Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Radiacyjnie modyfikowane polietylenowe sznury dylatacyjne

Głuszewski Wojciech

Postępy Techniki Jądrowej

|

2024

|

z. 1

36--40

PL

Dylatacje to celowo utworzone szczeliny w konstrukcji budowlanej, których zadaniem jest zapobieganie nadmiernym naprężeniom, spowodowanym zmianami temperatury oraz obciążeniami eksploatacyjnymi. Do wykonania dylatacji można stosować sznury o okrągłym przekroju wykonane z pianki polietylenowej. W przypadku mas budowlanych wylewanych na gorąco (np. asfalt) kord dylatacyjny powinien w czasie około 10 minut wytrzymać temperaturę do 210oC. Zbadano możliwości podniesienia termicznej odporności handlowych polietylenowych materiałów izolacyjnych poprzez radiacyjne sieciowanie. Wykorzystano polietylen spieniany zarówno metodami fizycznymi, jak i chemicznymi. Do modyfikacji właściwości użytkowych materiału komórkowego użyto wiązki elektronów i promieniowanie gamma. Zwrócono uwagę na radiolizę gazu obecnego w zamkniętych komórkach pianek. Może on w reakcjach z makrorodnikami na polietylenowych łańcuchach podnosić walory termiczne materiału.

EN

Expansion joints are intentionally created gaps in the building structure, the purpose of which is to prevent excessive stresses caused by temperature changes and operational loads. Round cords made of polyethylene foam can be used to make expansion joints. In the case of hot-poured building materials (e.g. asphalt), the expansion cord should withstand temperatures up to 210oC for about 10 minutes. The possibilities of increasing the thermal resistance of commercial polyethylene insulating materials through radiation cross-linking were investigated. Polyethylene foamed using both physical and chemical methods was used. Electron beams and gamma radiation were used to modify the functional properties of the cellular material. Attention was paid to the radiolysis of gas present in closed foam cells. In reactions with macroradicals on polyethylene chains, it can increase the thermal properties of the material.

2

Od radiacyjnej sterylizacji do modyfikacji polimerów

Głuszewski Wojciech

Postępy Techniki Jądrowej

|

2023

|

z. 3

21--27

PL

Zapotrzebowanie na tzw. zimne metody sterylizacji spowodowało, że opłacalne stało się projektowanie i budowa źródeł promieniowania jonizującego dużej mocy. Technologie radiacyjne pozwalają wyjaławiać wyroby w: dowolnej temperaturze, krótkim czasie oraz całej objętości (opakowaniu indywidulanym i zbiorczym). Działanie wiązki elektronów (EB), promieniowania gamma (γ) oraz hamowania nie pozostawia szkodliwych zanieczyszczeń. W artykule opisano, jak poszukiwania odpornych radiacyjnie tworzyw sztucznych dla zastosowań medycznych dały początek chemii radiacyjnej polimerów. Kolejnym przełomem było odkrycie zjawiska radiacyjnego sieciowania polietylenu, które współcześnie wykorzystuje się np. w: produkcji opon samochodowych, kabli elektrycznych i materiałów z tzw. pamięcią kształtu. Technologie radiacyjne rozwinęły się w kierunku bardzo zaawansowanych rozwiązań w zakresie naturalnych i syntetycznych polimerów. Przykładowo wymieniono badania nad: sieciowaniem materiałów komórkowych w produkcji wałków dylatacyjnych, modyfikację kompozytów polimerowych polipropylen(PP)/włókna konopne(HF) oraz PP/ścier drzewny.

EN

The demand for the so-called cold sterilization methods made it profitable to design and build high-power ionizing radiation sources. Radiation technologies allow sterilization of products at: any temperature, short time and the entire volume (individual and collective packaging). The action of electron beam (EB), gamma radiation (γ) and bremsstrahlung no harmful contaminants. The article describes how the search for radiation-resistant plastics for medical applications gave rise to the radiation chemistry of polymers. Another breakthrough was the discovery of the phenomenon of radiation cross-linking of polyethylene, which is currently used, for example, in the production of car tires, electric cables and materials from the so-called shape memory. Radiation technologies have developed into very advanced solutions in the field of natural and synthetic polymers. Examples include research on: cross-linking of cellular materials in the production of expansion rolls, modification of polymer composites polypropylene (PP) / hemp fibers (HF) and PP / wood pulp.

3

Tworzywa polimerowe dla energetyki jądrowej

Głuszewski Wojciech

Nowa Energia

|

2023

|

nr 2

52--54

PL

Energetyka jądrowa stwarza naukowym i przemysłowym instytucjom szanse realizacji zaawansowanych technologicznie projektów, które w skali całej gospodarki utworzą stabilne i dobrze płatne miejsca pracy. Ze względu na wysokie standardy bezpieczeństwa wymagania techniczne i organizacyjne są w atomistyce porównywalne (niekiedy wyższe) z przemysłem chemicznym, lotniczym lub kosmicznym. Osiągniecie wysokich standardów może jednak przyczynić się do technologicznego rozwoju wielu sektorów. Dotyczy to również produkcji i przetwórstwa odpornych na działanie promieniowania jonizującego tworzyw polimerowych [1]. Można dodać, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska przystępuje właśnie do aktualizacji katalogu polskich firm dla sektora jądrowego - „Polish industry for nuclear 2023”.

4

Radiacyjna konserwacja i identyfikacja napromieniowania żywności

Głuszewski Wojciech, Guzik Grzegorz

Przemysł Spożywczy

|

2022

|

T. 76, nr 1

14--17

PL

Niewielkie zmiany chemiczne powodowane działaniem promieniowania jonizującego są wystarczające do zwalczania patogenów i insektów w procesach utrwalania: m.in. ziół, przypraw ziołowych, suszonych grzybów, suplementów diety. Jest to skuteczny sposób zapobiegania m.in. zatruciom pokarmowym wywołanym spożyciem biologicznie zanieczyszczonych pokarmów. Unikatowość technologii radiacyjnych polega na tym, że zabiegi konserwacji można prowadzić w: krótkim czasie, dowolnej temperaturze, całej objętości materiału, szczelnym opakowaniu jednostkowym i kartonie zbiorczym. W większości przypadków nie można zaobserwować metodami sensorycznymi zmian właściwości wyrobów po procesie obróbki radiacyjnej. Kontrole napromieniowania żywności uznawanej za bezpieczną, mają na celu jedynie wyegzekwowanie obowiązku informowania konsumentów o formie konserwacji. Warto podkreślić, że utrwalane radiacyjnie wyroby nie stają się promieniotwórcze. Nie należy więc mylić napromieniowania z promieniotwórczością.

EN

Minor chemical changes caused by the action of ionizing radiation are sufficient to combat pathogens and insects in the preservation processes of: herbs, herbal spices, dried mushrooms, dietary supplements and food. It is an effective way to prevent food poisoning caused by the consumption of biologically contaminated food. The uniqueness of radiation technologies lies in the fact that maintenance operations can be carried out in: a short time, at any temperature, the entire volume of the material, tight unit packaging and collective carton. Modifications of product properties in most cases are not observed by sensory methods. Irradiation controls considered to be microbiologically and toxicologically safe food are only intended to enforce the obligation to inform consumers about the form of preservation. It is worth emphasizing that radiation-cured products do not become radioactive. Therefore, radiation should not be confused with radioactivity.

5

Radiografia w ochronie dziedzictwa kulturowego

Głuszewski Wojciech

Postępy Techniki Jądrowej

|

2022

|

z. 4

31--35

PL

Metody radiograficzne pozwalają za pomocą promieniowań X oraz gamma (γ) wykrywać wewnętrzne niezgodności w całej objętości materiału. W zasadzie nie ma ograniczeń co do rodzaju badanych obiektów. Warunkiem jest jedynie dostęp do dwóch stron napromieniowywanego przedmiotu lub konstrukcji. Alternatywą dla analogowych, błonowych technik radiograficznych jest radiografia cyfrowa. O jakości obrazu i dawce pochłoniętej decyduje technologia przetwarzania promieniowania hamowania na sygnał cyfrowy. Postęp w radiografii stymulowany jest głównie przez zastosowania medyczne i przemysłowe. Z nowych rozwiązań mogą korzystać również konserwatorzy dzieł sztuki. Dużą rolę w upowszechnianiu technik jądrowych w identyfikacji i konserwacji obiektów istotnych dla dziedzictwa kulturowego odgrywa Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA). W artykule omówiono niektóre aspekty zastosowania radiografii w muzealnictwie dyskutowane w trakcie konferencji MAEA zorganizowanej w Narodowym Muzeum Wojny na Malcie.

EN

Radiographic methods make it possible to detect internal and subsurface imperfections in the entire volume of the material using X and gamma rays (γ). In principle, there are no restrictions as to the type of tested objects. The condition is only access to two sides of the irradiated object or structure. An alternative to analog, film radiography techniques is digital radiography. The quality of the image and the absorbed dose are determined by the technology of converting the braking radiation (bremsstrahlung) into a digital signal. Advances in radiography are mainly driven by medical and industrial applications. The new solutions can also be used by art conservators. The International Atomic Energy Agency (IAEA) plays a major role in the dissemination of nuclear techniques in the identification and conservation of objects significant for cultural heritage. The article discusses some aspects of the use of radiography in museology discussed during the IAEA conference organized at the National War Museum in Malta.

6

Zastosowania radiolizy polimerów w energetyce

Głuszewski Wojciech

Nowa Energia

|

2022

|

nr 1

41--43

PL

Słowo radioliza (przez analogię do elektrolizy) wprowadziła do nauki Maria Skłodowska-Curie. Termin ten oznacza obecnie ogół procesów chemicznych wywołanych działaniem promieniowania jonizującego na materię. W przypadku radiolizy węglowodorowych tworzyw polimerowych głównym produktem gazowym jest wodór (H2). W miejscu oderwania atomu wodoru, który w formie cząsteczkowej bezpowrotnie opuszcza materiał powstaje wolny rodnik.

7

Polimerowe kompozyty w ochronie przed promieniowaniem mikrofalowym

Głuszewski Wojciech, Kubacki Roman

Nowa Energia

|

2022

|

nr 4

80--84

PL

Urządzenia i podzespoły elektroniczne, w których znajdują się układy scalone mogą ulec bezpowrotnemu zniszczeniu pod wpływem wysokomocowych impulsów elektromagnetycznych - HPM. Generatory HPM są stosowane do działań wojskowych, terrorystycznych oraz przestępczych. Skutki przerwania pracy, uszkodzenia lub zniszczenia systemów elektrycznych, bądź elektronicznych są szczególnie niebezpieczne dla: transportu drogowego, kolejowego i lotniczego oraz energetyki i telekomunikacji. W artykule omówiono wybrane wyniki badań nad radiacyjną modyfikacją kompozytów polimerowych typu: elastomer Engage 8200, szkło metaliczne, grafit - skutecznych w ochronie przed działaniem promieniowań mikrofalowych i radiowych. Celem prac było znalezienie nowego materiału absorpcyjnego o następujących parametrach: mniejszej lub znacznie mniejszej wadze w porównaniu z typowymi ferrytami, elastyczności i możliwości rozwijania na powierzchni ziemi, wytrzymałości mechanicznej na naciski, np. przejazd pojazdem mechanicznym.

8

Ocena odporności radiacyjnej tworzyw polimerowych z wykorzystanie GC

Głuszewski Wojciech

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2022

|

Vol. 11, nr 3

223--226

PL

Skutki spowodowane promieniowaniem jonizującym idą najdalej ze wszystkich przemian polimerów wywołanych czynnikami zewnętrznymi (poza destrukcją termiczną). Pierwotne zjawiska zachodzą z małą energią aktywacji, jednak wtórne procesy, zwłaszcza te na powierzchni, wykazują silną zależność od temperatury. Wydajności wydzielania wodoru (H2) i pochłaniania tlenu (O2) są wygodnymi parametrami oceny radiacyjnej odporności węglowodorowych polimerów. Objętość radiolitycznego wodoru jest proporcjonalna do liczby wolnych rodników. Te reaktywne indywidua determinują wtórne zjawiska: oksydegradacji, sieciowania i tworzenia wiązań podwójnych. Przy zastosowaniu chromatografii gazowej (GC) można jednocześnie oznaczać zawartość wodoru i tlenu. Na jednym chromatogramie uzyskujemy informacje na temat wydajności tworzenia się makrorodników oraz wtórnego postradiacyjnego utleniania. W artykule przedstawiono wyniki badań radiolizy polimerów z wykorzystaniem kolumny pakowanej, detektora cieplnoprzewodnościowego oraz akceleratorów elektronów (EB) i źródeł promieniowania gamma (ɣ). Jako przykłady wybrano dwa wydawałoby się podobne polimery: polietylen i polipropylen. Polietylen łatwo sieciuje i poprawia właściwości użytkowe, natomiast polipropylen ze względu na przestrzenną zawadę grupy metylowej praktycznie nie tworzy w atmosferze powietrza wiązań poprzecznych i łatwo się utlenia w procesie łańcuchowym. Wspomniano także o badaniach biodegradowalnych pianek na bazie PLA i PCL. Zaproponowana metodologia badań radiolizy polimerów może być pożyteczna na wstępnym etapie prac zarówno przy doborze tworzyw sztucznych pod kątem sterylizacji radiacyjnej wyrobów medycznych, jak również celowej korzystnej modyfikacji użytkowych parametrów materiałów (np. przyśpieszonej wchłanialności).

EN

The effects caused by ionizing radiation go the farthest from all the changes in polymers caused by external factors (except for thermal destruction). Primary phenomena occur with low activation energy, however secondary processes, especially those on the surface, show a strong dependence on temperature. The hydrogen evolution (H2) and oxygen (O2) uptake efficiencies are convenient parameters for assessing the radiation resistance of hydrocarbon polymers. The volume of radiolytic hydrogen is proportional to the number of free radicals. These reactive individuals determine the secondary phenomena: oxidation, cross-linking and double bond formation. With gas chromatography (GC), the hydrogen and oxygen levels can be determined simultaneously. In one chromatogram, we obtain information on the efficiency of macro-radical formation and secondary post-radiation oxidation. The article presents the results of polymer radiolysis studies with the use of a packed column, thermal conductivity detector, electron accelerators (EB) and gamma radiation sources (ɣ). Two apparently similar polymers were selected as examples: polyethylene and polypropylene. Polyethylene easily cross-links and improves the functional properties, while polypropylene, due to the spatial hindrance of the methyl group, practically does not form cross-links in the air atmosphere and is easily oxidized in the chain process. Mention was also made of the research on biodegradable foams based on PLA and PCL. The proposed methodology of polymer radiolysis research may be useful at the initial stage of work, both in the selection of plastics for radiation sterilization of medical devices as well as favorable modification of the functional parameters of materials (e.g. accelerated absorption).

9

Luminescencyjne datowania w badaniach geoarcheologicznych

Kalicki Tomasz, Głuszewski Wojciech, Frączek Marcin, Przepióra Paweł

Postępy Techniki Jądrowej

|

2021

|

z. 3

34--41

PL

W artykule omówiono wyniki kilku interdyscyplinarnych geologicznych datowań wykonanych metodami optycznymi. Wiek starszych osadów, głównie plejstoceńskich określono za pomocą termoluminescencji (TL). Młodsze holoceńskie osady datowano z wykorzystaniem optycznie stymulowanej luminescencji (OSL). Na przykładzie osadów mineralnych zawierających kwarc wyjaśniono podstawy obu technik datowania. Często są one stosowane naprzemiennie, w zależności od materiału i jego szacowanego wieku. Metoda OSL rekomendowana jest do badania próbek na stanowiskach archeologicznych. W obu technikach analitycznych mierzy się wielkości dawek pochłoniętych naturalnego promieniowania jonizującego. Zwrócono uwagę na znaczenie laboratoryjnych źródeł promieniowania gamma w wyznaczaniu krzywych kalibracji.

EN

The article discusses the results of several interdisciplinary studies on the dating of geological sediments with optical methods. The age of older sediments, mainly Pleistocene ones, was determined by thermoluminescence (TL). Younger Holocene sediments were dated using optically stimulated luminescence (OSL). The basics of both methods of dating sediments containing quartz are explained. The OSL method is successfully used to determine the age of mineral sediment in archaeological sites. The basis of both analytical techniques is the measurement of the amount of absorbed doses of natural ionizing radiation. Also the importance of laboratory gamma radiation sources used for the determination of calibration curves has been emphasized.

10

GC investigation of post-irradiation oxidation phenomena on polypropylene

Głuszewski Wojciech

Nukleonika

|

2021

|

Vol. 66, No. 4

187--192

EN

The paper summarizes the results of research on gas products of polypropylene (PP) radiolysis. Particular attention was paid to the phenomena of post-radiation degradation of PP. The protective effect of selected aromatic compounds was investigated. The research was carried out both from the point of view of obtaining radiation-resistant PP varieties and the possibility of accelerating biodegradation phenomena, e.g., PP/cellulose composition. The phenomena of post-radiation chain oxidation of PP were investigated by gas chromatography (GC). The GC in the system used (packed column, thermal conductivity detector, argon – carrier gas) enables the determination of H2, O2, CO, and CH4 in one measurement. The samples were irradiated with electron beams (EBs) accelerated in accelerators: Elektronika 10/10 with a power of 10 kW and energy of 10 MeV and LAE 13/9 with a power of 9 kW and energy up to 13 MeV. In the tests, PP without stabilizing additives (obtained directly from the production line) and non-stabilized styrene were used. Radiolytic efficiency of hydrogen evolution allowed us to estimate the number of originally formed free radicals. The maintenance of the secondary oxidation processes was the loss of oxygen and the formation of oxidation products (CO, CH4). Attention is paid to the protective effect of aromatic compounds (polystyrene (PS), polyethylene terephthalate (PET), anthracene, fluoranthene, acenaphthene, pyrene, naphthalene) both at the stage of hydrogen atom separation and the secondary oxidation process. The examples of post-radiation oxidation of PP irradiated in cryogenic conditions (–196°C) are presented. All used aromatic compounds showed a protective effect in PP radiolysis. We suppose that this phenomenon is responsible for the charge transfer along the polymer chain from the ionization spurs to the aromatic compound. The protective ranges of PS in PP radiolysis were estimated for the variously prepared PP/PS type compositions from 6 mers to 28 mers.

11

Unikatowe cechy radiacyjnej sterylizacji i higienizacji

Głuszewski Wojciech

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2021

|

Vol. 10, nr 2

99--102

PL

Unikatowa technika radiacyjnej sterylizacji pozwala wyjaławiać wyroby w: krótkim czasie, dowolnej temperaturze (najczęściej otoczenia), całej objętości materiału, opakowaniu jednostkowym i zbiorczym. W odróżnieniu od tradycyjnych metod chemicznych (gazowych) w wyrobach nie pozostają szkodliwe zanieczyszczenia. Powstające dla potrzeb sterylizacji instalacje akceleratorowe oraz źródła promieniowań gamma i hamowania znalazły szybko wiele nowych zastosowań. Przykładowo do konserwacji (dezynfekcji i dezynsekcji) oraz renowacji obiektów istotnych dla dziedzictwa kulturowego. Sterylizację radiacyjną materiałów biodegradowalnych można obecnie połączyć z kontrolą czasu biosorbowalności implantów chirurgicznych. W artykule zwrócono uwagę na postępy w dziedzinie konstrukcji źródeł promieniowania jonizującego, które sprawiły, że techniki radiacyjne są obecnie powszechnie dostępne i ekonomicznie opłacalne.

EN

The uniqueness of radiation sterilization is that sterilization of products can be carried out in: short time, any temperature (usually ambient temperature), the entire volume of material, unit and collective packaging. Contrary to traditional chemical (gas) methods, the products do not contain harmful contaminants. The accelerator installations and sources of gamma radiation and bremsstrahlung x-ray created for sterilization quickly found many new applications. For example, for the maintenance (disinfection and disinfestation) and renovation of objects relevant to cultural heritage. Radiation sterilization of biodegradable materials can now be combined with time control of the biosorbability of surgical implants. The article highlights the advances in the design of ionizing radiation sources, which have made radiation techniques widely available and economically viable.

12

Radiacyjna sterylizacja kolagenu

Dąbrowska-Gralak Małgorzata, Głuszewski Wojciech

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2021

|

Vol. 10, nr 4

345--348

PL

Procedury przygotowania i przechowania przeszczepów [1] odbywają się w wyspecjalizowanych laboratoriach nazywanych bankami tkanek. W przypadku protez biologicznych (opatrunków) proces przygotowania kończy się sterylizacją produktu. Do wyjaławiania wyrobów medycznych i biomateriałów stosuje się obecnie rutynowo promieniowanie jonizujące. Technika ta znajduje stale nowe zastosowania np. do wytwarzania implantów na indywidualne zamówienie. Sterylizacja [2] i dostarczenie do odbiorcy powinno nastąpić w ciągu 48 h od złożenia zamówienia. Wymaganiom tym może sprostać jedynie metoda radiacyjna. W szczególności polecana jest wiązka szybkich elektronów [3], w której czas wyjaławiania jest rzędu kilku sekund. Unikatową zaletą promieniowania jonizującego, zapobiegającą wtórnemu zakażeniu, jest sterylizacja wyrobu w całej objętości, w opakowaniu jednostkowym i zbiorczym. Zapewniona jest przy tym wysoka skuteczność inaktywacji patogenów, dobra penetracja i nieznaczne jedynie podniesienie temperatury, co ma znaczenie w przypadku wyjaławiania termolabilnych materiałów i tkanek. Działanie promieniowania jonizującego powoduje stosunkowo niewielkie zmiany we właściwościach fizyko-chemicznych w tkankach i ich składnikach. Przykładowo omówiono wyniki badań radiolizy kolagenu w kontekście jego zastosowań do otrzymywania biokompatybilnych opatrunków.

EN

The procedures for the preparation and storage of transplants [1] take place in specialized laboratories called tissue banks. In the case of biological prostheses (dressings), the preparation process ends with the sterilization of the product. Currently, ionizing radiation is routinely used to sterilize medical devices and biomaterials. This technique is constantly finding new applications, e.g. for the production of implants for individual orders. Sterilization [2] and delivery to the recipient should take place within 48 hours of placing the order. Only the radiation method can meet these requirements. Especially recommended is an electron beam [3] in which the sterilization time is in the order of a few seconds. The unique advantage of ionizing radiation, preventing recontamination, is sterilization of the product in its entire volume, in unit and collective packaging. The high efficiency of pathogen inactivation, good penetration and only a slight increase in temperature are ensured, which is important in the sterilization of thermolabile materials and tissues. The action of ionizing radiation causes relatively small changes in the physicochemical properties of tissues and their components. For example, the results of collagen radiolysis are discussed in the context of its applications for the production of biocompatible dressings.

13

Arc-nucleart 50 lat radiacyjnej konserwacji obiektów o znaczeniu historycznym

Cortella Laurent, Albino Christophe, Tran Quoc Khoi, Froment Karine, Głuszewski Wojciech

Postępy Techniki Jądrowej

|

2020

|

z. 3

22--24

PL

Artykuł powstał z okazji 50 rocznicy utworzenia radiacyjnego laboratorium badawczego i profesjonalnej pracowni konserwacji dzieł sztuki ARC-NucleArt (Atelier de Recherche et de Conservation Nucléart). Przypomniano historię tej zasłużonej dla ratowania obiektów historycznych placówki. Jest ona pionierem w zastosowaniu technik radiacyjnych do dezynsekcji, dezynfekcji i konsolidacji. Krótko omówiono zasady wykorzystania promieniowania jonizującego do ratowania zagrożonych insektami, grzybami i bakteriami obiektów archeologicznych i dzieł sztuki. W przeglądzie literaturowym odsyłamy do publikacji podsumowujących światowe badania w zakresie radiacyjnej konserwacji różnych materiałów.

EN

The article was created on the occasion of the 50th anniversary of the creation of the radiation research laboratory and professional art conservation studio ARC-NucleArt (Atelier de Recherche et de Conservation Nucléart). The history of this institution merited for saving historical objects was recalled. She is a pioneer in the application of radiation techniques for disinfestation, disinfection and consolidation. The principles of using ionizing radiation to rescue archaeological sites and works of art endangered by insects, fungi and bacteria are briefly discussed. In the literature review, we refer to publications summarizing the global research in the field of radiation conservation of very different materials.

14

Radiacyjna modyfikacja tworzyw polimerowych stosowanych w medycynie

Głuszewski Wojciech

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2020

|

Vol. 9, nr 3

163--167

PL

Za pomocą promieniowania jonizującego można korzystnie modyfikować właściwości materiałów polimerowych. Planując wykorzystanie naturalnych i syntetycznych polimerów w wyrobach medycznych i implantach chirurgicznych, należy pamiętać, że powinny być one wolne od wegetatywnych, przetrwalnikowych oraz zarodnikowych form mikroorganizmów. Techniki radiacyjne są unikatowymi metodami sterylizacji pozwalającymi w krótkim czasie wyjaławiać materiał w całej objętości, w dowolnej temperaturze (również warunkach kriogenicznych), w opakowaniu jednostkowym i zbiorczym. Co istotne, w odróżnieniu od tradycyjnych metod chemicznych (gazowych) działanie promieniowania jonizującego nie pozostawia szkodliwych zanieczyszczeń. Temat jest stale aktualny w związku z postępem w dziedzinie konstrukcji źródeł promieniowania jonizującego oraz pojawianiem się nowych tworzyw sztucznych. W szczególności zwrócono uwagę na radiolizę znajdujących coraz więcej zastosowań tworzyw biodegradowalnych. Jako przykład omówiono materiały komórkowe (pianki) na bazie polilaktydu (PLA) i polikaprolaktonu (PCL). W tym przypadku wielkością dawki pochłoniętej promieniowania można kontrolować (skracać) czas ich biowchłanialności. Wspomniano również o badaniach nad nowymi kompozytami typu polimer/metal wykorzystywanymi w ochronie radiologicznej, radiacyjnej polimeryzacji, którą można prowadzić bez inicjatorów i/lub katalizatorów oraz o modyfikacji powierzchni polimerów.

EN

Ionizing radiation can advantageously modify the properties of polymeric materials. When planning the use of natural and synthetic polymers in medical devices and surgical implants, it should be remembered that they should be free of vegetative, spore and spore forms of microorganisms. Radiation techniques are unique sterilization methods that quickly sterilize the material in its entire volume at any temperature (including cryogenic conditions), in unit and collective packaging. Importantly, unlike traditional chemical (gas) methods, ionizing radiation does not leave harmful contaminants. The topic is constantly relevant in connection with the progress in the field of construction of ionizing radiation sources and the emergence of new plastics. In particular, attention has been paid to the radiolysis of more and more applications of biodegradable plastics. As an example, cell materials (foams) based on polylactide (PLA) and polycaprolactone (PCL) are discussed. In this case, the amount of radiation absorbed dose can be controlled (shortened) their biosorbability time. The following were also mentioned – the research on new polymer/metal composites used in radiation protection, radiation polymerization that can be carried out without initiators and/or catalysts, and modification of polymer surfaces by tacking.

15

Zastosowanie radiografii przemysłowej w badaniach obiektów kultury materialnej

Głuszewski Wojciech

Postępy Techniki Jądrowej

|

2019

|

z. 4

35--37

PL

W artykule przedstawiono przykład wykorzystania przez Międzynarodowy Instytut Spawalnictwa w Belgradzie przemysłowego systemu radiografii cyfrowej do badania obiektów istotnych dla dziedzictwa kulturowego. Prace te są prowadzone wspólnie z Instytutem Badań Jądrowych Vinča. Instytut ten zlokalizowany jest opodal słynnego stanowiska eponimicznego w Vinča na przedmieściach Belgradu. Neolityczna kultura archeologiczna Vinča rozwijała się w Europie południowo – wschodniej od około 5500 do około 4000 p.n.e.

EN

The article presents an example of the use of the industrial digital radiography system by the International Welding Institute in Belgrade to study objects of importance for cultural heritage. These works are carried out jointly with the Vinča Nuclear Research Institute. This institute is located near the famous eponymous site in Vinča on the outskirts of Belgrade. The Neolithic archaeological culture of Vinča developed in south-eastern Europe from around 5500 to around 4000 BC.

16

Radioliza biodegradowalnych pianek PLA/PCL

Głuszewski Wojciech

Postępy Techniki Jądrowej

|

2019

|

z. 2

33--35

PL

Degradacja polimerowych tworzyw komórkowych do nietoksycznych produktów jest warunkiem koniecznym w przypadku wielu materiałów medycznych. Duże nadzieje w wytwarzaniu np. trójwymiarowych porowatych skafoldów wiąże się z biodegradowalnymi polimerami a w szczególności polilaktydem (PLA) oraz polikaprolaktonem (PCL). Wygodnym sposobem kontroli czasu ich degradacji jest wykorzystanie indukowanych promieniowaniem jonizacyjnym zjawisk postradiacyjnego utleniania. W artykule zaproponowano wykorzystanie do badań radiolizy biodegradowalnych polimerów chromatografii gazowej i DRS.

EN

Degradation of polymeric cellular materials to non-toxic products is a desirable phenomenon in many medical materials. High hopes for the production of e.g. three-dimensional porous spheres are associated with biodegradable polymers, in particular polylactide (PLA) and polycaprolactone (PCL). A convenient way to modify and control degradation can be postradiation oxidation induced by ionizing radiation. The article draws attention to the possibility of using for radiolysis of biodegradable polymers of gas chromatography and DRS.

17

The use of gas chromatography for the determination of radiolytic molecular hydrogen, the detachment of which initiates secondary phenomena in the radiation modification of polymers

Głuszewski Wojciech

Polimery

|

2019

|

T. 64, nr 10

697--702

EN

The paper summarizes long-term research into the radiolysis of polymers. The starting point in all cases was the preliminary determination of the radiolytic efficiency of hydrogen evolution. This value is approximately proportional to the number of radicals arising as a result of irradiation, which determines post-radiation phenomena. It was not about accurately describing the radiolysis of a specific polymer, but about paying attention to the benefits of starting the study of radiolysis from the analysis of hydrogen evolution. The Table 2 gives specific hydrogen yields for selected polymers. The results of these studies were used in the planning of the radioactive waste repository in Los Alamos National Laboratory.

PL

Artykuł podsumowuje wieloletnie badania autora nad radiolizą polimerów. Punktem wyjścia we wszystkich omawianych wypadkach było wstępne określenie radiolitycznej wydajności wydzielania wodoru. Wartość ta jest w przybliżeniu proporcjonalna do zawartości powstających w wyniku napromieniowania rodników, które inicjują zjawiska postradiacyjnej modyfikacji. Tabela 2 podaje wybrane, uzyskane przez autora, konkretne wydajności wodoru w odniesieniu do wybranych polimerów. Wyniki badań wykorzystano, przykładowo, przy planowaniu składowiska odpadów promieniotwórczych w Los Alamos National Laboratory.