Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Eutrophica of The Strzeszyńskie Lake: sources, consequence and remedies

Zawadzki P., Murat-Błażejewska S., Błażejewski R.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2016

|

No. 21(2)

161--169

EN

The paper presents history and recent review of investigations on ecological status of the Strzeszyńskie Lake, located within borders of town Poznań. The lake is a popular rest place, also for bathing and angling, therefore its state concerns many institutions and inhabitants. Recently, a deterioration of its ecological state has been observed due to pollution from a tributary catchment (Row Złotnicki), lake’s direct catchment, precipitation and fallen leaves. Phosphorus balance for an average year was estimated. A review of applied remedies was provided but an assessment of their effectiveness was unfeasible due to simultaneity and relatively short duration of their application.

PL

Artykuł przedstawia historię i aktualne podsumowanie badań stanu ekologicznego Jeziora Strzeszyńskiego, położonego w granicach miasta Poznania. Jezioro to jest popularnym miejscem rekreacyjnym, w tym kąpieliskiem i akwenem wędkarskim, stąd też jakość jego wód jest przedmiotem troski i zainteresowania wielu instytucji oraz mieszkańców. Ostatnimi laty zaobserwowano pogarszanie się stanu ekologicznego wód, czego przyczynami były głównie zanieczyszczenia obszarowe i rozproszone w zlewni dopływu (Rowu Złotnickiego) oraz w zlewni bezpośredniej jeziora, opady atmosferyczne oraz liście drzew. Sporządzono bilans zanieczyszczeń związkami fosforu dla roku średniego (2012). Zamieszczono przegląd zastosowanych sposobów poprawy jakości wody w jeziorze, jednak ocena ich efektywności okazała się niewykonalna z uwagi na jednoczesność stosowania kilku metod i stosunkowo krótki czas ich stosowania.

2

Przegląd metod bilansowania makroskładników NPK w produkcji rolnej

Kupiec J. M.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2015

|

T. 18, nr 3

323--342

PL

Problem zanieczyszczeń obszarowych jest aktualny od kilkudziesięciu lat. Szczególnym zagrożeniem dla środowiska jest rozpraszanie niewykorzystanych w produkcji rolnej składników pokarmowych. Emisja makroskładników do ekosystemów naturalnych może wywoływać niekorzystne zmiany fizyczne, chemiczne oraz biologiczne. Dlatego tak ważne są kontrola i monitoring gospodarstw rolnych w kontekście rozpraszania zanieczyszczeń do środowiska. Jedynym narzędziem kontroli produkcji rolniczej jest bilans składników biogennych. W krajach Unii Europejskiej oraz krajach należących do OECD jest on obowiązkowy. Niestety, brak standaryzacji metody, z uwzględnieniem strefy klimatycznej bądź uwarunkowań regionalnych, oraz opracowania poprawnej formuły bilansowej powoduje, że uzyskane wyniki są mało miarodajne i często nieporównywalne. Takie podejście może powodować niewłaściwą weryfikację wyników, spadek opłacalności produkcji oraz niewłaściwą ocenę stanu środowiska.

EN

The aim of the study was to characterize national and foreign nutrient balancing methods used for controlling and monitoring of agricultural production in the context of their dispersion into the environment. The problem of non-pointed pollution is present from several decades. Particular threat to the environment is emission of unused nutrients from agricultural production. Overenrichment of natural ecosystems by macronutrients may cause adverse effects to physical, chemical and biological properties. Therefore, it is important to control and monitor farms in the context of emissions to the environment. The only tool of controlling of farms is the nutrient balance. In the European Union and OECD countries it is obligatory. Unfortunately, the lack of standardization in methods and development of the correct formula for the balance sheet causes that the results are not very reliable and often incomparable. This approach can lead to improper verification of the results, the decline in profitability and inadequate assessment of the state of the environment. In Europe there are used about 45 different types of balances. They are used in the monitoring of surface and groundwater, air, forecasting changes in the environment, the impact of agriculture on natural ecosystems, to assess the economic aspects and for agri-environmental actions. Basically due to the nature of the farms, but also posed goals, balance sheets are divided into: partial - about selected areas of production, field scale - most commonly used in the protection of water quality, farms scale - dealing with farm as a specific ecosystem, system - used for detailed scientific considerations. Mostly, however, the literature meets mixed balance sheets or some modifications which are far deviating from the classical balance sheets. The balances are made also on different levels. Depending on the purpose of their preparation and needs the balance can be performed at the level of arable plots, fields area in farm, animal housing, reservoir (fish breeding ponds), farm, catchment rivers or lakes, administrative unit or country.

3

Dynamika zmian stężenia związków azotu w wodach górnej Zgłowiączki w latach 1990–2011

Miatkowski Z., Smarzyńska K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 3

99--111

PL

W pracy przedstawiono wyniki analizy dynamiki zmian stężenia związków azotu i oceny jakości wody górnej Zgłowiączki na podstawie badań Państwowego Monitoringu Środowiska w latach 1990– 2011. Analiza obejmowała stężenie azotu Kjeldahla, N-NO3, N-NH4, N-NO2 oraz azotu ogólnego. Woda górnej Zgłowiączki do ujścia do Jeziora Głuszyńskiego była silnie zanieczyszczona związkami azotu. Jej jakość była gorsza niż odpowiadająca II klasie czystości. Stężenie azotanów przekraczające wartości dopuszczalne dla II klasy czystości stwierdzono w 70, 59 i 43% prób w punktach kontrolno-pomiarowych 1., 2. i 3. Głównymi formami azotu zanieczyszczającymi wodę były azotany i jon amonowy. Ich udział w ogólnej zawartości związków azotu wynosił średnio od 83 do 95%. Stosunek formy amonowej do azotanowej wynosił średnio 0,25–0,74. Azotany pochodziły głównie z zanieczyszczeń obszarowych dopływających do rzeki z odpływami z sieci melioracyjnej, a forma amonowa – ze źródeł punktowych. W przypadku stężenia formy azotanowej zanotowano tendencję wzrostową (do 2007 r.), a formy amonowej – malejącą (do 2006 r.), zwłaszcza wartości maksymalnych rocznych. Obserwowana dynamika zmian średnich miesięcznych wartości stężenia N-NO3 w wodach górnej Zgłowiączki, to znaczy pojawianie się maksymalnych wartości w okresie luty–kwiecień, a minimalnych – w miesiącach letnich, jest charakterystyczna dla małych cieków odwadniających zlewnie rzeczne użytkowane rolniczo. Utrzymujące się okresowo duże stężenie azotanów w wodach górnej Zgłowiączki świadczy o potrzebie podjęcia działań, mających na celu ograniczenie odpływu azotanów z pól, hamowanie odpływu z drenów, budowę małych zbiorników retencyjnych i wykorzystanie obszarów mokradłowych na odcinku ujściowym do Jeziora Głuszyńskiego.

EN

The results of analyses of nitrogen concentration dynamics and of water quality assessment in the upper Zgłowiączka River based on the State Environmental Monitoring in the years 1990–2011 are presented in the paper. The analysis included concentrations of Kjeldahl nitrogen, NO3-N, NH4-N, NO2-N and total nitrogen. Water of the upper Zgłowiączka to its outlet to Lake Głuszyńskie was heavily contaminated with nitrogen compounds. Water quality was worse than that corresponding to class II. Nitrate concentrations exceeding the threshold for class II were found in 70%, 59% and 43% of the samples in the sampling sites 1, 2, 3, respectively. The main form of nitrogen was nitrates and ammonium. Their share in the total nitrogen content varied from 83% to 95%. The ratio of ammonium to nitrate forms was on average 0.25–0.74. The origin of nitrates was mainly in diffuse pollution flowing into the river with drainage outflow, and ammonium forms were from point sources. The concentration of nitrate form showed an increasing tendency till 2007, and the concentration of ammonium form decreased till the year 2006, especially in terms of the annual maximum concentrations. Observed dynamic of changes in mean monthly NO3-N concentrations in surface waters of the upper Zgłowiączka River, i.e. the appearance of maximum concentrations in February–April and minimum in the summer months, is typical for small watercourses draining agricultural catchments. Periodically high nitrate concentrations in surface waters of the upper Zgłowiączka River indicate the need of actions aiming at limiting nitrate runoff from fields, inhibiting outflow from drains, construction of small retention reservoirs and use of wetlands in the outlet to Lake Głuszyńskie.

4

Opad atmosferyczny jako źródło substancji biogenicznych - na przykładzie Jeziora Dobra (Polska północna)

Jarosiewicz A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2012

|

Nr 29

48-56

PL

Badania pionowej dostawy substancji biogenicznych oraz określenia roli opadu atmosferycznego w kształtowaniu trofii jeziora Dobra przeprowadzone były w 2008 roku. Pomiary obejmowały oznaczenie wielkości opadu atmosferycznego, jego pH i przewodnictwo oraz ładunek substancji mineralnych (N-NO3, N-NH4 i P-PO4). Obliczono również zawartość substancji biogenicznych w toni wodnej jeziora. Określono, że w ciągu roku bezpośrednio do jeziora Dobra, na skutek opadu atmosferycznego wprowadzone zostało 238ź103m3 wody, co stanowi około 18% całkowitej jego objętości. Wraz z opadem do jeziora w ciągu całego roku dostarczone zostało odpowiednio 74,3 kg N-NO3, 82,1 kgN-NH4 i 9,8 kg P-PO4. W przeliczeniu na hektar powierzchni daje to ładunek rzędu 5,5kgN i 0,35kgP. Obliczono, że taka pionowa dostawa nutrientów stanowi około 30% zasobów całego zbiornika (32% N i 26% P). Ponadto ustalono, że roczna dostawa atmosferyczna jedynie mineralnych form azotu jak i fosforu do jeziora stanowi już około 50% ich dopuszczalnego ładunku Tym samym sądzić można, że ten sposób pionowej obszarowej dostawy biogenów jest istotnym elementem wpływającym na jakość wód i produktywność jeziora Dobra.

EN

Studies of the vertical nutrients deposition and the role of precipitation in Dobra Lake productivity were carried out in 2008. Measurements included determination of precipitation volume, pH, conductivity and mineral nutrients forms (N-NO3, N-NH4, P-PO4). Moreover nutrients content in whole lake was calculated. It was determined that in 2008 directly into the lake with precipitation was introduced 238ź103m3 of water, which is about 18% of its total volume. Annual amount of nutrients brought along with precipitation was 74.3 kg N-NO3, 82.1 kgN-NH4 and 9.8 kg P-PO4. It is about 5.5kgN and 0.35kgP per one hectare. It was calculated that such vertical nutrient supply constitute about 30% of all lake resources (32% N and 26% P). Moreover, it was determined, that atmospheric inputs represent highly significant loadings (about 50%) when compared with permissible nutrients loading. Therefore, it can be expected, that rainfall deposition is an important factor which influences on Dobra Lake trophy level.

5

Nadwyżki fosforu w wybranych gospodarstwach rolnych zlokalizowanych na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotami

Kupiec J., Zbierska J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 1

59-71

PL

Celem przeprowadzonych badań było rozpoznanie gospodarowania fosforem w wybranych gospodarstwach średnio- i wielkoobszarowych na podstawie bilansu sporządzonego metodą "na powierzchni pola". W pracy wykorzystano dane z okresu 2002-2006, z 26 gospodarstw wielkoobszarowych oraz 65 średnioobszarowych, zlokalizowanych na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych, wyznaczonych w zlewniach wód wrażliwych w regionie wodnym Warty oraz Odry na podstawie zaleceń Dyrektywy 91/676/EWG (tzw. Dyrektywy Azotanowej). Saldo fosforu w gospodarstwach wielkoobszarowych wyniosło średnio 15,3 kg P2O5·ha-1 UR, natomiast w gospodarstwach średnioobszarowych - 46,5 kg P2O5·ha-1 UR. Spośród badanych OSN największe nadwyżki fosforu stwierdzono w gospodarstwach zlewni rzek Pogona i Dąbrówka, najmniejsze natomiast w gospodarstwach zlokalizowanych w OSN zlewni rzek Samica Stęszewska i Mogilnica. Ze względu na przewagę gleb zasobnych w fosfor we wszystkich badanych zlewniach (oprócz Orli) wynik bilansu powinien być bliski zera, a więc badane gospodarstwa rolne mogły stwarzać potencjalne zagrożenie jakości wód. Największym źródłem fosforu na polu były nawozy mineralne.

EN

Twenty six large farms and 65 smaller private farms were analysed in this study. Analyses performed in 2002-2006 involved farms located in 7 nitrate vulnerable zones (NVZs) in wielkopolskie, dolnośląskie and lubuskie voivodships. Mid-sized and large area farms represented various types nad levels of production. Mean size of selcted large farm was 1680.3 ha and that of mid-sized farm 24.7 ha. The paper presents results based on phosphorus balance made with "on the field surface" method. Considered phosphorus inputs included: fertlizers, manure, sowing material, deposition, and crop reside. The output consisted of nutrients in crops. The results of phosphorus balance in large area and mid-sized farms (15.3 kg P2O5·ha-1 AL and 46.5 kg P2O5·ha-1 AL, respectively) showed a potential risk of phosphorus losses to water. The highest phosphorus surplus was observed in Pogona and Dąbrówka sensitive catchment areas (52.7 kg P2O5·ha-1 AL). Due to the prevalence of P rich soils in surveyed catchment areas (except Orla), the balance should approximate zero. The largest source of phosphorus in studied farms was fertilizers.

6

Analiza modelowa przemieszczania azotu w zlewni Grabi

Zdanowicz A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 2a

455-464

PL

Badania modelowe przeprowadzone w zlewni rzeki Grabi są próbą oceny ładunku azotu azotanowego wnoszonego do rzeki z wodami gruntowymi. Analizie podlegała: ocena infiltracji efektywnej i ładunku azotu wnoszonego z powierzchni terenu do wód gruntowych oraz ocena migracji azotu azotanowego w tych wodach i przemiany, którym podlega ten składnik w warstwie wodonośnej w czasie przemieszczania się do odbiorników powierzchniowych. Scenariusz transportu azotu (ładunek wyrażony w kg·ha-¹·r-¹) z powierzchni terenu (gleby) do wód gruntowych, stworzony za pomocą systemu GIS, wskazuje na wyraźną zależność tego procesu od stopnia użytkowania rolniczego zlewni. Czynnikiem limitującym ilość azotu dostającego się do wód gruntowych jest jego nadwyżka wynikająca ze struktury i charakteru gospodarki rolnej w poszczególnych gminach zlewni Grabi. Ilość azotu azotanowego, która może dopłynąć do wód gruntowych w górnej części zlewni o mniejszym stopniu antropopresji, wynosi średnio 10 kg·ha-¹·r-¹. W dolnej części zlewni, intensywniej użytkowanej rolniczo, z większymi ośrodkami osadniczymi, wartości te wynoszą średnio 40 kg·ha-¹·r-¹.

EN

Modeling study in the Grabia river catchment is an attempt to evaluate nitrogen transport to the river with groundwater. Analyses included: estimation of the effective infiltration and nitrogen load which infiltrate from ground surface to groundwaters, estimation of nitrogen movement in groundwater, nitrogen transformations in aquifer during its flow to surface waters. Model of nitrogen transport from the surface to groundwater (unit of nitrogen load is kg·ha-¹·year-¹), made by GIS programs, indicates significant dependency of this process on the intensity of agricultural use of catchment's area. Nitrogen surplus is the factor which limits the amount of nitrogen infiltrating to groundwaters. This factor depends on the structure and character of agricultural use in every community of the Grabia catchment. Nitrogen load which might flow to groundwater is 10 kg·ha-¹·year-¹ in the upper, less intensively used part of the Grabia river catchment and 40 kg·ha-¹·year-¹ in the lower part which is intensively used by agriculture and settlement.

7

Kształtowanie się składu chemicznego wód cieku spod Laszczek w następstwie jego przepływu przez obszary różnie zagospodarowane przestrzennie

Rossa L., Fic M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2003

|

T. 3, z. spec. (6)

19--27

PL

Przeprowadzono badania składu chemicznego wód powierzchniowych w odpływie ze zlewni cząstkowych, obejmujących: rolniczo użytkowany obszar zasilania podziemnego źródeł i leśny obszar ich bezpośredniego otoczenia, obszar wiejski oraz obszar rezerwatu. W latach 2000–2001 badano zmiany odczynu, ChZT oraz stężenia azotu azotanowego, amonowego, fosforanów, chlorków i wapnia w trzech przekrojach hydrometrycznych Cieku Wschodniego spod Laszczek. W okresach wezbrań zwiększało się stężenie badanych zanieczyszczeń w wodach cieku. W próbach pobranych za obszarem wiejskim ich wartości przekraczały normy dopuszczalne dla trzeciej klasy czystości wód powierzchniowych. Jakość wód cieku ulegała poprawie po przepłynięciu przez obszar rezerwatu, nadal jednak występowało znaczne stężenie fosforanów pochodzących ze źródeł obszarowych.

EN

Chemical composition of surface waters was analysed at the outflow from partial catchments, which involved: an agriculturally utilized area of underground springs, forest area in close surrounding of the former, rural area and protected area. Reaction (pH), COD, nitrate and ammonium nitrogen, phosphates, chlorides and calcium were analysed in three hydrometric cross-sections of the Falenty Stream in 2000–2001. Concentrations of studied pollutants markedly increased during high water periods and in samples taken downstream the rural area they were higher than permissible standards for the third class surface water quality. Water quality in the stream improved after passing the protected area though concentrations of phosphates originating from diffuse sources were still high.

8

Wpływ pokrywy glebowej w zlewni na kształtowanie się obszarowego spływu niektórych zanieczyszczeń do wód powierzchniowych

Kowalik P., Kulbik M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2002

|

T. 2, z. 1

211--223

PL

W przedstawionych w niniejszej pracy badaniach migracji związków azotu i fosforu ze źródeł obszarowych poszukuje się relacji przyczynowo-skutkowych między warunkami glebowymi, czynnikami meteorologicznymi oraz sposobem rolniczego użytkowania zlewni, a kształtowaniem się stężenia azotu i fosforu w wodzie rzecznej. Na podstawie wyników dwuletnich pomiarów wykonywanych z dobową częstotliwością, ustalono sezonową cykliczność zmian stężenia azotu azotanowego w rzece. Z kolei symulacja komputerowa pokazała, że głównym czynnikiem sprawczym wymywania azotanów z gleby, w polskich warunkach użytkowania rolniczego zlewni rzecznych, jest spływ bezpośredni wody stymulujący ich transport do rzeki. Z tego powodu postuluje się monitorowanie stężenia azotanów w rzekach w celu ochrony ujęć wód powierzchniowych. Zmienność stężenia fosforanów w wodzie rzecznej jest wypadkową oddziaływania wielu dodatkowych procesów.

EN

The research deals with nitrate and phosphate leaching from soils into open water. Starting point is a description of soil environment, climate of the catchment and agricultural use of soils. Main empirical results are from systematic monitoring of the river water quality of small agricultural catchments in the River Pomorka and the River Wietcisa. Daily values of river water flow and nitrate and phosphate concentrations in water were monitored during two years, but hydrological data were collected daily during five years. Computer model was constructed and validated to compare measured and simulated values of water flow and concentrations of nitrate and phosphate. Computer simulation has shown, that in the conditions of small catchments of Northern Poland the most important factor affecting nitrate leaching from soils was the surface and subsurface runoff of rain water. Highest concentrations of nitra te and phosphate were correlated with the highest river water flows. As a conclusion of the research it is suggested to control the outflow of drainage water during spring time, to inhibit direct leaching of pollutants from soils into rivers. Maybe drainage should be locked just after winter, but it is still an open question. Main conclusion is that the hydrological processes are decisive for leaching of pollutants from soils.

9

GIS-based distributed analysis of subsurface nitrogen flow in the Odra Basin

Dannowski R., Steidl J., Mioduszewski W., Kajewski I.

Journal of Water and Land Development

|

2002

|

no. 6

91-104

EN

Agricultural nitrogen surplus is the main non-point source of nitrates in groundwater and thus accounts for the most sustaining component of the surface waters nitrogen load. To analyse the underlying processes at the catchment scale, an efficient GIS-based approach has been developed called MODEST - Modelling Diffuse Entries via Subsurface Trails. Grid techniques allow for process-oriented distributed modelling the long-term transport and degradation of dissolved nitrate along the underground passage through the unconsolidated rock region. Highly differentiated regional studies are feasible with reasonable computing time. A database has been compiled for the transnational Odra Basin containing digital information of land use, nitrogen balance, water budget, soils, groundwater table, and the river network. MODEST was calibrated and validated using calculated historical nitrogen balances as well as discharge values and N concentrations recently measured in rivers of selected catchments between 500 and 5,000 km² in Poland and Germany. Case studies were performed for the present state of subsurface nonpoint-source nitrogen flows in the Odra River basin and for scenarios with modified nitrogen surplus. Results have been evaluated in terms of the nitrogen load potentially to be received by the rivers.

PL

Nadmiar azotu pochodzenia rolniczego jest głównym źródłem azotanów w wodach gruntowych i powierzchniowych. W celu analizy procesów jakie zachodzą w zlewni rzecznej w trakcie przepływu azotu opracowany został model MODEST pozwalający na prowadzenie obliczeń transportu azotu z wodami gruntowymi od obszarowych źródeł zanieczyszczeń do rzek. Zastosowanie rozwiązania pozwalają na modelowanie długo-okresowego przepływu azotu w ośrodku porowatym. Przykładowe obliczenia przeprowadzone zostały dla zlewni Odry. Dane do modelu przygotowane zostały przy wykonaniu techniki GIS, w formie map tematycznych obejmujących: informacje o użytkowaniu zlewni, nadwyżki azotu, bilans wodny, gleby, głębokość zalegania wód gruntowych i sieć hydrograficzna. Model podlegał kalibracji w oparciu o dostępne dane pomiarowe dla wybranych zlewni cząstkowych przy powierzchni od 500 do 5000 km², obliczenia właściwe przeprowadzono dla całej zlewni Odry (z wyjątkiem obszarów gdzie zalegają skały lite) dla obecnego stanu rolnictwa oraz przy założeniu zwiększenia i zmniejszenia wielkości nawożenia.

10

Ocena ładunku zanieczyszczeń obszarowych z rolnictwa wnoszonych do rzek w zlewni Górnej Warty

Zdanowicz A., Mioduszewski W.

Inżynieria Ekologiczna

|

2001

|

Nr 4

124--138