Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Efektywność wprowadzonych dopłat do działań na trwałych użytkach zielonych w ramach programu rozwoju obszarów wiejskich 2007-2013

Smoroń S., Pietrzak S., Kowalczyk A., Kurnicki R.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2018

|

T. 18, z. 1

87--98

PL

W pracy przeanalizowano efektywność wprowadzania pakietów przyrodniczych „Programu rolnośrodowiskowego” na trwałych użytkach zielonych, realizowanego w ramach PROW 2007–2013. Podstawą opracowania były dane z lat 2008–2013 dla poszczególnych województw, udostępnione przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Obejmowały one powierzchnię wsparcia (w ha) na podstawie wydanych decyzji, przyznających płatności rolnośrodowiskowe w pakietach: nr 3 – „Ekstensywne trwałe użytki zielone”; 4 – „Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000” i 5 – „Ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000”. Wyniki realizacji pakietów przyrodniczych w odniesieniu do każdego roku zobrazowano w formie mapowej dla wszystkich województw. Mapy wykonano z użyciem oprogramowania ESRI ArcGIS 9.3.1. Udział powierzchni trwałych użytków zielonych w poszczególnych województwach, na których realizowano pakiety przyrodnicze, kształtował się pod koniec okresu badawczego w granicach od ok. 4 do 40%. W skali kraju, co siódmy hektar całkowitej powierzchni użytków zielonych był objęty realizacją pakietów przyrodniczych. Największym zainteresowaniem wśród rolników cieszył się pakiet nr 3 i był realizowany średnio w Polsce na 54% powierzchni użytków zielonych objętych realizacją programu rolnośrodowiskowego, a na pozostałe (nr 4 i 5) przypadało odpowiednio 22 i 24%.

EN

In this paper, the effectiveness of introducing natural packages of “Agro-Environmental Programme” has been analyzed. The programme was implemented as part of the RDP 2007–2013 based on permanent grasslands. The basis of the study was data from 2008–2013 for individual voivodships, made available by the ARiMR (Agency for Restructuring and Modernisation of Agriculture). The data included a support area in hectares, derived from the issued decisions granting agroenvironmental payments in packages: number 3 – “Extensive and permanent grasslands”, 4 – “Conservation of endangered species of birds and natural habitats outside Natura 2000 areas” and 5 – “Conservation of endangered species of birds and natural habitats inside Natura 2000 areas”. Results for each year of natural packages implementation were depicted in a map format for all voivodships. Maps were made using ESRI ArcGIS 9.3.1 software. Share of permanent areas of the grassland, on which natural packages were implemented in individual voivodships, ranged from about 4 to 40% at the end of the study period. On a national scale, every seventh hectare of total area of the grassland was covered by the natural packages implementation. The most popular among the farmers was package number 3 and it was implemented in Poland on average on 54% of the area of the grassland which was covered by the agro-environmental programme. For the remaining packages, numbers 3 and 4, were 20 and 24% respectively of grasslands.

2

Sustainable agriculture: The study on farmers’ perception and practices regarding nutrient management and limiting losses

Kiełbasa B., Pietrzak S., Uleń B., Drangert J.-O., Tonderski K.

Journal of Water and Land Development

|

2018

|

no. 36

67--75

EN

The paper presents the results of a scientific project focused on limiting nutrient losses from farms by introducing measures to apply fertilizers in a more sustainable way. It is a case study of selected aspects of farm management, focussing on the issue of sustainable agriculture and their tools. The main aim of the study was to analyse and evaluate farmers’ knowledge of the fertilizing process and its aspects, as well as applying sustainable agricultural activities on farms. The study emphasised the importance of nutrient management, as very important for sustainable farming. Also, the links between farmers’ opinions and their activities were analysed. The important issue concerned measures for sustainable farm management introduced on the farms, as well as measures to limit nutrient leaching into groundwater. Twenty-eight farmers from two regions in Poland were interviewed about their perceptions for the case study. In general, the farmers considered their farm activities to be more sustainable than in the past. They demonstrated an understanding of the general idea of sustainable agriculture. However, many farmers still demonstrated a poor grasp of nutrient flows and nutrient balances on farms. Their knowledge and perception was based on general, rather than specific knowledge gleaned from an academic/ vocational course. The farmers demonstrated a realization that there were some new, or low-cost measures that could be introduced to make management more sustainable and pro-environmental, but there was still a need for wider adoption of sustainable agricultural practices.

PL

W pracy przedstawiono wybrane wyniki polsko-szwedzkiego projektu badawczego, realizowanego w latach 2013–2016, dotyczącego upowszechniania metod zmniejszania strat składników odżywczych w gospodarstwach rolnych oraz narzędzi służących zarządzaniu składnikami nawozowymi w sposób bardziej racjonalny i zrównoważony. W badaniu wzięło udział 28 rolników z dwóch województw Polski. Głównym celem niniejszego artykułu była analiza i ocena sposobów zarządzania gospodarstwem rolnym, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów rolnictwa zrównoważonego. Nacisk został położony przede wszystkim na zarządzanie składnikami pokarmowymi, jako jeden z najważniejszych czynników rolnictwa zrównoważonego. Analizie poddano opinie rolników na temat zależności między procesami nawożenia a zanieczyszczeniem wody, a następnie także zweryfikowano ich działania prowadzone w gospodarstwach rolnych. Istotną część analizy stanowiły wybrane narzędzia zrównoważonego zarządzania gospodarstwem rolnym, wdrożone w badanych gospodarstwach, jak również wybrane metody zmniejszania ucieczki składników pokarmowych do wód powierzchniowych. Przeprowadzone badania dają podstawy do stwierdzenia, że – mimo wzrostu świadomości rolników – nadal wielu z nich nie dysponuje specjalistyczną wiedzą w zakresie obiegu składników pokarmowych oraz bilansów składników w swoich gospodarstwach. Wiedza rolników i ich percepcja w dużej mierze bazuje na wiedzy ogólnej lub wynika z własnego doświadczenia. Dzięki wdrożonemu projektowi rolnicy uświadomili sobie istnienie nowych, bezkosztowych sposobów gospodarowania, które można wdrożyć w celu prowadzenia bardziej zrównoważonej produkcji rolnej. Nadal jednak istnieje duża potrzeba upowszechniania zrównoważonych praktyk w rolnictwie, w tym również przez agencje rolnicze i okołorolnicze, jak i instytucje doradcze, które powinny szczególnie podkreślać wagę tego zagadnienia we wszystkich swoich działaniach.

3

Przestrzenna i czasowa zmienność stężenia azotanów w płytkich wodach gruntowych w miejscu lokalizacji polowej pryzmy obornika

Pietrzak S., Rossa L., Marcinkowski T., Wojcieszak Ł.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 5

75--82

PL

Płytkie wody podziemne są szczególnie podatne na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego. W pracy podjęto próbę rozpoznania kierunku przestrzennych i czasowych zmian stężenia azotanów w płytkich wodach gruntowych, zalegających pod warstwą piaszczystej gleby, w miejscu okresowego składowiska obornika i w jego najbliższym otoczeniu. Badania przeprowadzono w latach 2009–2015 na terenie gospodarstwa rolnego ukierunkowanego na produkcję mleka, położonego w północno-zachodniej części środkowego basenu Biebrzy, w województwie podlaskim. Stanowisko badawcze zlokalizowano na skraju pola, na którym corocznie uprawiano kukurydzę i gdzie na przełomie lat 2010/2011 i 2014/2015 okresowo składowano obornik. Próbki wód gruntowych pobierano korzystając z 7 studzienek kontrolno-pomiarowych, w odstępach miesięcznych, 4-8 razy w roku. Uzyskane zbiory wyników zawartości azotanów poddano analizie statystycznej z wykorzystaniem analizy wariancji z testem Kruskala-Wallisa. Przeprowadzono również analizę korelacji stężenia azotu azotanowego w wodzie z różnych punktów badawczych oraz analizę jego regresji w kolejnych latach badań. Średnie, roczne stężenie azotu azotanowego w próbkach wód gruntowych pobieranych z poszczególnych studzienek kształtowało się szerokim zakresie wartości od 1,1 do 101,8 mg N-NO3∙dm–3. W zdecydowanej większości przypadków (86%) wielokrotnie przekraczało ono graniczną wartość dla III klasy jakości wód podziemnych czyli 11,3 mg N-NO3∙dm–3. Zatem badane wody należy zaliczyć do wód zanieczyszczonych bądź zagrożonych zanieczyszczeniem. Ponad to w ujęciu przestrzennym i czasowym, średnie, roczne zawartości azotanów w badanych próbach wód gruntowych, pobieranych ze studzienek zainstalowanych na terenie stanowiska badawczego charakteryzowały się znacznym zróżnicowanym przestrzennym, miały odmienne nasilenie jak też kierunki zmian w czasie, w niewielkim stopniu były ze sobą skorelowanie.

EN

Shallow groundwater is particularly susceptible to contamination by nitrates from agricultural sources. The paper attempts to recognize the direction of spatial and temporal changes in the concentration of nitrates in shallow groundwater, lying under a layer of sandy soil, in the place of a temporary manure storage place and in its immediate vicinity. The study was conducted in the years 2009–2015 on farm focused on milk production, located in the north-western part of the central basin of Biebrza, in Podlaskie voivodeship . The research stand was located at the edge of the field where maize was grown every year and where manure was periodically stored at the turn of 2010/2011 and 2014/2015. Groundwater samples were collected using 7 control and measurement wells, on a monthly basis, 4-8 times a year. The obtained results of nitrates content were subjected to statistical analysis using the analysis of variance with the Kruskal-Wallis test. The analysis of correlation of nitrate nitrogen concentration in water from various research points and analysis of its regression in subsequent years of research was also performed. The average annual concentration of nitrate nitrogen in groundwater samples collected from individual wells was in the wide range from 1.1 to 101.8 mg NO3∙dm–3. In the vast majority of cases (86%) it repeatedly exceeded the limit value for the third class of groundwater quality, or 11.3 mg N-NO3∙dm–3. Thus, the tested water should be classified as polluted or at risk of contamination. In addition, in spatial and temporal terms, the average annual nitrates content in the tested groundwater samples collected from wells installed on the research site was characterized by a significant different spatial, has a different intensity as well as directions of changes in time, to a small extent correlated with each other.

4

Przydatność wskaźnika wysycenia gleby fosforem do oceny ryzyka wynoszenia tego składnika w spływie do wód powierzchniowych – studium przypadku

Pietrzak S., Majewska Z., Wesołowski P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 2

89--98

PL

W pracy rozpoznano przydatność wskaźnika określającego stopień wysycenia gleby fosforem (DPS), wyznaczonego wyłącznie na podstawie zawartości fosforu w glebie wyekstrahowanego z użyciem wody destylowanej, do oceny ryzyka wynoszenia fosforu fosforanowego wraz ze spływem powierzchniowym z pola uprawnego. Wykorzystana w pracy wersja wskaźnika DPS została niedawno opracowana i ma charakter nowatorski w stosunku do istniejących jego wcześniejszych wariantów. Badania przeprowadzono w latach 2013–2014 na gruncie ornym położonym na stoku o nachyleniu ok. 5%, w wybranym gospodarstwie w województwie zachodniopomorskim. Stwierdzono w szczególności, że: a) wierzchnia warstwa gleby stanowiącego obiekt badawczy pola była wysycona fosforem na poziomie przekraczającym 80%, co oznacza, że potencjalnie istniało duże ryzyko wynoszenia z niej tego składnika ze spływem powierzchniowym; b) stopnień wysycenia gleby fosforem był silnie skorelowany z zawartością fosforu w glebie, oznaczonego w wodzie destylowanej, a także – już w mniejszym stopniu, z zawartością fosforu w glebie, oznaczonego metodą Egnera–Riehma; c) stężenie fosforu rozpuszczalnego w spływie powierzchniowym było związane – na słabym, co najwyżej umiarkowanym poziomie – ze stopniem wysycenia gleby fosforem. W ogólnym aspekcie, uzyskane wyniki badań sugerują, że zastosowany w ich ramach wskaźnik DPS może być przydatnym środkiem do oceny ryzyka wynoszenia fosforu ze spływem powierzchniowym z użytków rolnych.

EN

The objective of the current study was to recognize the usefulness of parameter defining the degree of phosphorus saturation (DPS), determined on the basis of the content of phosphorus in the soil, extracted by using distilled water to assess the risk of phosphorus loss from agricultural soils. The version of DPS indicator, used in this study, has been recently developed. Existing variant is innovative as compared to the previous. The study was conducted in 2013–2014 on arable land located on slopes with a slope of approx. 5%, in selected farm in Western Pomerania. In particular, it was found that: a) the top layer of soil was saturated with phosphorus at a level exceeding 80%, which means that potentially there was a high risk of loss this component by runoff; b) the degree of phosphorus saturation was strongly correlated with the content of phosphorus in the soil determined by using distilled water, and – to a lesser extent, phosphorus content in the soil determined by Egner–Riehm; c) concentration of water- soluble phosphorus in runoff water was connected – a weak, at best a moderate level – with the degree of phosphorus saturation. In general, the results of research suggest that DPS rate may be useful to assess the risk of phosphorus loss from agricultural land by runoff.

5

Dynamika stężenia składników biogennych w wodach gruntowych na terenach z różnymi uprawami

Smoroń S., Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 2

99--112

PL

W ramach programu wieloletniego realizowanego w Instytucie Technologiczno-Przyrodniczym (PW działanie 1.3) prowadzono monitoring jakości wód gruntowych pod różnymi uprawami polowymi na obszarach lessowych Małopolski, począwszy od 04.2012 r. Analizowano wody gruntowe na terenach objętych intensywną uprawą warzyw, umiarkowanie nawożonymi zbożami oraz słabo nawożonymi i nienawożonymi łąkami trwałymi. Celem pracy było określenie dynamiki stężenia składników biogennych (N-NO3 , N-NH4 i P-PO4) w poszczególnych porach roku w latach 2012–2014. Uwzględniono również potas jako składnik podstawowego nawożenia mineralnego. W uprawie warzyw stosowano wysoki poziom nawożenia NPK (4 obiekty): 110–160 kg N; 70– 90 kg P2O5 oraz 80–100 kg K2O∙ha-1 . Uprawy zbożowe nawożono mniejszą ilością składników, odpowiednio: 60–80; 30–40 i 60–80 kg∙ha-1 . Z dwóch obiektów łąkowych na jednym stosowano tylko obornik w dawce 10 Mg∙ha-1 co trzy lata. Na podstawie wyników analiz chemicznych stwierdzono, że w wodach gruntowych pod uprawami warzyw stężenie N-NO3 było największe. Zwiększone stężenie tej formy azotu obserwowano najczęściej w okresie wiosennym, a najmniejsze w letnim. Wody te odpowiadały najczęściej V klasie jakości i były zagrożone lub zanieczyszczone azotanami ze źródeł rolniczych. Pod uprawami zbożowymi i łąkami jakość wód gruntowych była zdecydowanie lepsza i stężenie N-NO3 odpowiadało I–III klasie. Jedną z przyczyn dużego zróżnicowania stężenia tego składnika w wodach na terenach pod uprawą warzyw może być brak okrywy roślinnej w okresie jesiennozimowym, co sprzyja wymywaniu go z gleby. Stężenie pozostałych składników w wodzie z poszczególnych punktów pobierania odpowiadało I–III klasie jakości wód wgłębnych.

EN

The long-term programme implemented by the Institute of Technology and Life Sciences (P.W. activity 1.3) began in April 2012. Monitoring of groundwater quality was carried out in the Malopolska loess areas for different field crops. The groundwater was analysed in the areas covered by the intensive cultivation of vegetables, moderately fertilized cereals and poorly fertilized and nonfertilized permanent meadows. The objective of the study was to determine concentration dynamics of the nutrients (NO3-N, NH4-N and PO4-P) at various times of the year for the period of 2012–2014. Also potassium was included, as a component of basic fertilization. In the vegetable cultivation, high NPK fertilization level was applied in the 4 sites, and doses per hectare were: 110–160 kg N, 70–90 kg P2O5 and 80–100 kg K2O. Fertilization of cereal crops was smaller and amounted respectively: 60–80; 30–40; 60–80 kg per hectare. With two meadow sites, only in the one site, manure was applied every three years at the rate of 10 Mg∙ha-1 . Based on the results of the chemical analyzes, it was found that NO3-N concentration was greatest in groundwater under vegetable crops. Increased concentration of this nitrogen form was observed most frequently in the spring and the smaller in the summer. These waters are the most frequently corresponded to V-class quality and have been threatened or polluted by nitrates from the agricultural sources. In the case of cereal crops and grasslands, water quality was much better and the concentration of NO3-N corresponds to I–III class. One of the reasons of very different concentration of this compound in the vegetable cultivation, may be the lack of plant cover in the autumn and winter, which favours the leaching the chemicals from the soil. The concentration of the remaining components from particular sampling points, corresponds to I–III class of the groundwater quality.

6

Zawartość siarki w glebach użytków zielonych w Polsce w latach 2009–2011

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 2

97--113

PL

W pracy przedstawiono wyniki oceny zawartości siarki ogólnej (Sog) i siarczanowej (S-SO4 ) w wierzchniej 30-centymetrowej warstwie gleb użytków zielonych w Polsce w okresie wiosennym i jesiennym w latach 2009–2011. Do jej przygotowania wykorzystano wyniki monitoringu gleby i wody na terenach zajmowanych przez użytki zielone, prowadzonego przez Krajową Stację ChemicznoRolniczą (KSChR) i podlegające jej stacje okręgowe, we współpracy z Instytutem TechnologicznoPrzyrodniczym (ITP) w Falentach. Stwierdzono m.in., że: 1) średnia zawartość siarki ogólnej i siarczanowej w mineralnych glebach użytków zielonych w Polsce, w zależności od pory roku, kształtuje się na poziomie odpowiednio 391,4–395,0 mg Sog •kg-1 s.m. i 13,6–18,1 mg S-SO4 •kg-1 s.m., a w glebach organiczno-mineralnych i organicznych: 1522,4–1607,7 mg Sog •kg-1 s.m. i 43,3–45,6 mg S-SO4 •kg-1 s.m.; 2) w poszczególnych województwach zawartość siarki ogólnej i siarki siarczanowej w mineralnych glebach użytków zielonych jest zróżnicowana i wynosi odpowiednio od 303,5 do 497,9 mg Sog •kg s.m. i od 4,3 do 30,0 mg S-SO4 •kg s.m. (wartości uśrednione dla okresów wiosennych i jesiennych); 3) w przeważającej części gleb użytków zielonych zawartość siarki ogólnej i siarczanowej kształtuje się na poziomie naturalnym; 4) w przybliżeniu w około 60% mineralnych gleb użytków zielonych zawartość siarki siarczanowej jest bardzo niska i niska.

EN

The paper presents estimates of the content of total sulphur and sulphate-sulphur in the upper 30 cm layer of grassland soils in Poland in spring and autumn 2009–2011. The assessment was based on the results of soil and water monitoring carried out in grasslands by the National ChemicalAgricultural Station (NC-AS) and its subordinate regional stations in cooperation with the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. It was found that: 1) mean concentration of total and sulphate-sulphur in mineral grassland soils was 391.4–395.0 mg S•kg-1 DM and 13.6–18.1 mg S-SO4 •kg-1 DM, respectively, depending on season while in organic-mineral and organic soils the respective ranges were 1522.4–1607.7 mg S•kg-1 and 43.3–45.6 mg S-SO4 •kg-1 DM; 2) concentrations of total and sulphate-sulphur in mineral grassland soils varied among provinces and amounted from 303.5 to 497.9 mg S•kg-1 DM, and from 4.3 to 30.0 mg S-SO4 •kg-1 DM (data averaged for spring and autumn); 3) in most grassland soils concentrations of total and sulphate-sulphur was close to natural; 4) in nearly 60% of grassland soils the concentration of sulphate-sulphur was very low or low.

7

Stan ilościowy azotu mineralnego w glebach użytków zielonych a stężenie azotanów w wodzie gruntowej

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 3

101--111

PL

W pracy zaprezentowano wyniki badań zależności między zasobnością gleb użytków zielonych w azot mineralny oraz zawartością w nich azotu azotanowego i azotu amonowego w okresie jesieni, a stężeniem azotanów w wodzie gruntowej spod tych użytków w okresie wiosny następnego roku. Badania zrealizowano na podstawie wyników monitoringu gleby i wody na terenach zajmowanych przez użytki zielone w Polsce, prowadzonego przez Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą (KSChR) i podlegające jej okręgowe stacje, we współpracy z Instytutem Technologiczno-Przyrodniczym (ITP) w Falentach. Stwierdzono w szczególności, że: 1) w warunkach Polski, zasobność gleb użytków zielonych w azot mineralny w porze jesiennej nie była skorelowana ze stężeniem azotanów(V) i (III) w wodach gruntowych spod tych użytków w okresie wiosny następnego roku; 2) stężenie azotanów( V) i (III) w wodzie w znikomym stopniu i ograniczonym zakresie związane było z zawartością azotu azotanowego(V) i azotu amonowego w glebie (biorąc pod uwagę różne rodzaje gleb i ich warstwy); 3) w analizowanym układzie czasowym i uwarunkowaniach, rozpatrywane wskaźniki stanu ilościowego azotu mineralnego w glebie nie były dobrymi predykatorami zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami.

EN

The paper presents the relationships between inorganic nitrogen content, including nitrate- and ammonium-nitrogen, in grassland soils in autumn and nitrate concentrations in groundwater from under these grasslands next spring. Studies were based on results of soil and water monitoring in grassland areas in Poland carried out by the National Chemical-Agricultural Station and its subordinate regional stations in cooperation with the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. It was found that: 1) autumnal richness of Polish grassland soils in inorganic nitrogen was not correlated with the concentrations of nitrates and ammonium ions in groundwaters from under these grasslands next spring, 2) concentrations of the latter ions in water were weakly associated with their concentrations in soil (considering various types and layers of soils), 3) within time periods and other determinants of this study, the indices of soil inorganic nitrogen were not good predictors of groundwater pollution with nitrates.

8

Kształtowanie się stanu ilościowego azotu mineralnego w glebach organicznych pod użytkami zielonymi w Polsce

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 2

87--96

PL

W pracy przedstawiono wyniki rozpoznania nagromadzenia azotu mineralnego w glebach organicznych pod użytkami zielonymi w Polsce. Rozpoznanie to przeprowadzono na podstawie wyników badań monitoringowych realizowanych w latach 2008–2012 przez Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą w Warszawie i podlegające jej stacje okręgowe, we współpracy z Instytutem TechnologicznoPrzyrodniczym w Falentach. Stwierdzono m.in., że w analizowanym okresie w badanych glebach: 1) przeciętna zawartość azotu mineralnego i zasoby tego składnika w profilu do 30 cm pod powierzchnią terenu wynosiły odpowiednio ok. 51 mg N•kg-1 s.m. i ok. 118 kg N•ha-1 w okresie wiosennym oraz ok. 55 mg N•kg-1 s.m. i ok. 130 kg N•ha-1 w okresie jesiennym, 2) udział azotu amonowego w całkowitej zawartości azotu mineralnego wynosił średnio ok. 77% w okresie wiosennym i ok. 66% w porze jesiennej, 3) w sezonie letnim zawartość azotu azotanowego oraz zasoby azotu mineralnego ulegały zwiększeniu, a w okresie zimowym – zmniejszeniu, natomiast zawartość azotu amonowego zmieniała się w odwrotnym kierunku, 4) przeciętnie w sezonie wegetacyjnym zasoby azotu mineralnego w warstwie 0–30 cm zwiększały się o 12,1 kg N•ha-1 , a w okresie po nim następującym – zmniejszały o 11,9 kg N•ha-1 , 5) istotny wpływ na stan zasobów azotu mineralnego miały temperatura powietrza oraz opady atmosferyczne.

EN

The paper presents accumulation of inorganic nitrogen in organic soils under grasslands in Poland. The recognition of nitrogen status was made based on results of monitoring carried out in the years 2008–2012 by the National Chemical-Agricultural Station in Warsaw and its subordinate regional stations in cooperation with the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. It was found that in the study period: 1) mean concentration of inorganic nitrogen and its resources in the upper 30 cm soil layer were 51 mg N•kg-1 DM and 118 kg N•ha-1 , respectively, in spring and 55 mg N•kg-1 DM and 130 kg N•ha-1 in autumn, 2) ammonium-nitrogen constituted on average 77% and 66% of the total soil inorganic nitrogen in spring and autumn, respectively, 3) concentrations of nitratenitrogen and resources of inorganic nitrogen increased in summer and decreased in winter while concentrations of ammonium-nitrogen changed in opposite direction, 4) resources of inorganic nitrogen in the upper 30 cm soil layers increased by 12.1 kg N•ha-1 in the vegetation season to decrease by 11.9 kg N•ha-1 afterwards, 5) air temperature and atmospheric precipitation significantly affected inorganic nitrogen resources.

9

Fosforany w wodach gruntowych na terenach zajmowanych przez użytki zielone w Polsce

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 3

89--100

PL

W pracy zaprezentowano wyniki badań stężenia fosforu fosforanowego w wodach gruntowych spod użytków zielonych w Polsce. Badania przeprowadzono w latach 2008–2011 w ramach systemu monitoringu gleby i wody na terenach zajmowanych przez użytki zielone, prowadzonego przez Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą i podlegające jej okręgowe stacje we współpracy z Instytutem Technologiczno-Przyrodniczym w Falentach. Stwierdzono w szczególności, że: 1) średnie roczne stężenie P-PO4 w wodzie gruntowej spod użytków zielonych kształtowało się w granicach 0,19–0,29 mg•dm-3 w okresie wiosennym i 0,28–0,62 mg•dm-3 w okresie jesiennym; 2) każdego roku badań w okresie jesiennym zawsze występowało większe średnie roczne stężenie P-PO4 w próbkach wody niż w okresie wiosennym; 3) ze względu na stężenie fosforu fosforanowego, jakość wody w ok. 80–86% punktów monitoringu w okresach wiosennych i w przybliżeniu w 76–82% punktów monitoringu w okresach jesiennych spełniała kryteria klas jakości wód podziemnych od I do III (obejmują wody odznaczające się dobrym stanem chemicznym); 4) stężenie P-PO4 w wodach gruntowych było zróżnicowane w zależności od kategorii agronomicznej gleby, formy wykorzystania użytku zielonego, rodzaju punktu monitoringu i odczynu gleby; 5) stosunkowo największe stężenie P-PO4 występowało w wodach gruntowych związanych z glebami bardzo lekkimi i ciężkimi, z pastwiskami, w dużej mierze także z glebami o odczynie lekko kwaśnym oraz w wodzie gruntowej odprowadzanej drenami.

EN

The paper presents results of studies on phosphate-phosphorus concentrations in ground water under grasslands in Poland. Studies were made in the years 2008–2011 within the soil and water monitoring programme in areas occupied by grasslands carried out by the Country Chemical and Agricultural Station (CCAS) and subordinate regional stations in cooperation with the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. It was found that: 1) annual mean concentrations of P-PO4 in ground water from under grasslands varied between 0.19 and 0.29 mg•dm-3 in spring and between 0.28 and 0.62 mg•dm-3 in autumn, 2) autumn concentrations of phosphates were always higher than the spring ones every year, 3) as for phosphate concentrations, 80–86% of spring samples and 76–82% of autumn samples met criteria of the first to third class of ground water quality (corresponding to waters of good chemical status), 4) phosphate concentrations varied in relation to agronomic soil category, grassland utilisation, sampling site and soil pH 5) relatively high concentrations of P-PO4 were noted in ground waters from light and heavy soils, under pastures and largely in soils of slightly acidic pH and in drained waters.

10

Wstępne rozpoznanie jakości wód podziemnych i powierzchniowych różnie użytkowanych terenów rolniczych zlewni Szreniawy

Smoroń S., Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 3

143–-157

PL

Przeprowadzono badania środowiska wodnego rolniczych lessowych obszarów Małopolski, zlokalizowanych w zlewni Szreniawy. Celem tych badań było określenie wpływu różnego użytkowania gruntów rolnych na jakość wód wgłębnych i powierzchniowych. W wybranych gospodarstwach pobierano, w cyklu miesięcznym, próbki płytkich wód gruntowych z intensywnych upraw warzyw, zbóż, łąk nienawożonych i słabo nawożonych obornikiem, odpływów drenarskich oraz rowów melioracyjnych. Do porównań pobierano również wodę ze źródła krasowego i rzeki Szreniawa przy ujściu do Wisły. W próbkach wody oznaczano stężenia: N-NO3, N-NH4, P-PO4 , K, Mg, Ca, Na i Cl metodami stosowanymi w Instytucie Technologiczno-Przyrodniczym. Na podstawie analizy chemicznej próbek wody pobieranych od kwietnia 2012 r. do marca 2013 r. stwierdzono, że na obszarach lessowych Małopolski tylko intensywna uprawa warzyw stwarza realne zagrożenie dla jakości wód. Stężenie N-NO3 w płytkich wodach gruntowych pod intensywnie nawożonymi warzywami i w sąsiadujących rowach melioracyjnych było bardzo duże (do 22,12 mg·dm-3 ). W przypadku pozostałych upraw polowych stężenia badanych składników były znacznie mniejsze, a najczystsza woda występowała pod łąkami i w źródle krasowym. W rzece Szreniawa wystąpiły warunki sprzyjające procesowi eutrofizacji.

EN

Studies of aquatic environment in agricultural loess areas located in the Szreniawa River catchment of the Małopolska region were conducted to define the impact of various agricultural land use on surface and ground water quality. Samples of shallow ground waters from under intensive cultivation of vegetables, cereals, unfertilized or weakly fertilized with manure meadows, from drains and drainage ditches were taken monthly in selected farms. For comparison, water samples from the karst spring and the Szreniawa River at its outflow to the Vistula River were also collected. Concentrations of N-NO3, N-NH4 , P-PO4, K, Mg, Ca, Na, and Cl in water samples were measured with methods used in ITP. Based on chemical analyses of water samples collected from April 2012 till March 2013 it was found that only intensive cultivation of vegetables on loess areas of the Malopolska region posed a real threat for water quality. Contribution of N-NO3 in shallow ground waters under intensively fertilized vegetables and in adjoining field drain were very high (up to 22.12 mg·dm-3 ). In the case of other field crops, concentrations of analysed components were substantially lower, and the purest water was found under meadows and in the karst spring. The Szreniawa River offered favorable conditions for the eutrophication process.

11

Kształtowanie się ilości azotu mineralnego w mineralnych glebach łąkowych w Polsce w latach 2008–2012

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 3

113--124

PL

W pracy przedstawiono wyniki rozpoznania stanu nagromadzenia azotu mineralnego w mineralnych glebach użytków zielonych w Polsce. Rozpoznanie to przeprowadzono na podstawie wyników badań monitoringowych prowadzonych w latach 2008–2012 przez Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą w Warszawie i podlegające jej okręgowe stacje, z udziałem Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Falentach. Stwierdzono m.in., że w analizowanym okresie: 1) przeciętna zawartość azotu mineralnego i jego zasoby w wierzchniej warstwie gleby (do 30 cm) wynosiły odpowiednio 16 mg N·kg-1 i 70,0 kg N·ha-1 w okresie wiosennym oraz 17 mg N·kg-1 i 74,6 kg N·ha-1 w okresie jesiennym, 2) największą zawartością i zasobnością azotu mineralnego charakteryzowały się gleby łąkowe o dużej przepuszczalności – lekkie i bardzo lekkie, 3) ilość azotu mineralnego w glebach łąkowych na ogół ulegała zwiększeniu w sezonie wegetacyjnym, a zmniejszeniu w okresie poza nim.

EN

The paper presents results of the recognition of inorganic nitrogen accumulation in mineral grassland soils in Poland. The survey was based on monitoring studies carried out in the years 2008– 2012 by the National Chemical-Agricultural Station in Warsaw and subordinated regional stations with the participation of the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. It was found that: 1) mean content of inorganic nitrogen and its resources in the upper soil layer (30 cm) were 16 mg N·kg-1 and 70.0 kg N·ha-1, respectively, in spring and 17 mg N·kg-1 and 74.6 kg N·ha-1 in autumn, 2) the highest content and the largest resources of inorganic nitrogen were noted in light and very light grassland soils of a great permeability, 3) usually the amount of inorganic nitrogen in grassland soils increased in the vegetation season and decreased in other seasons.

12

Chemizm polowego spływu powierzchniowego na tle uwarunkowań agrotechnicznych, w wybranym gospodarstwie województwa zachodniopomorskiego

Pietrzak S., Wesołowski P., Brysiewicz A., Dubil M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 3

115--129

PL

W pracy przeprowadzono ocenę składu chemicznego wody spływającej z gruntu ornego, a w szczególności stężenia zawartego w niej fosforu, w aspekcie różnych czynników kształtujących ten skład. Ocenę przygotowano głównie na podstawie wyników analiz laboratoryjnych próbek spływu powierzchniowego, pobranych w latach 2011–2012 z pola uprawnego wybranego gospodarstwa w województwie zachodniopomorskim, wyników oznaczeń równolegle pobranych z nimi próbek gleby, oraz na podstawie rejestru przebiegu czynności agrotechnicznych wykonywanych na polu, również w okresie poprzedzającym pobór próbek. Stwierdzono, że: a) stężenia wszystkich analizowanych składników w spływie powierzchniowym przekraczały ich przeciętne wartości stwierdzone w opadach atmosferycznych w okresie 2009–2011 – w wielu przypadkach z bardzo dużą wielokrotnością, przy czym największe różnice występowały w odniesieniu do potasu i fosforu, najmniejsze zaś dotyczyły azotu azotanowego i cynku; b) zawartość fosforu przyswajalnego w wierzchniej, pięciocentymetrowej warstwie gleby była dodatnio skorelowana ze stężeniem tego składnika w spływie powierzchniowym, natomiast tego rodzaju zależność nie występowała w odniesieniu do mineralnych form azotu; c) spływająca z pola woda stanowiła potencjalne źródło eutrofizacji wód powierzchniowych (zawierała bardzo dużo składników biogennych, zwłaszcza fosforu).

EN

An assessment of chemical composition of surface runoff from arable lands with particular reference to phosphorus was performed and related to various factors affecting this composition. The assessment was based on the laboratory analyses of water samples collected in 2011–2012 from surface runoff from selected farm in zachodniopomorskie province, on parallel analyses of soil samples and on the record of agrotechnical measures performed in the field also before sampling. It was found that: a) concentrations of analysed components in surface runoff exceeded (of ten many times) their average concentrations in rainfalls in the years 2011–2012. The greatest differences were found for phosphorus and potassium and the smallest for nitrate-nitrogen and zinc; b) the kontent of available phosphorus in the upper 5 cm soil layer was positively correlated with its concentration in surface runoff; no such relationship was found for mineral forms of nitrogen; c) surface runoff from the field was a potential source of eutrophication of surface waters since it contained much nutrients, particularly phosphorus.

13

Odczyn i zasobność gleb łąkowych w Polsce

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 1

105-117

PL

W pracy przeprowadzono ocenę odczynu gleb łąkowych w Polsce oraz zawartości w nich przyswajalnych dla roślin form fosforu, potasu i magnezu. Ocenę dokonano na podstawie uzyskanych w 2008 r. wyników monitoringu jakości gleby na obszarach zajmowanych przez użytki zielone (UZ). Monitoring ten łącznie z monitoringiem wody jest realizowany przez Krajową Stację Chemiczno- Rolniczą w Warszawie i podlegające jej okręgowe stacje z udziałem ITP Falenty. Stwierdzono, że: duży odsetek gleb użytków zielonych jest silne zakwaszonych - 42% z nich ma odczyn bardzo kwaśny lub kwaśny; w glebach łąkowych występują znaczne niedobory przyswajalnych form fosforu i potasu - mała zawartość fosforu występuje w siedliskach użytków zielonych obejmujących 59% gleb mineralnych i prawie 50% gleb organicznych, a potasu - 73% gleb mineralnych i prawie 98% gleb organicznych; gleby mineralne UZ charakteryzują się względnie dobrym zaopatrzeniem w magnez, natomiast gleby organiczne stosunkowo słabym - w pierwszym przypadku zasobnych w ten składnik jest ok. 66% gleb, w drugim jedynie ok. 30%.

EN

An assessment of pH and the content of plant available forms of phosphorus, potassium and magnesium in meadow soils of Poland is presented in this paper. The assessment was based on results of soil quality monitoring carried out in 2008 in areas occupied by grasslands. This monitoring together with water monitoring is realised by the National Chemical-Agricultural Station in Warsaw together with its regional branches and with participation of the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. A large percent of grassland soils was found to be strongly acidified - 42% of these soils are strongly acid or acid. Substantial deficits of available forms of phosphorus and potassium were noted in meadow soils. Low content of phosphorus was recorded in grassland sites on 59% of mineral and almost 50% of organic soils. Respective figures for potassium deficits were 73% and almost 98%. Mineral soils of grasslands are relatively well supplied with magnesium while organic soils contained less magnesium. Sixty six percent of mineral soils but only 30% of organic soils are rich in magnesium.

14

Kwantyfikacja azotu wiązanego symbiotycznie przez rośliny motylkowate

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 3

197-207

PL

W pracy przedstawiono możliwość szacowania ilości azotu wiązanego symbiotycznie przez rośliny motylkowate (w obecnej systematyce - bobowate) za pomocą wskaźników wyznaczonych wg metody opracowanej przez HØGH-JENSENA i in. (2004). Podano wartości wskaźników wnoszenia azotu wiązanego symbiotycznie przez różne gatunki roślin motylkowatych występujących w monokulturze i w mieszankach z trawami. Wynoszą one od 31 do 86 kg N·t-¹ s.m. runi w odniesieniu do motylkowatych drobnonasiennych i od 35 do 38 kg N·t-¹ s.m. runi lub od 36 do 54 kg N·t-¹ s.m. nasion w odniesieniu do roślin strączkowych. Stwierdzono, że wyznaczone zgodnie z wymienioną metodą wskaźniki wnoszenia azotu związanego z atmosfery przez rośliny motylkowate mogą być wykorzystywane do sporządzania bilansów tego składnika w gospodarstwach rolnych, a także w celach edukacyjnych.

EN

The paper presents a possibility of estimating the amount of N fixed symbiotically by legume plants with indices determined acc. to the method of HØGH-JENSEN et al. (2004). The indices of N input by various legume plants both in monoculture and mixed with grasses amounted from 31 to 86 kg N·t-¹ DM sward of small seeded legumes and from 35 to 38 kg N·t-¹ DM sward or from 36 to 54 kg N·t-¹ dry seeds for pod legumes. The indices of N input determined with this method may be used in nitrogen budgets in farms and for educational purposes.

15

Ocena zawartości rozpuszczalnych form potasu i RWO w warstwie gleby stanowiącej podłoże długoletniego składowania obornika

Burzyńska I., Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 4

23-32

PL

Celem pracy jest ocena zawartości rozpuszczalnych form potasu i RWO w warstwie gleby, stanowiącej podłoże wieloletniego składowania obornika. Badania prowadzono w miejscu, na którym bezpośrednio na gruncie przez ponad 20 lat przechowywano obornik bydlęcy. Do badań pobrano próbki gleby z 10-centymetrowych warstw profilu do głębokości 90 cm z 10 punktów, zlokalizowanych w miejscu wieloletniego składowania obornika oraz w pobliżu niego. Stwierdzono, że gleba pobrana z miejsca składowania obornika zawierała przeciętnie 803,6 mg·dm-³ łatwo rozpuszczalnego potasu oraz 106,3 mg·dm-³ RWO. W stosunku do zawartości tych składników w profilu glebowym ich zawartość w punktach kontrolnych oddalonych o kilkanaście metrów od składowiska była kilkakrotnie mniejsza. Uzyskano istotne dodatnie wartości współczynników korelacji liniowych Pearsona i nieliniowych Spearmana między zawartością w glebie potasu a RWO oraz pH, mierzonym w 1 mol·dm-³ KCl. Na podstawie badań wykazano, że długotrwałe przechowywanie obornika bezpośrednio na gruncie przyczynia się do wymywania łatwo rozpuszczalnych form składników mineralnych w głąb profilu glebowego, stanowiąc tym samym zagrożenie jakości wód gruntowych.

EN

The aim of this work was to evaluate the content of soluble forms of potassium and DOC in the soil layer from under long standing manure stockyard. Analyses were made in a place where manure was stored directly on the ground for over 20 years. Soil samples were taken from soil layers from 0 to 90 cm depth in 10 points situated in manure storage and nearby. The soil contained on average 803.6 mg·dm-³ of soluble potassium and 106.3 mg·dm-³ DOC. These values were by 46.1 and 2.7 times higher, respectively, than those in soil profile from control points situated a dozen or so meters apart. Significant positive values of linear Pearson correlation coefficients and non-linear Spearman correlation coefficients were found between the content of potassium and DOC and pH measured in 1 mol·dm-³ KCl. It was shown that long-lasting manure storage directly on the ground contributed to leaching of easily soluble forms of nutrients far inside the soil profile which consequently posed a threat for the quality of ground waters.

16

Wdrażanie zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance): uwagi do środowiskowego pakietu

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 3

159-166

PL

W pracy dokonano analizy i oceny wymagań, wchodzących w skład zasady wzajemnej zgodności (ZWZ) (ang. "cross-compliance") w zakresie ochrony środowiska, które gospodarstwa rolne w Polsce są zobowiązane wdrażać od początku 2009 r. Stwierdzono, że w niektórych przypadkach wymagania ZWZ nie są dostatecznie precyzyjne i nie w pełni odpowiadają potrzebom rozwoju rolnictwa zrównoważonego. Na podstawie wyników prac badawczych prowadzonych w IMUZ podano propozycje ich skorygowania bądź uzupełnienia. W tym zakresie podano założenia wymagań, obejmujące: budowę gnojowni w gospodarstwach, w których pogłowie zwierząt przekracza 15 DJP, bilansowanie azotu metodą "u wrót gospodarstwa", wyposażenie gospodarstw w stanowiska do napełnienia opryskiwaczy z biologicznym podłożem oraz utrzymywanie głębokości położenia zwierciadła wody gruntowej ze względu na potrzeby wodne roślin i zahamowanie ubytków masy organicznej.

EN

An analysis and assessment of requirements of the cross-compliance principle in environmental protection, which Polish farms are obliged to implement since the beginning of 2009, are presented in the paper. In some cases these requirements were found to be not enough precise and not fully corresponding to the needs of sustainable agriculture. Based on studies carried out in the Institute for Land Reclamation and Grassland Farming a proposal was given of their correction or supplementation. The proposal included: construction of manure pits in farms of animal stock ≥ 15 LU, nitrogen balancing with the method "at the farm's gate", equipment of farms with stands for filling sprinklers with biological substratum and maintaining ground water table depth appropriate for plants' water demands and for limiting organic matter losses.

17

Kształtowanie obiegu azotu w makro- i mikrosystemach rolniczych

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 3

143-158

PL

W ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci znacząco zwiększyła się ilość azotu reaktywnego w środowisku. Nastąpiło to głównie w wyniku zwiększenia zużycia mineralnych nawozów azotowych, produkowanych z wykorzystaniem procesu Habera-Boscha, oraz wykorzystania paliw kopalnych (w celach transportowych i energetycznych). Azot reaktywny - nagromadzając się w środowisku - wywołuje w nim wiele niekorzystnych następstw. W celu zminimalizowania negatywnego wpływu tego składnika na środowisko należy podejmować działania służące ograniczeniu jego strat. W pracy dokonano oceny istniejących w tym zakresie możliwości na podstawie analizy czynników kształtujących obieg azotu w skali makrosystemu rolniczego (obejmującego sektor gospodarki rolno-żywnościowej kraju) oraz w skali gospodarstwa rolnego jako swoistego mikrosystemu rolniczego. Stwierdzono, że na zmniejszenie ilości azotu przenikającego do środowiska w wymiarze makro- można oddziaływać przez zmniejszenie konsumpcji białka zwierzęcego, w tym w szczególności przez ograniczenie spożycia wołowiny oraz zmniejszenie ilości odpadów żywnościowych, a w wymiarze mikro-, tj. gospodarstwa, zwłaszcza przez poprawę zarządzania tym składnikiem.

EN

The amount of reactive nitrogen in the environment has markedly increased in the recent decades. This is due to increased consumption of mineral nitrogen fertilisers produced in the Haber-Bosch process and to exploitation of fossil fuels for transport and energy. The reactive nitrogen coupling in the environment produces many unfavourable consequences. To minimise the negative environmental impact of this element one should undertake actions to limit its losses. Possibilities of such actions were evaluated in this paper based on the analysis of the factors affecting nitrogen cycling in agricultural macrosystem (food and agriculture sector of the national economy) and in the scale of a farm as a specific agricultural microsystem. It was found that nitrogen losses in the macro scale might be minimised by decreasing the consumption of animal protein (mainly by limited beef consumption) and by decreasing the amount of food wastes and in the micro scale (farm) - by improving nitrogen management.

18

Wpływ długo- i krótkotrwałego składowania obornika na gruncie na zanieczyszczenie gleby i wody związkami azotu

Pietrzak S., Nawalany P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 2b

117-126

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań nad wpływem długo- i krótkotrwałego składowania obornika bydlęcego bezpośrednio na gruncie na zanieczyszczenie gleby i wody związkami azotu. Stwierdzono, że w efekcie długoletniego cyklicznego składowania obornika w pryzmie bezpośrednio na gruncie nastąpiło poważne zanieczyszczenie gleby i wody gruntowej azotem azotanowym i amonowym. W analizowanych próbkach gleby, pobranych spod składowiska obornika, maksymalna zawartość mineralnych form azotu (N-NO3 + N-NH4) w warstwie 0-90 cm przekraczała 1900 kg N·ha-¹, a w próbkach wody gruntowanej stężenie azotu azotanowego i amonowego dochodziło odpowiednio do ok. 670 mg N-NO3·dm-³ i 130 mg N-NH4·dm-³. Krótkotrwałe (półroczne) przechowywanie obornika w pryzmie polowej nie spowodowało dużego wzbogacenia gleby w azot mineralny, co pośrednio wskazuje, że nie stanowiło ono poważnego zagrożenia jakości wód. Na podstawie przeprowadzonych badań uznano, że ze względu na ochronę jakości wód nie należy magazynować obornika bezpośrednio na gruncie w tym samym miejscu przez długi okres. Jako dopuszczalną natomiast przyjęto możliwość jednorazowego w danym miejscu składowania obornika bezpośrednio na gruncie w krótkim okresie (wymaga to jednak weryfikacji na podstawie dodatkowych badań).

EN

Results of a study on the effect of long and short time manure storage directly on the ground on soil and water pollution by nitrogen compounds are presented in this paper. Long term cyclic manure storage in a prism directly on the ground was found to seriously pollute soils and ground waters with nitrate and ammonium nitrogen. Maximum content of mineral forms of nitrogen (N-NO3 + N-NH4) in soil layer from 0 to 90 cm from under manure prism exceeded 1900 kg N ha-¹ and in ground water samples the concentration of nitrate-N and ammonium-N achieved c. 670 mg N dm-³ and 130 mg N dm-³, respectively. Short (half a year) storage of manure in a field prism did not enriched the soil in mineral forms of nitrogen indicating indirectly the lack of serious threat to ground water quality. Performed studies allowed for the conclusion that, in view of the water quality protection, animal manure should not be stored directly on the ground in the same place for long time. One time manure storage directly on the ground in a given place is allowable for a short period of time but this ought to be verified in further studies.

19

Efektywność wykorzystania azotu i fosforu w gospodarstwach ukierunkowanych na produkcję mleka oraz analiza możliwości jej maksymalizacji za pomocą modelu matematycznego

Pietrzak S.

Problemy Inżynierii Rolniczej

|

2008

|

R. 16, nr 1

133-142

PL

Dokonano oceny stanu wykorzystania azotu i fosforu w trzech gospodarstwach ukierunkowanych na produkcję mleka z województwa podlaskiego oraz przeprowadzono analizę możliwości jego poprawy za pomocą modelu matematycznego opracowanego przez Schrödera i in. [2003]. Stwierdzono, że teoretycznie można w rozpatrywanych gospodarstwach zwiększyć efektywność wykorzystania azotu około 3.krotnie, a fosforu ponad 3,7.krotnie pod warunkiem poprawy efektywności przepływu składników nawozowych w produkcji rolnej między wszystkimi ogniwami łańcucha: gleba-›ziemiopłody-›pasza-›zwierzę-›gleba. Zastosowanie rozwiązań częściowych, obejmujących jedynie polepszenie przepływu składników między wybranymi ogniwami, nigdy nie byłoby tak skuteczne. Wskazano, że w następstwie zwiększenia wykorzystania azotu i fosforu w gospodarstwa specjalizujących się w produkcji mleka następuje zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska tymi składnikami oraz obniżenie kosztów produkcji rolnej.

EN

Paper presented an evaluation of the nitrogen and phosphorus usage on three dairy farms localized in Podlaskie province, as well as the analysis of their improving possibilities by means of a mathematical model developed by Schroeder et al. (2003). It was stated that the efficiency of nitrogen and phosphorus usage on surveyed farms could be theoretically in-creased 3-times and 3.7-times, respectively. Such results would be obtainable provided an improving the efficiency of fertilizer components' circulation in agricultural production among the links of chain: soil -› crops -› feed -› animal -› soil. An application of partial solutions, including better circulation of the components between selected links - would never be so efficient. It was also indicated that better utilization of the nitrogen and phosphorus on the dairy farms results in decreased environment pollution with these components as well as in lowered costs of agricultural production.

20

Bilanse składników nawozowych w gospodarstwie ukierunkowanym na produkcję mleka na bazie pasz z użytków zielonych położonych na glebach organicznych

Pietrzak S., Chrzanowski S., Zielazny M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2b

129-142

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań bilansów azotu, fosforu i potasu w Zakładzie Doświadczalnym IMUZ w Biebrzy - gospodarstwie ukierunkowanym na produkcję mleka, bazującym na paszach z użytków zielonych położonych głównie na glebach torfowo-murszowych. W badaniach wykorzystano metodę bilansowania składników nawozowych "u wrót gospodarstwa" (ang. "farm gate balance"). Stwierdzono, że średnie nadwyżki azotu, fosforu i potasu w ZD IMUZ Biebrza latach 2002-2006 wynosiły kolejno 40,7 kg N·ha-¹ lub 18,9 kg N · 1000-¹ l mleka, 8,1 kg P·ha-¹ i 47,5 kg K·ha-¹, a wykorzystanie tych składników kształtowało się odpowiednio na poziomie: 28,4, 29,8 i 9,1%. Jednostkowe nadwyżki azotu, fosforu i potasu w Zakładzie były znacznie mniejsze od nadwyżek tych składników w indywidualnych gospodarstwach o podobnym profilu produkcji z podregionów łomżyńskiego i ostrołęckiego, posiadających w większości gleby mineralne. Uznano, że ilość stosowanych nawozów fosforowych w Zakładzie można zmniejszyć, natomiast celowe jest zwiększenie ilości potasu. Wskazano na potrzebę opracowania wskaźników ilości azotu mineralnego uwalnianego w procesie mineralizacji gleb organicznych, z uwzględnieniem różnych czynników wpływających na ten proces.

EN

Balances of nitrogen, phosphorus and potassium are presented for a dairy farm, the Experimental Farm IMUZ in Biebrza, basing on fodder from grasslands situated mainly on peat-moorsh soils. The method of nutrient balancing "at the farm's gate" was used in the study. Mean surplus of nitrogen, phosphorus and potassium for the years 2002-2006 in Experimental Farm IMUZ Biebrza was 40.7 kg N·ha-¹ or 18.9 kg N · 1000-¹ l milk, 8.1 kg P·ha-¹ and 47.5 kg K·ha-¹, and the efficiency of nutrient utilisation was 28.4, 29.8 and 9.1%, respectively. Specific surplus of nitrogen, phosphorus and potassium in the Experimental Farm was considerably smaller than the surplus of these components in private farms of similar production from łomżyński and ostrołęcki regions of mostly mineral soils. It was estimated that the level of phosphorus fertilization in the Experimental Farm could be diminished while an increase of potassium fertilization appeared reasonable. The need was underlined of elaborating the indices of mineral nitrogen release during mineralisation of organic soils with regard to various factors affecting this process.