Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Prediction of the seasonal changes of the chloride concentrations in urban water reservoir

Miller T., Poleszczuk G.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2017

|

Vol. 24, nr 4

595--611

EN

This study investigated the possibility of using artificial neural networks to predict changes in the concentration of chloride ions in the urban ponds on the example of the inflow and outflow zones of water to and from the ponds Syrenie Stawy in Szczecin (NW-Poland). The possibility of using selected water quality indices (selected based on correlation matrix of water quality indices with Cl−), in particular: COD-Cr, BOD5, DO, water saturation by O2 and NO2− and their influence on the chloride concentration forecast was tested.

2

Glebokie Lake in Szczecin after hydrotechnical regulations

Miller T., Svobodova Z., Meller E., Poleszczuk G.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2016

|

Vol. 23, nr 1

71--86

EN

Water quality of the Glebokie Lake in Szczecin (NW-Poland) was studied in years 2012-2014. Glebokie Lake is a reservoir with a negative water balance related to the location draining groundwater drinking water intake for Szczecin agglomeration. In 2004 hydrotechnical regulations were conducted aimed at maintaining a constant amount of water in the lake, which involved a temporary feeding Glebokie Lake with Gunica River waters. In order to determine the hydrochemical status of the Lake waters and the factors shaping water quality - 19 water quality indices within 25 months were measured: temperature, pH and water oxygen status, nutrients (N, P) and ionic macrocomponents and Fetot. Trophic status of the lake waters using the Carlson criteria was defined. On the basis of chemometric analysis of measurement data (CA, PCA/FA and DA) we established that statistically significant factors affecting water quality in the study period were: seasonal (the climatic seasons) changes in the biological processes activity, periodical (in April and November) waters inflows from the Gunica River, anthropopressure in during swimming season and the coagulant (FeSO4) presence in the ecosystem. The possibility of applying the chemometric techniques to interpret measurement data in the lake type like Glebokie Lake with a small amount of data has been shown.

3

Ponds Syrenie Stawy in Szczecin - changes of selected water quality chemical indices

Poleszczuk G., Miller T., Tokarz M.

Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology

|

2015

|

R. 20, NR 1-2

85--96

EN

The possibility of using - to a wider inference - water quality test results of stream Osowka flowing through ponds Syrenie Stawy in Szczecin (NW-Poland) - in particular the concentration of dissolved oxygen (DO), electrical conductivity (EC) and the total concentrations of nitrogen (TN) and phosphorus (TP) - conducted in the years 1994 to 2014 was analyzed. The examined indices were classified according to Official Standards currently in force in Poland. Changes of water quality as it flows through the ponds were identified. Multivariate linear regression equations were calculated, endearing statistically significant relationship between successive test indicators (yi) and other indices (xi) and deadlines for measurement periods (Ti) has been made. This allowed in general to characterize water quality, determine the quality changes along the path of flow through ponds and discern what processes biohydrogeochemical within the ecosystem changes affected their quality.

PL

Analizowano możliwość wykorzystania - do poszerzonego wnioskowania - wyników oznaczeń fizyczno-chemicznych wskaźników jakości wód oznaczanych przy określaniu stanu ekologicznego wód powierzchniowych strumienia Osówka przepływających przez Syrenie Stawy w Szczecinie (NW-Polska), tj. stężenie rozpuszczonego tlenu (DO), przewodnictwo elektrycznego (EC) oraz ogólne stężenia azotu (TN) i fosforu (TP) przeprowadzone w latach 1994-2014. Badane wskaźniki klasyfikowano według standardów aktualnie obowiązujących w Polsce w przepisach urzędowych. Oszacowano także zmiany jakości wód podczas przepływu przez stawy oraz obliczono równania regresji liniowej wieloczynnikowej, ujmujące statystycznie istotne zależności pomiędzy kolejnymi badanymi wskaźnikami (yi) i pozostałymi wskaźnikami (xi) oraz terminami okresów pomiarowych (Ti). Pozwoliło to ogólnie scharakteryzować jakość wód, określić zmiany jakości wzdłuż drogi ich spływu przez stawy oraz poznać, jakie procesy biohydrogeochemiczne zachodzące w ekosystemie wpływały na zmiany ich jakości.

4

Turkusowe Lake (Wolin Island, Poland) - surface waters quality changes in years 1986-2010

Poleszczuk G., Svobodová Z., Bucior-Kwaczyńska A., Miller T.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2014

|

Vol. 21, nr 2

201--214

EN

After presentation of the characteristics of a water reservoir in CaCO3 excavation pit, called the Turkusowe Lake, situated in the Wolin National Park on the Wolin Island, available results of the analyses referring to the quality of surface water of this water reservoir and being carried out since 1986 as well as those of own studies being carried out from 1999 to 2010 were gathered, collecting this way a research material covering the quarter-century 1986-2010. It was shown that the Turkusowe Lake is a water reservoir being resistant by nature to eutrophication (lake basin development and depth, surrounding by the heights adhering to it, and presence of CaCO3 building the lake basin), whereas an increase in the trophic level and development of eutrophication phenomena in the form of weak phytoplankton blooms being observed, particularly in 2005-2010, is connected with increased anthropogenic pressure in the form of direct discharge of municipal sewage to the lake and waste-water to the soil in the alimentation zone of underground waters feeding this lake. The extent of anthropogenic pressure was so big that it started to prevail over the natural processes limiting an increase in the trophic level in this lake.

PL

Przedstawiono charakterystykę zbiornika wodnego w wyrobisku po kopalni CaCO3, zwanego jeziorem Turkusowym, znajdującego się w Wolińskim Parku Narodowym na wyspie Wolin. Następnie zebrano dostępne wyniki badań jakości wód powierzchniowych tego zbiornika prowadzonych od 1986 roku i wyniki badań własnych prowadzonych od 1999 do 2010 roku - gromadząc materiał badawczy obejmujący ćwierćwiecze 1986-2010. Wykazano, że jezioro Turkusowe jest zbiornikiem odpornym z natury na eutrofizację (ukształtowanie i głębokość misy zbiornika, otoczenie przez przywierające do jeziora wysoczyzny oraz obecność CaCO3 tworzącego misę jeziorną), zaś obserwowany szczególnie w latach 2005-2010 wzrost trofii i rozwój zjawisk eutrofizacyjnych w postaci słabych zakwitów fitoplanktonowych jest związany ze wzrostem antropopresji w postaci bezpośredniego zrzutu ścieków komunalnych do jeziora i wód ściekowych do gleb w strefie alimentacji wód podziemnych zasilających to jezioro. Rozmiary antropopresji były tak znaczne, że zaczęły przeważać nad naturalnymi procesami ograniczającymi wzrost trofii w tym zbiorniku.

5

What Happens in the Waters of the Warnowo, Rabiaz, Czajcze and Domyslowskie Lakes in the Wolin National Park during Summer Stagnation?

Bucior A., Poleszczuk G.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2013

|

Vol. 20, nr 1

7--20

EN

In 2007, 2008 and 2010, water temperature and water saturation by O2 profiles were determined in summer in the Warnowo, Rabiaz, Czajcze and Domyslowskie Lakes interconnected by inlets being situated within the Wolin National Park in the Warnowo-Kolczewo Lake District on the Wolin Island. The occurrence of homothermy and practically constant water oxygenation from 0.5 m below the surface to 0.5 m above the bottom, with the waters under analysis being characterised by strong oxygen deficiency which differed however in consecutive lakes. The results of determinations of general parameters, biogenic substance concentrations and mineralisation indices also showed small but yet clear differences in the chemistry of the lakes under analysis, which was connected with different anthropogenic pressure on respective ecosystems and limitation of the water flow through consecutive lakes down the drainage basin. It was showed that the occurrence of low water saturation by O2 in the body of water of the lakes under analysis was connected with progressive dystrophication of the analysed ecosystems, being manifested as exuberant growth of rush vegetation and, first of all, floating plants.

PL

W latach 2007, 2008 i 2010 w okresach letnich wyznaczano profile temperaturowe i natlenienia wód w połączonych ze sobą przesmykami jeziorach Warnowo, Rabiąż, Czajcze i Domysłowskie leżących w granicach Wolińskiego Parku Narodowego na wyspie Wolin na Pojezierzu Warnowsko-Kołczewskim. Wykazano występowanie homotermii i praktycznie stałego natlenienia wód od 0.5 m od powierzchni do 0.5 m powyżej dna, przy czym badane wody cechowały się zdecydowanym niedotlenieniem, które było jednakże w kolejnych jeziorach zróżnicowane. Wyniki oznaczeń wskaźników ogólnych, stężeń biogenów i wskaźników mineralizacji, wskazywały także na niewielkie, niemniej wyraźne zróżnicowanie chemizmu badanych jezior, co było związane ze zróżnicowaniem antropopresji na poszczególne ekosystemy oraz z ograniczeniem przepływu wód przez kolejne ww. jeziora w dół zlewni. Wskazano, że występowanie niskiego natlenienia wód w toni wodnej badanych jezior związane było z postępującą dystrofizacją badanych ekosystemów jeziornych, uwidaczniającą się jako bujny rozwój roślinności szuwarowej i przede wszystkim roślinności pływającej.

6

Turkusowe Lake on The Wolin Island – Surfaces Water Quality in 2011 Vegetation Season

Poleszczuk G., Bucior A., Tokarz M., Miller T.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2013

|

Vol. 20, nr 3

401--414

EN

In the vegetation season April–October 2011, the quality of surface water of the Turkusowe Lake in the Wolin National Park on the Wolin Island was investigated. Water samples for analysis were drawn at two sampling stations situated in the north-eastern and the north-western part of the lake. The following water parameters were determined: temperature, pH, total alkalinity, total acidity and dissolved O2 concentration and water saturation by O2, COD-Cr, COD-Mn and BOD5, concentrations of NO3 –, NO2 –, NH4 +, TN, SRP, TP and reactive SiO2, as well as concentrations of Ca2+, Mg2+, Cl–, SO42–, and total concentrations of Fe and Mn. It was shown that the investigated waters at both sampling stations differed in the abundance of colloidal matter and suspended organic matter, with very similar abundance of dissolved matter, and were those with relatively low trophy level (mesotrophy), in which weak phytoplankton blooms occurred. Only during the phytoplankton bloom in July, the analysed waters were saturated by O2 to 110 %, being clearly oxygen-deficient in other study times, which is evidence of the prevalence of dissimilation processes over assimilation in the body of surface water.

PL

W sezonie wegetacyjnym kwiecień–październik 2011 r. badano jakość wód powierzchniowych jeziora Turkusowego w Wolińskim Parku Narodowym na wyspie Wolin. Próbki wód do badań czerpano w miejscu dwóch stacji w północno-wschodniej i w północno-zachodniej części jeziora. Oznaczano temperaturę, pH, alkaliczność ogólną, kwasowość ogólną oraz stężenie rozpuszczonego O2 (obliczano także natlenienie wody), ChZT-Cr, ChZT-Mn i BZT5, stężenie NO3 –, NO2 –, NH4 +, ogólne stężenie N, stężenie rozpuszczonych reaktywnych ortofosforanów(V), ogólne stężenie P, stężenie zdysocjowanej SiO2, a także stężenia Ca2+, Mg2+, Cl– , SO4 2– oraz ogólne stężenie Fe i Mn w badanych wodach. Wykazano, że badane wody w miejscu obu stacji różniły się zasobnością w substancje koloidalne i w materię zawieszoną przy bardzo zbliżonej zasobności w substancje rozpuszczone, i były wodami o niskiej trofii (mezotrofia), w których występowały słabe zakwity fitoplanktonowe. Jedynie podczas zakwitu lipcowego badane wody były natlenione w 110 %, w pozostałych terminach badawczych były wodami zdecydowanie niedotlenionymi co świadczy o przewadze procesów dysymilacyjnych nad asymilacyjnymi w toni wód powierzchniowych.

7

Pollution of the Ecosystem of the Rusalka City Lake with Heavy Metals

Poleszczuk G., Bucior A., Miller T., Tokarz M.

Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology

|

2012

|

R. 17, NR 1-2

75--88

EN

In the vegetation season April-October 2010, the value of and the changes in Zntot., Cutot., Cdtot. and Pbtot. concentrations in the water of the Rusalka flow-through lake (with average water retention of ca 30 days) situated in the city centre of Szczecin were determined. Water temperature, pH, concentration of dissolved oxygen (with calculation of water saturation with O2), COD-Cr and BOD5, total hardness, HCO-3 concentration (as total alkalinity), Cl-, SO-24 , Mntot and Fetot were also determined. The data collected may be used to evaluate the ecological and chemical status of the surface waters under investigation. As far as the ecological status of the Rusalka Lake is concerned, the investigated waters were found, based on the official criteria being in force in Poland in evaluation of the ecological and chemical status of surface waters, to conform to water quality classes I and II considering total zinc and copper concentrations, temperature and dissolved oxygen concentration (except water inflow to the lake in August) as well as BOD5, SO-24 and Cl- concentrations and pH value; however, they were always worse than water quality class II while taking the COD-Cr values into account. Regarding the chemical status of the investigated waters, total cadmium and lead concentrations were the levels exceeding the admissible values according to the official criteria in Poland. Changes in the values of indices being investigated along water flow path allowed stating that the equilibriums between the sedimentation and the resuspension and the dissolution processes during the research period were shifted towards sedimentation in case of Zn and Cd only, as well as of the organic matter sedimenting in the form of divalent cation- and divalent anion-sorbing gels. Although three phytoplankton blooms occurred in the body of water, unfortunately weak ones, the dissimilation processes prevailed over assimilation.

PL

W sezonie wegetacyjnym kwiecień-październik 2010 oznaczano wielkość i zmiany stężeń ogólnych Zn, Cu, Cd i Pb w wodach przepływowego (średni czas retencji wód ok. 30 dni) jeziora Rusałka w centrum miasta Szczecina. Oznaczano także temperaturę, pH, stężenie rozpuszczonego tlenu (oraz obliczano natlenienie wód), ChZT-Cr i BZT5, twardość ogólną, stężenie HCO-3 (jako alkaliczność ogólna), Cl-, SO-24 , Mnog i Feog. Zgromadzone dane mogą być wykorzystane do oceny stanu ekologicznego i chemicznego badanych wód powierzchniowych. Jeżeli chodzi o stan ekologiczny jeziora Rusałka, to, zgodnie z kryterium urzędowym stosowanym w Polsce do oceny stanu ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych, stwierdzono, że badane wody ze względu na stężenia ogólne cynku i miedzi, a także temperaturę, stężenie tlenu rozpuszczonego (oprócz wód na dopływie do jeziora w miesiącu sierpniu) oraz BZT5, stężenia SO-24 , Cl- i pH miały wartości odpowiadające I lub II klasie jakości, natomiast ze względu na wartości ChZT-Cr badane wody były zawsze gorszej niż II klasa jakości. Jeżeli chodzi o stan chemiczny badanych wód, to stężenia ogólne kadmu i ołowiu według tych kryteriów były stężeniami przekraczającymi wartości dopuszczalne. Zmiany wartości badanych wskaźników wzdłuż drogi spływu wód pozwoliły stwierdzić, że w okresie badawczym równowagi pomiędzy procesami sedymentowania oraz resuspendowania i rozpuszczania jedynie w przypadku Zn i Cd oraz materii organicznej sedymentującej w postaci żeli sorbujących jony dwudodatnie i dwuujemne były przesunięte w stronę sedymentowania. Pomimo wystąpienia trzech - niestety słabych - zakwitów fitoplanktonowych w toni wodnej procesy dysymilacji przeważały nad asymilacją.

8

Retrieval Irradiated Entomopahthogenic Nematodes – Steinernema feltiae (Filipiev, 1934) from the Soil

Poleszczuk G., Pezowicz E., Tumialis D.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 5-6

801-804

PL

Przeprowadzono badania w celu odzyskania napromieniowanych nicieni entomopatogennych z gleby. Do dooewiadczenia użyto larw inwazyjne S. feltiae pochodzące z biopreparatu Ovinema oraz dziki szczep pozyskany z terenu (Biała Podlaska). Nicienie były poddane działaniu promieniowania gamma (źródło 60Co). Wykazano różnice w działanie poszczególnych dawek promieni gamma oraz odmienne reakcje użytych szczepów nicieni na zastosowane promieniowanie.

EN

Infective juveniles Steinernema feltiae obtained in the field (Biała Podlaska) and from biopreparation Ovinema were used in the study. Gamma rays ie electromagnetic wave emitted by nuclei of excited radioactive atoms of 60Co were used in experiments. The differences were revealed among applied doses and nematode strains response to irradiation. The same species may respond to a given factor in various ways. Confirmation of the phenomenon of radiation hormesis needs many repetitions and seems accidental. Changes in the nematode genotype under the effect of gamma radiation or of other mutagenic factors might be used in future production of biopreparations.

9

Treści z zakresu chemii w nowym programie przedmiotowym przyrody w szkole podstawowej - jakie są i jak mogą być realizowane aktywizująco?

Downar-Zapolska M., Bucior A., Poleszczuk G.

Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology

|

2011

|

R. 16, NR 1-2

81--92

PL

Porównano treści programowe z zakresu chemii zawarte w obowiązujących aktualnie (tzw. „starych") i przygotowywanych do wprowadzenia (sukcesywnie począwszy od klasy IV do VI), poczynając od roku szkolnego 2012/2013 (tzw. „nowych"), podstawach programowych dla przedmiotu przyroda w szkole podstawowej. Wykazano, że ilość treści programowych z zakresu chemii w „nowej" podstawie programowej jest bardzo wyraźnie zwiększona i, co bardzo ważne, przewiduje się, iż zajęcia mają być prowadzone tak, by rozwijać samodzielność uczniów na zasadzie „pomyśl sam, zrób sam", czyli tak, by ukształtować zdecydowanie proekologiczne postawy u młodzieży kończącej szkołę podstawową. Wymagać to będzie odpowiednich pomocy naukowych, a szczególnie podręczników. W związku z tym dokonano autorskiej analizy obecnie dostępnych podręczników przyrody. Przeprowadzono także przegląd aktywizujących metod nauczania, jakie mogą być wykorzystane do prowadzenia zajęć „chemicznych" w ramach przyrody. Przedstawiono autorskie konspekty przykładowych zajęć z zastosowaniem wybranych metod aktywizujących.

EN

A comparison of curriculum in chemistry at the current (ie "old") and prepared for me introduction of (succession progressively from class IV to VI) starting from the school year 2012/2013 (ie "new") basis curriculum for the subject of nature in primary school. It nas been shown that the quantity of curriculum in chemistry in the "new" basis curriculum is increased very significantly. This is very important because is expected, that lessons will be conducted so that pupils develop self-reliance i on the basis "think yourself, make yourself " in order to forge a strongly pro-ecological attitudes in youth closing the elementary school. This will require the appropriate teaching aids, including textbooks. Therefore, the authors made the analysis of currently available textbooks of nature. Also conducted a review of activating teaching methods which can be used to teach "chemistry" in nature lessons. Presented copyright conspectus examples lessons with the use of selected activating i methods.

10

Water and soil conditions facilitating halophyte development in the Polish western coastal areas of the Baltic Sea

Niedźwiecki E., Protasowicki M., Malinowski R., Bucior A., Poleszczuk G.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2009

|

Vol. 16, nr 4

439-451

EN

The article presents results obtained in a study of 4 grassland areas containing halophyte plants located within the Island Karsiborska Kępa, Island Chrzaszczewska, in the valley of the river Dziwna close to Jarzebowo and in the valley of the river Rega, close to Włodarka. The chemical properties of alluvial soils and peat-silt-marshy soils (4 studied grassland areas) were determined as well as the chemical composition of ground and surface waters (3 studied grassland areas), with special attention to the method of the agricultural exploitation of soil. In general, the surface layer (O-25 cm) of the examined soils is acidic, it contains considerable amount of organic matter (>20%), favorable ration of C:N, high content of 0.5 M HCl extractable of magnesium, potassium and phosphorus (in the case of potassium, it was solely the soils in the Karsiborska Kępa that showed its high content). Sodium concentration, extracted with 0.5 M HCl, fell within the range 1280-3247 mg-kg^-1 and increased down the soil profile. The average salinity was within the range to 3.45-11.68 g NaCl-dm^-3. Soil waters and surface waters from the areas of halophyte plant occurrence showed elevated mineralization, with total salinity 2.0-8.0 g-dm^-3. This elevated salinity resulted from the inflows of salt marine waters and frequently (Chrzaszczewska Island) from the seepages of salt water (with salinity ca 18 g NaCl-dm^-3) from the deeper ground layers. These seeping waters contained considerable amounts of mineral and organic compounds of nitrogen and phosphorus as well as significant quantities of dissolved organic matter (COD-Cr up to 250 mg O2 o dm~3). The mineralization of organic matter in soil waters went under anoxic conditions leading to weak acidification (6.50 < pH < 7.00) of these waters. The redox status in soil waters was reducing (Eh of the order of 110 mV) and influenced mainly by iron. In surface waters, relatively well oxygenated and with 7.0 < pH < 8.0 (indicating the ongoing assimilation processes), the redox status was oxidative (Eh of the order of 400 mV) and influenced by nitrogen compounds (redox pair NO3 / NH4+ ). Pasture or mowed-pasture type of agricultural exploitation is dominant in the studied grassland areas, this type being favourable in halophyte communities protection.

PL

Praca przedstawia wyniki uzyskane z badań 4 obiektów użytków zielonych za zbiorowiskami halofitów występującymi w obrębie Wyspy Karsiborskiej Kępy, Wyspy Chrząszczewskiej, doliny Dziwny k. miejscowości Jarzębowo i doliny Regi k. miejscowości Włodarka. Określono właściwości chemiczne gleb aluwialnych i torfowo-mułowo-murszowych (4 badane użytki zielone) oraz chemizm wód glebowych i powierzchniowych (3 badane użytki zielone), zwracając przy tym uwagę na sposób użytkowania terenu. W ogólnym ujęciu gleby te w powierzchniowej 0-25 cm warstwie wykazują odczyn kwaśny, dużą zawartość materii organicznej (większej od 20%), korzystny stosunek C:N, dużą zawartość magnezu i małą zawartość fosforu i potasu rozpuszczalnego w kwasie solnym o stężeniu 0,5 mol o dm^-3 (w przypadku potasu jedynie gleby Karsiborskiej Kępy wykazywały się dużą zawartością tego pierwiastka). Zawartość sodu rozpuszczalnego w kwasie solnym o stężeniu 0,5 mol o dm^-3 wynosiła średnio od 1280 do 3247 mg o kg^-1 gleby i wzrastała z głębokością profilu, a zasolenie utrzymywało się średnio od 3,45 do 11,68 g NaCl o dm^-3. Wody glebowe i powierzchniowe w miejscach występowania halofitów to wody o zwiększonej mineralizacji, których zasolenie ogólne wynosiło 2,0-8,0 g o dm^-3 i było związane z napływami słonych wód morskich i niekiedy (Wyspa Chrząszczewska) z podsiąkaniem wody słonej (o stężeniu ok. 18 g soli o dm^-3) z głębszych warstw ziemi, cechujące się znaczną zawartością mineralnych i organicznych związków azotu i fosforu, a także zawierające znaczne ilości rozpuszczonej materii organicznej (ChZT-Cr do 250 mg 02 o dm^-3), która, ulegając mineralizacji w warunkach beztlenowych w wodach glebowych, zakwaszała je nieznacznie (6,50

11

Surface and near-bottom water saturation with CaCO3 in the Pomeranian Bay in the vicinity of the Świna Channel mouth

Poleszczuk G.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2008

|

Vol. 37, No.4

93-99

EN

Langmuir and Langelier calcite saturation indexes were calculated for water in the vicinity of the Świna Channel in the Pomeranian Bay. Measurements carried out in April-October of 1994 and 2004 indicated that CaCO3 concentrations nearly reached the saturation level, though in spring and fall the water showed slight calcite unsaturation while in summer it was oversaturated with calcite. The observed saturation levels were related with the shifts in the equilibrium between assimilation and dissimilation processes in the Pomeranian Bay ecosystem.

12

O jakości wód powierzchniowych jezior Czajczego i Domysłowskiego w Wolińskim Parku Narodowym w różnych porach roku

Poleszczuk G., Bucior A., Nowicka E., Grzegorczyk K.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2005

|

Tom 7

219-231

PL

Celem niniejszej pracy było rozpoznanie zmian jakości wód powierzchniowych jezior Czajczego i Domysłowskiego w okresie od lata 2003 do wiosny 2004.1. 1. W okresie badawczym sierpień 2003 - czerwiec 2004 wody powierzchniowe jezior Czajczego i Domysłowskiego ze względu na wyniki oznaczeń ChZT-Mn były wodami III klasy jakości oceniając wg przepisów urzędowych stosowanych do oceny naturalnych wód powierzchniowych w Polsce. Okresowo (podczas zimy i wiosny) były one wodami IV-V klasy jakości ze względu na wartości stężeń PO43-rozp, zaś oceniając - w oparciu o kryteria trofii - wg wartości stężeń Pog w okresie cyrkulacji wiosennej wód jeziornych wodami politroficznymi. 2.Znaczne zmiany natlenienia wód, poczynając od stanów silnego przetlenienia (późne lato 2003 i późna wiosna 2004) - spowodowanych stosunkowo krótkotrwałym bujnym rozwojem roślinności wodnej - do stanów permanentnego niedotlenienia (około 50÷95% natlenienia), świadczące o przewadze procesów dysymilacyjnych nad asymilacyjnymi w ekosystemach jezior Czajczego i Domysłowskiego - wskazują na znaczną eutrofizację obydwu jezior. 3.Jeżeli chodzi o zasobność wód badanych jezior w substancje mineralne, to w okresie lato 2003÷wiosna 2004 wody powierzchniowe jezior Czajczego i Domysłowskiego w Wolińskim Parku Narodowym były wodami słabo zmineralizowanymi o stężeniach soli mineralnych ulegających niedużym wahaniom sezonowym.

EN

Wolin National Park, established as first maritime Park in Poland, besides marine (Pomeranian Bay) and estuarial (Szczecin Lagoon) ecosystems, consists of typical lake ecosystems: Czajcze, Domysłowskie, Rabiąż and Warnowo Lakes, partially belonging to Warnowsko-Kołczewskie Lake District situated in the central part of Wolin Island. Up to now investigations of quality of water in these lakes during all season of the year have not been carried out yet. The aim of this study was to research quality of surface waters of Czajcze and Domysłowskie Lakes between summer 2003 and spring 2004. In arbitrarily appointed time 21 physical and chemical indices of water quality were investigated, selected for defining general status (temperature, pH, dissolved O2 and saturation with O2, solid residue, residue after ignition), trophy (concentrations of NH4+, NO2-, NO3- and dissolved PO43- and total P) and mineralization level (specific electrolytic conductivity, total hardness, concentrations of Ca2+, Mg2+, Cl-, SO42-, total alkalinity, and total concentrations of Fe and Mn) of waters. These data enable to make shorter analysis support to 17 from 46 indicators of quality were determined, basing on official standard of the system for evaluation of inland freshwater quality, which is obligatory in Poland. Especially collected results during period of intense exuberant development of aquatic vegetation and also during down flow of spring water during snow-melt season, in periods whilst lakes are covered with ice determined, that waters of lakes Czajcze and Domysłowskie in researched season were poorly mineralized inland waters. In water ecosystems of both lakes, typical changes of these lakes eutrophication take place particularly, when dissimilation had prevailed over assimilation processes (saturation with O2: 50÷95%) through last part of year.

13

Badania chemizmu wód powierzchniowych (zastoiska i rowy) i glebowych na obszarze występowania halofitów na wyspie Karsiborska Kępa (Brama Świny - NW Polski)

Czyż H., Niedźwiecki E., Protasowicki M., Rogalski M., Poleszczuk G.

Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Nr 12

18-19

14

Jakie zbiorniki wodne wybierają żaby i ropuchy na miejsce rozrodu? (Wyniki badań wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników jakości wód zbiorników wodnych na terenie Szczecińskiego Parku Krajobrazowego)

Poleszczuk G., Pilecka-Rapacz M., Domagała J.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2003

|

Tom 5

203-219

PL

Sprawa wyboru przez żaby i ropuchy zbiorników wodnych na miejsce godów, nieustannie frapuje przyrodników. Można się domyślać, że dokonując wyboru tego, a nie innego zbiornika wodnego na miejsce godów i później bytowania przez pewien czas swego potomstwa, płazy dokonują wyboru na podstawie instynktownej oceny jakości wód w zbiorniku. Badania, których wyniki niniejszym przedstawiamy miały na celu wstępne rozeznanie, na podstawie niedużej liczby podstawowych fizycznych i chemicznych wskaźników jakości wód, czy i czym różniły się wody zbiorników, w których odbywały się gody żab i ropuch na wybranym obszarze Szczecińskiego Parku Krajobrazowego, od wód innych zbiorników leżących w sąsiedztwie, które nie zostały uznane przez płazy za stosowne - nadające się do rozrodu. Wyniki wstępnych badań wód, które żaby brunatne i ropuchy szare wybrały na miejsce rozrodu dają podstawę do następujących wniosków: Żaby i ropuchy wybrały wody bardzo czyste, I klasy jakości, za wyjątkiem ChZT-Mn i stężeń związków fosforu, które były wyższe (II klasa jakości wód). Dogodne do rozmnażania były wody zbiorników płytkich o ciemnym dnie, o toni wodnej bez zawiesin, łatwo nagrzewającej się w słoneczne dni nawet do kilkunastu oC, (tak, że wody są wtedy cieplejsze niż powietrze), o wysokim natlenieniu, wysokiej pojemności buforowej i znikomych stężeniach żelaza i manganu, a także o niskich wartościach wskaźników redoks przy umiarkowanej zawartości materii organicznej o charakterze reduktorów. Gody ropuch szarych wypadły w momencie, gdy wody tego zbiornika osiągnęły specyficzny stan zasobności w utleniacze i reduktory, a w szczególności, gdy wystąpiły duże stężenia rozpuszczonego tlenu. oraz posiadały bardzo niski potencjał redoks.

EN

A preliminary attempt to find out which of many similar water reservoirs are chosen by frogs and toads as breeding areas was made. In early spring and spring (1 March - 5 April 2002) field observations were made and selected physical and chemical parameters of water quality were determined in 8 water bodies in the Szczecin Landscape Park north of Lake Binowo. Brown frogs and common toads (Bufo bufo L.) were found to have selected for breeding a water body adjoining to a forest and a mid-forest one. Both water bodies were shallow (0.5 m depth), with clear water and dark bottom, vegetated in 30-40% by emergent plants. Compared to the six remaining water bodies, those selected by the amphibians were cleanest (most water quality parameters corresponded to water quality class I in Polish classification). They were also the fastest to warm by the sun. The issue of choice by frogs and toads of water reservoirs as the spot of the mating, it is the matter fascinating the naturalists unceasingly. It is possible to conjecture, that choosing this, and not the other water reservoir for the spot of mating and later existence for some time of their offspring, amphibians act using some premises (instinct), and it blind hazard. Maybe decisions of choice are connected with quality of waters of chosen reservoir. The aim of investigation which results are presented in this paper was the preliminary cognition, on the basis of small number of basic physical and chemical indexes of water quality, if and with what differed waters of reservoirs in which frogs and toads mating took place on selected area of Szczecin Landscape Park, from water of other water reservoirs lying in neighbourhood which were not recognized by amphibians for appropriate - likely to reproduction. During early spring of year 2002 the field observations and selected physical (temperature) and chemical (pH, Eh, pE and rH, CODMn, concentration of O2dissolved, grade of water oxidation, concentration solutes, remainder after roasting, concentration of NO3-, NO2-, NH4+, PO43-, Ptotal, general hardness, concentration of Ca2+, Mg2+, Cl-, SO42-, general alkalinity, concentration of Fetotal, Fedissolved as well as Mntotal) indexes of water quality were carried out in 8 water reservoir (forest lacing holes and flood water, field and placed on the boundary of forests and fields) in Szczecin Landscape Park on the area placed north from Binowo lake. Thanks to field observations, which permitted to establish, that on March 29 2002 in reservoir Nr. 1 about 60 brown frogs had mating and on April 5 2002 in reservoir Nr. 3 about 100 grey toad's (Bufo bufo L.) individuals had mating, and therefore waters of those reservoirs at this particular time made up a suitable environment to perform mating as well as in the perspective convenient temporary habitation for young generation of frogs and toads, it is possible basing on results of investigations of water in reservoirs Nr. 1 and 3 at this time, to try to give the preliminary characteristics of water which is suitable for reproduction of brown frogs and grey toad: On the basis of results of investigation of 15 indexes of water quality which were evaluated according to criterions of water quality used in Poland for determination of cleanness (class division) of the inland water, it was established that water was very clean - values of 12 studied indexes of water quality were in the I class of quality, except for CODMn and concentration phosphorus compounds which were higher (the II class of water quality), which in case of the amphibians, ma be the desirable circumstance (the presence of orthophosphates in water is indispensable for correct development of organisms of some water animals). Water convenient for reproduction is the water of shallow reservoirs with dark bottom, with no suspensions in the water, easily becoming warm even up to more than ten degrees centigrade during sunny days, that water is then warmer than air, with high oxidation, high acid-alkaline buffer capacity and low concentrations of iron and manganese, and also with low values of redox indexes by reasonable content of organic matter with character of reducers. On the basis of changes of chemism of reservoir Nr 3 water during investigation period establish, that moment of grey toads' mating fell out in the moment, when water of this reservoir reached specific state of oxidants and reducers amount, and particularly when the concentrations of dissolved oxygen were high (water was even overoxidized, which was connected with the temperature rise as a result of warming by solar radiation) as well as had measured electrochemically very low redox potential, which may occur in reservoir when the processes of water oxygen enhancement (absorption from air as well as development of water vegetation) start to overweigh over using O2 in dissimilation processes, which augurs well for the biocenosis.

15

Badania chemizmu wód źródliskowych na wyspie Wolin

Poleszczuk G., Jakuczyn B., Kosowska B., Stachlewska K.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr S1

139-150

PL

Latem 2000 roku badano chemizm wód 6 źródeł wybijających w różnych miejscach wyspy Wolin. Oznaczano i obliczano 21 wskaźników jakości wód pozwalających określić stan równowag kwasowo-zasadowych i utleniająco-redukujących tych wód oraz ich mineralizację i zasobność w substancje biogenne. Dane pomiarowe zestawiono z wynikami badań wód źródliskowych prowadzonych w latach wcześniejszych. Wyniki badań przemawiają za tym, że wody badanych źródeł pochodzenia opadowego wypływają z dwóch odrębnych - północnego i południowego - obszarów wodonośnych na wyspie Wolin, po przesączeniu się przez warstwy gleb i skał osadowych zasobnych w CaCO, i materię organiczną. Chemizm wód badanych źródeł w okresie letnim w ostatnich latach nie ulegał istotnym zmianom.

EN

Chemical composition of water from 6 water-heads situated in the area of Wolin lsland was examined in summer 2000. Water quality 21 indicators measured and derived parameters have been determined allowing the evaluation of acid-base and redox' balances in the waters, their mineralisation and nutrient content. The obtained data have been compared with the results of earlier studies on the chemical composition of spring waters. The results of examination indicate that water in the studied springs, the general source of water beeing the atmospheric precipitation, outlet from two separate water bearing areas in Wolin lsland - southern and northern, having permeated through the layers of soil and deposit rocks rich in CaCO3 as well as in organic matter. The composition of water from the examined water-heads did not change considerably during the recent years.

16

Ekosystemy wód przybrzeżnych Wolińskiego Parku Narodowego - jako odbiorniki wód odpadowych

Poleszczuk G., Domagała J., Markiewicz I., Sitek S.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2002

|

Tom 4

403-417

PL

W 1996 roku, w wyniku włączenia akwenów morskich Zatoki Pomorskiej oraz tzw. akwenów morskich wewnętrznych Zalewu Szczecińskiego, Woliński Park Narodowy (WPN) uzyskał status pierwszego w Polsce morskiego parku narodowego (Rozporządzenie, 1996). Polska jako pierwsza wykonała zalecenia Konwencji Helsińskiej w sprawie tworzenia Bałtyckiego Systemu Morskich i Brzegowych Obszarów Chronionych (BSPA - Baltic Sea Protected Areas) (Lewicki 1994, 2000, Jakuczun 1996). Czterech jezior: Warnowskiego, Rabiąż, Domysłowskiego i Czajczego z grupy jezior Pojezierza Warnowsko-Kołczewskiego, połączonych Strugą Pojezierną (Lewińską), którą wody jeziorne spływają poprzez jeziora Żółwińskie i Kołczewskie oraz Koprowo do Zalewu Kamieńskiego w cieśninie Dziwny. Jeziora Gardno (Grodno) k. Międzyzdrojów - bezodpływowego i bezdopływowego o niewyjaśnionej genezie. Jezior pochodzenia antropogenicznego: Turkusowego i Starej Kredowni, powstałych w wyrobiskach kredowych. Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z 1996 roku (Rozporządzenie, 1996) powierzchnia Wolińskiego Parku Narodowego wzrosła do 10937 ha, po włączeniu do WPN przybrzeżnych wód morskich, przybrzeżnych wód Zalewu Szczecińskiego oraz rozlewisk delty Świny wraz z jeziorami Wicko Wielkie i Wicko Małe. Do WPN włączone zostały ekosystemy (rys. 1): Wody otwarte Wolińskiego Parku Narodowego i wody oblewające wyspę Wolin są poddane znacznej antropopresji, związanej z odprowadzanej doń wód ściekowych ze zlokalizowanych na wyspie Wolin oczyszczalni ścieków w miejscowościach Międzyzdroje, Świnoujście, Międzywodzie i Wolin. Można oszacować, że ładunek substancji organicznych mierzonych, według ChZT-Cr, wynosi od 1200 do 2000 kg O2 na dobę, ładunek fosforu ogólnego - od 26 do 41 kg P na dobę oraz ładunek azotu ogólnego - od 320 do 500 kg N na dobę. Prawdopodobnie największym problemem, jeżeli chodzi o zrzut substancji biogenicznych do wód otwartych wokół wyspy Wolin jest sprawa odprowadzania doń wód drenarskich ze zlewni polderowych na wyspie, w tym szczególnie - ze zlewni w centralnej części wyspy Wolin, odprowadzanych przez przepompownię w Darzowicach k. Wolina oraz zlewni w zachodniej części Półwyspu Przytorskiego, tam, gdzie zlokalizowane jest wysypisko-składowisko śmieci dla miasta Świnoujścia, z którego wody drenarskie są odprowadzane przez przepompownię w Ognicy i w Przytorze do Starej Świny w bardzo bliskim sąsiedztwie granic Wolińskiego Parku Narodowego. Bezpośrednio do wód Wolińskiego Parku Narodowego odprowadzane są znaczne ilości zanieczyszczeń z polderu znajdującego się na południe od miasta Międzyzdroje. Wody te przepompowywane są za pomocą systemu pomp przy tamie na Starym Zdroju zlokalizowanej przy szosie nr 3. Przepompownia ta przetłacza do jeziora Wicko Małe wody z oczyszczalni ścieków w Międzyzdrojach, zmieszane z wodami z kanalizacji burzowej z tego miasta oraz drenarskimi z polderu o powierzchni około 100 ha o glebach murszowo-torfowych. Ze względu na brak wyników odpowiednich badań, jak na razie, nie można określić ilości zanieczyszczeń spływających z tymi wodami. Dodatkowym źródłem zanieczyszczeń, które trafiają do wód powierzchniowych okalających wyspę Wolin mogą być składowiska - wysypiska śmieci komunalnych na wyspie z miejscowości Świnoujście, Międzyzdroje i Międzywodzie oraz na lądzie stałym w miejscowości Recław, gdzie gromadzone są odpady komunalne z miasta Wolna. Szczególnie niebezpieczne dla ekosystemów wód otwartych Zalewu Szczecińskiego należących do WPN wydaje się być wysypisko dla miasta Świnoujście zlokalizowane przy polderach Ognica i Przytór. Wody opadowe i odcieki z tego wysypiska mogą spływać na obszar ww. polderów, a stamtąd mogą być przepompowywane do wód powierzchniowych Starej Świny i jeziora Wicko Wielkie. Określenie rozmiarów oddziaływania wód drenażowych i składowisk odpadów wymagają przeprowadzenia stosownych badań.

EN

In 1996, as a result of including sea areas of the Pomorska Bay and so called inner sea areas of the Szczeciński Bay, the Woliński National Park (WNP) gained status of first in Poland sea national park. Poland as a fist country fulfilled recommendations of the Helsinki Convention concerning creation of BSPA - Baltic Sea Protected Areas. Those sea areas - water ecosystems included in 1996 in the WNP are well studied by natural scientists. But in spite of many very significant ventures concerning protection of those areas they are still undergoing strong local antropopression, which should be continuously reduced. This antropopression is mainly connected with piping off treated sewage from sewage treatment plants on the Wolin island in the following towns: Międzyzdroje, Świnoujście, Międzywodzie and Wolin. One can estimate that the load of organic substance measured as CODCr is from 1200 up to 2000 kg of O2 per day, the load of total phosphorus - from 26 up to 41 kg of P per day and the load of total nitrogen - from 320 up to 500 kg of N per day. Probably the biggest source of biogenic substances which get to open waters around Wolin piping off drainage waters from polder basins on the island, especially from - basin located in the central part of the Wolin island, from the basin located in the western part of Przytorski Peninsula (this is the place where landfill for Świnoujście is located, from which drainage waters are piped off) as well as from basin located south of Międzyzdroje. Additional source of contaminants which get to the sea areas around the Wolin island might municipal wastes landfills located on the island near Świnoujście, Międzyzdroje and Międzywodzie as well as outside the island in Recław. The most dangerous for the ecosystems of open waters of Szczeciński Bay included in WNP seams to be landfill for Świnoujście located near polder basins. Estimation of influence of drainage waters and landfills on the ecosystems of WNP require additional research.

17

O potrzebie i możliwości różnicowania ocen jakości wód jeziornych na podstawie wyników badań mikrobiologicznych

Deptuła W.M., Poleszczuk G., Stosik M., Nahurska A.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2001

|

Vol. 8, nr 6

539-557

PL

Ocena jakości wód jeziornych w Polsce dokonywana jest zwykle według kryteriów Systemu Oceny Jakości Jezior (SOJJ), wprowadzonego do powszechnego stosowania w 1992 r., m.in. przez Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska. Jednym z mankamentów SOJJ jest niemożność różnicowania jakości wód zdegradowanych ekosystemów jeziornych, zwykle o wysokiej podatności na degradację, określanych jako poza klasą. Celem tej pracy było zweryfikowanie tezy, że oznaczanie większej liczby wskaźników mikrobiologicznych, niż wynika to z przepisów SOJJ i przepisów dotyczących oceny jakości powierzchniowych wód śródlądowych w Polsce, umożliwi przeprowadzanie zróżnicowania oceny jezior o wodach pozaklasowych. Do badania wytypowano te mikrobiologiczne wskaźniki jakości wód, które są zalecane do badania przy określaniu jakości wód o różnym przeznaczeniu użytkowym przez przepisy Unii Europejskiej. Weryfikację tezy przeprowadzono na podstawie zgromadzonych wyników badań wykonanych według własnych kryteriów oceny klasowości wód jeziora Warnowo w Wolińskim Parku Narodowym i 12 innych jezior na Pomorzu Zachodnim. Wykazano, że użyte procedury umożliwiły wskazanie wśród jezior o wysokiej podatności na degradację i niskiej klasowości wód (wody pozaklasowe) tych zbiorników, których wody były znacząco obciążone zrzutem ścieków komunalnych. . .

EN

In Poland water quality classes are usually estimated according to the criterions of the evaluation of lake water quality system (SOJJ) that was introduced into general use by the State Inspectorate for Environmental Protection (PIOŚ) in 1992. A drawback of SOJJ is the impossibility of precise differentiation of degraded lake ecosystems water quality. This is very important in case of reservoirs which are characterized as classless water. The aim of this researches was a verification of the thesis that more numerous microbiological determinations than those recommended by SOJJ regulations and Polish standards would make it possible to differentiate the classless waters. As the object of the researches the microbiological indexes were chosen which were recommended by the UE regulations. The thesis was verified on the base of results of the researches which were done according to the individually worked up criterions for Warnowo Lake (in the Wolin National Park) and 12 different lakes in the Western Pomeranian Province. II has been shown the procedures used enabled to indicate these lakes which characterize a high susceptibility to degradation and low water quality (classless water). It concerns the reservoirs polluted significantly with the municipal sewage load.

18

Nowy model bada środowiska wodnego

Deptuła W., Stosik M., Hłyńczak A., Markiewicz D., Poleszczuk G., Zieliński R., Wesołowska A.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

1998

|

Vol. 5, nr 12

1113-1120

PL

Praca dotyczy nowego modelu badań środowiska wodnego głównie wód powierzchniowych kompatybilnego do norm światowych. Według tego modelu zostały wykonane w latach 1991-1995 badania prób wody pochodzącej z 12 stanowisk położonych na wodach Odry Wschodniej (Regalica), jeziora Dąbie, Roztoki Odrzaskiej oraz Zalewu Szczecińskiego. Wyniki badań wskaników chemicznych i mikrobiologicznych wody zostały porównane do rezultatów otrzymanych w modelu urzędowym, natomiast wartości biomarkerów określanych u ryb do danych literaturowych. Rezultaty własnych badań wykazay, iż model własny jest bardziej specyficzny i czuły, a nadto tańszy od modelu urzędowego, który jest bardzo podrażany badaniami chemicznymi wody.

EN

The paper refers to our own model of the studies on water environment, especially surface waters compatible with world norms. According to this model it were been made the examinations between 1991-1995 of water samples originating from 12 stands: Eastern Odra (Regalica), Dbie Lake, Roztoka Odrzaska and Szczecin Bay. The results of chemical and microbiological indices were compared with outcomes obtained in officially recommended tests, on the other hand the biomarkers in fishes were compared with literature data. The results of our examinations indicated that our own model is more specific, sensitive and cheaper than officially recommended tests, which are more expensive because of chemical appraisals of water.