Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Znaczenie alotropii wybranych pierwiastków chemicznych oraz polimorfizmu ich związków

Badora Aleksandra, Celińska Magdalena, Filipek Tadeusz

Przemysł Chemiczny

|

2021

|

T. 100, nr 2

168--172

PL

Wiele pierwiastków chemicznych oraz ich związków ma szerokie zastosowanie w produktach dostępnych na rynku. Są obecne zarówno w produktach żywnościowych, preparatach leczniczych, jak i w kosmetykach. Na podstawie przeglądu literatury i danych producenta dokonano analizy ich aktywności oraz potencjalnych korzyści i zagrożeń wynikających z ich stosowania. Przeanalizowano też wpływ tych substancji na środowisko naturalne.

EN

A review, with 35 refs., of chem. elements and their comps. used in foods, drugs and cosmetics. Their activity, potential benefits and risks as well as environmental impacts were taken into consideration.

2

Wpływ rozszerzalności powodowanej reakcją kruszywa z wodorotlenkami sodu i potasu na właściwości mechaniczne betonu

Hafci Alkan, Turanli Lutfullah, Bektas Fatih

Cement Wapno Beton

|

2021

|

R. 26, nr 1

12--23

PL

W przeprowadzonych doświadczeniach zbadano wpływ reakcji wodorotlenków sodu i potasu z krzemionką na mechaniczne właściwości betonu, a mianowicie wytrzymałość na ściskanie i zginanie, na rozłupywanie przy rozciąganiu, moduł elastyczności oraz wytrzymałość, badaną metodą „pull-out”. Uwzględniono także wpływ geometrii próbek na rozszerzalność związaną z tą reakcją kruszywa. Uzyskane wyniki potwierdziły, że ta rozszerzalność przekraczająca 0,04% powoduje znaczne pogorszenie właściwości mechanicznych betonu, jednak z różną prędkością. Ponadto te doświadczenia wykazały, że geometria próbek ma znaczny wpływ na szybkość tej reakcji.

EN

In this experimental study the effect of alkali silica reaction [ASR] on the mechanical properties of concrete namely compressive strength, flexural strength, splitting tensile strength, modulus of elasticity and pull-out strength is presented. The effect of the specimens’ geometry on ASR expansion has also been studied. The results confirm that ASR expansion of over 0.04% causes significant losses in the mechanical properties of concrete, albeit at differing rates. Moreover, this study proves that the specimen geometry has an important role on ASR expansion rate.

3

Wpływ alkalicznie aktywowanego spoiwa żużlowego na wzrost i rozwój roślin

Gołek Łukasz, Guła Alicja

Cement Wapno Beton

|

2020

|

R. 25, nr 3

242--254

PL

Spoiwa aktywowane alkaliami są coraz częsciej wykorzystywane do budowy prefabrykatów budowlanych stosowanych w środowisku naturalnym. Celem niniejszej pracy było określenie wpływu składu spoiwa żużlowo-alkalicznego na wzrost i rozwój dwóch roślin: żyta oraz szczypiorku. Wybrane rośliny zostały poddane analizie biometrycznej oraz ocenie makroskopowej. Określono również pH gleby i zawartość jonów sodowych w glebie oraz w roślinach. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań stwierdzono, że spoiwo żużlowe aktywowane roztworem NaOH nie ma wpływu na rozwój roślin. Badano również czy rodzaj roślin, ze względu na pobór soli mineralnych, wpływa na zmianę wytrzymałości na ściskanie badanych zapraw.

EN

Alkali-activated binders are increasingly being used to produce the prefabricated building materials used in the natural environment. The purpose of this work was to determine the effect of the slag-alkali binder on the growth of two plants: rye and chives. Selected plants were subjected to biometric analysis and macroscopic evaluation. The pH of the soil, the content of sodium ions in the soil, and the plants were also determined. Based on the results of the tests, it was found that the slag binder activated with the NaOH solution does not negatively affect the development course of the plants. It was also examined whether the type of plants, due to the uptake of minerals, influences the change in the compression strength of the tested mortars.

4

Porównanie stężenia jonów sodu i potasu w wodach krakowskich źródeł artezyjskich w latach 1997 i 2020

Kołodziejczyk Ewa, Dądela Maria

Analit

|

2020

|

Nr 9

12--18

PL

Niezliczone ilości wody znajdują się pod powierzchnią Krakowa. Grube warstwy geologiczne chronią je przed skażeniami zewnętrznymi. Jednak podczas okresowych badań prowadzonych przez Państwową Inspekcję Sanitarną wykryto w nich między innymi bakterie coli, co dyskwalifikuje zdatność tych wód do picia. Wody w tych studniach należą do tzw. akratopegów, czyli wód o mineralizacji od 500 do 1000 mg/l składników mineralnych [1]. A więc nie są to już „wody słodkie", w obecnej nomenklaturze handlowej zwane „wodami źródlanymi" i jeszcze nie „wody mineralne", ale już blisko nich. W Krakowie mamy dwanaście zdrojów. Badania dotyczyły wody z pięciu studni artezyjskich ujmujących jurajskie piętro wodonośne: „Zdrój Królewski", „Zdrój Nadzieja", „Zdrój Lajkonik", „Zdrój Jagielloński", „Zdrój Dobrego Pasterza". Dodatkowo wykorzystano również wodę ze studni ujmującej mioceński poziom wodonośny: „Zdrój Solidarności". Do wykonania oznaczeń zawartości sodu i potasu posłużono się metodą fotometrii płomieniowej. Wyniki porównano z publikacją z 1997 roku oraz dokonano porównania stężeń pierwiastków.

EN

Countless amounts of water lie beneath the surface of Krakow. Thick geological layers protect them from external contamination. However, during periodic examinations of the National Sanitary Agency, inter alia, coli bacteria were detected there, which disqualifies these waters for drinking. The waters in these wells belong to class of waters with mineralization from 500 to 1000 mg/1 of minerals [1]. And these are no longer "mineral waters", a new nomenclature and called "spring waters" and not yet "mineral waters", but close to them. We have twelve such wells in Krakow. The research concerned water from five artesian wells capturing the Jurassic aquifer: "Royal Spa", "Zdrój Nadzieja", "Lajkonik Spa", "Jagiellonian Spa", "Good Pasterz Spa". Additionally, water was also used from a well capturing the Miocene aquifer: "Zdrój Solidarności". Perform the determination of sodium and potassium using the flame photometry method. The results were compared with the publication from 1997 and the concentrations of the elements were compared.

5

Ocena wpływu niezbilansowanego nawożenia mineralnego na zawartość sodu i chloru w roślinach uprawnych

Brodowska M.S., Filipek T., Kurzyna-Szklarek M., Haliniarz M.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 7

1117--1122

PL

Dokonano oceny wpływu niezbilansowanego nawożenia mineralnego na zawartość sodu i chloru w roślinach uprawnych. Badania oparto na czteroletnich doświadczeniach polowych przeprowadzonych na glebie ciężkiej należącej do II klasy bonitacyjnej. W ramach eksperymentu przygotowano i przeanalizowano 5 zestawów nawozowych. Zawartość Na i Cl oznaczono metodą ASA. Stwierdzono istotne różnice w zawartości badanych pierwiastków pod wpływem czynników doświadczalnych. Brak azotu, magnezu, potasu lub siarki w nawożeniu powodował w większości obiektów zmniejszenie zawartości sodu. Brak potasu wiązał się ze spadkiem zawartości sodu oraz chloru w większości roślin testowych, a pominięcie siarki powodowało odwrotną zależność. Lata badań istotnie wpływały na zawartość obu pierwiastków w roślinach, ale wpływ ten nie był jednoznacznie ukierunkowany.

EN

Five field expts. with winter, rape winter wheat, spring barley and sugar beet were carried out in 2005–2007 after application of complex N, P, K, Mg and S-contg. fertilizers to det. the accumulation of the fertilizers did not contain N, Mg, K or S, the content of Na was low. The low Cl and Na contents were obsd. when the fertilizer did not contain K (except for barley). An increased content of Cl was found when the fertilizer did not contain S.

6

Znaczenie sodu i potasu w klinkierze portlandzkim

Pawluk J.

Cement Wapno Beton

|

2016

|

R. 21/83, nr 1

20--26

PL

Sód i potas, pomimo małej zawartości w cemencie, odgrywają w produkcji klinkieru ważną rolę oraz mają duży wpływ na właściwości cementu. W związku z dużą prężnością pary, szczególnie w formie chlorków, tworzą obiegi wewnętrzne w układzie piecowym, co powoduje powstawanie narostów w wymiennikach cyklonowych. W pracy przeprowadzono badania form występowania sodu i potasu w klinkierze o bardzo małej jego zawartości. Stwierdzono, że potas występuje praktycznie tylko w formie siarczanu, natomiast sód tworzy roztwory stałe w belicie i w glinianie trójwapniowym. Powoduje to bardzo małą zawartość rozpuszczalnego równoważnika sodowego w cemencie. Praktycznie brownmilleryt nie zawiera tych składników.

EN

Sodium and potassium, independently of their low content in cement, play a very important role in clinker production and have high influence on the properties of cement. In relation to their high vapour pressure, particularly as chlorides, they are producing inner circuits in the kiln system, which can make the buildups formation in cyclone preheaters. In the paper the examination of sodium and potassium phases present in clinker were conducted, in spite of their very low content. It was establish that potassium is practically as sulphate phase, however, sodium forms solid solutions in belite and tricalcium aluminate. It causes the very low content of soluble sodium equivalent in cement. There is practically no alkalis in brownmillerite.

7

Zastosowanie techniki stapiania do oznaczania siarki, sodu i chloru w koncentratach i rudach żelaza metodą fluorescencyjnej spektrometrii rentgenowskiej

Stankiewicz G., Kubiczek M.

Prace Instytutu Metalurgii Żelaza

|

2015

|

T. 67, nr 4

33--38

PL

Opracowano parametry stapiania próbek koncentratów i rud żelaza za pomocą automatycznej sześciopozycyjnej stapiarki elektrycznej. Opracowana preparatyka próbek i optymalny dobór wszystkich jej parametrów, pozwoliły na zatrzymanie siarki w stapianej mieszaninie. Właściwy dobór substancji utleniającej umożliwił oznaczanie sodu. Powiodło się także oznaczanie chloru. Wyznaczone podstawowe parametry metrologiczne metody potwierdziły, że opracowany wariant stapiania i ustalone parametry pomiarowe pozwalają, w sposób precyzyjny i dokładny oznaczać siarkę, sód i chlor w koncentratach i rudach żelaza pochodzących z różnych złóż. Wykazano, że lotność składników i niskie ich zawartości nie są przeszkodą w prowadzeniu oznaczeń tych składników w perłach.

EN

Fusion parameters of automatic electrical fusion fluxer for samples of concentrates and iron ores have been developed. The method of preparation of samples and selection of all parameters allowed to keep sulfur in melted mixture, whereas appropriate selection of the oxidizing substance allowed the determination of sodium. Determination of chlorine is also possible. Basic metrological parameters of the methods confirmed that the developed way of fusion and the set of measurement parameters for X-ray spectrometer allow precise and accurate determination of sulfur, sodium and chlorine in iron ores and concentrates from various deposits. The volatility of the components and their low content are not an obstacle in their determination with the use of fusion technique.

8

Surfactant assisted removal of engine oil from synthetic soil

Ramamurthy A. S., Chen Z., Li X., Azmal M.

Environment Protection Engineering

|

2015

|

Vol. 41, nr 2

67--79

EN

Effectiveness of surfactants SDS (sodium dodecyl sulfate), AOT (sodium dioctyl sulfosuccinate) and Brij 35 (polyoxyethylene lauryl ether) in removing residual oil from soils have been determined. Experimental results indicated that oil desorption efficiencies with surfactants are 7 to 18 times higher than using water alone. 0.6% Brij 35 at was the most effective surfactant to remove oil from soil, and it did not display any significant change in oil desorption with pH changes. A comparison study also showed that pore volume was a more significant parameter than soil washing flow rate to improve oil desorption.

9

Bioakumulacja składników mineralnych w mięśniach pstrąga tęczowego w zależności od warunków chowu

Barszcz A. A., Sidoruk M., Siemianowska E., Skibniewska K. A., Szarek J.

Proceedings of ECOpole

|

2014

|

Vol. 8, No. 2

471--480

PL

Chów pstrąga wymaga szczegółowej wiedzy dotyczącej warunków produkcji oraz czynników chemicznych i biologicznych obecnych w środowisku. Zarówno opłacalność produkcji, jak i wpływ systemu produkcyjnego na środowisko przyrodnicze powinny być uwzględnione przy wyborze optymalnej technologii gospodarowania wodą w chowie pstrąga. W krajach o ograniczonych zasobach wodnych, do których należy Polska, wskazana jest oszczędność wody, co prowadzi do doskonalenia metod produkcji rybackiej o zmniejszonym zużyciu wody. Celem pracy było określenie wpływu jakości wody oraz technologii chowu pstrąga na biokoncentrację wapnia, magnezu, sodu i potasu w tkance mięśniowej pstrąga tęczowego. Badania przeprowadzono w latach 2010 i 2011. Do badań wytypowano 2 gospodarstwa pstrągowe (województwo pomorskie). W pierwszym gospodarstwie stosowano system z jednokrotnym przepływem wody, a w drugim obiekcie - system recyrkulacji wody. Stwierdzono, że wody zastosowane w obiektach hodowlanych spełniały wymagania dla wód śródlądowych odpowiednich do hodowli ryb łososiowatych. W badanych obiektach technologia chowu wpływała istotnie na biokoncentrację magnezu, sodu i potasu w wodzie, natomiast nie miała wpływu na bioakumulację metali w tkance mięśniowej pstrąga. Jakość wody wpływała na bioakumulację metali w mięśniach pstrąga.

EN

Breeding of rainbow trout needs detailed knowledge on production conditions and chemical and biological parameters of the environment. Both profitability of production and influence of production system on nature should be considered during selection the optimal water management in trout breeding technology. In countries of limited water resources, including Poland, water saving is suggested what leads to improving the methods of fishing production of decreased water consumption. The aim of the water was to assess the influence of water quality and type of breeding technology on bioaccumulation of calcium, magnesium, sodium and potassium in meat muscle of rainbow trout. Research was performed in 2010 and 2011. Two trout farms were selected for the experiment (in pomorskie voivodeship). In one farm system of through-flow of water was applied and in the other - water recirculation. It has been found that water used in both farms for fish breeding fulfilled Polish legal demands for inland waters suitable for salmonids breeding. Type of breeding technology significantly influenced concentration of magnesium, sodium and potassium in water, and had no influence on bioaccumulation of the metals in muscle tissue. Content of the metals in muscle tissue significantly depended on water quality.

10

Wpływ antropopresji i trwałości lustra wody na wielkość stężenia wybranych makroskładników pokarmowych w wodach śródpolnych oczek

Gałczyńska M., Gamrat R., Burczyk P., Horak A., Kot M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 3

41--54

PL

W pracy oceniono wpływ antropopresji i trwałości lustra wody na wielkość stężenia potasu, sodu, wapnia i magnezu w wodzie małych, zróżnicowanych florystycznie śródpolnych oczek. Badania składu chemicznego wód, pobranych z 10 oczek śródpolnych położonych w powiecie pyrzyckim, prowadzono od marca do czerwca w latach 2003–2004. Analizę stężenia metali przeprowadzono techniką emisyjnej i absorpcyjnej spektrometrii atomowej. Statystyczną interpretację wyników pomiarów oparto na 2-czynnikowej analizie wariancji dla wyodrębnionych grup oczek i lat badań. Pierwszy podział oczek uwzględniał zbiorniki bez (1 A) oraz z dodatkowym obciążeniem misy oczka (1 B) różnymi odpadami, a drugi – trwałość lustra wody (oczka z wodą w całym okresie wegetacyjnym – 2 A oraz oczka wypełnione wodą do czerwca – 2 B). Na podstawie badań florystycznych prowadzonych w okresie wegetacyjnym w 2003 i 2004 r. zidentyfikowano gatunki roślin zarówno w wydzielonej strefie buforowej oczek, jak i na tafli wody oraz obliczono dla nich współczynnik synantropizacji. Ustalono, że brak pełnej strefy buforowej wokół wielu oczek ma wpływ na jakość wody i możliwości rozwoju roślinności na tafli wody. Duża dostępność, zwłaszcza potasu, wapnia i magnezu w wodzie oczek zanieczyszczonych różnymi odpadami, przyczynia się do nadmiernego rozwoju makrofitów, co przy niskim poziomie wody w oczkach prowadzi do przyspieszenia procesu ich zarastania. Zmiany warunków uwilgotnienia siedlisk w 2-letnim okresie badań wpłynęły na zmianę liczby gatunków roślin w analizowanych oczkach.

EN

This study was aimed to determine the effect of human impact and the stability of water surface on the concentration of potassium, sodium, calcium and magnesium in floristically diverse mid-field ponds. Studies of the chemical composition of water collected from 10 mid-field ponds located in the district of Pyrzyce were conducted from March to June in 2003–2004. Concentrations of elements were analysed with atomic emission and absorption spectrometry. Statistical interpretation of results was based on a 2-factor analysis of variance for separate groups of mid-field ponds and for different study years. The first division into discrete groups of mid-field ponds comprised water bodies with (B) and without (A) additional contamination by different forms of wastes and pollutants; the secondo division was based on the stability of the water surface (ponds filled with water in the whole vegetation period – A and ponds filled with water until June – B). Based on floristic study conducted in the vegetation periods 2003 and 2004, plant species were identified both in the separated buffer zones and on the water surface and the index of floristic synanthropisation in these water zones was calculated. Mid-field ponds contaminated by various types of wastes showed higher concentrations of sodium, calcium and magnesium in water than the other ponds. Water table stability was far less important for the concentrations of macronutrients. The lack of a complete buffer zone around many ponds affected water quality and the possibility of plant development on the water surface. The high availability of potassium, calcium and magnesium in particular in water of ponds contaminated with different forms of wastes contributed to the excessive development of macrophytes, which in turn accelerated their eutrophication at low water levels. The changes of habitat humidity in the 2-year study period influence the number of plant species present in each of the studied ponds.

11

Spożycie chlorku sodu a współczesne zalecenia żywieniowe

Michalak-Majewska M., Gustaw W., Sławińska A., Radzki W.

Przemysł Spożywczy

|

2013

|

T. 67, nr 7

34--37

PL

Jedną z przyczyn nadciśnienia tętniczego jest nadmierne spożycie sodu, którego głównym źródłem w diecie jest sól kuchenna (chlorek sodu). Jest ona stosowana w przetwórstwie żywności ze względów technologicznych i smakowych, a także w gospodarstwie domowym. Z powodu nadużywania soli i związanego z tym ryzyka wystąpienia chorób cywilizacyjnych, międzynarodowe organizacje i krajowe instytucje zajmujące się ochroną oraz promocją zdrowia publicznego zalecają ograniczenie spożycia chlorku sodu do 5 g dziennie. Najwięcej soli konsumuje się na Węgrzech, w Polsce jej spożycie przekracza normy prawie trzykrotnie, natomiast najmniej - we Francji, Holandii oraz Finlandii. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ocenia, że obniżenie dziennego pobrania sodu o 50 mmol (2,9 g chlorku sodu) może zmniejszyć liczbę zgonów z powodu udaru mózgu o 22%, a z powodu niedokrwiennej choroby serca - o 16%.

EN

The main cause of hypertension is the excessive intake of sodium, occurring in processed food products (sodium chloride). It is used in home for salting and in processed foods for technological reasons and taste. Because of the overuse of salt and the associated risk of civilization diseases, international organizations and national institutions recommend limiting salt intake to 5 g per day for protecting and promotion of public health. In Hungary, the intake of salt is the highest in Europe, whereas in Poland, the consumption exceeds the standards almost three times. On the contrary, the lowest intake is recorded in France, the Netherlands and Finland. The World Health Organization (WHO) estimates that a reduction in daily intake of sodium by 50 mmol (2.9 g salt) will result in a 22% decrease in deaths from stroke and 16% of ischemic heart disease.

12

Chlorek sodu – jak obniżyć jego zawartość produktach. Inicjatywy producentów

Michalak-Majewska M., Jabłońska-Ryś E., Zalewska-Korona M., Skrzypczak K.

Przemysł Spożywczy

|

2013

|

T. 67, nr 10

8--10

PL

Głównym źródłem sodu w diecie współczesnego człowieka jest chlorek sodu, czyli sól kuchenna obecna w produktach przetworzonych. Pozostała, dostarczana do organizmu część chlorku sodu, dodawana jest w procesie domowej obróbki żywności, natomiast w produktach naturalnych występuje jedynie niewielka ilość sodu. Redukcja stężenia chlorku sodu w produktach jest trudna z uwagi na jego znaczenie technologiczne. Przede wszystkim nadaje on smak i jest czynnikiem utrwalającym, ponadto wpływa na teksturę wyrobów mięsnych, umożliwia prawidłowy przebieg fermentacji i tworzenia ciasta oraz uczestniczy w produkcji serów. Aby dostosować asortyment produktów spożywczych do obecnych zaleceń żywieniowych, producenci żywności podejmują próby opracowania swoich wyrobów ze zmniejszoną zawartością chlorku sodu (pieczywo, wędliny, sosy, przekąski). Takie działania, połączone z odpowiednią edukacją konsumentów, mogą być skuteczną metodą obniżenia konsumpcji sodu i szansą na zmniejszenie zachorowań na choroby będące skutkiem jego nadmiaru w diecie.

EN

Sodium chloride, i.e. common table salt in the processed foods is the main source of sodium in contemporary diet. The remaining salt is added during cooking at home, whereas natural food products contain only small quantities of sodium. Reduction of sodium chloride concentration in food products is difficult, because salt plays an important role in the food-processing technologies. First of all, salt gives the flavor and prolongs durability, and also, affects the texture of the meat products, ensures proper fermentation and production of dough and participates in the manufacture of cheese. In order to adapt to the current nutritional requirements, food manufacturers undertake attempts to develop food products with reduced content of sodium chloride (breads, meats, sauces, snacks). These actions, combined with adequate consumer education, can be an effective method of lowering sodium consumption and a chance to reduce the cases of disease resulting from its excess in the diet.

13

Leaching properties of secondary lead slag stabilized/solidified with cement and selected additives

Štulović M., Ivšić-Bajčeta D., Ristić M., Kamberović Ž., Korać M., Anđić Z.

Environment Protection Engineering

|

2013

|

Vol. 39, nr 3

149--163

EN

Sodium lead slag, generated during secondary lead production, is characterized as hazardous waste. The aim of the study was to investigate leaching mechanism and behaviour of lead and arsenic from sodium lead slag previously stabilized/solidified in concrete using additives: MgO, CaO, Ba(OH)2 and gypsum. The influence of selected additives on pollutant release was also investigated. The results of the NEN 7375 leaching test indicate dissolution of lead and arsenic from the outer layer of specimens, followed by depletion of possible mobile forms. Analysis of leachates from samples with various compositions showed that proper selection of additives may reduce leaching of Pb and As below the specified limits.

14

Zawartość wapnia, magnezu, sodu, fosforu i potasu w wodzie spływającej z dachów o różnych pokryciach

Niemiec M.

Proceedings of ECOpole

|

2012

|

Vol. 6, No. 2

763--767

PL

Celem pracy było określenie stężenia wapnia, magnezu, sodu, fosforu i potasu w wodach spływających z dachów domów z różnym pokryciem na tle ich zawartości w wodzie deszczowej. Dane literaturowe wskazują, że skład chemiczny wody deszczowej może znacznie się zmieniać w wyniku kontaktu z pokryciem dachowym. Badaniami objęto 22 dachy domów jednorodzinnych lub małych budynków, pełniących funkcje siedzib firm handlowo-usługowych. Jako tła do badań użyto wody opadowej zebranej w dwóch losowo wybranych miejscach na terenie obszaru badań. Badania przeprowadzono na terenach o niskiej antropopresji, aby jak najlepiej uchwycić wpływ rodzaju pokrycia dachowego na kształtowanie się chemizmu wód. Obszar badań zlokalizowany był we wsi Lusławice w powiecie tarnowskim w województwie małopolskim. Badania obejmowały dachy najczęściej występujące w badanym terenie: dachówka cementowa, dachówka ceramiczna, pokrycie bitumiczne, blacha ocynkowana niemalowana oraz malowana, blacha miedziana, a także eternit. W badanych próbkach wód oznaczono zawartość wapnia, fosforu, magnezu, sodu oraz potasu. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że woda spływająca z badanych dachów w każdym przypadku zawierała większe ilości badanych pierwiastków w porównaniu z wodą deszczową, przy czym na przykład średnia zawartość magnezu w wodzie spływającej z dachówki cementowej była prawie dziesięciokrotnie większa niż w wodzie deszczowej, w przypadku dachówki ceramicznej było to prawie 5 razy więcej, natomiast woda z pokryć bitumicznych zawierała około 3 razy więcej magnezu, zaś woda z blach ocynkowanej i powlekanej zawierała około 6 razy więcej tego pierwiastka w porównaniu z wodą deszczową. Także w przypadku pozostałych pierwiastków największe współczynniki wzbogacenia odnotowano w wodach z pokryć cementowych (dachówka i eternit), następnie z blach ocynkowanych i powlekanych, a najmniejsze wzbogacenie odnotowano w wodach z dachów o pokryciach z dachówek ceramicznych.

EN

The aim of the study was to determine the level of calcium, magnesium, sodium, phosphorus and potassium in the waters flowing from the roofs of houses with varying degrees of coverage on the background of their contents in rain waters. Literature data indicate that the chemical composition of rainwater could enrichment of rainwater at the time of contact with the roof covering. The study included 22 roofs of houses or small trade buildings. As background to the research used rainwater collected in two randomly selected locations within the area of research. The study was conducted in areas with low human impact, in order to best capture the effect of the type of roofing material on the formation of water chemistry. Research area was located in the Lusławice in the district Tarnowski, in Malopolska province. The study included the most common roofs in the surveyed area: cement tile, ceramic tile, bituminous, unpainted galvanized metal, copper and asbestos cement. The tested water samples to determine the content of calcium, phosphorus, magnesium, sodium and potassium. The results of this study indicate that the water runs off the roofs of respondents in each case contained a greater quantity of the analyzed elements in comparison with rainwater. The results of the study indicate, that the water run-off from the roof in each case contained higher amounts of the analyzed elements in comparison with the rainwater. The average magnesium content in water flowing from the cement tile was almost ten times higher than in rain water, in the case of ceramic tile was almost 5 times more, while water from bituminous cover contained about 3 times more magnesium, and water from galvanized and coated sheets contained about 6 times more of this element in comparison with the rainwater. Also in the case of most other elements enrichment factors found in the waters cover the cement (tile, and asbestos) then galvanized and coated, while the lowest were recorded in the enrichment of waters from the roofs of the covering of ceramic tiles.

15

Changes in Water Chemistry as a Result of Rainfall Runoff from the Roofs of Various Coatings. Part I

Niemiec M.

Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology

|

2012

|

R. 17, NR 1-2

121--131

EN

The aim of the study was to determine the level of calcium, magnesium, sodium, phosphorus and potassium in the waters flowing from the roofs of houses with varying degrees of coverage on the background of their contents in rain waters. On the basis of the Minister of Environment Decree of 24 July 2006 on conditions to be met for the introduction of sewage into the water or ground and on substances particularly harmful to the aquatic environment, runoff from paved areas shall be treated as sewage, and runoff from roofs of buildings are treated as pure water and can be discharged into the environment without a permit. However, literature data indicate the possibility of a significant enrichment of rainwater at the time of contact with the roof covering. The study included 24 roofs of houses or small trade buildings. As background to the research used rainwater collected in two randomly selected locations within the area of research. The study was conducted in areas with low human impact, in order to best capture the effect of the type of roofing material on the formation of water chemistry. Research area was located in the Luslawice in the Tarnow county in Malopolska province. The study included the most common roofs in the surveyed area: cement tile, ceramic tile, bituminous, unpainted galvanized metal, copper and asbestos cement. The tested water samples to determine the content of calcium, phosphorus, magnesium, sodium and potassium. In addition, it was determined the pH value of water and electrolytic conductivity. The results of this study indicate that the water runs off the roofs of respondents in each case contained a greater quantity of the analyzed elements in comparison with rainwater. For example, while the average content of magnesium in the water flowing from the tile cement was almost ten times higher than in rain water, in the case of tile ceramic was almost five times more water from the bituminous coverings contained about three times more magnesium, and water from the galvanized metal contained about six times more as compared with rainwater. Also in the case of most other elements enrichment factors found in the waters cover the cement (tile, and asbestos cement) then galvanized and coated while the lowest were recorded in the enrichment of waters from the roofs of the covering of ceramic tiles. Also noted an increase in the conductivity values in waters from the roofs of the coverings of cement, galvanized steel and ceramic tiles. All runoff from the roofs were of generally higher pH value compared with rainwater, the biggest reaction - about 8 found in the water with cement tiles, slightly lower, about 7.0 in water from roofs with ceramic tiles and sheet copper. pH of the water in the coated sheet was lower than in water, rainwater and oscillating within 5.5. Rainwater pH was 5.94.

PL

Celem pracy było określenie składu chemicznego wód spływających z dachów domów z różnym pokryciem na tle ich zawartości w wodzie deszczowej. W niniejszej pracy przedstawiono zawartość wapnia, magnezu, sodu, fosforu i potasu. Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego spływy z terenów utwardzonych traktowane są jako ścieki, natomiast spływy z dachów budynków traktowane są jako wody czyste i można je odprowadzać do środowiska bez pozwolenia wodnoprawnego. Dane literaturowe wskazują jednak na możliwość znacznego wzbogacenia wody deszczowej w czasie kontaktu z pokryciem dachowym. Badaniami objęto 24 dachy domów jednorodzinnych lub małych budynków pełniących funkcje siedzib firm handlowo-usługowych. Jako tło do badań użyto wody opadowej zebranej w dwóch losowo wybranych miejscach na terenie obszaru badań. Badania przeprowadzono na terenach o niskiej antropopresji, aby jak najlepiej uchwycić wpływ rodzaju pokrycia dachowego na kształtowanie się chemizmu wód. Obszar badań zlokalizowany był we wsi Lusławice w powiecie tarnowskim, województwo małopolskie. Badaniami objęto dachy najczęściej występujące na badanym terenie: dachówka cementowa, dachówka ceramiczna, pokrycie bitumiczne, blacha ocynkowana, blacha miedziana, a także eternit. W badanych próbkach wód oznaczono zawartość wapnia, fosforu, magnezu, sodu oraz potasu. Dodatkowo oznaczono wartość pH wody oraz przewodność elektrolityczną. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że woda spływająca z badanych dachów w każdym przypadku zawierała większe ilości analizowanych pierwiastków w porównaniu z wodą deszczową, przy czym na przykład średnia zawartość magnezu w wodzie spływającej z dachówki cementowej była prawie dziesięciokrotnie większa niż w wodzie deszczowej, w przypadku dachówki ceramicznej było to prawie 5 razy więcej, natomiast woda z pokryć bitumicznych zawierała około 3 razy więcej magnezu, natomiast woda z blach ocynkowanej i powlekanej zawierała około 6 razy więcej tego pierwiastka w porównaniu z wodą deszczową. Także w przypadku pozostałych pierwiastków największe współczynniki wzbogacenia odnotowano w wodach z pokryć cementowych (dachówka i eternit),następnie z blach ocynkowanych i powlekanych, a najmniejsze wzbogacenie odnotowano w wodach z dachów o pokryciach z dachówek ceramicznych. Odnotowano także zwiększenie się wartości przewodności elektrolitycznej w wodach z dachów o pokryciach cementowych, blachy ocynkowanej oraz dachówki ceramicznej. Wszystkie spływy z dachów odznaczały się generalnie większą wartością pH w porównaniu do wody deszczowej; największy odczyn - około 8 - stwierdzono w wodzie z dachówki cementowej, nieco niższy, około 7,0, w wodzie z dachów z dachówki ceramicznej i blachy miedzianej. Wartość pH wody blachy powlekanej była niższa niż w wodzie deszczowej i oscylowała w granicach 5,5. Odczyn deszczówki wynosił 5,94.

16

New BOF slags containing sodium and manganese

Barbes Fernandez M. F., Marinas Garcia E., Verdeja Gonzales L. F., Garcia Carcedo F., Ruiz-Bustinza I., Karbowniczek M., Migas P.

Metallurgy and Foundry Engineering

|

2011

|

Vol. 37, no. 2

133-138

EN

The nature and properties of slag and dust generated during the manufacture of pig iron indicate the two possibilities of their utilization: sintering or cold agglomerating with Portland cement. Both sinter and pellets can be recycled in the LD converter. It was introduced the concept of "preformed synthetic slag" to use the recycling of waste. If the material contains components forming the eutectic properties similar to sinter or pellet (obtained outside the converter) it stimulates the creation of slag in the LD converter.The aim of this research is to address the best way to deal with manganese before the molten metal reaches the final stage of temperature and composition for casting. Ideally, the composition of the slag and dust produced by the BOF-LD can be adjusted so that the molten metal that reaches the secondary metallurgy contains over 1.0% manganese.

PL

Charakter i możliwosci żużla i płynów powstających podczas wytwarzania surówki wskazują na dwie możliwości ich utylizacji: spiekanie lub aglomeracja z cementem portlandzkim. Zarówno spiek, jak i brykiety mogą być poddawane recyklingowi w konwertorze LD. Wprowadzono koncepcję "preformed synthetic slag" do zastosowania recyklingu odpadów. Jeśli ten materiał zawiera składniki tworzące eutektykę z własnościami podobnymi do spieku lub pelet (uzyskanych poza konwertorem), to aktywizuje proces tworzenia żużla w konwertorze LD. Celem niniejszych badań jest znalezienie najlepszego sposobu radzenia sobie z manganem, zanim ciekły metal osiągnie końcowe parametry temperatury i składu do odlewania. Najlepiej gdy skład żużla i wytwarzanego przez konwertor pyłu mogą być dostosowane tak, aby ciekły metal, który trafia do obróbki pozapiecowej, zawierał ponad 1,0% manganu.

17

Ilości niektórych pierwiastków wnoszone do gleby z opadami atmosferycznymi w rejonie Wrocławia w latach 2002-2010

Czyżyk F., Rajmund A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2011

|

Nr 27

5-12

PL

W pracy przedstawione są wyniki 9-letnich badań składu chemicznego opadów atmosferycznych. Celem badań był o uzyskanie danych o ilości pierwiastków ważniejszych dla żyzności gleby, wnoszonych do niej z opadami atmosferycznymi. Dane te powinny być uwzględniane w innych badaniach, a także w praktyce rolniczej. Badania prowadzono na wschodnich obrzeżach Wrocławia narażonych na zanieczyszczenia powietrza z różnych źródeł . Zbierano i badano opad całkowity (mokry łącznie z suchym). Analizy prób wykonano metodami aktualnie zalecanymi (referencyjnymi). Średnie stężenia składników w opadach obliczano jako średnie ważone, gdzie wagą była wysokość opadów. Roczne ilości składników wnoszonych na powierzchnię gleby obliczano jako iloczyn rocznej sumy opadów i średniego rocznego stężenia danego pierwiastka. Uzyskane wyniki wykazały wysokie zawartości niektórych składników, a zwłaszcza azotu, siarczanów i chlorków w opadach atmosferycznych, a tym samym duże ich ilości wnoszone do gleby. Są to ilości wpływaj ą ce na właściwości chemiczne gleb, a tak ż e na ich żyzność . Średnie roczne ilości siarczanów (43 kg Nźha-1), azotu (36 kg Nźha-1) i chlorków (27 kg Nźha-1), s ą znacznie większe ni ż w innych regionach Polski, mniej narażonych na zanieczyszczenia powietrza. Ilości azotu wnoszone do gleby z opadami są na tyle wysokie, ż e powinny by ć uwzględniane w bilansie nawozowym gospodarstw rolnych, a szczególnie gospodarstw ekologicznych. W badanych opadach występuje przewaga ilości jonów kwasogennych (SO42-, Cl-, NO3-) nad ilością jonów zasadowych (Ca2+, Na+, K+, Mg2+), co może pogarsza ć odczyn gleb. Okres badań charakteryzował się bardzo dużym zróżnicowaniem, zarówno miesięcznych jak i rocznych sum opadów atmosferycznych. Zróżnicowane były równie ż stężenia badanych składników w opadach atmosferycznych. Obliczenia statystyczne wyników badań nie wykazały jednak żadnej zależności stężeń składników w opadach od ich wielkości.

EN

Presented in the paper are results of 9-year studies relating to chemical composition of atmospheric precipitations. The purpose of the study was to obtain data of quantities of elements more important for soil fertility, carried into it with precipitation. This data should be taken into consideration in other studies as well as in agricultural practice. The studies were conducted in the eastern outskirts of Wrocław exposed to air pollution from different sources. Total precipitation (wet together with dry) was collected and tested. Analysis of samples was performed by methods currently recommended (referential). Average concentration of components in precipitation was calculated as weighted average, where the weight was amount of precipitation. Annual quantities of components carried onto the soil surface were calculated as the product of annual sum of precipitation and average annual concentration of the given element. Results obtained showed high contents of certain components, particularly nitrogen, sulfates and chlorides in atmospheric precipitation, and hence their large quantities carried into the soil. They are quantities that affect the chemical properties of soil as well as its fertility. Average annual quantities of sulfates (43 kg Nźha-1), nitrogen (36 kg Nźha-1) and chlorides (27 kg Nźha-1), are significantly larger than in other regions of Poland that are less exposed to air pollution. Quantities of nitrogen carried into the soil with precipitation are high enough to require consideration in fertilizer balance of agricultural farming, especially in ecological farming. In the precipitations examined, there is predominance in quantities of acidic ions (SO42-, Cl-, NO3-) over quantities of basic ions (Ca2+, Na+, K+, Mg2+), which could worsen soil reaction. Period of studies was characterized by very large, diversified, both monthly as well as annual sums of atmospheric precipitation (Table 1). Also diversified were concentrations of tested components in atmospheric precipitation (Table 2). Results of testing (including statistical methods) did not however show any dependence of concentrations of components in precipitation from their amounts, since these concentrations depend on pollution of air originating from various sources and from varying intensity of their emission and air mass circulation.

18

Role of Retention Reservoir in Sodium Migration from Agricultural and Afforested Catchment Areas

Skonieczek P., Koc J.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 3

435-443

EN

The analisis of the role of retention reservoir in sodium migration from agricultural and afforested catchment areas and wastewater treatment plants was presented. The study was conducted on a stream with a pond at its outlet. For technical purposes, water was partially directed via a band ditch. The investigated site is situated in north-eastern Poland, in the Olsztyn Lakeland mesoregion. Detailed investigations of surface waters were carried out over a period of 3 years. The highest sodium concentrations were noted in treated effluents (84.19 and 96.64 mg Na dm–3 on average), lower levels were found in the outflows from agricultural catchments (7.54 to mg Na dm–3 to 11.55 mg Na dm–3), while the lowest – in the outflows from afforested catchments (3.77 to 4.52 mg Na dm–3). In the outflow from the retention reservoir, sodium concentrations reached 7.87 mg Na dm–3, and in the outflow from the band ditch – 8.90 mg Na dm–3. Total sodium concentrations in water flowing from the catchments to Lake Wulpinskie was 8.09 mg Na dm–3. A total of 4706 kg sodium was discharged into the lake each year, which means that flow per ha of the catchment area was 3.4 kg Na. The retention reservoir significantly reduced the total sodium load flowing from the catchments into the lake. The main role of the reservoir was to equalize sodium concentrations. The sodium load was reduced by approximately 50 %.

PL

Praca zawiera wyniki badań dotyczące znaczenia zbiornika retencyjnego w migracji sodu dopływającego ze zlewni leśnych, rolniczych oraz oczyszczalni ścieków. Obiektem badań był ciek, na ujściu którego zbudowano staw. Ze względów technicznych część wód kierowano rowem opaskowym. Obiekt badań położony jest w północno-wschodniej Polsce, w mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego. Badania szczegó łowe wód powierzchniowych prowadzono 3 lata. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, iż największe stężenie sodu występuje w odpływach z oczyszczalni ścieków średnio 84,19 i 96,64 mg Na dm–3, na odpływie ze zlewni rolniczych średnio od 7,54 mg Na dm–3 do 11,55 mg Na dm–3, najmniejsze zaś ze zlewni leśnych 3,77 i 4,52 mg Na dm–3. Na odpływie ze zbiornika retencyjnego stężenie sodu wynosiło 7,87 mg Na dm–3, natomiast z rowu opaskowego 8,90 mg Na dm–3. Całkowite stężenie sodu w wodzie odpływającej ze zlewni do Jeziora Wulpińskiego wynosiło 8,09 mg Na dm–3. Do jeziora spływało rocznie 4706 kg sodu, co dało spływ jednostkowy 3,4 kg Na z 1 ha zlewni. Zbiornik retencyjny w znacznym stopniu zmniejszał ilość sodu odpływającego ze zlewni do jeziora. Główna jego rola polegała na uśrednianiu stężeń. Redukcja ładunku sodu wynosiła ok. 50 %.

19

Automatyczne oznaczanie sodu w żywności

Thielen Ch., Kalkman I., Dehedin B., Haider Ch.

Analityka : nauka i praktyka

|

2011

|

nr 3

40-43

PL

Sód jest jednym z powszechnie występujących w żywności kationów nieorganicznych, dodawanych głównie w postaci chlorku sodu. Jako taki, dodaje żywności smaku, lecz także działa jako czynnik konserwujący. Jednakże nadmiar sodu zwiększa ryzyko występowania problemów zdrowotnych oraz powszechnie zalecane znakowanie produktów spożywczych z informacjami na temat ich wartości odżywczych powoduje, iż staje się koniecznością stosowanie metod bezpośredniego oznaczania zawartości sodu.

20

Elementy walidacji metody oznaczania sodu techniką płomieniowej atomowej spektrometrii absorpcyjnej, zgodnie z normą PN-EN 241:2007

Kozak M.

Nafta-Gaz

|

2010

|

R. 66, nr 2

128-136

PL

W artykule zamieszczono informacje dotyczące metody oznaczania sodu techniką płomieniowej atomowej spektrometrii absorpcyjnej, zgodnie z normą PN-EN 241:2007. Przedstawiono znormalizowane metody oznaczania sodu w przetworach naftowych techniką FAAS oraz omówiono przeprowadzone badania dotyczące walidacji metody. Badania te objęły: identyfikację czynników wpływających na wyniki pomiarów (źródeł niepewności), sprawdzenie zakresu liniowości krzywej kalibracyjnej, wyznaczenie granicy oznaczalności przyrządu pomiarowego, sprawdzenie osiąganej powtarzalności i odtwarzalności oraz oszacowanie niepewności oznaczenia dla stężenia sodu zbliżonego do 1 mg/kg.

EN

The research paper concerns the determination of sodium with the use of flame atomic absorption spectrometry (FAAS) according to the European Standard EN 241:2004. Standardized methods of sodium determination in petroleum products using the FAAS technique have been presented and conducted research related to the method validation has been described. The research included: indication of factors influenced the analytical results (uncertainty sources), establishing the linearity of the calibration curve, determination of quantification limit of an instrument used, examination of the achieved repeatability and reproducibility and quantification of an uncertainty of the method for sodium concentration closed to 1 mg/kg.