Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Retencja powodziowa, suszowa i na potrzeby konsumpcyjne - jak to pogodzić?

Nachlik Elżbieta

Gospodarka Wodna

|

2023

|

Nr 12

11--16

PL

Niniejszy artykuł jest rozwinięciem prezentacji na konferencji nt. Gospodarka wodna w Polsce - wyzwania do 2030 roku, w Senacie RP w dniu 19 czerwca 2023 r. Zawiera podstawy analizy retencji wodnej oraz ocenę jej stanu i wpływu na ograniczenie zagrożeń naturalnych - powodzi i suszy, a także jej wykorzystania w krajowym zaopatrzeniu w wodę pitną. Kierunki rozwoju retencji odniesiono do współczesnych trendów w poszukiwaniu rozwiązań zintegrowanych, oszczędnych oraz dbających o stan i jakość zasobów wodnych, zmierzających do oczekiwanych standardów gospodarki obiegu zamkniętego.

EN

This article constitutes an extension of the presentation given at the conference entitled Water Management in Poland, challenges to be faced by 2030, which took place in the Senate of the Republic of Poland on 19 June 2023. It includes a basic water retention analysis, as well as an assessment of its state and impact on mitigation of natural threats - floods and droughts, and its use in the national drinking water supply. The directions of retention development were compared against contemporary trends to search for integrated and economic solutions, ensuring the good status and quality of water resources and striving to achieve the expected circular economy standards.

2

Aspekty projektowania retencji wodnej w ramach założeń do projektu scalenia gruntów

Pijanowski Jacek, Książek Leszek, Wałęga Andrzej

Przegląd Geodezyjny

|

2022

|

R. 94, nr 7

11--16

PL

Niniejszy artykuł powstał na bazie doświadczeń projektu pn. „Środowiskowe i społeczne efekty prac urządzeniowo-rolnych w Polsce”. W projekcie tym zajmowano się założeniami do projektu scalenia przez pryzmat aspektów wodno-melioracyjnych. Szczegółowymi badaniami objęto 8 obiektów z różnych części Polski i na różnym etapie realizacji tj. znajdujących się na etapie opracowywania Założeń do projektu scalenia gruntów oraz takich, w których zakończono realizację zagospodarowania poscaleniowego. W artykule omówiono istotne zdaniem autorów aspekty projektowania retencji wodnej w ramach założeń do projektu scalenia gruntów.

EN

This article is based on the experience of the project entitled "Environmental and social effects of land development works in Poland". This project dealt with the assumptions for the consolidation project through the prism of water-drainage aspects. Detailed research covered 8 objects from different parts of Poland and at different stages of implementation – from objects at the stage of developing the Assumptions for the land consolidation project to those where post-merger development has been completed. The article discusses the most important, in the authors' opinion, aspects of water retention design as part of the assumptions for the land consolidation project.

3

Działania retencyjne Wód Polskich na obszarze Pojezierza Wielkopolsko-Kujawskiego

Nowak Bogumił

Gospodarka Wodna

|

2022

|

Nr 2

12--19

PL

Przeciwdziałanie skutkom suszy oraz powodzi to obecnie jedno z najważniej-szych wyzwań, jakim musi sprostać Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. W tym celu realizowane są wielokierunkowe działania z zakresu dużej oraz małej retencji. Duży nacisk kładziony jest na zastosowanie właściwych rozwiązań w rolnictwie, takich jak przywrócenie melioracjom dwukierunkowej funkcji odwadniająco-nawadniającej, odbudowa infrastruktury hydrotechnicznej na rzekach i kanałach czy stabilizacja poziomu wody w jeziorach. Szczególnie istotne są działania podejmowane na Pojezierzu Wielkopolsko-Kujawskim, które na mapie Polski prezentuje się jako region z największymi deficytami wodnymi. Obszar ten, charakteryzujący się wyjątkowo niekorzystnymi warunkami meteorologicznymi, od lat poddany był silnej antropopresji, m.in. poprzez: rozwiniętą sieć melioracyjną i regulacje koryt rzecznych, odwodnienia górnicze czy wzmożony pobór wód podziemnych na cele rolnicze i przemysłowe. W celu przeciwdziałania dalszej degradacji ilościowej zasobów wód podziemnych i powierzchniowych opracowany został dla tego terenu program działań naprawczych, które obejmują m.in. remonty i odbudowę zniszczonych jazów na rzekach, budowę progów stabilizujących i bystrzy spowalniających odpływ wód czy przerzuty wód do zlewni objętych lejami depresji związanymi z funkcjonującymi i zalewanymi odkrywkami węgla brunatnego.

EN

Counteracting the effects of droughts and floods is currently one of the most important challenges faced by the Polish Waters National Water Management Holding (Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie). The Holding carries numerous activities in different areas, focused both on large and small retention. Strong emphasis is placed on introduction of appropriate solutions in agriculture, such as restoring the bi-directional drainage-irrigation function of land improvement facilities, reconstruction of hydraulic engineering structures on rivers and channels or stabilisation of water level in lakes. The activities carried out in the Wielkopolska-Kujawy District are of particular importance, as this region has the largest water deficits in Poland. This area, characterised by exceptionally unfavourable meteorological conditions, have for years been subject to strong human pressure, including an extensive land improvement facilities network and regulation of riverbeds, mine drainages or intensive groundwater intake for agricultural and industrial purposes. To counteract further quantitative degradation of the ground and surface waters, a corrective actions plan was elaborated for this region, including, among others, repairs and restoration damaged weirs on rivers, construction of stabilisation sills and raids or water transfers to basins with depression craters related to the functioning and inundated lignite quarries.

4

Wpływ osadu ściekowego i wełny mineralnej na retencję wodną i zawartość metali ciężkich w glebie lekkiej

Bik-Małodzińska M., Żukowska G., Baran S., Wójcikowska-Kapusta A., Myszura M., Wesołowska S., Borowiec T.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 3

442--445

PL

W warunkach doświadczenia laboratoryjnego oceniano wpływ dodatku do gleby lekkiej wełny mineralnej i osadu ściekowego na kształtowanie retencji wodnej oraz kształtowanie w niej zawartości ołowiu, cynku i kadmu. Stwierdzono istotną, ok. 2-krotną poprawę retencji wodnej w glebie pod wpływem badanych odpadów. Sposób aplikacji wełny nie miał znaczącego wpływu na retencję wody w glebie. Badane odpady spowodowały zwiększenie zawartości cynku i kadmu w glebie, ale w zakresie poziomów naturalnych. Intensywność wymywania metali z gleby była niska, z wyjątkiem jonów kadmu z gleby modyfikowanej wełną mineralną.

EN

A degraded soil was reclaimed by addn. of municipal sewage sludge and waste mineral wool mixed with the soil sep. or together. The Cd, Zn and Pb contents were detd. in unmodified and modified soils, wastes and aq. filtrates of soils. In addn., filtrate vols. were detd. for soils to est. the water retentions. The modification of soils resulted in a two-fold increase of the water retention and in a significant increase in the content of Zn and Cd ions in soils. The leaching intensity of the studied ions from soils was low with the exception of Cd ions from soil modified with the mineral wool.

5

Evaluation of the potential for the use of lakes in restoring water resources and flood protection, with the example of the Noteć Zachodnia River catchment (Gniezno Lakeland, Poland)

Nowak B., Nadolna A., Stanek P.

Meteorology Hydrology and Water Management. Research and Operational Applications

|

2018

|

Vol. 6, Iss. 2

45--58

EN

This paper presents the results of a study aimed at determining the possibility of water retention in the lakes located in the upper and middle reaches of the Noteć Zachodnia River in central-west Poland. The study was conducted on the basis of the analysis of available hydrological data and contemporary and archival topographic basemaps. The research was supplemented by a field study from the years 2011-2016, during which numerous surveys and hydrometric measurements were made. Their goal was to determine the natural range of water fluctuations in the lakes under consideration and to identify potential flows in the Noteć Zachodnia River. Observations and calculations allowed the determination of damming ordinates that are within the range of natural water fluctuations of the lakes. On the basis of this information and the previously prepared model of terrain, including the test area, the authors designated zones within the lakes at the required water level and calculated the useful and flood capacity of those water reservoirs. Subsequently, the possibilities of reducing the flood wave on the Noteć Zachodnia River were determined. Calculations were made for 2011, i.e. a year for which the highest winter spate for over 30 years has been documented. It has been shown that, by using only the flood capacities of surveyed lakes, it would be possible to reduce the flood wave on the Noteć Zachodnia River by 30% for the profile closing its catchment below Kamienieckie Lake. The results indicated the validity of damming the lakes located in the catchment of the Noteć Zachodnia River. Water retention in these lakes would restore the water resources in the area and allow reduction of the flood wave during heavy rains. This action would positively affect the ecosystems associated with the river system and would assist the flood protection system in central and west Poland.

6

Assessment of the possibility of applying selected pedotransfer functions for indicating the retention of forest soils in Poland

Hewelke P., Hewelke E., Chołast S., Żakowicz S., Lesak M.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2017

|

Vol. 26, No. 3

336--345

EN

Landscape retention influences the water balance of a catchment and the course of flooding events. The degree of retention capabilities of forest soils are much less known than the retention of land used for agriculture. Soil retention capacity influences the formation of a given forest habitat type, floristic species composition, as well as the type and quality of the stand of trees. The analysis was carried out for a regression model dedicated to selected forest soils within the area of Poland, as well as van Genuchten’s and Wösten’s, and Varallyay’s and Mironienko’s models. In order to assess the fit of the models, an independent series of forest soils were used. The models prepared for soils used for agricultural purposes do not result in statistically acceptable fit when it comes to the analyzed forest soils. The analysis of measured and calculated values of total available water indicate good fit of the regression model developed for the analyzed group of podzolic and brown forest soils.

PL

Retencja gleb leśnych w znacznym stopniu decyduje o bilansie wodnym zlewni i przebiegu zjawisk hydrologicznych, wpływa na kształtowanie się określonego typu siedliska lasu, skład florystyczny i jakość drzewostanu. Zdolności retencyjne gleb leśnych są znacznie mniej rozpoznane niż retencja gleb użytkowanych rolniczo. Retencja może być wyznaczona zarówno metodą bezpośrednią, jak i pośrednio za pomocą tzw. funkcji pedotransfer opisującej jej związek z określonymi właściwościami fizycznymi gleby. Analizę prowadzono dla modelu regresyjnego opracowanego dla wybranych gleb leśnych z obszaru Polski oraz dla modeli van Genuchtena i Wöstena oraz Varallyaya i Mironienki. Do oceny dopasowania modeli zastosowano niezależną serię gleb leśnych. Analiza pomierzonych i obliczonych wartości potencjalnej retencji użytecznej wskazuje na dobre dopasowanie modelu regresyjnego opracowanego dla badanej grupy gleb leśnych bielicowych i brunatnych. Modele opracowane dla gleb użytkowanych rolniczo nie dają akceptowalnego statystycznie dopasowania dla analizowanych gleb leśnych. Przeprowadzone badania potwierdzają lokalny charakter funkcji pedotransfer.

7

Ocena retencji glebowej miejskich terenów zieleni w warunkach niedoboru opadów na przykładzie Parku Szczytnickiego we Wrocławiu

Orzepowski W., Kowalczyk T., Pokładek R., Pęczkowski G.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 5

103--109

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę stosunków wodnych i ocenę zmienności zasobów retencji glebowej na terenie fragmentu Parku Szczytnickiego we Wrocławiu. Oceny tej dokonano na podstawie pomiarów uwilgotnienia gleby wykonanych w roku 2015 i 2016 oraz wyników monitoringu i prac badawczych prowadzonych w latach wcześniejszych. Szczegółowymi badaniami objęto fragment parku o powierzchni około 8,6 ha, zlokalizowany na północ od Ogrodu Japońskiego, pomiędzy ulicami Mickiewicza i Kopernika. Pomiary uwilgotnienia przeprowadzono metodą TDR w 27 punktach, w środku powierzchniowych warstw gleby 0–25 cm oraz 25–50 cm. Na podstawie analizy przestrzennego rozkładu uwilgotnienia stwierdzono, że w rozpatrywanym okresie występowały znaczne, długotrwałe niedobory wilgoci czynnej warstwy gleby. Nawet na około 36% badanego obszaru w warstwie 25–50 stwierdzono wilgotność gleby poniżej punktu trwałego więdnięcia (PTW, pF = 4,2). Zbiornik wodny o powierzchni 1,1 ha, położony centralnie na badanym terenie, nie wpływał w okresie objętym badaniami na poprawę retencji gruntowo-glebowej. Było to spowodowane okresowym brakiem zasilania systemu wodnego parku z ujęcia na Odrze, której poziom obniżył się z powodu suszy.

EN

The paper presents a characterisation of water relations and an estimation of the variability pertaining to soil water retention resources in the selected area of the Szczytnicki Park in Wrocław. The estimation was performed on the basis of the measurements of soil moisture performed in the years 2015 and 2016, and the results of monitoring and research conducted in an earlier period. The detailed study was conducted on a fragment of the park with the surface area of about 8.6 ha, situated north of the Japanese Garden, between the Mickiewicza and Kopernika streets. Soil moisture measurements were conducted with the TDR method, at 27 points, within the soil layers of 0–25 cm and 25–50 cm. On the basis of the analysis of spatial distribution of soil moisture it was observed that considerable and long-lasting moisture deficits of the active layer of the soil have occurred during the period under study. Moisture levels below the permanent wilting point (PWP, pF = 4.2) were noted on approximately 36% of the study area, in the layer of 25–50 cm. The reservoir with an area of 1.1 ha, situated centrally in the study area, did not cause any improvement of soil-ground water retention during the period of the study. That was due to the periodic lack of supply of the water system of the park from the intake of Oder river in which the water level decreased as a result of a drought.

8

Ocena zmienności zasobów retencji glebowej w parku południowym we Wrocławiu

Orzepowski W., Kowalczyk T., Pokładek R., Pęczkowski G., Faron S.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 43

160--165

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę stosunków wodnych i ocenę zmienności zasobów retencji glebowej na terenie Parku Południowego we Wrocławiu. Oceny tej dokonano na podstawie pomiarów uwilgotnienia gleby wykonanych w roku 2012 i 2013 oraz wyników badań prowadzonych na tym terenie w latach wcześniejszych. Pomiary wilgotności przeprowadzono metodą TDR w powierzchniowej warstwie gleby 0–25 cm oraz 25–50 cm, w kilkudziesięciu punktach (ok. 60) na terenie całego parku. Pozwoliło to na wygenerowanie map przestrzennego rozkładu uwilgotnienia gleby. Na ich podstawie stwierdzono, że na powierzchni parku występuje zauważalne zróżnicowanie zasobów retencji gromadzonych w glebie. Wyraźnie wyższe wartości uwilgotnienia obserwowano w pobliżu stawu parkowego. Przeprowadzone badania i analizy wskazują, że nadmierne uwilgotnienie w badanych profilach glebowych na terenie parku występuje zazwyczaj w okresie wiosennym i po nawalnych deszczach. Największy wpływ na kształtowanie zasobów retencji glebowej ma wielkość oraz rozkład opadów atmosferycznych.

EN

The paper presents the characteristics of water relations and assessment of changeability of soil retention resources in the Southern Park in Wrocław. The assessment was done on the basis of measurements of soil water content in 2012 and 2013 also the results of field investigations from earlier years were taken into account. The measurements of soil water content were done using TDR method in the upper soil layers 0–25 cm and 25–50 cm in several dozen points (about 60) on the area of Park. It allowed to generate the maps of spatial distribution of soil water content. It was found that on the area of park there was observable diversity of retention resources accumulated in soils. Explicitly higher values of moisture were observed in the vicinity of park pond. The researches and analyses showed that excessive water content in analyzed soils in the area of Park occurred usually in spring and after torrential rains. The value and distribution of precipitation had the highest influence on soil retention resources forming.

9

Wielkość retencji wodnej w zmeliorowanej dolinie śródleśnej (Lasy Parczewskie)

Grzywna A.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2014

|

Vol. 23, No. 2

124--130

PL

Celem pracy jest analiza wielkości retencji wodnej w ekosystemie łąkowym na obiekcie melioracyjnym położonym w centralnej części Lasów Parczewskich. W pracy przedstawiono dotychczasowe efekty wykonanych w obiekcie działań w celu zwiększenia objętości retencjonowanej wody poprzez wzrost retencji korytowej i retencji mokradłowej. Ocenę możliwości retencyjnych oraz uzyskaną w efekcie regulowania odpływu retencję rzeczywistą określoną dla warunków hydrologicznych w 2012 roku. W warunkach całkowitego wiosennego podtopienia terenu ilość zgromadzonej wody może przekraczać 4,5 mln m3. Ze względu na brak urządzeń piętrzących jest to niemożliwe do osiągnięcia. W obecnych warunkach można retencjonować jedynie 265 tys. m3 wody w wierzchniej warstwie gleby oraz ponad 12 tys. m3 w korytach cieków. W analizowanej zlewni woda może być retencjonowana w torfowiskach i namuliskach oraz korycie rzeki Ochożanki i rowach sieci melioracyjnej.

EN

The aim of the study is to analyze the size of water retention in the ecosystem of meadows in the drainage facility located in the central part of the Forest Parczew. The paper presents the results achieved so far made on the subject of actions in order to increase the volume of retained water through an increase in tray like and wetlands retention. Assess the possibility of retention and obtained as a result of controlling the outflow of retention specified for the actual hydrological conditions in 2012. In terms of the total amount of spring flooding an area of pooled water may exceed 4.5 million m3 . Due to the lack of damming is impossible to achieve. In the present circumstances you can retentions only 265 thousand m3 of water in the topsoil and over 12 thousand m3 in river courses. In the analyzed catchment water can be impounded in peat bogs and silts in the river Ochożanki and ditches drainage network.

10

The development of soil water resources in the common osier (Salix viminalis L.) field in a very dry and an average vegetation season

Kanecka-Geszke E.

Journal of Water and Land Development

|

2014

|

no. 21

11--17

EN

The paper presents results of a study on changes of water resources under the common osier (Salix viminalis L.) crop in relation to local weather conditions. Field studies were carried out since April till October of the years 2008 and 2010 in a productive field of energetic osier situated in north-eastern part of Bydgoszcz County. The study involved measurements of moisture in 100 cm soil profiles in the osier field of annual regrowth every ten days. The common osier was grown on mineral soil where atmospheric precipitation was the only water source and ground waters were unavailable for plants. Performed studies showed that changes in water reserves in both the main root zone (0–50 cm) and in the whole soil profile were similar in the vegetation period of the same year. In a very dry vegetation season (2008), soil moisture remained at a level of hardly available water. In an average season (2010) soil moisture was at a level of field water capacity for plants.

PL

W pracy przedstawiono analizę wyników badań dotyczących przebiegu zmian zapasów wody w glebie pod uprawą wierzby wiciowej (Salix viminalis L.) na tle warunków meteorologicznych panujących w okolicy. Badania polowe prowadzono na plantacji produkcyjnej wierzby wiciowej przeznaczonej do celów energetycznych zlokalizowanej w północno-wschodniej części powiatu bydgoskiego. Badania terenowe wykonywano w latach 2008 i 2010, w okresie od kwietnia do października. Prace badawcze obejmowały około dekadowy pomiar wilgotności objętościowej w 100-centymetrowym profilu gleby na plantacji wierzby o odrostach rocznych. Wierzbę uprawiano na glebie mineralnej o gospodarce wodnej opadowo-retencyjnej, w której jedynym źródłem wody są opady atmosferyczne, a wody gruntowe są niedostępne dla roślin. Zmiany zapasów wody zarówno w głównej warstwie korzeniowej (0–50 cm), jak i w całym profilu glebowym (0–100 cm) pod uprawą wierzby miały podobny przebieg w ciągu okresu wegetacji tej rośliny w danym roku. W okresie wegetacyjnym bardzo suchym (2008) wilgotność gleby utrzymywała się na granicy wody trudno dostępnej. W okresie wegetacyjnym przeciętnym (2010) wilgotność utrzymywała się na granicy polowej pojemności dla roślin.

11

Metody zwiększania retencji wodnej na terenach zurbanizowanych

Bogacz A., Woźniczka P., Burszta-Adamiak E., Kolasińska K.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2013

|

Vol. 22, No. 1

27--35

PL

Wraz ze wzrostem uszczelnienia zlewni wzrasta ilość odpływających wód. Dla przeciwdziałania tym niekorzystnym zmianom konieczne staje się podejmowanie działań mających na celu zwiększenie retencji wodnej. Do tego celu służą rozwiązania techniczne, m.in. ogrody deszczowe oraz dachy zielone. W artykule przedstawiono charakterystyki wybranych systemów bioretencji oraz wyniki wstępnych badań dotyczących oceny możliwości zaspokojenia potrzeb wodnych roślin i panujących stosunków wodno-powietrznych w substratach stosowanych na dachach zielonych.

EN

With the tightening of catchment areas the amount of drained water increases. To counteract these changes, it is essential to take actions aiming at increasing water retention. Technical resolutions which serve this purpose include among others rain gardens and green roofs. The article presents the characteristics of the chosen systems of bioretention as well as the results of preliminary research concerning the capability of satisfying the water needs of plants and the water – surface relations in growing media used in green roofs.

12

Właściwości fizykochemiczne i wodne gleb płowych pól uprawnych i sąsiadujących z nimi zadrzewień śródpolnych

Jaskulska R., Hoppe-Wawrzyniak A.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2013

|

Vol. 58, nr 3

235--239

PL

Badaniami objęto gleby płowe trzech obiektów badawczych w układzie pole uprawne - zadrzewienie położonych na terenie Agroekologicznego Parku Krajobrazowego w Turwi. Grunty orne są od wielu lat intensywnie uprawiane, a zadrzewienia śródpolne różnią się między sobą: wiekiem, składem gatunkowym drzew, zawartością próchnicy. Przeprowadzone badania miały na celu porównanie wybranych parametrów fizykochemicznych i wodnych gleb pól będących w intensywnej uprawie z sąsiadującymi z nimi zadrzewieniami śródpolnymi na trzech głębokościach. Rezultaty badań dla gleb zadrzewień śródpolnych wykazały istotnie wyższe zawartości węgla organicznego, porowatości, współczynnika przewodnictwa hydraulicznego, potencjałów wiązania wody w glebie (pF) w stosunku do pól uprawnych. Natomiast zagęszczenie było istotnie niższe dla gleb zadrzewień w porównaniu z polami uprawnymi. Na podstawie otrzymanych wyników można wnioskować o celowości stosowania zadrzewień śródpolnych jako pasów ochronnych, przeciwdziałających procesom erozyjnym w krajobrazie agroekologicznym.

EN

The research concerned luvisols from 3 study objects in the system cultivated field - shelterbelt located in the area of Agroecological Landscape Park in Turew. Arable lands have been intensively cultivated for many years and midfield shelterbelts differ in age, tree species composition and humus content. The research aimed at study of selected physical, chemical and water parameters of the soils of intensively cultivated fields with adjacent midfield shelterbelts at 3 depths. The results of the studies for the midfield shelterbelts soils showed that the content of organic carbon, total porosity, hydraulic conductivity water potential in soil (pF) were significantly higher than in the case of cultivated fields. However, density was significantly lower for the shelterbelts when compared to arable soils. On the basis of the obtained results it can be concluded that the use of midfield shelterbelts as safety belts, preventing erosion processes in agro-ecological landscape is advisable.

13

Potential water retention capacity of forest areas - an example of the Experimental Forest Range Unieszów

Grajewski S., Krzysztofiak A., Miler A. T.

Journal of Water and Land Development

|

2009

|

no. 13a

71-84

EN

The paper presents a proposal to describe potential water retention capacity of a given area, not necessarily the catchment basin, by a single parameter that would reflect all significant nonclimatic physico-geographic characteristics. The potential retention capacity of forest areas in this method is estimated based on subdivision area i.e. the area of the smallest spatial unit in forestry to which a single parameter representing combined effect of physico-geographic factors of the region is attributed. In this way, characteristics assumed to be decisive for potential water retention capacity were assigned to each subdivision. Ranges of variability of each parameter were then divided into three classes (coded 1, 2 and 3) respectively to small, medium and large potential retention capacity. In the next step the codes of all parameters attributed to each of the subdivisions were summed up to obtain new value reflecting their water retention capacity. The last stage was the generation of a map presenting spatial variability of calculated index. Created map shows considerable spatial variability of the index. Subdivisions of small and of large capacity are dispersed all over the object without any tendency of combining into larger patches. Results of this study may serve as a basis to assess water relations, to establish water management priorities in plans of forest or spatial management.

PL

W pracy zaproponowano, aby potencjalną zdolność retencyjną danego terenu, niekoniecznie zlewni, opisać za pomocą jednego parametru - miernika (wskaźnika), który ujmuje oddziaływanie wszystkich istotnych charakterystyk fizyczno -geograficznych nieklimatycznych w odniesieniu do rozpatrywanego obszaru. Podstawą szacowania wartości miernika potencjalnej zdolności retencyjnej obszarów zalesionych w tej metodzie jest wykorzystanie jako powierzchni elementarnej pododdziału, czyli najmniejszej jednostki przestrzennego podziału lasów i przydzielenie mu jednego parametru, uwzględniającego sumaryczne oddziaływanie najbardziej istotnych w danym regionie parametrów fizyczno-geograficznych na potencjalne zdolności retencyjne. Na tej podstawie każdemu z pododdziałów przyporządkowano charakterystyki, które uznano za determinujące jego potencjalną zdolność retencyjną. Następnie zakresy zmian wartości każdego z parametrów podzielono na trzy klasy, odpowiadające małej, średniej oraz dużej potencjalnej zdolności retencyjnej. Klasy te otrzymały odpowiednio kody "1", "2" i "3". W kolejnym kroku zsumowano kody wszystkich parametrów przypisanych każdemu pododdziałowi, w wyniku czego otrzymano dla każdego z nich nową wartość odzwierciedlającą jego zdolność retencyjną. Ostatnim etapem było wygenerowanie mapy przedstawiającej zmienność przestrzenną obliczonego miernika. Na podstawie sporządzonej mapy rozkładu miernika potencjalnej zdolności retencyjnej należy stwierdzić, że charakteryzuje się on znaczną zmiennością przestrzenną. Pododdziały o małej, jak i dużej potencjalnej zdolności retencyjnej, są rozrzucone po całym obiekcie bez wykazywania tendencji do łączenia się w większe płaty obszarowe. Wyniki przeprowadzonych badań mogą być podstawą do oceny stosunków wodnych, ustalenia hierarchii zadań w zakresie gospodarki wodnej w planach urządzania lasu czy planach zagospodarowania przestrzennego.

14

Estimation and economic valuation of the forest retention capacities

Tyszka J.

Journal of Water and Land Development

|

2009

|

no. 13a

149-159

EN

Based on results concerning the forest impact on water cycling an attempt was undertaken to evaluate water retention in forests. The economic value of water retention was established assuming the cost of water storage in small reservoirs built in forest areas. Calculations did not account for differences resulting from different functions of naturally retained water and that stored with the use of technical methods. Considering volume and time of water retention in forests, the annual value of natural water retention in forests calculated per average hectare of the country area was estimated at 800 zł.

PL

Wobec potrzeby racjonalizowania gospodarowania zasobami leśnymi podjęto próbę oceny i wyceny naturalnych retencyjnych właściwości terenów leśnych. Ocenę wpływu lasu na wielkość i czas spowolnienia odpływu wody przeprowadzono na podstawie wyników długoletnich badań w małych zlewniach rzecznych. W procesie retencjonowania wody wyróżniono wpływ lasu na zwiększenie ogólnej ilości odpływu i udziału odpływu półrocza letniego w odpływie rocznym oraz zmniejszenie nierównomierności odpływów rocznych i wielkości wezbrań kulminacyjnych. Obszary leśne magazynują w średnim roku niemal 70 mm wody w różnych formach. Ogólna, sumaryczna wielkość retencji związanej z lasem, wyznaczona w skali roku dla statystycznego hektara powierzchni Polski (28% lesistości), wyniosła 193,5 m³. W dalszej kolejności określono koszty związane z magazynowaniem wody w małych zbiornikach retencyjnych wybudowanych w ostatnich latach na terenie leśnym, przyjmując 4,15 zł·m-³. Wycenę ekonomiczną wody retencjonowanej przez las obliczono jako iloczyn jej objętości i ceny. Wartość ekonomiczną naturalnych właściwości retencyjnych lasu dla statystycznego hektara powierzchni Polski można oszacować na 800 zł·rok-¹ oraz na 2668 zł w ciągu roku z 1 ha lasu. Ze względu m.in. na różne znaczenie naturalnej retencji wodnej lasu i efektów retencyjnych, osiąganych w wyniku inwestycji technicznych, należy tę kwotę traktować jako orientacyjną.

15

Przyrodnicze aspekty lokalizacji obiektów małej retencji wodnej na przykładzie przesuszonych lasów olsowych

Krzyk P.

Architektura Krajobrazu

|

2008

|

nr 4

27-40

EN

Problems with situating objects of small retention in forest areas - also those included in the network of areas of exceptional protection "NATURE 2000" was discussed in the article. Issues were discussed taking Włoszczowa Forest Inspectorate, Świętokrzyskie Voivodeship into consideration, where part of the area was particularly arid, among others, as a result of former intensive dehydrating meliorations.

16

Możliwość oczyszczania ścieków z ich wykorzystaniem do lokalnej retencji na przykładzie gminy Kamieniec

Halicki W., Pniewska J.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2004

|

nr 131(12)

147-152

PL

Prowadzone w ostatnim stuleciu działania dążące do zwiększenia areału produkcji rolniczej doprowadziły do znacznego utracenia przez środowisko zdolności do retencjonowania wody. Artykuł opisuje możliwość tworzenia obszarów małej retencji z równoczesnym rozwiązaniem problemu gospodarki ściekowej na przykładzie jednej z gmin wiejskich województwa wielkopolskiego.

EN

Activities which were giving ride to increase of the acreage of land production has caused the environment forfeited the natural ability for water retention. The article shows the way of formation the areas of water retention with simultaneous resolving problems of sewage management basing on the one of polish districts.

17

Mała retencja wodna - zagadnienia ogólne

Nyc K.

Przegląd Komunalny

|

2004

|

nr 12

73-77

PL

Jednym ze sposobów zwiększania możliwości korzystania z naturalnych zasobów wodnych odpływających korytami rzek jest magazynowanie jej w dużych i małych zbiornikach retencyjnych. Przeciętnie w ciągu roku z obszaru kraju korytami rzek odpływa 58,6 mld m³ wody. W latach mokrych odpływ ten może osiągnąć wartość ok. 90 mld m³.

18

Kształtowanie małej retencji przez regulowanie odpływu

Pokładek R.

Przegląd Komunalny

|

2004

|

nr 12

78-81

PL

Obserwacje przemian, jakie zachodzą w środowisku przyrodniczym w wyniku działalności gospodarczej, wskazują na sukcesywny ubytek wody dyspozycyjnej i celowość wprowadzania różnych systemów nawadniających, by utrzymać określony poziom produkcji rolniczej, a także dla celów ekologicznych.

19

Obszary trwałej zieleni - nowa formacja strukturalna w obszarach wiejskich

Drupka S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2003

|

T. 3, z. 2

11--30

PL

Coraz więcej terenów uprzednio i dotychczas użytkowanych rolniczo zostaje zwalnianych z tej funkcji. Pozostają obszary "opuszczone", marginalne lub odłogowane. Jest to znaczący potencjał ziem w Polsce, który będzie się jeszcze powiększał w najbliższych dziesięcioleciach do określonych granic, prawdopodobnie do około 3-3,5 mln ha. W przeciwieństwie do głoszonych obecnie przeważnie negatywnych opinii o tym zjawisku, proponuje się w niniejszym opracowaniu ocenę pozytywną zaistniałych procesów zwalniania ziem - z reguły najsłabszych lub chemicznie skażonych - z działalności rolniczo-uprawowej, zwłaszcza do celów żywnościowych. Proponuje się postrzegać to zjawisko jako wielką szansę wszechstronnego i wielofunkcyjnego rozwoju ośrodków wiejskich, wiejsko-miejskich, a także i samych obszarów związanych z tymi ośrodkami. Wielorakie potrzeby, jakie będzie można zaspokoić w cywilizacyjnym rozwoju naszego kraju są przedstawione w opracowaniu, a opuszczane przez rolnictwo tereny wraz z lasami, użytkami zielonymi, parkami, użytkami ekologicznymi itp. nazwano obszarami trwałej zieleni (OTZ).

EN

The more and more lands formerly used by agriculture are relieved of this function to become "abandoned", marginal or fallow lands. That is a significant potential of grounds which will still enlarge in the next decades to amount probably 3-3.5 million ha. In contrast to presently expressed, mostly negative, opinions of this process author proposes here a positive evaluation of the process of releasing lands - often of poorest quality or contaminated - from their basic function of food production. It is proposed to see this phenomenon as a chance of universal and multifunctional development of rural areas, of municipal-rural grounds and of lands associated with human settlements. Multiple needs that should be satisfied during the civilizational development of our country are presented in this paper. The grounds abandoned by agriculture with forests, grasslands, parks, lands of ecological use etc. has been called Permanent Greenness Lands (PGL).