networks are described. Problems of security level during interconnection are also showed.
PL
Artykuł opisuje zastosowanie sieci opartych o protokół TCP/IP w przemysłowych systemach wizualizacji i sterowania klasy SCADA. Autor prezentuje hierarchiczną – czteropoziomową strukturę systemów automatyki przemysłowej rozpatrywaną pod kątem systemów wizualizacji i sterowania. W artykule prezentowane są możliwości wykorzystania protokołu TCP/IP w sieciach przemysłowych najniższego poziomu poparte przykładami sieci MODBUS/TCP i MAP/TCP. Zaprezentowano także dedykowane rozwiązania sprzętowe: mikroprocesorowe serwery www przeznaczone dla instalacji automatyki przemysłowej na przykładzie rozwiązań firmy Rabbit Semiconductor. Osobny rozdział poświęcono problematyce związanej z realizacją stacji kontrolno – nadzorczych klasy SCADA. Systemy te, z jednej strony wykorzystują protokół TCP/IP do wymiany informacji z rozproszoną terytorialnie instalacją automatyki przemysłowej, z drugiej strony protokół ten pozwala na komunikację z wyższymi poziomami zakładowej infrastruktury informatycznej. W artykule przedstawiono zalety oraz ograniczenia wynikające z wykorzystania protokołu TCP/IP poprzez oprogramowanie stacji kontrolno – nadzorczej. Omówione zostały problemy występujące podczas integracji systemów klasy SCADA z systemami zarządzania i planowania produkcji oraz problem bezpiecznego dostępu do zasobów stacji kontrolno – nadzorczej z poziomu sieci Internet. Artykuł prezentuje spojrzenie na system wizualizacji i sterowania klasy SCADA jako na bramę łączącą poziom sieci przemysłowych najniższego poziomu z poziomem sieci rozległych.
EN
The paper describes application of the networks based on TCP/IP protocol in industrial visualisation and control systems of SCADA class. The author presents the hierarchic structure of industrial automation systems considered from the point of view of visualisation and control systems. In the paper there is presented the possible use of TCP/IP protocol in industrial networks of the lowest level, supported by the examples of MODBUS/TCP and MAP/TCP networks. The dedicated hardware solutions are also presented: microprocessor servers www designed for industrial automation installations , giving as an example the solutions by Rabbit Semiconductor company. A separate chapter is devoted to the problems of a monitoring-supervisory station of SCADA class. On the one hand these systems use TCP/IP protocol to exchange information with a territorially-dispersed installation of industrial automation, on the other this protocol allows communication with higher levels of the plant' s computer infrastructure. The paper describes the advantages and restrictions resulting from use of TCP/IP protocol by software of the monitoring-supervisory station. There are discussed the problems occurring at integration of the systems class SCADA with production management and planning systems and a problem of safe access to resources of the monitoring-supervisory system from the level of Internet. The paper looks at the visualisation and control system of SCADA class as a port that connects the level of industrial networks of the lowest level with the level of dispersed networks.
18
Content available remote Stacja kontrolno-nadzorcza KRONOS
PL
Współczesne systemy automatyki przemysłowej buduje się coraz częściej z wykorzystaniem zasady rozpraszania funkcji urządzeń automatyki i wiązania ich z poszczególnymi elementami kontrolowanego procesu. Podejście takie wymaga stosowania coraz to większej liczby swobodnie programowalnych sterowników przemysłowych oraz specjalizowanych układów automatyki, które rozmieszczone na terenie obsługiwanego obiektu wymieniają ze sobą dane za pomocą lokalnych sieci przemysłowych.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.