Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Jakość wody rzeki Wisły i jej dopływów na terenie wybranych gmin powiatu cieszyńskiego (Polska południowa)

Salachna Anna, Kumorek Adrianna, Legierska Anna, Janecki Michał

Polish Journal of Materials and Environmental Engineering

|

2022

|

Vol. 4 (24)

41--49

EN

The paper presents an assessment of the water quality of the Vistula river and its tributaries in selected municipalities in the Cieszyn district based on benthic macroinvertebrates. A total of 45 samples were taken on nine positions. Most of the collected individuals were identified to the family level, except: Heptageniidae which was diagnosed to the genus; Turbellaria and Oligochaeta identified into the class. The conducted research showed that 54 taxa of benthic macroinvertebrates occurred at the analyzed sites. Among them, 40 taxa have a bioindica-tive value. The most sensitive to pollution are mayflies from the family Ameletidae and caddisflies from the families Glossosomatidae, Leptoceridae and Beraeidae. However, their fre-quency and density at the study sites was very low. The families Ephemerellidae, Heptageniidae, Hydropsychidae and Polycentropodidae as well as annelids from the Oligochaeta class were much more frequent. Based on macrozoobenthos diversity data, two biological indices were calculated: BMWP-PL index and Margalef’s biodiversity index. The values of these biological indicators was using to the classiffication of water into the appropriate quality class. The final classification showed that the examined sections of the Vistula river represents the I, II and III class of water quality what indicated high, good and moderate ecological potential/state. The first class of water quality in terms of both indices was recorded at the sites located in Ustroń, Skoczów and Drogomyśl. For these positions, the value of the BMWP-PL index was over 100, while the value of the Margalef’s index was in the range of 6.26–7.17.The lowest, third class of water quality was found in Kiczyce and Ochaby Wielkie. In these places, the diversity of macroinvertebrates was the lowest, which was reflected in the low values of both studied indices (BMWP-PL: 40; 41, Margalef's index: 2.6; 3.37).

2

Nano- i mikroplastiki w ekosystemie wodnym

Szultka-Młyńska Małgorzata, Pashaei Reza, Dzingelevičienė Reda, Buszewski Bogusław

Analityka : nauka i praktyka

|

2021

|

nr 2

52--57

PL

Wpływ plastiku na organizmy wodne, biorąc pod uwagę ich wszechobecność w środowisku wodnym (jeziora, rzeki, morza, oceany), budzi coraz większe obawy. Zauważalny jest postęp badań naukowych w tym kierunku, ale są one wciąż bardzo fragmentaryczne.

3

Zanieczyszczenie środowiska wodnego pozostałościami leków na terenie Polski

Wolecki D., Kumirska J.

Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski

|

2018

|

nr 3

11--20

PL

Polska należy do grupy krajów o najwyższym poziomie konsumpcji leków w Europie. Istnieją zatem poważne obawy przekroczenia bezpiecznych stężeń środowiskowych, przez co mogą one zaburzać prawidłowe funkcjonowanie ekosystemów wodnych. Korzystanie z wody zawierającej pozostałości leków, zwłaszcza w długiej perspektywie, może zaburzać równowagę w organizmie i przyczyniać się m.in. do zjawiska lekooporności u ludzi. Pomimo tego nasza wiedza na temat stopnia zanieczyszczenia środowiska wodnego naszego kraju pozostałościami leków jest bardzo ograniczona. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie dostępnych informacji na ten temat.

EN

The level of pharmaceuticals consumption in Poland is one of the highest in Europe. Therefore, there is a high risk of exceeding safe environmental concentrations, which may influence the proper functioning of aquatic ecosystems. Moreover, the consumption of water containing drug residues, especially long term, may disturb the balance of bodily functions and lead of drug resistance. Despite this our knowledge about the concentrations of these drugs in the aquatic ecosystem of our country is very limited. The main aim of this article is to present the literature data on this topic.

4

Czy istnieje idealny wskaźnik zanieczyszczeń środowiska wodnego? Cz. 3 - składniki środków higieny osobistej, substancje intensywnie słodzące oraz niedozwolone substancje odurzające jako potencjalne markery z grupy nowo pojawiających się zanieczyszczeń

Kempińska D., Namieśnik J., Kot-Wasik A.

Analityka : nauka i praktyka

|

2018

|

nr 2

60--66

PL

Człowiek, poprzez swoją codzienną działalność, generuje do środowiska wiele substancji należących do grupy nowo pojawiających się zanieczyszczeń. Ich liczba i zawartość w danym elemencie środowiska zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest dostępność na rynku towarów, które je zawierają, oraz częstotliwość i wykorzystywania. A w przypadku produktów spożywczych – częstotliwość ich spożywania. Oprócz tego związki z grupy nowo pojawiających się zanieczyszczeń są często niepodatne na procesy oczyszczania ścieków oraz charakteryzują się trwałością w środowisku wodnym. Z tego względu należałoby się zastanowić, czy zasługują one na miano idealnego wskaźnika zanieczyszczeń.

5

Czy istnieje idealny wskaźnik zanieczyszczeń środowiska wodnego? Cz. 2 - alkaloidy, farmaceutyki oraz jodowane środki kontrastowe jako potencjalne wskaźniki z grupy nowo pojawiających się zanieczyszczeń

Kempińska D., Namieśnik J., Kot-Wasik A.

Analityka : nauka i praktyka

|

2018

|

nr 1

44--50

PL

Postępujący wzrost antropopresji przyczynia się do powstawania strumieni nowych substancji wprowadzanych do ekosystemu. Ich właściwości oraz wpływ na otoczenie bardzo często są nieznane. Z tego powodu zawartość tych związków powinna podlegać monitorowaniu. Jednakże opracowanie skutecznej metodyki umożliwiającej oznaczenie niewielkich ilości tych indywiduów chemicznych w skomplikowanych matrycach jest nie lada wyzwaniem dla chemika analityka.

6

Industrial Landscape in the Period of Hydrological Drought

Krocova S.

Inżynieria Mineralna

|

2017

|

R. 18, nr 1

29--32

EN

The natural environment as a living organism changes continuously. Sometimes changes are gradual, other times they are relatively fast. Now the earth is experiencing a significant change that will affect hundred millions of people, especially in the area of surface water and groundwater deficit. The mentioned situation is beginning to manifest itself in the countries of the European Union as well. It will affect not only populations but also subjects of public and private infrastructures in various regions. Areas with high water consumption due to company manufacturing activities that are simultaneously situated in the climate zone of areas threatened by hydrological drought will be affected most severely. With reference to the magnitude of the mentioned problem and its potential negative influence on the production basis as well as the environment of affected regions, the submitted article deals with methods and measures for coping with and eliminating newly emerging threats.

PL

Środowisko naturalne jako żywy organizm zmienia się w sposób ciągły. Czasami zmiany są stopniowe, czasami są stosunkowo szybkie. Teraz Ziemia doświadcza znacznej zmiany klimatu, która dotyczy setek milionów ludzi, szczególnie w obszarze deficytu wód powierzchniowych podziemnych. Wspomniana sytuacja zaczyna się również ujawniać w krajach Unii Europejskiej. Wpłynie to nie tylko na populację, ale także na infrastrukturę publiczną i prywatną w różnych regionach. Obszary o dużym zużyciu wody w związku z działalnością produkcyjną, które znajdują się w strefie klimatycznej obszarów zagrożonych suszą hydrologiczną, będą odczuwały największe zagrożenie. W odniesieniu do wielkości omawianego problemu oraz jego potencjalnego negatywnego wpływu na produkcję, a także na środowisko, przedstawiony artykuł dotyczy metod i środków zapobiegania i postępowania z nowymi zagrożeniami.

7

Ocena ryzyka środowiskowego powodowanego przez wybrane substancje zanieczyszczające ekosystemy wodne na przykładzie rzeki Kłodnicy

Wiesner-Sękala M., Hamerla A., Pierzchała Ł.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 6

69--80

PL

Analizie poddana została Jednolita Część Wód Powierzchniowych (JCWP) Kłodnica do Promnej (bez) będąca przykładem cieku przepływającego przez gęsto zaludniony i silnie zurbanizowany obszar Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Celem przeprowadzonego badania była ocena ryzyka stwarzanego dla ekosystemu wodnego przez wybrane substancje priorytetowe (Ni, Pb, Cd, Hg) oraz specyficzne zanieczyszczenia niesyntetyczne (Cu, Zn), uwalniane do wód powierzchniowych rzeki Kłodnicy. Analiza oceny ryzyka została przeprowadzona poprzez porównanie stężenia metali w środowisku wodnym do środowiskowych norm jakości, a także poprzez zastosowanie narzędzia M-BAT oraz Pb Screening Tool stanowiących uproszczone modele BLM (Biotic Ligand Model). Narzędzia te pozwoliły na ocenę potencjalnego zagrożenia stwarzanego przez metale takie jak Cu, Ni, Zn oraz Pb dla ekosystemu wodnego, przy uwzględnieniu parametrów fizyko-chemicznych wody, które warunkują biodostępność metali w środowisku wodnym (rozpuszczony węgiel organiczny, Ca, pH). Wyniki badania z wykorzystaniem tych narzędzi wykazały, że ryzyko powodowane toksycznością Cu, Ni oraz Pb nie wystąpiło w żadnej z analizowanych próbek. Natomiast wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka spowodowanego obecnością Zn w wodach powierzchniowych zostało zidentyfikowane we wszystkich analizowanych punktach badawczych. Wyniki przeprowadzonej analizy potwierdziły, że uwarunkowania lokalne w zakresie parametrów fizyko-chemicznych wód mają istotny wpływ na ocenę ryzyka ze strony stężeń substancji zanieczyszczających ekosystemy rzeczne. Narzędzia w postaci uproszczonych modeli BLM mogą stanowić zatem istotny element wspierający proces monitorowania zurbanizowanej zlewni miejskiej w kontekście zapisów Ramowej Dyrektywy Wodnej.

EN

The waterbody Kłodnica to Promna as was analysed an example of watercourse located in the densely populated and highly urbanized area of the Upper Silesian Industrial Region. The aim of the study was to assess the risk posed to the aquatic ecosystem by priority substances (Ni, Pb, Cd, Hg) and specific non-synthetic pollutants (Cu, Zn), which are released to Kłodnica river. The analysis of the risk assessment was carried out by comparing the concentration of metals in the aquatic environment to the environmental quality standards and by using M-BAT and Pb Screening Tool which are user-friendly simplified BLM models (Biotic Ligand Model). These tools allowed to assess the potential risks posed by metals such as Cu, Ni, Zn, and Pb for the aquatic environment, taking into account the physicochemical parameters of water that affect the bioavailability of metals in the aquatic environment (DOC, Ca, pH). The results obtained by means of these tools showed that the risk caused by the toxicity of Cu, Ni and Pb has not occurred in any of the analyzed samples. On the other hand, high probability of risk due to the presence of Zn in surface water has been identified in all sampling points. The results of the analysis confirmed that the local conditions in terms of physicochemical water parameters have a significant impact on the risk assessment. The results of this study confirmed that the tools which are simplified version of complex BLM are an important element supporting the monitoring process in urbanized river catchment in the context of the Water Framework Directive requirements.

8

The efficiency of macrophytes for heavy metals removal from water

Materac M., Sobiecka E.

Biotechnology and Food Science

|

2017

|

Vol. 81, nr 1

35--40

EN

Nowadays heavy metals pollution has become one of the most serious environmental problems. Advances in science and technology are leading to the degradation and contamination of aquatic environments. Pollution in aquatic ecosystems poses a serious threat to aquatic biodiversity and serves health hazards in humans. The traditional methods of the environment cleaning in practice are expensive and non-eco friendly can lead to the secondary pollution. It is a reason why the aquatic plants (macrophytes) as the biological remediation methods have been used. Macrophytes play an important role in the biological methods of the water remediation because they have capability to improve the quality of water by absorbing heavy metals with their leaves and effective root systems. This review discusses the potential of different aquatic plants (macrophytes) in purifying water and wastewater.

9

Czy istnieje idealny wskaźnik zanieczyszczeń środowiska wodnego? Cz. 1 - klasyczne parametry jakości wody

Kempińska D., Namieśnik J., Kot-Wasik A.

Analityka : nauka i praktyka

|

2017

|

nr 4

68--75

PL

Źródłem skażenia środowiska wodnego przez ksenobiotyki oraz drobnoustroje chorobotwórcze są odpady pochodzące z gospodarstw domowych, rolnictwa, przemysłu i turystyki. Znajomość źródeł emisji zanieczyszczeń jest niezbędna do podjęcia skutecznych przedsięwzięć zapobiegających degradacji ekosystemów wodnych. Do oceny stopnia skażenia środowiska zaczęto wykorzystywać tak zwane markery, nazywane inaczej wskaźnikami lub znacznikami. Ale czy istnieje uniwersalny wskaźnik umożliwiający rzetelne oszacowanie zagrożenia?

10

Phragmites australis and Typha angustifolia as Potential Accumulators of Zinc and Copper in Water Ecosystem at City Area

Kanclerz J., Borowiak K., Mleczek M., Staniszewski R., Lisiak M.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2016

|

Tom 18, cz. 1

246--257

EN

Two water plant species were analysed as potential accumulators of zinc and copper in water reservoirs in city areas. Moreover, water analysis were performed during the growing season to find some relations. Zn and Cu concentrations in water decreased at the outflow of Malta Lake. The contamination factor revealed very high values for Zn concentration in water, while Cu was at a low or medium level. Accumulation of both trace elements in plant organs was observed during the growing season in all plant organs. Zn bioaccumulation was found at lower level than Cu. Higher levels of both heavy metals were noted for belowground organs However, the translocation factor indicated that Zn were transported in the higher amounts to the above-ground parts of plants.

PL

Dwa gatunki wodne były analizowane pod kątem akumulacji cynku i miedzi ze zbiornika wodnego zlokalizowanego na terenie miejskim. Przeprowadzono również badania zawartości tych pierwiastków w wodzie w celu odniesienia uzyskanych wyników w roślinach. Stężenia Zn i Cu były mniejsze na odpływie z jeziora Malta. Współczynnik zanieczyszczenia wykazały bardzo wysoki poziom Zn w wodzie, podczas gdy Cu na niskim i średnim poziomie. W ciągu sezonu wegetacyjnego zauważono zwiększenie stężenia w organach roślin obu gatunków. Stwierdzono niższy poziom akumulacji cynku aniżeli miedzi w roślinach. Wykazano ponadto wyższy poziom akumulacji obu pierwiastków w podziemnych częściach roślin. Wskaźnik translokacji wskazuje na większy transport do części nadziemnych cynku aniżeli miedzi.

11

Accumulation of Cd and Pb in water, sediment and two littoral plants (Phragmites australis, Typha angustifolia) of freshwater ecosystem

Borowiak K., Kanclerz J., Mleczek M., Lisiak M., Drzewiecka K.

Archives of Environmental Protection

|

2016

|

Vol. 42, no. 3

47--57

EN

Cd and Pb concentrations were measured in water, sediment and plant organs collected from selective sites located along the Bogdanka river (Poznań, Poland) in the 2012 growing season. The aim of the investigations was to monitor changes in heavy metal (HM) concentrations in different media over the periods, as well as to evaluate potential of two littoral plants, Phragmites australis and Typha angustifolia, for phytoremediation under natural conditions. Investigations revealed differences in HM concentrations in water and sediments. Higher values were observed in sediments than in water. The decrease in concentrations of both HMs in sediments was noted in two of the three selected water reservoirs during growing seasons, which suggests the possibility of their adsorption and accumulation by aquatic plants. Both investigated plant species accumulated ample amount of Cd and Pb in underground and aboveground plant tissues, however T. angustifolia revealed higher Cd translocation potential than P. australis. The latter revealed higher Pb accumulation in two lakes. Moreover, the translocation ratio was usually higher in spring, especially for Pb, in both plant species. Increasing level of pollution load index in sediment along the Bogdanka watercourse indicates accumulation of measured HMs.

PL

Stężenie Cd i Pb mierzono w wodzie, osadach, jak również w organach roślin zebranych z wybranych stanowisk zlokalizowanych wzdłuż biegu rzeki Bogdanka (Poznań, Polska) w sezonie wegetacyjnym 2012 roku. Celem badań był monitoring zmian zawartości metali ciężkich w różnych mediach w określonym czasie, jak również ocena dwóch gatunków roślin szuwarowych, Phragmites australis i Typha angustifolia, pod kątem zastosowania do fitoremediacji w warunkach naturalnych. Badania wykazały zróżnicowanie w stężeniach metali ciężkich w wodzie i osadach. Wyższe wartości zanotowano w osadach w porównaniu do wody. Zmniejszenie stężenia obu badanych pierwiastków zanotowano w osadach w dwóch z trzech badanych zbiorników w ciągu sezonu wegetacyjnego, co sugeruje możliwość ich absorpcji i akumulacji przez rośliny wodne. Oba badane gatunki zakumulowały pewne ilości Cd i Pb w częściach podziemnych i nadziemnych, jednakże T. angustifolia wykazała wyższy potencjał do translokacji Cd w porównaniu do P. australis. Ta ostatnia wykazała z kolei wyższy poziom akumulacji Pb w dwóch jeziorach. Współczynnik translokacji był w większości przypadków wyższy w okresie wiosennym, w szczególności dotyczy to Pb dla obu badanych gatunków. Zwiększający się poziom indeksu ładunku zanieczyszczeń w osadach wzdłuż biegu rzeki Bogdanka wskazywał na akumulację badanych pierwiastków.

12

Znaczenie pojemności asymilacyjnej wód przejściowych i przy-brzeżnych w ocenie bezpieczeństwa ekologicznego akwenów morskich

Neverova-Dziopak E.

Ochrona Środowiska

|

2015

|

Vol. 37, nr 2

17--20

PL

Przedstawiono autorską koncepcję sposobu oceny pojemności asymilacyjnej ekosystemów wodnych, będących odbiornikami zanieczyszczeń antropogenicznych ze źródeł punktowych i rozproszonych. Może ona stanowić podstawę do ustalania maksymalnej wartości ładunku zanieczyszczeń, dopuszczalnej z uwagi na bezpieczeństwo ekologiczne wód. Obecne metody ustalania warunków wprowadzania zanieczyszczeń do wód powierzchniowych opierają się na granicznych wartościach zanieczyszczeń w ściekach, ustalanych z uwzględnieniem możliwości technologicznych. Takie podejście nie zapewnia bezpieczeństwa ekologicznego wód powierzchniowych, ponieważ nie uwzględnia mechanizmów ekologicznych funkcjonowania oddzielnych ekosystemów wodnych. Mając to na uwadze sformułowano definicję pojemności asymilacyjnej wód powierzchniowych, rozumianej jako ilość zanieczyszczeń, która może ulec akumulacji, transformacjom biochemicznym, a także zostać odprowadzona poza ekosystem bez zaburzenia jego funkcjonowania. Przedstawiono przykłady obliczeń pojemności asymilacyjnej wybranych akwenów Morza Bałtyckiego z uwagi na różne zanieczyszczenia antropogeniczne (metale śladowe, benzopiren, polichlorowane bifenyle oraz substancje biogenne). Analiza wyników obliczeń pozwoliła stwierdzić, że pojemność asymilacyjna różnych basenów Morza Bałtyckiego zależy od ich właściwości hydromorfologicznych i hydrobiologicznych i jest już wyczerpana z uwagi na ładunki związków miedzi i ołowiu oraz polichlorowanych bifenyli. Pozostaje natomiast jeszcze znacząca rezerwa ekologiczna w jego poszczególnych akwenach z uwagi na ładunki związków cynku, kadmu i rtęci oraz mineralnych substancji biogennych.

EN

The proprietary concept is presented of assimilative capacity assessment of aquatic ecosystems, which are pollution recipients from both point and diffuse sources. The assimilative capacity may serve as a basis for determining the maximum ecologically permissible pollutant loads. Existing methods of setting the conditions of pollutant discharge into surface water recipients are predominantly based on pollutant limit values in wastewater. These are established on the basis of technological capabilities. Such an approach, however, does not ensure the ecological safety of surface waters as it does not take into account the ecological functioning mechanisms of separate aquatic ecosystems. Considering the above, the assimilative capacity of surface waters was defined as the amount of pollution that might be accumulated, transformed in biochemical processes and discharged to the outside of the ecosystem without disturbing its ecological equilibrium. Examples of assimilative capacity calculations for selected marine areas of the Baltic Sea were presented in terms of various anthropogenic pollutants, e.g. trace metals, benzopyrene, polychlorinated biphenyls and nutrients. Analysis of calculation results revealed that assimilative capacity of the Baltic Sea in its various areas depended on local hydromorphological and hydrobiological properties and was getting exhausted due to the loads of copper and lead compounds as well as polychlorinated biphenyls. In contrast, there are still significant ecological reserves present in the individual areas of the Sea with respect to the loads of zinc, cadmium, mercury and mineral nutrients.

13

The Water Protection Trends in the Industrial Landscape

Krocova S.

Inżynieria Mineralna

|

2014

|

R. 15, nr 2

171--174

EN

To protect water against the effects of natural and anthropogenic influences events is a complicated and economically challenging task. Its protection in the industrial landscape makes the issue more urgent and complex several times. Without the aquatic ecosystems protection and, more broadly, the entire environment cannot be permanently ensured by acceptable living conditions for humans, fauna and flora of any country. If there was an extremely negative factor by human activity during the 20th century in Europe, as shown in international studies, it will be endanger the environment especially climate change in this century. Water shortages in some regions almost certainly affect not only the type of flora present, but it must be a stimulus change concerning people’s access to water, its general use and industrial surface use or underground waters using. The protection of aquatic ecosystems in the Czech Republic and neighboring states, which follow the Czech basin, these systems can protect a variety of active and passive combinations. The passive protection works in most cases for the long term. If it is appropriate and implemented on the hydrological knowledge, it minimizes the formation of difficult-to-resolve incidents of anthropogenic origin, which occurs mainly in the industrial landscape and industrial areas. The acquisition is indeed economically challenging not only for producers in terms of water management of hazardous and extremely hazardous substances but also for national authorities responsible for the continuous improvement of water quality. In this case, however, it must be the safety and water outweigh protection, the short-term economic cost of production of harmful substances acting on the environment. An active aquatic ecosystems protection has also an irreplaceable importance in many cases, especially addressing the potential risks of accidents and water contamination. In which cases and which of two basic ways to use must result from a risk analysis for each source of danger. When selecting various ways for water protection it must be also always taken into account the evolution of scientific knowledge in the field and the technical possibilities of individual countries. The following article suggests the basic scope of means and ways you can protect aquatic ecosystems in industrial agglomeration in the Czech Republic and what developments can be expected in the area during the 21st century.

PL

Ochrona wody przed wpływem naturalnych i antropogenicznych czynników jest zadaniem skompilowanym i trudnym pod względem ekonomicznym. Jej ochrona w otoczeniu przemysłowym sprawia, że kwestia ta jest jeszcze bardziej pilna i wielokrotnie bardziej skomplikowana. Bez ochrony ekosystemów wodnych, i szerzej, całego środowiska, nie jest możliwe trwałe zapewnienie akceptowalnych warunków życia dla ludzi, flory i fauny w jakimkolwiek państwie. Jeśli, jak wskazują międzynarodowe badania, ludzka aktywność była ekstremalnie negatywnym czynnikiem w XX wieku w Europie, to w tym wieku będzie nadal stanowić zagrożenie dla środowiska, szczególnie wpływając na zmiany klimatyczne. Niedobór wody, w niektórych regionach prawie na pewno wpływa nie tylko na typ występującej w nich roślinności, ale z pewnością stanowi bodziec do zmian odnośnie dostępu ludności do wody, jej powszechnego stosowania i wykorzystania powierzchni przemysłowej lub korzystania z wód podziemnych. Ekosystemy wodne w Republice Czeskiej i państwach sąsiadujących, które należą do czeskiego dorzecza, mogą być chronione za pomocą kombinacji różnych mechanizmów aktywnych i biernych. Bierna ochrona działa w większości przypadków w perspektywie długoterminowej. Jeśli jest ona odpowiednia i zaimplementowana w wiedzy hydrologicznej, minimalizuje tworzenie się trudnych do rozwiązania incydentów pochodzenia antropogenicznego, które występują głównie w środowisku przemysłowym i na terenach przemysłowych. Zastosowanie wiedzy jest wyzwaniem ekonomicznym nie tylko dla producentów, pod względem zarządzania ciekłymi odpadami niebezpiecznymi i bardzo groźnymi, ale także dla władz państwowych odpowiedzialnych za ciągłe polepszanie jakości wody. Jednakże, w tym przypadku, najważniejsze musi być bezpieczeństwo i ochrona wody, zaś krótkoterminowo koszt ekonomiczny produkcji szkodliwych substancji oddziałujących na środowisko. Również aktywna ochrona ekosystemów wodnych ma w wielu przypadkach niezastąpioną wagę, szczególnie w przypadki potencjalnego ryzyka przypadkami skażenia wody. W tych przypadkach należy zastosować analizę ryzyka dla każdego źródła zagrożenia. Podczas wybierania różnych metod ochrony wody, musi być wzięty pod uwagę rozwój wiedzy naukowej w tej dziedzinie oraz możliwości techniczne poszczególnych państw. Przedstawiony artykuł sugeruje podstawowy zakres środków i sposobów, jakie mogą zostać użyte do ochrony ekosystemów wodnych w aglomeracjach przemysłowych Republiki Czech, i opisuje jakich zmian można spodziewać się w tym obszarze w ciągu XXI wieku.

14

Dlaczego warto renaturyzować miejskie rzeki?

Puczko K, Jekatierynczuk-Rudczyk E.

Gospodarka Wodna

|

2014

|

Nr 5

180--188

PL

Powszechna degradacja rzek na terenach miejskich stała się przyczyną do podejmowania działań renaturyzacyjnych. Zabiegi polegające na przywróceniu rzekom ich naturalnych funkcji stają się coraz powszechniejsze również w Polsce. W artykule przedstawiono kierunki działań, korzyści i ograniczenia tych zabiegów. Postawiono sobie pytanie co do efektów renaturyzacji prowadzonych w Polsce. Głównym problemem miejskich rzek jest zmiana naturalnego obiegu wody, regulacja koryt rzecznych, dopływ zanieczyszczeń oraz niski potencjał ekologiczny. Utrata hydraulicznego kontaktu ze zlewnią wpływa na zubożenie ekosystemów wodnych. Renaturyzacja miejskich rzek ma wiele ograniczeń natury ekonomicznej, prawno-administracyjnej i technicznej. Planowanie zabiegów renaturyzacyjnych powinno być poprzedzone poznaniem obiektu ochrony oraz określeniem korzyści i zagrożeń wynikających z przedsięwzięcia. Ważnym elementem jest również wieloletnia i szczegółowa obserwacja zmian zachodzących w ekosystemie wodnym. Efektami renaturyzacji miejskich rzek są: przywrócenie "naturalnego" obiegu wody w zlewni, poprawa jakości wody, zwiększenie bioróżnorodności oraz poprawa walorów krajobrazowych. Przedstawione przykłady renaturyzowanych rzek wskazują, iż prowadzone zabiegi dały wymierne efekty już po kilku latach po ich zakończeniu. Z kolei polepszenie jakości wody na terenach miejskich w znaczącym stopniu może poprawić całkowitą kondycję danej rzeki, przyczyniając się do wzrostu jej potencjału ekologicznego.

EN

Widespread degradation of rivers in urban areas has become a stimulus for undertaking renaturisation activities. The initiative to restore the natural functions of rivers becomes increasingly popular also in Poland. The article presents the objectives, benefits and limitations of such endeavours. The authors asked themselves a question about the effects of renaturisations carried out in Poland. The main problem of urban rivers is the change of natural circulation of water, regulation of riverbeds, inflow of pollutions and Iow ecological potential. The loss of hydraulic contact with the catchmnent basin impoverishes water ecosystems. Renaturisation of urban rivers has many limitations of economic, legal, administrative and technical nature. Planning of renaturisation activities should be preceded by examination of the subject of protection and determination of resulting benefits and threats. An important element is also a detailed multiannual observation of changes in the water ecosystem. The effects of the urban rivers renaturisations are: restoring the „natural” water circulation in the catchment basin, improvement of the water quality, increase of biodiversity and improvement of landscape values. The presented examples of renaturised rivers indicate that such steps brought visible effects already several years after their introduction. The improvement of the water quality in urban areas may also significantly іmprowe the оvеrаІІ condition of agiver river, contributing to an increase of its ecological potential.

15

Inwestycje nad Parsętą

Katarzyńska T., Kostrzewska B.

Przegląd Komunalny

|

2011

|

nr 9

82-82

PL

Ma długość 131,7 km, a jej zlewnia wynosi blisko 3151 km². Mowa o rzece Parsęcie. To wokół niej skupiły się samorządy należące do Związku Miast i Gmin Dorzecza Parsęty (ZMiGDP). Na tym terenie bowiem występują ekosystemy wodne, torfowiska i lasy o unikalnych walorach przyrodniczych.

16

Biomanipulacja w zbiornikach wodnych jako metoda rekultywacji

Gołdyn R.

Przegląd Komunalny

|

2007

|

nr 6

70-72

PL

Termin "biomanipulacja" wraz ze sprecyzowaniem teorii opisującej możliwości sterowania zależnościami troficznymi w ekosystemie został wprowadzony do nauki przez Shapiro i jego współpracowników. Pierwsze udane eksperymenty, mające na celu poprawę jakości wody w zbiornikach zaporowych służących do zaopatrzenia wodociągowego, podejmowane były już na początku lat 70. Liczne doświadczenia, prowadzone zarówno w laboratoriach, jak i w całych zbiornikach wodnych okazały się bardzo twórcze dla rozwoju ekologii ekosystemów wodnych.

17

Model wymiany pierwiastków chemicznych w ekosystemach wodnych

Kwapuliński J., Brodziak B., Rochel R., Szilman M., Mirosławski J., Kosterska E., Halejak B.

Problemy Ekologii

|

2007

|

R. 11, nr 1

35-40

PL

W pracy przedstawiono założenia modelu wymiany metali w układzie osad denny - woda - roślinność wodna. Rozważania rozwiązań modelu przeprowadzono dla różnych warunków szybkości wymiany i danej charakterystyki zbiornika.

EN

In this paper mainly purpose of model of exchange methods in system: bottom - water - plants. The things of solution this model for different condition of speed exchange and given hydrobiological characters of reservoir.

18

Obieg rtęci w systemie biologiczno-mechanicznej oczyszczalni ścieków komunalnych

Klojzy-Karczmarczyk B., Mazurek J.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2006

|

T. 22, z. 1s

139-146

PL

Stawy stabilizacyjne, będące częścią systemu oczyszczalni mechaniczno-biologicznej, mogą zostać potraktowane jako szczególny rodzaj zanieczyszczonego ekosystemu wodnego. Umiejętnie sterowane procesy samooczyszczania wód w stawach stabilizacyjnych są często wykorzystywane jako ostatni etap oczyszczania wody. Wielkość redukcji zanieczyszczenia rtęcią ścieków komunalnych w wyniku samooczyszczania jest wystarczająca dla uzyskania niskiej wartości tego parametru w wodach (ściekach oczyszczonych) odprowadzanych do wód powierzchniowych. Generalnie, w procesie oczyszczania następuje wzbogacanie w metale osadu nadmiarowego gromadzonego w lagunach osadowych, a następnie samooczyszczanie w stawach stabilizacyjnych, gdzie zachodzą procesy strącania rtęci i unieruchomienie związków w osadzie. W procesie unieruchomienia rtęci pewną rolę odgrywa także roślinność wodna.

EN

Sewage ponds, which are a part of a system of mechanical - biological sewage treatment plant, can be considered as a special type of impure water ecosystem. Expertly controlled self - cleaning processes in the sewage ponds have often been used as a final stage of water purification. The quantity of reduction of mercury pollution in the municipal sewages, as a result of self - cleaning, is sufficient for receiving the low value of this parameter in waters (purified sewages), drained into the surface waters.Generally, the purification process depends on metal enrichment of the sludge excess - accumulated in the sludge lagoons - and then self - cleaning in the sewage ponds, where mercury precipitation processes and immobilization of compounds in the sludge take place. Water flora has also a certain significance in the process of mercury immobilization.

19

Zmienność morfologiczna oospor chara fragilis desv. w różnych typach ekosystemów wodnych Wielkopolski (materiały Kolekcji Ramienic Polski profesor Izabeli Dąmbskiej

Boszke P., Pełechaty M.

Ekologia i Technika

|

2006

|

R. 14, nr 3

118-122

PL

Celem prezentowanych badań jest określenie zmienności morfologicznej oospor Chara fragilis w odniesieniu do różnych typów środowisk wodnych. Do badań biometrycznych pobrano oospory z jezior, torfianek, stawów i rowów zlokalizowanych w Wielkopolsce.

EN

The aim of the present study is to investigate variation in morphology of oospores of Chara fragilis Desv. in relation to different types of aquatic ecosystems. Oospores were collected from lakes, peat-hags, ponds and ditches in the Wielkopolska region (materials from Professor Izabela Dąmbska Collection of Charophytes of Poland, Department of Hydrobiology, Adam Mickiewicz University, Poznań, Poland). The analysis of morphometrical criteria covered following features: oospore length, maximum width, length: width ratio, number and width of ridges. Results demonstrated a statistically sound variation among examined aquatic ecosystems. Clearly visible differences were found among lakes, peat-hags and ponds. The last group particularly differed from the rest. Ditches represented intermediate values of the features studied.

20

Rzadkie i zagrożone ramienice (characeae, charophyta) oraz ich ostoje w Wielkopolsce

Gąbka M.

Ekologia i Technika

|

2006

|

R. 14, nr 3

107-110

PL

W Wielkopolsce - terenie bogatym w różne typy genetyczno-morfologiczne ekosystemów wodnych stwierdzono w sumie występowanie 24 gatunków ramienic. Stwierdzono również zmniejszenie liczby stanowisk ramienic związanych z jeziorami. Należy jednak zaznaczyć, że obecnie ważnym miejscem występowania tych makroglonów są drobne zbiorniki wodne o zróżnicowanym statusie troficznym, często o charakterze antropogenicznym.

EN

The aim of the paper was to present the floristic diversity of charophytes (Characeae family) of the Wielkopolska region on the basis of herbarium materials, literature of the subject and own research conducted in the years 2000-2005. This region is rich in lakes and small freshwater reservoirs, which differ from each other in morphometric parameters, trophy, development in the processes of succession and anthropopressure. In water reservoirs and on wetland areas 24 species of charophytes, among 34 known in Poland, were noticed. Analysis of frequency shows high percentage of very rare (1-5 localities) and abundant ( over 60 localities) species. Chara globularis, C. tomentosa i C. hispida was the most frequent representative of Characeae in water reservoirs of the Wielkopolska region. Among 24 species which, were observed in this area, 11 are rare in the region (e.g. Chara rudis, C. filiformis, Nitella flexilis, N. capillaris, N. syncarpa) or in Poland (e.g. Chara tenuispina, C. crassicaulis, Nitella tenuissima, Tolypella glomerata). In the examined area 12 protected species of charophytes were found.