The purpose of this article is to analyse the role of transnational corporations in the economy and global trade, and in particular to analyse the mutual relations between flows of productive capital in the form of foreign direct investment and international trade exchange.
PL
Celem niniejszego artykułu jest analiza roli korporacji transnarodowych w gospodarce i handlu światowym, a zwłaszcza przeanalizowanie wzajemnych relacji między przepływami kapitału produkcyjnego w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych a międzynarodową wymianą handlową.
W artykule przedstawiono różnice, jakie występują pomiędzy działami przemysłu spożywczego zdominowanymi przez korporacje transnarodowe i kapitał krajowy, w nakładach i źródłach pozyskiwania środków finansowych oraz efektach działalności innowacyjnej. Z badań wynika, że w XXI wieku KTN (korporacje transnarodowe) pozytywnie wpływały na wzrost innowacyjności i rozwoj przemysłu spożywczego oraz jego działów. Jednak rosnąca konkurencja z ich strony przyczynia się też do zwiększenia przewagi nad pozostałymi podmiotami i prowadzi do dyferencjacji przebiegu procesów innowacyjnych w przemyśle spożywczym w Polsce.
EN
The article presents the differences that occur between food industry sectors dominated by transnational corporations or domestic capital in respect of expenditures and sources of obtaining funds and the effects of innovative activities. The research shows that in the 21st century TCN positively influenced the growth of innovation and development of the food industry and its sectors. However, competition coming from their side which is growing over time also contributes to increasing the advantage over other entities and leads to the differentiation of the course of innovation processes in the food industry in Poland.
W artykule przedstawiono ocenę zaangażowania zagranicznych inwestorów bezpośrednich w przemyśle spożywczym w Polsce oraz działalność polskich przedsiębiorstw z tego sektora za granicą w latach 2004-2016. Przemysł spożywczy, obejmujący produkcję artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowych, jest jednym z działów przetwórstwa przemysłowego, który przyciągnął najwięcej bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Spośród branż tego przemysłu najbardziej umiędzynarodowione okazały się branże: tytoniowa, piwowarska, spirytusowa, cukiernicza, olejarska i cukrownicza. Od przystąpienia do UE również polskie przedsiębiorstwa przemysłu spożywczego zaczęły na szerszą skalę inwestować za granicą, tworząc spółki dystrybucyjno-logistyczne oraz przejmując zakłady przetwórstwa. Kierunki ekspansji inwestycyjnej były jednak ograniczone głównie do krajów Europy Środkowej i Wschodniej.
EN
The purpose of the article is to assess an activity of foreign direct investors in the food industry in Poland and an activity of Polish food enterprises abroad in the period of 2004-2016. The food industry, defined as a manufacture of food products, beverages and tobacco products, is one of the largest recipients of the foreign direct investments among manufacturing divisions. The most internationalized were tobacco, brewing, spirit, confectionery, fats and sugar industries. Since the accession to the EU also Polish enterprises from the food industry have begun to invest abroad. They set up distribution and logistics companies as well as acquired processing plants. The investment expansion was mainly concentrated on the markets of the Central and Eastern Europe countries.
Gospodarka otwarta to taka, która powiązana jest z innymi gospodarkami narodowymi wieloma współzależnościami. Dużą rolę w gospodarce oraz procesach globalizacji ogrywają korporacje transnarodowe. Można wskazać na pewną zależność, tj. na rozwój korporacji transnarodowych wpływa poziom otwartości gospodarek natomiast na intensywność powiązań gospodarek narodowych mają wpływ korporacje transnarodowe. KTN pozytywnie lub negatywnie mogą oddziaływać na rozwój gospodarczy regionów i państw macierzystych oraz goszczących. Poziom bezpośrednich inwestycji zagranicznych w polskich regionach jest zróżnicowany co potwierdzają przedstawione w artykule dane statystyczne z 2009 r.
EN
The economy which is connected with other economies many interdependencies is called: open economy. Transnational corporations play a large role in the economy and the processes of globalization. We can point to a relationship: the level of openness of economies influence the development of transnational corporations and transnational corporations have an impact on the level of interdependencies of national economies. TNC have a positive or negative influence on economic development of regions and countries. In the Polish regions the level of foreign direct investment is varied what confirm the statistics from 2009.
Globalizacja gospodarki światowej, w której dominującą rolę odgrywają wielkie korporacje transnarodowe, podejmując nieustannie swoje kolejne bezpośrednie inwestycje zagraniczne, to proces, który obserwatora i badacza współczesnej gospodarki interesuje, inspiruje, ale i zmusza do refleksji. Artykuł jest jednym z wielu przykładów takiej refleksji. Autor podejmuje w nim próbę określenia najważniejszych wybranych efektów, towarzyszących bezpośrednim inwestycjom zagranicznym, których prezentacja zachodzi w kontekście mechanizmu obrazującego dążenie przez gospodarkę do ogólnej równowagi gospodarczej. Ściślej rzecz biorąc, przedmiotem analizy jest oddziaływanie bezpośrednich inwestycji na ogólną równowagę gospodarki kraju goszczącego
EN
Globalization of the world economy, in which the leading role is played by transnational corporations, constantly taking his next foreign direct investment, a process that the observer and researcher interested in the modern economy, inspires, but also makes you think. This article is one of many examples of such reflection. The author makes an attempt to define the main selected effects that accompany foreign direct investment, the presentation takes place in the context of the pursuit of the imaging mechanism of the economy to the overall economic balance. More particularly, the present analysis is the impact of FDI on the overall balance of the economy of the host country.
Globalizacja sprzyja powstawaniu coraz bardziej rozbudowanych łańcuchów dostaw, których ogniwa znajdują się w wielu różnych krajach, a półprodukty wielokrotnie przekraczają granice. Globalizacja jest siłą przyczyniającą się do tworzenia nowych konfiguracji łańcuchów dostaw w układzie podmiotowym i przestrzennym, a także procesem, który często decyduje o formule prowadzenia biznesu i wyborze optymalnej strategii dla łańcucha dostaw. W artykule wskazano na rolę korporacji transnarodowych w rozwijaniu idei łańcucha dostaw sterowanego popytem, a także ocenę efektów jej realizacji zgodnie z głównymi wymiarami doskonałości łańcuchów dostaw.
EN
The article describes the main approaches to globalization process and points out some connections between globalization and transport. There are presented rankings of top transnational companies and top 25 supply chains. Methodological aspects of measuring and evaluating global supply chains are described. Two basic dimensions are the most important: operational excellence and innovation excellence. There can be found some links between aims of supply chains evaluated this way and globalization.
W artykule przedstawiono zmiany, jakie dokonują się w polskim przemyśle spożywczym w ostatnich latach pod wpływem korporacji transnarodowych (zarówno produkcyjnych, jak i handlowych). W działach przemysłu spożywczego o bardzo dużym poziomie globalizacji nastąpiła dalsza koncentracja produkcji, głównie za sprawą fuzji i przejęć korporacji transnarodowych na rynku światowym, która może grozić monopolizacją tych działów. Największe sieci handlowe również szybko zwiększały swój udział w sprzedaży żywności oraz w produkcji na zlecenie pod markami własnymi. Konkurencja na rynku żywności ze strony korporacji handlowych i produkcyjnych może doprowadzić do istotnych przemian przedsiębiorstw z kapitałem krajowym.
EN
The article presents the changes which have taken place in the Polish food industry in the recent years under the influence of transnational corporations (both production and trade corporations). The food industry branches of very high level of globalization have further concentrated their production, mainly through mergers and acquisitions of TNC on the world market, which may eventually result in monopoly of these departments. The biggest trade networks have also quickly been increasing their share in food sales as well as in the production on request under the "self brand names". Competition on the food market of the trade and production corporations may lead to substantial transformation of companies with domestic capital.
W Polsce działa obecnie wiele przedsiębiorstw, które są częściami korporacji transnarodowych, a więc są podmiotami zależnymi. Ich strategie w poszczególnych obszarach funkcjonalnych podporządkowane są globalnej strategii spółki macierzystej. Dotyczy to w szczególności strategii cenowej i ogólnie finansowej. Jednym ze sposobów wyjaśniania ekspansji zagranicznej przedsiębiorstw i jednocześnie jednym ze źródeł korzyści z działalności międzynarodowej jest internalizacja działalności. Internalizacja oznacza zatrzymywanie specyficznych przewag wewnątrz przedsiębiorstwa w celu zdobycia i utrzymania przewagi konkurencyjnej na rynku. Szczegółowe metody internalizacji obejmują ochronę tajemnicy handlowej, ochronę własności intelektualnej, powiązania rodzinne oraz ustalanie cen transferowych. Przedmiotem niniejszego opracowania są praktyki cen transferowych stosowane w korporacjach transnarodowych, a celem prezentacja zasady szacowania cen w transakcjach między podmiotami powiązanymi, zalecanej przez OECD, dla której przyjęto nazwę zasady ceny rynkowej.
EN
At present, a lot of companies operating in Poland form a part of transnational corporations. Their strategies, especially pricing and general financial strategy are determined by the global policy of entire corporations. One of the ways of explanation companies' foreign expansion and, at the same time, one of the sources of benefits from the international business is internalization of company's activities. Internalization implies internalizing of specific advantages within a company in order to achieve and sustain the competitive advantage in the market. Detailed methods of internalization include the protection of commercial information and of intellectual property, family connections and transfer pricing. This paper focuses on transfer pricing practices within transnational corporations and its principal objective is to present the arm's length principle, recommended by the OECD, which is of use to estimate prices in the transactions among related entities.
W artykule podjęto próbę oceny wpływu korporacji transnarodowych na zatrudnienie i płace w przemyśle spożywczym. Przedstawiono różnorodne aspekty oddziaływania zarówno pozytywne, jak i negatywne, na tle udziału korporacji transnarodowych (KTN) w produkcji poszczególnych działów. Wyniki analiz wskazują, że wpływ ten był istotny i różnorodny.
EN
The attempt was made to evaluate the influence of international corporations on employment and wages in the Polish food industry. Both positive and negative aspects have been presented in connection with the share of international corporations in production of particular branches. Results show that the influence is significant and variable.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
More and more companies use teams with a multicultural background to implement their worldwide strategies. As the shift from international team management towards transnational team management becomes evident, multinational corporations (MNC) call into existence glocal (global + locaI) affairs teams (GATs) that are to support and develop the transnational approach. Thus, the main goal of this article is to discuss some specific implications that this shift involves. In the mainstream of interest are three contingency variables influencing on GAT performance: corporate strategies, local strategies and glocal dimensions of team. The latter ones cover task type and human diversity with reference to culture, function and individual uniqueness. This theoretical study results in proposing the Contingency Model of Transnational Team Performance. The main conclusion is that managing GAT demands matching and proceeding the team's characteristics from MNC and HRM strategies within global and local dimensions and the level of team performance depends on finding the best fit between these strategies and team diversity.
PL
Transnarodowość jest współcześnie traktowana jako najwyższy etap rozwoju życia organizacyjnego. W tym kontekście głównym celem autorki artykułu jest zaprezentowanie roli, jaką odgrywają zespoły transnarodowe oraz wskazanie najistotniejszych determinantów ich funkcjonowania, na które składają się: strategie korporacyjne, strategie lokalne oraz glokalne wymiary samego zespołu.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Nieustające zmiany sytuacji na rynkach światowych (zmiany rozmiarów, chłonności, oczekiwań rynków, wyposażenia w zasoby, liberalizacja przepływu towarów) stwarzają wciąż nowe zagrożenia i możliwości dla korporacji transnarodowych. Wkraczają one na nowe rynki, podejmują działania racjonalizujące w swoich filiach, integrują je, zwiększają skalę i specjalizację działania, podejmują kooperację, tworzą alianse strategiczne z innymi firmami. Wymienione działania wymagają ciągłego inwestowania w marketingowe kanały informacyjne.
EN
All the changes which are present on world markets (size changes, market expectation, access in sources, liberalization in materials flow) make new treatments and opportunities for international corporations. They just entry on new markets, increase scale and specialization, are open to cooperate, and make strategy alliance with another companies. All the interns above are obliged in investing in marketing information channels.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Proces globalizacji, obejmując swoim zasięgiem kolejne gospodarki i społeczeństwa, stawia nowe wyzwania wobec sektora małych i średnich przedsiębiorstw. W artykule podejmuje się próbę odpowiedzi na pytanie o przyszłość przedsiębiorstw tej wielkości.
EN
Globalization process including each economies and communities put SME before new challenges. In the article the answer to the question about the future of SME is searched.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W pierwszych dwóch częściach referatu autor wskazuje, iż jego celem jest reasumpcja dotychczasowego dorobku ekonomii na temat globalizacji oraz charakteryzuje najważniejsze objawy tego procesu. W części trzeciej i czwartej, analizując jej gospodarcze następstwa i wskazując na przyczyny, zgłasza zastrzeżenia w odniesieniu do niektórych uogólnień F. Fukuyamy oraz G. Kołodki.
EN
In the first two parts of the paper the author points out to his objective of summering the achievements of the economy in the field of globalization and characterizes the main symptoms of the process. In the third and fourth part while analyzing its economic reasons and consequences show some doubts concerning optimistic generalizations of F. Fukuyama and G. Kolodko.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.