Przedstawiono alternatywne źródła pozyskiwania związków powierzchniowo czynnych oraz zwrócono uwagę na ich wpływ na jakość produktu detergentowego. Szczególną uwagę zwrócono na biosurfaktanty wytwarzane mikrobiologicznie, takie jak glikolipidy (ramnolipidy) i lipopeptydy (surfaktyna). Omówiono ich strukturę, klasyfikację, metody produkcji i właściwości myjące. Przedstawiono również trend kompaktowania detergentów jako jeden z elementów zrównoważone go rozwoju, mający na celu obniżenie śladu węglowego.
EN
A review, with 40 refs., of alternative sources of surfactants and their impact on detergent product quality. Special attention was paid to micro bially produced biosurfactants such as glycolipids (rhamnolipids) and lipopeptides (surfactin). Their structure, classification, prodn. methods and washing properties were discussed. The trend of detergent concn. as one of the elements of sustainable development was also presented.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Specyficzne zachowanie niejonowych związków powierzchniowo czynnych w pobliżu tzw. punktu zmętnienia zostało wykorzystane w nowatorskim podejściu do projektowania i wytwarzania skutecznych i bezpiecznych detergentów do mycia owoców i warzyw, ze szczególnym uwzględnieniem zdolności do usuwania pozostałości pestycydów. Zastosowanie niejonowych związków powierzchniowo czynnych daje możliwość wymywania, zwłaszcza hydrofobowych pozostałości pestycydów z powierzchni owoców, a następnie przeniesienia ich do kąpieli myjącej na drodze solubilizacji micelarnej. Opracowany detergent wykazywał wysoką skuteczność w usuwaniu pozostałości pestycydów przy zachowaniu bezpieczeństwa stosowania pod kątem małego potencjału podrażnienia skóry. Wysoką wydajność i bezpieczeństwo stosowania detergentów powiązano z zależnym od temperatury zachowaniem niejonowych surfaktantów podczas procesu agregacji. Zrozumienie zależnego od temperatury zachowania mieszanin niejonowych związków powierzchniowo czynnych przyczyni się do efektywnego wykorzystania tych związków do opracowania wysoce wydajnych, a zarazem bezpiecznych detergentów przeznaczonych do mycia owoców i warzyw.
EN
The compn. of a model detergent based on poly(oxyethylene) alkyl ethers was developed and analyzed in terms of cloud point, surface tension, micelle size and zein number. A soln. of a model detergent with a concn. of 1% by mass was used to wash apples (Malus domestica Champion), previously contaminated with pesticides (acetamiprid, boscalid, pyraclostrobin and pendimethalin). After washing, the apples were rinsed on a sieve with cold tap water, left to dry for 4 h at room temp., and then frozen. Fruits were subjected to QuEChERS extn. and the resulting extracts were analyzed by LC/MS to assess the effectiveness of removing pesticide residues. The developed detergent showed high efficiency in removing pesticide residues while remaining safe to use in terms of low skin irritation potential.
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Otrzymano 9 związków powierzchniowo czynnych w reakcji transestryfikacji tereftalanu 2-etyloheksylu z poliglikolem etylenowym i w następczych reakcjach estryfikacji kwasów tłuszczowych (oleinowy, stearynowy i walerianowy) 2-etyloheksanolem, prowadzonych w obecności katalizatorów metaloorganicznych. Oznaczono ich właściwości fizykochemiczne i powierzchniowo czynne (napięcie powierzchniowe, lepkość, pH, zwilżalność, rozpuszczalność w wodzie, współczynnik HLB, wskaźnik trwałości piany oraz punkt zmętnienia). Otrzymane surfaktanty charakteryzowały się współczynnikiem HLB w zakresie 11-16, co świadczyło o ich hydrofilowym charakterze, wszystkie były dobrymi emulgatorami typu O/W i środkami piorącymi.
EN
Nine surfactants were obtained by transesterification of 1,4-(BuEtCCH₂OCO)₂C₆H₄ with polyethylene glycol and subsequent esterification reactions of fatty acids (oleic, stearic or valeric) with BuEtCCH₂OH, carried out in the presence of organometallic catalysts. Their phys.-chem. and surface active properties (surface tension, viscosity, pH, wettability, water solubility, HLB coeff., foam durability index and cloud point) were detd. The surfactants showed the HLB coeff. in the range of 11-16, which proved their hydrophilic nature. They were all good oil/water emulsifiers and washing agents.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Dokonano porównawczych badań w zakresie zdolności do biodegradacji wybranych konwencjonalnych kationowych środków powierzchniowo czynnych (KSPC) i surfaktantów gemini. Wykorzystano trzy różne metodyki badań proponowane przez wytyczne OECD. Wykorzystując wyniki badań, dokonano próby oceny wpływu struktury badanych KSPC na przebieg procesu biodegradacji i oddziaływanie ekologiczne.
EN
Seven cationic surface-active agents and 7 gemini surfactants were studied for biodegradability in sewage sludge by 3 std. methods to det. their ecol. impact. The gemini surfactants were hardly biodegradable while the conventional ones were degraded in 26.7–72.5%.
W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych pod kątem jakości ścieków szarych w zależności od wybranych środków chemii gospodarczej w stałej i płynnej postaci. Pod uwagę wzięto następujące parametry fizyko-chemiczne: pH, ChZT, BZT5, barwa, fosfor ogólny, azot ogólny, azotany, azotyny, amoniak, zawiesinę ogólną, suchą pozostałości, przewodnictwo właściwe, zagniwalność oraz mętność. Przedstawiono analizę parametrów w zależności od użytych środków piorących oraz zmian w czasie.
EN
The paper presents results of studies conducted in terms of the quality of greywater depending on the selected household chemicals in solid and liquid form. The following physico-chemical parameters were taken into account: pH, COD, BOD5, color, total phosphorus, total nitrogen, nitrates, nitrites, ammonia, total suspended solids, dry residue, conductivity, decay and turbidity. The analysis of parameters depending on the used household chemicals and changes over time were presented.
Jakość ścieków szarych zawierających płynne środki chemii gospodarczej. Celem badań była analiza zmian jakości ścieków szarych w siedmiodniowej inkubacji ścieków w zależności od stosowanych, wybranych płynnych środków chemii gospodarczej. Dla oceny wykorzystano parametry fizyko-chemiczne takie jak: pH, ChZT, BZT5, barwa, fosfor ogólny, azot ogólny, azotany, azotyny, amoniak, zawiesinę ogólną, suchą pozostałości, przewodnictwo właściwe, zagniwalność oraz mętność. Przeprowadzone badania wykazały niewielki wpływ zastosowanych środków chemii gospodarczej na analizowane parametry jakości ścieków w czasie.
EN
The quality of greywater containing liquid household chemicals. The aim of the study was to analyze changes in the quality of greywater in a seven-day incubation of waste water depending on the applied selected liquid household chemicals. For the assessment used physico-chemical parameters such as pH, COD, BOD5, color, total phosphorus, total nitrogen, nitrates, nitrites, ammonia, total suspended solids, dry residue, conductivity, decay and turbidity. The study showed little impact of the measures on household wastewater quality parameters analyzed in time.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Celem pracy jest analiza wpływu niejonowego surfaktantu na wybrane właściwości użytkowe płynnych środków piorących. Skład badanych płynów do prania opracowano na podstawie autorskiej receptury. Badaniom poddano płyny do prania zawierające w swym składzie oksyetylenowane niejonowe związki powierzchniowo czynne, w szczególności oksyetylenowane alkohole tłuszczowe, oksyetylenowane oleje roślinne oraz oksyetylenowane kopolimery blokowe. Badano wpływ rodzaju związku na lepkość, właściwości pianotwórcze, zdolność wyprania oraz zdolność piorącą płynów. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że zastosowane w płynach do prania niejonowe surfaktanty znacząco wpływały na właściwości pianotwórcze, w szczególności obniżały zdolność pianotwórczą oraz poprawiały zdolność piorącą płynów zwłaszcza w przypadku zabrudzeń tłuszczowych i garbnikowych.
EN
The purpose of the study is to analyze the impact of nonionic surfactants on selected properties of liquid laundry detergents. Composition of the liquids was designed. Liquid laundry detergents containing ethoxylated nonionic surfactants, in particular ethoxylated fatty alcohols, ethoxylated vegetable oils and ethoxylated block copolymers were tested. The effect of the compound type on viscosity, foaming properties, washing ability of the liquids was evaluated. On the basis of the tests performed it was concluded that the nonionic surfactants applied in liquid laundry detergents significantly affected the foaming properties. In particular, they lowered the foaming power and improved the washing ability, especially in the case of fatty and tannic soils.
The paper reports on both the processes of harmful deposits formation in spark ignition engines and their threats related to engine operation. The connection of a dynamic development of piston engines and fuel injection systems with increasing problems of deposits formation on various engine parts has been discussed at length. The effect of fuel composition, engine design and its operating parameters on the formation of a variety of engine deposits has been described. Possible causes of deposits formation have also been indicated. The paper confirms great importance of modern deposit control detergents and state-of-the-art technology of manufacturing of injection systems components in counteracting this detrimental phenomenon.
PL
W artykule omówiono procesy tworzenia szkodliwych osadów w tłokowych silnikach spalinowych ZI i zagrożenia, jakie one stwarzają podczas eksploatacji silników. Przedyskutowano powiązanie rozwoju silników tłokowych oraz układów wtrysku paliwa z narastającymi problemami powstawania osadów na różnych elementach silników. Opisano wpływ kompozycji paliwa, konstrukcji silnika i warunków jego eksploatacji na różne osady silnikowe. Wskazano możliwe przyczyny tworzenia osadów. Podkreślono ogromne znaczenie dodatków detergentowych, a także zmian w technologii wykonywania i obróbki elementów układów wtrysku paliwa w przeciwdziałaniu szkodliwym procesom tworzenia osadów.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Przedstawiono wyniki badania podatności na biodegradację oraz skuteczności hamowania nitryfikacji osadu czynnego dwóch preparatów powierzchniowo czynnych na bazie surowców odpadowych. Stwierdzono, że oba preparaty są podatne na rozkład biologiczny. Preparat myjący I na bazie glicerolu, z uwagi na dużą podatność na rozkład biologiczny, jest dogodnym źródłem węgla organicznego dla bakterii nitryfikacyjnych osadu czynnego. Preparat myjący II na bazie tłuszczów odpadowych jest inhibitorem procesu nitryfikacji, lecz jego działanie toksyczne nie jest znaczące.
EN
Two surface active agents were prepd. by using waste glycerol and waste fat (stearic acid) and tested for biodegradability by activated sludge microorganisms for 28 days and toxicity against the microorganisms. The agent based on glycerol showed higher biodegradability degree (87–100%) than that based on fat (70–81%). This agent inhibited the activity of nitrifying bacteria (by 15%) but was not toxic.
Tripolifosforan sodu stosowany w środkach czystości pełni rolę wypełniacza aktywnego. Oddziałuje on ze wszystkimi składnikami proszku do prania, przez co wzmaga ich działanie i chroni związki powierzchniowo czynne przed działaniem jonów wapnia i magnezu, a wybielacze – przed działaniem metali ciężkich. Nie znaleziono i nie opracowano innego pojedynczego związku chemicznego, który spełniałby tak wiele różnych funkcji jako aktywny dodatek nowoczesnych proszków do prania.
EN
Sodium tripolyphosphate used in detergents acts as a builder. It interacts with all components of washing powder, which increases their activity and protects surface active compounds from the influence of calcium and magnesium ions, and bleach from the effects of heavy metals. Any other single chemical compound which would fulfill so many different functions as an active additive to modern washing powders has not been found and developed ever.
Do handlowych produktów naftowych dodawane są dodatki uszlachetniające, poprawiające ich właściwości eksploatacyjne. Większość tych preparatów to związki powierzchniowo-czynne, takie jak: detergenty, dyspergatory, demulgatory, dodatki poprawiające smarność i inne. Niniejszy artykuł przedstawia badania wpływu dodatków detergentowo-dyspergujących i demulgujących na właściwości powierzchniowe w zakresie napięcia międzyfazowego dla układów woda/olej napędowy uszlachetniony wyżej wymienionymi dodatkami.
EN
Additives are added to petroleum products to improve their operating properties. Most of them are surfactants as detergents, dispersants, demulsifiers, lubricity improvers, etc. This paper presents the research results of the interfacial tension measurements of water/oil/surfactants systems where surfactants are dispersant-detergent additives and demulsifiers.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The paper presents the results of laboratory tests on the possibilities of utilizing active carbons produced in Poland (WD-ekstra, WG-12, WG-15, AG-5 and DTO) for removing surfactant substances from water. The objective of the tests was to arrive at quantitative formulation of the adsorption process as well as to determine the effect of various factors on the process. Attempt was undertaken to cope with the tasks set in the study purpose using model experimental setups. Model solution with anionic surfactant, Aerosol OT-100, in the concentration of 5.00 mg/dm3, prepared using distilled water, was applied as adsorbate. The processes of adsorption, conducted in a batch mode, were best described by Freundlich isotherms. The adsorption capacity of the active carbons tested was calculated on the basis of the isotherms. The flow conditions were created by column filtration method. On the basis of the results obtained, the breakthrough curves, the so-called isoplanes, were prepared and served in turn to determine the adsorption capacities under flow conditions. The DTO carbon exhibited the highest values of adsorption capacities, as determined under both no flow and flow conditions. The exit curves (isoplanes) were also utilized to determine the mass penetration zone (the adsorption front height), as well as to calculate the rate of mass-exchange zone advance. The adsorption front height for the carbons tested was five times lower than the adsorption bed height, thus confirming a high effectiveness of active carbons in detergent removing.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Tripolifosforan sodu (TPFS) stosowany jest w środkach czystości jako wypelniacz aktywny. TPFS spełnia wiele istotnych funkcji w procesach prania i czyszczenia. Używanie TPFS w środkach czystości zostało powiązane z przeżyźnieniem wód i bezpośrednio wynikającym z tego procesem zakwitu glonów. W pracy przedstawiono właściwości użytkowe tripolifosforanu sodu oraz opisano proces eutrofizacji.
EN
Sodium tripolyphosphate (STPP) is used in laundry detergent as a detergent "builder". STPP performs several useful functions in the process of washing and cleaning. The use of STPP has been associated with the enviroumental problem of the increase of nutrient levels in water, which can lead to the formation of large masses of algae. This paper reviews properties of the sodium tripolyphosphate and theory of eutrophication.
14
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The objective of the study was to investigate the influence of surfactant in model dye solutions on the ultrafiltration efficiency. The anionic detergent (sodium dodecyl sulphate (SDS)) and cationic detergent (hexadecyltrimethylammonium bromide (CTAB)) were added to the dye solutions. Three anionic organic dyes of molecular weights ranging from 327 to 1060 Da were applied. Intersep Nadir membranes made of polyethersulfone and regenerated cellulose were used in the experiments. The operation pressure varied from 0.1 to 0.20 MPa. The concentration of dyes in model solutions was equal to 100 g/m3, whereas surfactant dosage amounted to 0.1, 0.6 and 1.0 CMC (critical micelle concentration). The experiments revealed dye retention by surfactant present in experimental solutions was strongly affected by the nature of detergent, membrane material and membrane cut-off value. It was also found that the presence of an anionic surfactant brought about the worsening of separation factor, whereas the cationic surfactant improved dye rejection.
Ionically conducting rubber phase coatings are suited for use in the mobile phase conditions of HPLC (gradient elution, organic mobile phase components), and for low flow-rate applications such as used in capillary electrophoresis (CE). Especially organic ionic analytes of industrial-, biotech- and pharmaceutical environments are the potential fields of application. Much work remains to be done to understand why multiply charged molecules perform much better than expected from models used for small polyionic (mostly metal ion) subjects. The present work concentrates on phenomena that at first sight could be classified as deviations from Nernst and Nicolskii-Eisenmann type behaviour. The non-equilibrium conditions in hydrodynamic methods, lack of experimental data and lack of in sight into the process generating potential are shown as the cause of mis interpretations when using this young and promising technique.
17
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The efficiency of ultrafiltration allowing model detergent solutions to be purified and concentrated was evaluated. The tests were performed with the use of flat-sheet polyethersulfone and polysulfone membranes (with a cut-off of 5, 10 and 30 kDa) and flat Pellicon module with poiyethersulfone membranes (with a cut-off of 5 kDa). The lowest separation of anionic surfactant and total organic carbon was achieved at surfactant concentration below the critical micelle concentration (CMC). Around and above the CMC value the membrane selectivity and hydraulic performance slightly increased in comparison to the lowest concentration. The retention coefficient of anionic surfactant for all the membranes tested was stable during concentration processes and ranged from 75% (PS30) to 90% (PES5 and PS5). Also concentration tests on Pellicon ultrafiltration module enabled efficient removal of anionic surfactant (about 90%) from model solutions.
PL
Zbadano efektywność ultrafillracyjnego oczyszczania i zatężania modelowych roztworów detergentów. W badaniach wykorzystano płaskie membrany ultrafiltracyjne o granicznej rozdzielczość (cut-off) wynoszącej 5, 10 i 30 kDa oraz moduł Pellicon z płaskimi membranami wykonanymi z polieterosulfonu (5 kDa). Stwierdzono, że separacja anionowa substancji powierzchniowo czynnej oraz ogólnego węgla organicznego była najmniej efektywna dla roztworów poniżej krytycznego stężenia micel (CMC). Po zwiększeniu stężenia substancji powierzchniowo czynnej w roztworze powyżej wartości CMC w niewielkim stopniu wzrastała selektywność i hydrauliczna wydajność membran. Proces ultrafiltracji umożliwiał zatężanie roztworów ze stałą i wysoką skutecznością separacji. Uzyskiwane współczynniki retencji mieściły się w zakresie od 75% (na membranie PS30) do 90% (na membranach PES5 i PS5). Zatężanie prowadzone w układzie przepływu krzyżowego w module płaskim z membranami polietersulfonowymi (5 kDa) gwarantowało usunięcie anionowej substancji powierzchniowo czynnej na poziomie 90%.
The aim of this research was to determine the efficiency of the treatment of sewage containing different doses of the most frequently used in Poland surface anion active substances (ASPC) by using aerobic biological methods. The introductory and basic research was carried out on three test-stands that constituted a model set of activated sludge as well as model sets of biofilters: trickling and rotating, and a model of activated sludge chambers. In each of those research series that involved gradually increasing doses of surfactant added to sewage irrespectively of the load and the choice of utilization system used, the efficiency of utilization diminished remarkably. The above occurred with a dose of 120 mg o dm-3 for biofilters and 30 mg o dm-3 for activated sludge, which also causes foaming and suddenly worsens the purification effect for all the cases under discussion. At the same time, it has been noted that, with the same dose of surfactant, the best purification effect is achieved with the lowest load, which effect is worsened proportionally to load increase. Furthermore, it seems that rotating biofilters are more effective in the process of wastewater utilization (for the detergents selected here) than the trickling ones.
PL
Celem badań było określenie efektywności oczyszczania ścieków bytowo-gospodarczych, zawierających różne dawki wybranej, najczęściej stosowanej w Polsce, anionowej substancji powierzchniowo czynnej, biologicznymi metodami tlenowymi. Wstępne i zasadnicze badania przeprowadzono na 3 stanowiskach badawczych, które stanowiły modele złóż biologicznych: zraszanych i obrotowych oraz model komór osadu czynnego. W każdej serii badawczej, w której dawkowano coraz większe ilości środka powierzchniowo czynnego, niezależnie od obciążenia i stosowanego układu, zaobserwowano wyraźny spadek efektu usuwania detergentu. Nastąpił on w przypadku złóż biologicznych przy dawce około 120 mg o dni--3, zaś w przypadku osadu czynnego przy dawce około 30 mg o dm-3. Wtedy to następuje spienienie zawartości komór osadu czynnego i gwałtowny spadek efektu oczyszczania dla wszystkich analizowanych przypadków. Jednocześnie zauważono, że przy tej samej dawce substancji aktywnej, najwyższy stopień usunięcia detergentu osiągany jest przy najniższym obciążeniu i wraz z jego wzrostem efekt ten maleje. Można również stwierdzić, iż złoże obrotowe daje lepszy efekt oczyszczania wybranego detergentu niż złote zraszane.
19
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Silnie stężone ścieki zawierające znaczne ilości detergentów są trudne do oczyszczania klasycznymi sposobami, zwłaszcza metodami biologicznymi. Wśród procesów mogących pomóc w rozwiązaniu tego problemu znajduje się utlenianie z wykorzystaniem odczynnika Fentona, w skład którego wchodzi nadtlenek wodoru i jony żelaza dwuwartościowego. Mieszaninę detergentów komercyjnych: Empilanu, Empicolu i Trilonu o sumarycznym stężeniu 3,75% wag. poddano utlenianiu odczynnikiem Fentona uzyskując redukcje chemicznego zapotrzebowania na tlen (ChZT) powyżej 90%. Następował także wzrost podatności ścieku na biodegradację. Zbadano wpływ stężenia soli żelaza(II) oraz nadtlenku wodoru, czasu i sposobu prowadzenia procesu oraz rodzaju soli – FeSO4 i FeCl2.
EN
FeSO4·7H2O was dissolved in a 3.75% model wastewater contg. (1.25% of each) coconut oil fatty acids diethanolamide R-CON-(CH2CH2OH)2 (R = C12-C18), ethoxylated lauryl (alkyl) Na sulfate CH3-(CH2)n-(O-CH2-CH2)p-OSO3-Na (n = 9-15, p = 2), and tetrasodium versenate. The mixt. was adjusted with HCl to pH 2, treated with 30% H2O2, with NaOH to pH 12, decanted in 24 hrs., and filtered. Optimum sulfate and peroxide amts. were 230 cm3 and 130 g per 0.5 l. wastewater. COD, 35300 mg O2/l., was reduced in 92%. The treatment made wastewater more apt. to biodegrade, BOD/COD ~0.6 vs. the original 0.2. Anionics fell below 2% of the original amt., chlorides rose by a factor of 2.5. The resulting Fe(OH)3 sorbed original contaminants and their oxidates. Organics desorbed easily and were as biodegradable as the starting wastewater.
20
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The concentrations of surfactants occurring in textile wastewater generated in washing processes reach from tens to several thousands of mg/dm3. A separate problem are the surfactants which remain on the walls of used packages. These remnants are eluted with water, and the concentration of detergents in sewage formed in this way is even higher than in washing baths, and can reach thousands of mg/dm3. The purpose of the study was to determine the degradability of selected detergents in highly concentrated water solutions exposed to Fenton’s reagent. Experiments were made on 8 solutions of selected detergents and their mixtures. The authors investigated the effects of optimising Fenton’s process, taking the Empicol and Slovafol solutions as examples. It was found that Fenton’s process could be successfully used in concentrated water solutions of detergents. The degrees of reduction obtained are high, reaching 97% even at very high initial COD values (~ 35,000 mg O2/dm3).
PL
Substancje powierzchniowo-czynne (SPC) występują w ściekach włókienniczych pochodzących z procesów prania w stężeniach od kilkudziesięciu do nawet kilku tysięcy mg/dm3. Osobny problem stanowią pozostałości substancji powierzchniowo-czynnych na ścianach zużytych opakowań. Pozostałości te wypłukiwane są wodą, a stężenie detergentów w powstających w ten sposób ściekach jest jeszcze wyższe niż w kąpielach piorących i może sięgać kilkunastu tysięcy mg/dm3. Celem badań było określenie efektywności rozkładu wybranych detergentów w stężonych roztworach wodnych, przy zastosowaniu odczynnika Fentona. Badania przeprowadzono na 8 roztworach wybranych detergentów i ich mieszaninach. Na roztworach Empicolu i Slovafolu przeprowadzono badania nad optymalizacją procesu Fentona. Stwierdzono, że proces Fentona jest bardzo skuteczny przy usuwaniu detergentów. Osiągano bardzo wysokie stopnie ich redukcji (powyżej 97%) przy bardzo wysokich wartościach wyjściowych ChZT (rzędu 35 000 mgO2/dm3).
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.