Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wieloletnie i sezonowe zmiany przepływów niskich w Stróży na Rabie

Baran-Gurgul Katarzyna

Gospodarka Wodna

|

2021

|

Nr 11

8--14

PL

Dynamika przepływów niskich w Stróży na Rabie była analizowana na podstawie serii przepływów dobowych z wielolecia hydrologicznego 1960–2019, udostępnionych przez IMGW-PIB. W pracy wykorzystano również ciąg dobowych opadów ze stacji IMGW-BIP w Stróży oraz wskaźnik standaryzowanego klimatycznego bilansu wodnego SPEI w skalach 1- i 12-miesięcznej z lat 1960–2018 na badanym obszarze. Zbadano wieloletnią i sezonową zmienność czasu trwania i objętości niżówki na tle opadów oraz SPEI. Nie zaobserwowano istotnych statystycznie zmian badanych charakterystyk niżówek w przebiegu wieloletnim.

EN

The dynamics of low flows in Stróża on the Raba river was analyzed on the basis of a series of daily flows from the hydrological multi-year period 1960–2019, provided by the IMGW-BIP. The study also used the sequence of daily precipitation from the IMGW-BIP station in Stróża and the standardized precipitation evapotranspiration index SPEI on the 1- and 12-month scales from 1960–2018 in the study area. The long-term and seasonal variabilities of the duration and volume of the streamflow drought was examined against the background of precipitation and SPEI. No statistically significant changes were observed in the characteristics of the low flows.

2

Suspended sediment in lowland rivers – towards identifying the ratios of mineral and organic components and their variation during the year

Skolasińska Katarzyna

Geologos

|

2021

|

Vol. 27, No. 3

173--180

EN

Concentrations of suspended sediment transported by rivers are influenced by interactions between multiple drivers that act on a range of spatial and temporal scales. Such levels vary over the year, as well as across multi-year periods. Most conventional approaches to determining suspended load are based upon analyses of total suspended sediment concentration (SSC), i.e., the sum of mineral and organic matter. This approach makes it difficult, if not impossible, to determine the impact of multiple environmental factors on changes in suspension concentration precisely. The present paper focuses on the mineral and organic components of suspended sediment with the aim of determining how our knowledge of the share of each individual component can improve interpretations of SSC fluctuations during a hydrological year. The analysis conducted (personal and other researchers’ results) has shown that mineral and organic suspensions demonstrate mutually incompatible opposite trends under influence of environmental factors. This analysis of organic components identifies clear seasonal trends, which indicates that organic suspensions of autogenous origin have a strong influence on the dynamics of changes in suspension concentration; such analyses are rarely included in assessments of SSC dynamics.

3

The spatial and temporal structure of phytoplankton in 2014-2016 in the Poddabie area on the southern Baltic Sea

Zaboroś I., Mioskowska M.

Biuletyn Instytutu Morskiego w Gdańsku

|

2018

|

Vol. 33, No. 1

189--203

EN

In the Baltic Sea, there can be observed seasonal changes of the phytoplankton structure during which the species composition, abundance and phytoplankton biomass change. However, the spatial and temporal variability of individual phytoplankton groups is not the same in all the regions of the Baltic. The only research (and available studies) of phytoplankton in these shallow central sea basin zones is conducted by Institute of Meteorology and Water Management (IMWM) as part of the HELCOM Baltic Sea Monitoring at station P16, which is located closest to the studied area. Therefore, in the years 2014-2016 phytoplankton seasonality studies were carried out, which allowed to supplement data in the area of the central coast of the south Baltic [61]. Based on the above literature, the aim of this study was to determine the temporal and spatial structure and to examine the species composition of phytoplankton occurrence and biodiversity in the Poddabie region from November 2014 till September 2016. The following article presents the results obtained at 3 measuring stations (P1, P2 and P3) in the area of Poddabie. These results confirm typical changes of phytoplankton on 3 measurement stations depending on the season of the year. The collected data for this article is the second part of the three monographs on the area on the central coast of the southern Baltic. It show the exact results of the species composition and seasonal changes of phytoplankton in the Poddabie region. The average values of phytoplankton abundance and biomass were typical for this sort of coastal waters and there were no significant species differences between these stations. Comparing the results obtained in this study with the data from the IMWM annual reports for the last decade, it can be noticed that the volumes and fluctuations of total biomass and phytoplankton abundance in the three analysed areas are in line with trends typical for the South Baltic coastal area.

PL

W Morzu Bałtyckim obserwuje się sezonowe zmiany struktury fitoplanktonu podczas której następuje zmiana składu gatunkowego, liczebności oraz biomasy fitoplanktonu. Jednakże przestrzenna i czasowa zmienność poszczególnych grup fitoplanktonu nie jest taka sama w różnych rejonach Bałtyku. Jedyne badania (oraz dostępne opracowania) fitoplanktonu w tych strefach płytkowodnych środkowego wybrzeża prowadzone są przez IMGW w ramach Monitoringu Bałtyku HELCOM na stacji P16, które są położenie najbliżej badanego rejonu. W tym celu w latach 2014-2016 wykonano badania sezonowości fitoplanktonu, co pozwoliło na uzupełnienie danych w obszarze środkowego wybrzeża południowego Bałtyku [61]. W oparciu o powyższą literaturę celem niniejszej pracy było określenie struktury czasowo-przestrzennej i zbadanie składu gatunkowego występowania fitoplanktonu oraz różnorodności biologicznej w rejonie Poddąbia w okresie listopad 2014 – wrzesień 2016. Poniższy artykuł przedstawia wyniki uzyskane na 3 stacjach pomiarowych (P1, P2 oraz P3) w rejonie Poddąbia. Wyniki te potwierdzają typowe zmiany fitoplanktonu na 3 stacjach pomiarowych w zależności od pory roku. Średnie wartości liczebności i biomasy fitoplanktonu były typowe dla tego rodzaju wód przybrzeżnych i nie odnotowano znaczących różnic gatunkowych pomiędzy tymi stacjami. Porównując otrzymane w tym opracowaniu wyniki do danych z rocznych raportów IMGW dla ostatniego dziesięciolecia, można zauważyć, że wielkości i fluktuacje całkowitej biomasy i liczebności fitoplanktonu w trzech badanych rejonach są zgodne z trendami typowymi dla rejonu wód przybrzeżnych Południowego Bałtyku.

4

Seasonal variability of phytoplankton in the shallow waters of the southern Baltic Sea

Zaboroś I., Mioskowska M.

Biuletyn Instytutu Morskiego w Gdańsku

|

2018

|

Vol. 33, No. 1

6--14

EN

The Baltic Sea is characterized by a seasonal variation of phytoplankton structure. These organisms are particularly sensitive to changes in various environmental parameters. Cyclic, recurring annually fluctuation of species composition, abundance and biomass of phytoplankton is a consequence of these changes. Spatial and temporal variability of particular groups of phytoplankton is not the same in different areas of the Baltic Sea. The purpose of this work was to determine the spatial and temporal distribution of phytoplankton in three chosen areas of the coastal zone of the southern Baltic Sea (Ustka, Poddąbie and Rowy) in the period of November 2014 - September 2016. Mean values of abundance and biomass of phytoplankton for the surveyed areas were typical for this type of coastal waters. In each of the surveyed areas the same dominat species in terms of the abundance and biomass were observed. A growth of diatoms was recorded only in the area of Ustka, which could have been caused by the inflow of river waters. Seasonal surveys of phytoplankton indicated that in the case of the studies regarding this parameter – taxonomic composition, abundance and biomass in the same surveyed area were similar at the three research stations (e.g. 75-80%), depending on the season of the year. On this basis, it was concluded that, whether carrying out the monitoring of phytoplankton or planned investments, the sample collection frequency had a greater significance than the number of research stations.

PL

W Morzu Bałtyckim obserwuje się sezonowe zmiany struktury fitoplanktonu. Organizmy te są szczególnie wrażliwe na zmiany różnych parametrów środowiska. Konsekwencją tych zmian jest cykliczna, powtarzająca się co roku, fluktuacja składu gatunkowego, liczebności oraz biomasy fitoplanktonu. Przestrzenna i czasowa zmienność poszczególnych grup fitoplanktonu nie jest taka sama w różnych rejonach Bałtyku. Celem pracy było określenie struktury czasowo-przestrzennej występowania fitoplanktonu w trzech wybranych rejonach strefy przybrzeżnej południowego Bałtyku (Ustka, Poddąbie, Rowy) w latach listopad 2014 – wrzesień 2016. Średnie wartości liczebności i biomasy fitoplanktonu dla badanych rejonów były typowe dla tego rodzaju wód przybrzeżnych. W każdych z trzech badanych rejonów można zaobserwować te same dominanty w liczebności i biomasie. Jedynie w rejonie Ustka odnotowano wzrost okrzemek, co może być spowodowane napływem wód rzecznych. Sezonowe badania fitoplanktonu wykazały, że w przypadku badań tego parametru skład, liczebność i biomasa z tego samego rejonu badanego na trzech stacjach badawczych w zależności od pory roku jest podobna (np. w 75-80%). Na tej podstawie stwierdzono, iż wykonując badania monitoringowe fitoplanktonu czy pod planowane inwestycje większe znaczenie ma częstotliwość pobieranych próbek niż liczba stacji badawczych.

5

Seasonal variability of phytoplankton in river Słupia of the southern Baltic Sea

Zaboroś I., Mioskowska M.

Biuletyn Instytutu Morskiego w Gdańsku

|

2018

|

Vol. 33, No. 1

137--150

EN

In the Baltic Sea, there can be observed seasonal variations in the structure of phytoplankton. These organisms are particularly sensitive to changes in different environmental parameters. The consequence of these changes is cyclical repeated every year fluctuation of the species composition, their abundance and biomass of phytoplankton. The spatial and temporal variability of individual phytoplankton groups is not the same in different regions of the Baltic Sea, and this is why the study was conducted in the area of the central Baltic coast, since in that particular region data on phytoplankton is not available. One of the main goals was to determine the temporal and spatial structure of the occurrence of phytoplankton, as well as to study biodiversity in the area of the estuary of the Slupia river in southern Baltic for the period between November 2014 and September 2016. The results of the research confirm typical changes of phytoplankton in three studied areas depending on the given season. The average values of phytoplankton abundance and biomass were typical for this kind of coastal waters and there were no significant species differences between these stations. The only research (and available studies) on phytoplankton in central sea basin areas is being conducted by Institute of Meteorology and Water Management (IMWM) as part of the HELCOM Baltic Sea Monitoring at station P16, which is the closest location to the studied area. When comparing the results obtained in this study to the data from the IMWM annual reports for the last decade, it can be noticed that the size and fluctuations of total biomass and phytoplankton abundance in the three studied areas are typical for the coastal region of the South Baltic.

PL

W Morzu Bałtyckim obserwuje się sezonowe zmiany struktury fitoplanktonu. Organizmy te są szczególnie wrażliwe na zmiany różnych parametrów środowiska. Konsekwencją tych zmian jest cykliczna, powtarzająca się co roku, fluktuacja składu gatunkowego, liczebności oraz biomasy fitoplanktonu. Przestrzenna i czasowa zmienność poszczególnych grup fitoplanktonu nie jest taka sama w różnych rejonach Bałtyku, dlatego badania wykonano w obszarze środkowego wybrzeża południowego Bałtyku gdyż, w tamtym rejonie nie ma dostępnych danych dotyczących fitoplanktonu. Jednym z głównych celów było zbadanie struktury czasowo-przestrzennej występowania fitoplanktonu, a także określenie różnorodności biologicznej w ujściu rzeki Słupia w rejonie południowego Bałtyku w latach listopad 2014 – wrzesień 2016. Wyniki uzyskane w ramach prowadzonych badań potwierdzają typowe zmiany fitoplanktonu w trzech rejonach w zależności od pory roku. Średnie wartości liczebności i biomasy fitoplanktonu były typowe dla tego rodzaju wód przybrzeżnych i nie odnotowano znaczących różnic gatunkowych pomiędzy tymi stacjami. Jedyne badania (oraz dostępne opracowania) fitoplanktonu w tych strefach płytkowodnych środkowego wybrzeża prowadzone są przez IMGW w ramach Monitoringu Bałtyku HELCOM na stacji P16, które są położenie najbliżej badanego rejonu. Porównując otrzymane w tym opracowaniu wyniki do danych z rocznych raportów IMGW dla ostatniego dziesięciolecia, można zauważyć, że wielkości i fluktuacje całkowitej biomasy i liczebności fitoplanktonu w trzech badanych rejonach są typowe dla rejonu wód przybrzeżnych Południowego Bałtyku.

6

Zmienność stosunku stężeń azotu i fosforu dla wybranych zlewni rzek przymorza

Wilk P., Orlińska-Woźniak P., Gębala J.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2017

|

Vol. 26, No. 1

55--65

PL

Wciąż aktualny problem nadmiernej eutrofizacji wód powierzchniowych, w tym Morza Bałtyckiego, sprawia, że istotne staje się nie tylko określenie samych stężeń związków biogennych w wybranych profilach rzecznych, ale również próba odpowiedzi na pytanie, który z pierwiastków jest czynnikiem limitującym wzrost biomasy. Produkcja biologiczna w wodach powierzchniowych jest zależna od wielu czynników, w tym od wzajemnych stosunków między azotem i fosforem w czasie fotosyntezy. Badania, których wyniki zaprezentowano w artykule, prowadzono w latach 2012–2014 na dwóch zlewniach rzek przymorza, Redze i Słupi, w trzech cyklach w ciągu roku obejmujących okres wegetacji roślin, okres po usunięciu roślin uprawnych z pól oraz okres wczesnowiosenny bezpośrednio po roztopach. Na podstawie otrzymanych wyników przeanalizowano zmienności dobowe i sezonowe stężeń związków biogennych oraz określono, który z pierwiastków limituje przyrost biomasy na wybranych zlewniach, korzystając z zależności, jaka występuje między azotem i fosforem w wodach powierzchniowych, zwanej stosunkiem Redfielda.

EN

Due to the ever present problem of excessive eutrophication of both surface waters and their main receiver, i.e. Baltic Sea, it becomes important to determine not only the concentration of nutrients in selected river profiles, but also an attempt to answer the question of which of the elements is a factor limiting the growth of biomass. Biological production in surface area is dependent on a number of factors including the relations between the nitrogen and phosphorus during photosynthesis. The study, whose results were presented in the article, was conducted in 2012–2014 on two littoral river basins, Rega and Słupia, in three cycles throughout the year including both vegetation period, the period after the removal of crops from the fields and the period of early spring, immediately after the thaw snow. On the basis of the results were analyzed variability of daily and seasonal concentrations of biogenic compounds and on the basis determined which of the elements limits the increase in biomass in selected catchments using the dependence that exists between the nitrogen and phosphorus in surface waters called Redfield ratio.

7

Ocena stężenia form azotu w zurbanizowanej zlewni na przykładzie Potoku Oliwskiego

Matej-Łukowicz K., Wojciechowska E.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 3

91--98

PL

W pracy przedstawiono wyniki analizy stężeń związków azotu w formie azotu amonowego i azotanów (III) i (V) w Potoku Oliwskim. Badania zrealizowano w latach 2016–2017, analizując wpływ opadu atmosferycznego w zlewni miejskiej. Wybrano sześć charakterystycznych punktów i sprawdzono oddziaływanie zagospodarowania zlewni na zmianę wskaźników zanieczyszczeń wywołanych epizodem opadowym. Stwierdzono wzrost azotu amonowego po wystąpieniu opadu w okresie wiosennym, w porównaniu do jesiennego. Wyniki stężenia azotanów (III) dla wszystkich punktów przekroczyły graniczne wartości II klasy czystości, zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. W pracy przedstawiono także wyniki stężenia związków azotu w Potoku Oliwskim po wystąpieniu opadu nawalnego, który spowodował powódź w Gdańsku, w lipcu 2016 r.

EN

In the article the results of nitrogen compounds (NH4, NO2-, NO3-) in water samples collected at six locations (sampling points) at the Oliwa Stream will be presented. The study was carried out in 2016–2017, analyzing the changes caused by rainfall in the urban catchment. After the spring rain the concentration of ammonia nitrogen is considerably higher than in autumn. The results were compared with the Regulation of the Minister of the Environment, which describes two main classes of water purity. In addition, the article describes the results of the nitrogen compounds after the rainfall of 15th July 2016 will be presented.

8

Analiza zmienności stężenia jonów chromu w ściekach dopływających do zbiorczej oczyszczalni w Nowym Targu

Nowobilska-Majewska E.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 6

30--35

PL

Celem pracy było określenie stężenia chromu w ściekach komunalnych dopływających do zbiorczej oczyszczalni w Nowym Targu w wieloleciu 2006 – 2016. W okresie badawczym pobrano i poddano analizie 588 próbek ścieków dopływających do oczyszczalni ścieków i określono podstawowe charakterystyki statystyczne odnośnie zmienności stężenia chromu w ściekach. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że średnie dobowe stężenie chromu w ściekach dopływających w okresie badań wyniosło 9,49 gCr -3a mediana wyniosła 7,90 gCr m-3. Stwierdzono, że stężenia chromu w ściekach surowych zwiększają się w okresie jesiennym i stan ten trwa do końca grudnia. Natomiast stężenia chromu w ściekach zaczynają się zmniejszać się od stycznia do końca kwietnia. Najczęściej stężenia chromu w ściekach dopływających pojawiały się w zakresie od 5 do 10 gCr -3 i było to 37% przypadków

EN

The aim of the study was to determine the concentration of chromium in the municipal wastewater discharged to the corporate wastewater treatment plant in Nowy Targ in the years 2006 – 2016. During the research period, 588 samples of wastewater discharged to the sewage treatment plant were taken and analyzed and specified the basic statistical characteristics concerning the chromium concentration variability in the wastewater. On the basis of the results, it was found that the mean daily chromium concentration in the discharged wastewater in the research period was 9.49 gCr·-3 and the median was 7.90 gCr·-3. It was found that the chromium concentrations in the wastewater increased in autumn and this state lasts until the end of December, while chromium concentrations in wastewater begin to decline from January to the end of April. Generally, chromium concentrations in the discharged wastewater appeared in the range of 5 to 10 gCr·-3 and this was shown in 37% of the cases.

9

Cynk w środowisku wodnym Zbiornika Goczałkowice

Kotulska A., Draus K., Czaplicka A., Ślusarczyk Z., Szostak A.

Technologia Wody

|

2015

|

Nr 5 (43)

20--25

PL

Celem pracy było przedstawienie zmian stężeń cynku w wodach i osadach Zbiornika Goczałkowickiego na przestrzeni lat oraz porównanie z tłem geochemicznym. Zbadano również sezonowość występowania cynku w wodach i potwierdzono jej występowanie w niektórych przypadkach. Przedstawiono średnie ładunki cynku w wodach dopływających do zbiornika. Próbki ze zbiornika były pobierane raz na miesiąc w latach od 1994 do 2013. Próbki osadów były pobierane w czterech punktach zbiornika. W celu zweryfikowania stawianych hipotez przeprowadzono analizę statystyczną. Badania oparte o wartości progowe kryterium ekotoksykologicznego pokazują, że nie tylko wody, ale także osady zbiornika zawierają znaczące ilości cynku i istnieje możliwość jego negatywnego wpływu na organizmy wodne. Źródła cynku podzielono na naturalne i antropogeniczne. Zbiornik Goczałkowicki leży w południowej Polsce. Jest narażony na działalność przemysłową. W jego pobliżu znajdują się również hodowlane stawy rybne. Także rolnictwo i nieskanalizowane tereny dostarczają cynk do wód i osadów. To tłumaczy zawartość tego pierwiastka w środowisku wodnym Zbiornika Goczałkowickiego. Największy ładunek lego pierwiastka jest wprowadzany do zbiornika przez największy dopływ - rzekę Wisłę.

EN

The purpose of this paper was to show how the concentration of zinc changed in the waters and sediments of the Goczałkowice Reservoir over the years and to compare these changes with the geochemical background. Seasonal occurrence of zinc in water was also examined and in some cases the test results were positive. The paper reports 011 the average quantities of zinc in the waters flowing into the reservoir. Reservoir samples were taken once every month from 1994 to 2013. There were four places in the reservoir from where sediment samples were taken. Statistical analysis was performed to verify the proposed hypotheses. The tests based on the ecotoxicological threshold values show that not only the waters, but also the sediments of the reservoir contain significant amounts of zinc and that there is a possibility that zinc has a negative effect on aquatic organisms. The sources of zinc were divided into natural and anthropogenic. The Goczałkowice Reservoir is located in southern Poland. It is exposed to industrial activity, and there are fish ponds located in its vicinity. Agricultural activity and non-sewerage areas introduce zinc into water and sediments, which explains its presence in the aquatic environment of the Goczałkowice Reservoir. The highest quantities of zinc arc introduced into the reservoir by its largest tributary, the Vistula River.

10

Kształtowanie się ilości azotu mineralnego w mineralnych glebach łąkowych w Polsce w latach 2008–2012

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 3

113--124

PL

W pracy przedstawiono wyniki rozpoznania stanu nagromadzenia azotu mineralnego w mineralnych glebach użytków zielonych w Polsce. Rozpoznanie to przeprowadzono na podstawie wyników badań monitoringowych prowadzonych w latach 2008–2012 przez Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą w Warszawie i podlegające jej okręgowe stacje, z udziałem Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Falentach. Stwierdzono m.in., że w analizowanym okresie: 1) przeciętna zawartość azotu mineralnego i jego zasoby w wierzchniej warstwie gleby (do 30 cm) wynosiły odpowiednio 16 mg N·kg-1 i 70,0 kg N·ha-1 w okresie wiosennym oraz 17 mg N·kg-1 i 74,6 kg N·ha-1 w okresie jesiennym, 2) największą zawartością i zasobnością azotu mineralnego charakteryzowały się gleby łąkowe o dużej przepuszczalności – lekkie i bardzo lekkie, 3) ilość azotu mineralnego w glebach łąkowych na ogół ulegała zwiększeniu w sezonie wegetacyjnym, a zmniejszeniu w okresie poza nim.

EN

The paper presents results of the recognition of inorganic nitrogen accumulation in mineral grassland soils in Poland. The survey was based on monitoring studies carried out in the years 2008– 2012 by the National Chemical-Agricultural Station in Warsaw and subordinated regional stations with the participation of the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. It was found that: 1) mean content of inorganic nitrogen and its resources in the upper soil layer (30 cm) were 16 mg N·kg-1 and 70.0 kg N·ha-1, respectively, in spring and 17 mg N·kg-1 and 74.6 kg N·ha-1 in autumn, 2) the highest content and the largest resources of inorganic nitrogen were noted in light and very light grassland soils of a great permeability, 3) usually the amount of inorganic nitrogen in grassland soils increased in the vegetation season and decreased in other seasons.

11

Wpływ warunków meteorologicznych na zanie-czyszczenie powietrza wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi zawartymi w pyle zawieszonym na terenie pozamiejskim

Skotak K., Prządka Z., Degórska A.

Ochrona Środowiska

|

2014

|

Vol. 36, nr 3

55--63

PL

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) w Polsce emitowane są do atmosfery przede wszystkim z sektora komunalnego, transportu oraz przemysłu i energetyki. WWA znajdujące się w powietrzu atmosferycznym są przenoszone na dalekie odległości, a ich zawartość na danym obszarze zależy przede wszystkim od rozmiaru emisji i warunków meteorologicznych. W pracy dokonano oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza pyłem i związanymi z nim WWA na obszarze pozamiejskim w regionie Polski północno-wschodniej (Puszcza Borecka). Analizie poddano wpływ warunków meteorologicznych na obserwowane ilości WWA w powietrzu atmosferycznym w latach 2008–2012, w ujęciu rocznym i sezonowym. Statystycznie istotne wyniki korelacji zawartości WWA w powietrzu z parametrami meteorologicznymi uzyskano w przypadku temperatury, natężenia całkowitego promieniowania słonecznego oraz usłonecznienia i parowania. Stwierdzono, że w ciepłym półroczu większy wpływ na zawartość WWA w powietrzu miała temperatura i wysokość opadów, zaś w chłodnym – natężenie promieniowania, usłonecznienie i parowanie.

EN

In Poland, polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) are emitted into the atmosphere mainly from the non-industrial fossil fuel combustion and energy production sector, transport and industry. PAHs in ambient air are transported over long distances and their concentration in a given area depends primarily on the emission size and local meteorological conditions. Our study assessed the level of air pollution with particle-associated PAHs in rural area in North-Eastern Poland (Puszcza Borecka). Impact of weather conditions on PAH concentrations in ambient air in the period from 2008 to 2012 was analyzed on annual and seasonal basis. Statistically significant correlation results between PAH concentrations and meteorological parameters were achieved for temperature, total solar radiation intensity, sunshine duration and evaporation. It was established that the temperature and precipitation level had stronger influence on PAH air content in the warm half year, while radiation intensity, sunshine duration and evaporation – in the cool half-year period.

12

Analiza przestrzenno-czasowej zmienności natężenia ruchu na Autostradowej Obwodnicy Wrocławia

Chalfen M., Kamińska J.

Logistyka

|

2014

|

nr 3

971--981

PL

W połowie 2011 roku oddano do użytku Autostradową Obwodnicę Wrocławia (AOW). 35-cio kilometrowy odcinek obwodnicy przecina zachodnią i północną część miasta. Od skrzyżowania z autostradą A4 do łącznika z drogą S8 w kierunku na Warszawę w każdym kierunku ruchu jest 6 zjazdów, a pomiędzy nimi zainstalowano po 7 automatycznych rejestratorów ruchu notujących w 5-cio minutowych kwantach czasu liczbę pojazdów mechanicznych poruszających się po obwodnicy. Rok 2012 był pierwszym, dla którego dostępne są całoroczne dane i na ich podstawie w pracy poddano statystycznej analizie rozkład czasowy natężenia ruchu na kolejnych punktach pomiarowych. Rozpatrywano dane 5-cio minutowe oraz zagregowane dane godzinowe. Wykazano, że w dni robocze od poniedziałku do piątku dobrym przybliżeniem dobowej zmienności natężenia ruchu jest kombinacja liniowa dwóch funkcji Gaussa o różnych parametrach, która jest dobrą aproksymacją także ruchu weekendowego. Przedstawiono zmienność wyestymowanych parametrów założonych funkcji dla poszczególnych odcinków obwodnicy na tle zmienności całkowitej i omówiono przyczyny ich istotnego przestrzennego zróżnicowania. Zbadano także zmienność parametrów przyjętych funkcji w kolejnych miesiącach roku.

EN

In the middle of 2011 the A8 highway in Wrocław was put into commission. 35 km of intercity highway runs through West and North parts of the city. Starting with the crossing with A4 highway to junction with S8 road leading to Warsaw, there are 6 exits in each direction. Between them 7 automatic traffic recorder on each side were installed, noting in 5 minutes time slices the number of vehicles driving through A8 highway. 2012 was the first year for which all-year data are available so it became the basis for statistical analysis of the time distribution of traffic on subsequent measuring points. Both 5-minute time slices and aggregated hourly data were taken into consideration. It was proven that on weekdays (from Monday to Friday) the linear combination of two Gauss functions of different parameters is an appropriate approximation of traffic alternations in 24 hour period, whereas during weekend the best approximation of traffic alternations was one-modal distribution. The changeability of estimated parameters of assumed functions for a given part of A8 highway was presented in relation to total changeability and the reasons for significant spatial variations were discussed. The changeability of parameters of assumed functions in consecutive months were also analyzed.

13

Wnioskowanie o wpływie czynników klimatycznych na kształtowanie się wybranych parametrów antropometrycznych noworodka w aspekcie zmienności sezonowej

Pierzak-Sominka J., Rudnicki J., Czajkowska M. A., Czajkowski A. A.

Problemy Nauk Stosowanych

|

2013

|

T. 1

161--166

PL

Wstęp i cel: W literaturze tematu dostępne są dyskusyjne wzmianki o wpływie czynników klimatycznych na rozwój płodu i efektów wpływu tych działań na kształtowanie się poszczególnych parametrów antropometrycznych u noworodków. Głównym celem pracy jest ocena wpływu czynników klimatycznych na kształtowanie się wybranych parametrów antropometrycznych noworodka, w aspekcie zmienności sezonowej. Materiał i metody: Z kart historii rozwoju noworodka, metodą wywiadu medycznego określono: wiek ciążowy noworodka. Informacje o stanie noworodka po urodzeniu, czyli: urodzeniową masę ciała, długość ciała, obwód głowy. Pomiary antropologiczne noworodków wykonano posługując się ogólnie przyjętą metodyką pomiarową (Schultz,1929; Scammon i Calkins,1929; Bożiłow i Sawicki,1980; Bożiłow i Malinowski,1997). Wyniki: Badanie wpływu czynników klimatycznych na kształtowanie się wymienionych parametrów antropometrycznych wśród badanych noworodków nie wykazało istotnych statystycznie różnic w aspekcie zmienności sezonowej. Wniosek: Termin prokreacji nie wpływa znacząco na kształtowanie się parametrów antropometrycznych noworodka.

EN

Introduction and aim: In the literature are available discussion mention of the impact of climatic factors on fetal development and the effects of the impact of these activities on the development of specific anthropometric parameters in newborns. The main aim of this study is to assess the impact of climatic factors on the development of selected neonatal anthropometric parameters, in terms of seasonal variations. Material and methods: From the pages of history postnatal development, determined by medical history: gestational age newborn. Information about the state of the newborn after birth, namely: birth weight, body length, and head circumference. Anthropological measurements were performed using neonatal generally accepted measurement methodology (Schultz,1929; Scammon and Calkins,1929; Bożiłow and Sawicki,1980; Bożiłow and Malinowski,1997). Results: Research on the influence of climatic factors on the development of these anthropometric parameters of newborns tested showed no statistically significant differences in the aspect of seasonal variations. Conclusion: Selected polymorphisms of genes ASPM and MCPH one should be explored in the aspect of shaping structural and functional characteristics of the brain.

14

Seasonal variability of PAHs and nitro-PAHs concentrations in total suspended particulate matter in ambient air of cities of Silesian voivodeship

Zaciera M., Kurek J., Dzwonek L., Feist B., Jędrzejczak A.

Environment Protection Engineering

|

2012

|

Vol. 38, nr 1

45-50

EN

Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) are present in ambient air with their nitro-derivatives and hundreds of other organic compounds. PAHs and nitro-PAHs originate from Diesel and gasoline exhaust emission, and other sources of fuels combustion. These compounds are responsible for mutagenic activation of ambient air. Concentrations of PAHs, nitro-PAHs and dinitro-PAHs in total suspended particulate matter in air of Katowice, Sosnowiec and Zawiercie as well seasonal variability of their concentrations have been investigated. The method of solvent extraction of particulate matter, fractional organic extraction as well HPLC and GC/MS analyses were applied. Nitro-PAHs concentrations in ambient air in Poland are poorly researched, compared to foreign literature.

15

Wstępna analiza wyników polowych badań zróżnicowania obszarowego i sezonowych zmian zawartości azotanów w pierwszym poziomie wodonośnym

Czebreszuk J., Ćwiertniewska Z., Nidental M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/1

59--66

PL

Od 2006 r. w Państwowym Instytucie Geologicznym – Państwowym Instytucie Badawczym prowadzone są prace dotyczące opracowania warstw informacyjnych bazy danych GIS MhP 1:50 000 „pierwszy poziom wodonośny – wrażliwość na zanieczyszczenie i jakość wód” (PPW-WJ). Analiza wyników badań terenowych wskazała na problematykę obszarowej i sezonowej interpretacji zawartości azotanów w wodach PPW. Zaprezentowano wstępną ocenę wyników badań polowych I i II transzy PPW-WJ, w celu przedstawienia ogólnego stanu zanieczyszczenia wód oraz możliwości ich obszarowej interpretacji. Badania wód przeprowadzono w punktach dokumentacyjnych ujmujących pierwszy poziom wodonośny. Zestawienie wyników pozwoliło na wstępne wskazanie rejonów o wysokiej zawartości w wodach PPW i widocznej sezonowej zmienności. W celu potwierdzenia uzyskanych wyników należałoby przeprowadzić bardziej ukierunkowane badania przez znacznie dłuższy okres czasu.

EN

Since 2006 the Polish Geological Institute – National Research Institute has been conducting works on GIS HMP 1:50 000 information layers of “first aquifer – vulnerability and quality” (FA–VQ). The analysis of the field data indicated the problems of areal and seasonal interpretations of the concentration of nitrates in the FA. This article present the preliminary analysis of from stages I and II of the FA–VQ and associated tasks, which was aimed at the assessment of water pollution with and the possibility of its spatial interpretations. The water investigation was conducted in the First Aquifer’s documentation points. The summary of results allowed for a preliminary indication of the regions with high contents of in the FA and apparent seasonal changes. In order to confirm the results, it is necessary to carry out a more targeted research for a much longer period of time.

16

Heavy Metals in Surface Microlayer in Water of Lake Gardno

Trojanowski J., Antonowicz J.

Archives of Environmental Protection

|

2011

|

Vol. 37, no. 1

75-88

EN

In the present paper we show results of our research on the contents of selected heavy metals in the surface and subsurface water layers of the estuarine lake Gardno. Obtained results show that there are substantial differences between concentrations of lead, copper and zinc in surface microlayer and subsurface waters. We observed that the surface microlayer is capable of accumulating much higher amounts of these metals than the subsurface waters. Analysis of seasonal changes in heavy metal concentrations in surface microlayers and subsurface waters shows some periodicity of these changes.

PL

W prezentowanej pracy są przedstawione wyniki analizy stężenia metali ciężkich w powierzchniowej i podpowierzchniowej warstwie wody estuariowego jeziora Gardno. Uzyskane wyniki wskazują, że są znaczące różnice między stężeniem ołowiu, miedzi i cynku w mikrowarstwie powierzchniowej wody a ich stężeniem w warstwie wody podpowierzchniowej. Zaobserwowano, że mikrowarstwa powierzchniowa ma zdolność do akumulowania znacznie wyższych ilości tych metali niż woda podpowierzchniowa. Analiza zmian sezonowych fluktuacji koncentracji metali ciężkich w mikrowarstwie powierzchniowej i podpowierzchniowej wody wskazuje na periodyczny charakter tych zmian.

17

Fitoplankton w ocenie trofii Zbiornika Koronowskiego

Wiśniewska M., Puszkiewicz K., Ziółkowski K.

Ekologia i Technika

|

2010

|

R. 18, nr 1

21-31

PL

Przeprowadzona w 2008 r. w Zbiorniku Koronowskim w obszarze jeziora Lipkusz analiza fyko-logiczna wykazała 91 taksonów glonów planktonowych (Cyanoprokaryota - 30, Pyrrophyta - 2, Euglenophyta - l, Chrysophyceae - 3, Bacilla-riophyceace - 21, Chlorophyta - 34). Biomasa w okresie wiosennym była tworzona głównie przez okrzemki, natomiast w okresie letnim - przez okrzemki i sinice. Na podstawie składu gatunkowego, biomasy fitoplanktonu, koncentracji chlorofilu-a i TSI zaliczono wody Zbiornika Koronowskiego ogólnie do typu eutroficznego z intensywną ekspansją sinic uznawanych za potencjalnie toksyczne.

EN

Algae analysis that was carried out in Koronowski Reservoir in 2008 shows 91 phytoplankton species (Cyanoprokaryota- 30, Pyrrophyta- 2, Euglenophyta- l, Chrysophyceae- 3, Bacillariophyceace- 21, Chlorophyta - 34). Biomass during the spring season was composed mainly by diatoms, but in the summer season by cyanobacteria and diatoms. In the strength of algae species composition, biomass, chlorophyll-a concentration and a Trophic State Index (TSI) - Koronowski Reservoir was generally classified as a eutrophic.

18

Zmienność stężenia związków azotu w różnie użytkowanej zlewni rolniczej rzeki Ślina

Kiryluk A., Rauba M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 4

71-86

PL

Przeprowadzono badania jakości wody rzeki Ślina w województwie podlaskim. Zlewnia tej rzeki ma charakter typowo rolniczy. Wydzielono w niej trzy części, różniące się sposobem i intensywnością rolniczego użytkowania. W obszarze badanej zlewni jest prowadzona intensywna hodowla bydła mlecznego. Badania wykonane w latach 2007-2008 wskazują na zanieczyszczenie wód rzeki związkami azotu. Stężenie azotu amonowego wynosiło średnio 0,75 mg NH4·dm-3. W górnym odcinku rzeki stwierdzono podwyższone stężenia azotu azotanowego (V), przekraczające 10 mg NO3·dm-3. Główną przyczyną wzrostu stężenia azotanów w rzece jest ich dopływ z intensywnie użytkowanych łąk i pastwisk.

EN

Water quality was studied in the Ślina River in Podlaskie Province. The river catchment has a typically agricultural character. Three parts different in the way and intensity of agricultural use were distinguished in the catchment which as a whole is used for intensive dairy cattle breeding. Studies performed in the years 2007-2008 showed water pollution by nitrogen compounds. The mean concentration of ammonium ions was 0.75 mg NH4·dm-3. Increased concentrations of nitrates exceeding 10 mg NO3·dm-3 were found in the upper section of the river. The input of nutrients from intensively used meadows and pastures was the main cause of the eutrophication of river waters. The development of intensive cattle farming can cause further deterioration of water quality in the Ślina River.

19

Seasonal changes in the number of sulphate-reducing bacteria in the water, soil and plant of the wetlands near Olsztyn

Niewolak S., Brzozowska R., Czechowska K., Filipkowska Z., Korzeniewska E.

Archives of Environmental Protection

|

2009

|

Vol. 35, no. 1

55-63

EN

Seasonal changes in the numbers of sulphate-reducing bacteria in water, soil, the surface of sedge (Carex acutiformis Ehrb.) immersed in water and roots (dead and live) were studied. The study on one of larger wetland near Olsztyn (Masurian Lake District) was carried out in two annual cycles. Sulphate-reducing bacteria in the studied ecosystems occurred sporadically and generally in inappreciable count. Their count did not exceed 20 cells in I cm' of water; in the soil and in different parts of sedge the number of bacteria ranged from several to over dozen thousands cells in I g of dry weight. In the first year of studies these bacteria were the most numerous in June, July and during first days of December, but in the second - in April (in soil and sedge immersed in water), in August (in soil and dead and live roots), in November (in water, soil, sedge immersed in water and dead roots) and exceptionally in other months.

PL

Badano sezonowe zmiany liczebności bakterii redukujących siarczany w wodzie, glebie, zanurzonych w wodzie i wynurzonych z wody (napowietrznych) częściach turzycy błotnej (Carex acutiformis Ehrb.) oraz jej korzeniach (obumarłych i żywych). Badania przeprowadzono na jednym z większych mokradeł śródleśnych w okolicy Olsztyna (Pojezierze Mazurskie) w dwóch kolejnych latach badawczych. Bakterie redukujące siarczany występowały sporadycznie w badanych ekosystemach i z reguły w niewielkich ilościach. W wodzie ich liczba nie przekraczała 20 komórek w 1 cm1, w glebie i różnych częściach turzycy błotnej - kilku (wyjątkowo kilkunastu) tysięcy komórek w 1 g suchej masy. W pierwszym roku badań występowały one głównie w czerwcu i lipcu oraz w pierwszych dniach grudnia, w drugim zaś - w kwietniu (w glebie i zanurzonych w wodzie częściach turzycy błotnej), w sierpniu (w glebie i na korzeniach martwych i żywych) oraz w listopadzie (w wodzie, glebie, zanurzonych w wodzie częściach turzycy błotnej oraz korzeniach martwych), wyjątkowo w innych miesiącach.

20

Dynamika glebowych zasobów wodnych w Polsce współcześnie i w przyszłości

Somorowska U.

Przegląd Geofizyczny

|

2008

|

Z. 2

155-165

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań nad zmiennością uwilgotnienia strefy aeracji w Polsce w kontekście zmian klimatu oraz możliwych zmian procesów hydrologicznych. Analizowano wieloletnią i sezonową zmienność wilgotności gleb w Polsce na podstawie symulacji uwilgotnienia według modeli ECHAM5 oraz GFDL, w wybranych wieloleciach XX i XXI wieku. Analizowano względną efektywną wilgotność gleby. Dane pozyskano ze Światowego Programu Badania Klimatu WCRP (World Climate Research Programme), z projektu CMIP3 (Coupled Model Intercomparison Project phase 3). Stwierdzono, że w perspektywie najbliższych 50-100 lat może nastąpić wzrost ekstremalnych stanów uwilgotnienia gleby, ze znacznym obniżeniem uwilgotnienia w lecie. Przewiduje się, że okres, w którym występuje wyczerpywanie zapasów dostępnej dla roślin wody, będzie dłuższy.

EN

Special focus of this research is on the variability of soil water storage in Poland in the context of climate change and possible changes in the hydrological processes. In this paper long term variation of soil water storage in Poland is analyzed based on climate models simulations, comprising the ECHAM5 and GFDL models. Long-term mean monthly values of the soil water storage have been evaluated for selected periods of twenty and twenty first century. Index of effective relative soil water storage is calculated and analyzed. Data used in this research were possessed from the World Climate Research Programme, Coupled Model Intercomparison Project phase 3. Projections for second half of the twenty first century show that considerable changes in soil water storage should be expected. Increase of extreme stages is expected and the amount of available water is projected to decrease in summer. Period of decrease in soil moisture is projected to extend