Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Datowanie luminescencyjne. Konstrukcja napromieniacza do weryfikacji efektu mocy dawki

Mandowski Arakdiusz, Mandowska Ewa, Smyka Robert, Majgier Renata, Szufa Katarzyna, Maternicki Krzysztof

Przegląd Elektrotechniczny

|

2021

|

R. 97, nr 2

24--27

PL

Znając wartość naturalnego tła promieniowania można sposób datować materiały archeologiczne i geologiczne metodami luminescencyjnymi. Szacujemy wiek porównując dawkę naturalną z dawką laboratoryjną. Moce tych dawek różnią się o wiele rzędów wielkości. Nie wiadomo, czy takie porównanie jest uzasadnione. W artykule przedstawiono wyniki teoretyczne i doświadczalne dotyczące efektu mocy dawki oraz koncepcję kontrolowanego elektronicznie napromieniacza do testowania tego efektu.

EN

Knowing the value of the natural radiation background, it is possible to estimate the age of archaeological and geological materials using luminescence methods. We estimate the age by comparing the natural dose with the laboratory one. The dose rates for these two cases doses may fiffer by many orders of magnitude. It is not known whether such a comparison is justified. The article presents theoretical and experimental results concerning the dose rate effect as well as the concept of an electronically controlled irradiator to test this effect.

2

Luminescencyjne datowania w badaniach geoarcheologicznych

Kalicki Tomasz, Głuszewski Wojciech, Frączek Marcin, Przepióra Paweł

Postępy Techniki Jądrowej

|

2021

|

z. 3

34--41

PL

W artykule omówiono wyniki kilku interdyscyplinarnych geologicznych datowań wykonanych metodami optycznymi. Wiek starszych osadów, głównie plejstoceńskich określono za pomocą termoluminescencji (TL). Młodsze holoceńskie osady datowano z wykorzystaniem optycznie stymulowanej luminescencji (OSL). Na przykładzie osadów mineralnych zawierających kwarc wyjaśniono podstawy obu technik datowania. Często są one stosowane naprzemiennie, w zależności od materiału i jego szacowanego wieku. Metoda OSL rekomendowana jest do badania próbek na stanowiskach archeologicznych. W obu technikach analitycznych mierzy się wielkości dawek pochłoniętych naturalnego promieniowania jonizującego. Zwrócono uwagę na znaczenie laboratoryjnych źródeł promieniowania gamma w wyznaczaniu krzywych kalibracji.

EN

The article discusses the results of several interdisciplinary studies on the dating of geological sediments with optical methods. The age of older sediments, mainly Pleistocene ones, was determined by thermoluminescence (TL). Younger Holocene sediments were dated using optically stimulated luminescence (OSL). The basics of both methods of dating sediments containing quartz are explained. The OSL method is successfully used to determine the age of mineral sediment in archaeological sites. The basis of both analytical techniques is the measurement of the amount of absorbed doses of natural ionizing radiation. Also the importance of laboratory gamma radiation sources used for the determination of calibration curves has been emphasized.

3

Zastosowanie ziemskich izotopów kosmogenicznych w datowaniu glin lodowcowych : potencjał, ograniczenia i perspektywy badawcze

Tylmann Karol, Moskalewicz Damian

Przegląd Geologiczny

|

2020

|

Vol. 68, nr 10

764--773

EN

Determination of numerical age for glacial till is one of the most intriguing issues in glacial geology and geomorphology. Till layers are unequivocal evidence of ice sheets advances and retreats, and therefore they are very important for Quaternary palaeoclimatic reconstructions. Herein, we present a review dedicated to the methodology of glacial till dating with in situ cosmogenic nuclides. This relatively novel approach enables direct dating of deposition of till and its exposure after deglaciation. Getting reliable numerical age (in years) of till opens a new prospect for reconstructions of past glaciations and palaeogeographic studies. Despite some limitations of applying in situ cosmogenic exposure and burial dating, we argue that this technique may be successfully employed in studies of glacial deposits in Poland.

4

Falsyfikat czy oryginał? Chemia w dziełach sztuki

Janusz P.

Analit

|

2018

|

Nr 5

32

PL

Dzieła sztuki są istotną częścią naszej kultury. Posiadają zazwyczaj wysoką wartość materialną, jak również sentymentalną i historyczną. Z tego powodu często stają się pokusą dla złodziei i innych oszustów, pragnących się wzbogacić wykorzystując pracę innych osób. W celu zatuszowania kradzieży mogą oni podmieniać oryginalne dzieła na falsyfikaty, o dużo mniejszej lub czasem i żadnej wartości. Najlepszym i najwiarygodniejszym sposobem sprawdzenia autentyczności dzieł sztuki są metody chemiczne. Już w XVIII wieku zapoczątkowano badania zabytków. Nastąpił wówczas rozwój archeometrii czyli dziedziny badań archeologicznych mających na celu potwierdzenie autentyczności, wieku czy pochodzenia wykopalisk i obiektów archeologicznych. Jednym z etapów weryfikacji autentyczności dzieł sztuki jest datowanie obiektu, stanowiące określanie wieku znalezisk archeologicznych, obrazów i innych dzieł sztuki przy pomocy techniki jądrowej. W przypadku obiektów organicznych stosuje się metodę datowania radiowęglowego wykorzystującą promieniotwórczość izotopu węgla 14C. Badając autentyczność dzieł sztuki wykorzystuje się także analizę chemiczną, przy pomocy której określa się skład chemiczny dzieła np. malowidła tj. farb, pigmentów czy też powierzchni, na której zostało ono wykonane. Ekspertyzy historyków sztuki ograniczające się do oceny stylu i widocznych cech dzieła są często niewystarczające, szczególnie w przypadkach bardzo starannych fałszerstw. Nawet najlepsi rzeczoznawcy popełniają błędy. Jedynie chemiczna analiza pozwalają zadecydować o tym, co jest autentyczne.

5

Zastosowanie metody helowej do datowania i rozpoznania warunków krążenia wód podziemnych w zlewni Gwdy

Kotowski T., Najman J.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

840--845

EN

<4He measurements for groundwater dating and recognition of the groundwater circulation purposes can be replaced by alternative total He (3He +< sup>4He) concentration measurements because the content of 3He can be ignored in most cases. In this study the total He concentrations in groundwater were determined using the GC (gas chromatographic) method. To study the variability of He concentrations, a profile of ca. 65 km in length was employed. He concentrations are low compared to the analogous values determined for similar aquifer systems. Variability of He concentrations is also low in the study area. He concentrations determined have made it possible to estimate the residence time of groundwater in Cenozoic aquifers, which is ca. 3,000 years. Taking the mutually noted observations into account, this indicates relatively rapid groundwater flow and a strong hydraulic connection between the aquifers within the study area.

6

Zastosowanie metody luminescencyjnej do datowania zabytkowej cegły

Chruścińska A.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2009

|

T. 54, z. 3

63-75

PL

Metoda luminescencyjna pozwala określić wiek ceramicznego obiektu archeologicznego, który w przeszłości uległ wygrzaniu w wysokiej temperaturze (około 500°C), oraz wykazuje mierzalny sygnał tzw. luminescencji naturalnej, powstały w wyniku napromieniowania obiektu w miejscu jego pochodzenia. Procedura datowania obejmuje pomiar sygnału tzw. stymulowanej luminescencji oraz pomiar aktywności promieniotwórczej obiektu oraz środowiska, z którego pochodzi. Sygnał luminescencji naturalnej jest proporcjonalny do wielkości energii promieniowania jądrowego zaabsorbowanej przez badany obiekt w czasie będącym przedmiotem badania. Znajomość aktywności promieniotwórczej obiektu i jego środowiska jest konieczna do wyznaczenia wielkość energii, którą obiekt pochłania w czasie jednego roku. Pomiary stymulowanej luminescencji wzbudzanej w laboratorium umożliwiają natomiast wyznaczenie wysokości sygnału luminescencji, który jest generowany przez promieniowanie w ciągu jednego roku. Wiek uzyskuje się przez porównanie sygnału luminescencji naturalnej z sygnałem luminescencji wzbudzanej w datowanym obiekcie w czasie jednego roku. W pracy omówiono podstawowe zagadnienia dotyczące zastosowania metody luminescencyjnej do datowania zabytkowej cegły. Pokrótce przedstawiono historię badań luminescencyjnych ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju metody datowania. Przywołano wyczerpująco wcześniejsze prace poświęcone datowaniu zabytków architektury. Fizyczne podstawy metody omówiono w zakresie, którego znajomość wśród badaczy architektury jest według autora niezbędna do podjęcia owocnej współpracy z fizykami. Zwrócono uwagę na wymogi metody, które powinny być wypełnione na etapie podejmowania decyzji o wyborze miejsca poboru próby do datowania.

EN

The luminescence method allows determine the age of ceramic archeological object, which was heated at high temperature (about 500°C) in the past and which reveals the signal of so-called natural luminescence, which arose as a result of the irradiation of the object in its place of origin. The procedure of dating includes the investigation of luminescence signal as well as the measurements of radioactivity of the object and the object surrounding. The natural luminescence signal is proportional to the value of nuclear radiation energy that is absorbed by the investigated object during the time being the subject of investigation. The knowledge of the radioactivity of the object and its surrounding is necessary for the determination of the value of energy that is absorbed by the object during one year. The measurements of the stimulated luminescence excited in laboratory, on the other hand, enable to establish the value of luminescence signal, which is produced by the nuclear radiation during one year. The age is obtained by means of the comparison of the natural luminescence signal with the luminescence signal, which can be excited in the dated object during one year. In the paper, one discusses the basic questions concerning the application of luminescence method for the dating of historic bricks. The history of luminescence investigation with particular consideration of the development of dating method is presented briefly. One cites, in an exhaustive manner, the earlier works devoted to the dating of historical buildings. The physical bases of the method are presented in the range that, in the author opinion, should be known by the architecture investigators in order to fruitfully cooperate with physicists. Attention has been paid to the requirements of the method, which should be fulfilled on the stage of making a decision about the place of sample collection.

7

Evolution of Brestovská Cave based on U-series dating of speleothems

Hercman H., Gradziński M., Bella P.

Geochronometria

|

2008

|

Vol. 32

1-12

EN

The U-series dating indicates five episodes of flowstone growth in Brestovská Cave, namely: ca. 200 ka, ca. 128-88 ka, ca. 82-65 ka, ca. 64-50 ka, and during the Holocene. The age of flowstones and their spatial distribution within the cave prove that the upper storey of the cave was dewatered before 200 ka. At that time the lower storey also existed and was able to carry the whole water flowing through the cave. It suggests that 200 ka ago the water-table was at similar level as it is at present. Hence, one should accept that the valley bottom was then also at the present level. During at least a part of the MIS 6 the growth of speleothems was possible in the cave. It suggests that the cave was located outside the permafrost zone then. Between 50 ka and Holocene, Brestovská Cave was flooded by invasion waters originating from the melting of the Würm glacier; the water-table was additionally raised due to the blockage of a resurgence by glacifluvial sediments. The flooding event caused the destruction of older deposits, including speleothems, and deposition of fine-grained clastics on the cave walls.

8

Geochemistry and U-Pb detrital zircon ages of metasedimentary rocks of the Lower Unit,Western Tatra Mountains (Slovakia)

Kohut M., Poller U., Gurk C., Todt W.

Acta Geologica Polonica

|

2008

|

Vol. 58, no. 4

371-384

EN

Acombined geochemical, isotopic and detrital zircon dating study has been carried out on metasedimentary rocks of the Lower Unit from the Western Tatra Mountains (Slovakia) forming an eastern border of European Variscides. Geochemical data suggest derivation of the protolith - magmatogenic greywackes and claystones from the recycled continental island arc source. [^]87Sr/[^86]Sr(350) isotopic ratios between 0.713 and 0.723 together with low [epsilon]Nd(350) values of -9.5 to -11.1 and/or Pb isotope composition indicate a crustal origin of the investigated rocks. Detrital zircons from the metasediments often display homogeneous magmatic zoning with [^207]Pb/[^206]Pb ages from 660 to 515Ma and/or inherited components, with old cores displaying ages from ca. 1980 to 1800Ma. These late Paleoproterozoic detrital source ages are similar to the Nd model ages of the studied metasedimentary rocks with t(DM2st) ca 1960 [tilde] 1830 Ma. The Late Cambrian (ca 500 Ma) age represents the last magmatic activity of the precursor rocks and/or it defines the maximum age for sedimentation of the present day metasediments. A possible source for the clastic material of the Lower Unit from the Western Tatra Mountains was the peri-Gondwanan continental margin alike the eastern border of the Bohemian Massif - Moravo-Silesian zone or Sudetic block.

9

Examination of the patina coating of natural Theban limstones as well as blocks of Hatshepsut Temple, Upper Egypt

Pawlikowski M.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2007

|

nr 2

1-10

EN

A mineralogical investigation was performed on the patina coating of natural walls of Theban limestone at Deir El Bahari Valley as well as of the patina coating of limestone blocks used for construction of the Temple of Queen Hatshepsut. The aim of the investigation conducted was to determine the speed of patination. Moreover the possibility of the use of patina for dating of objects was discussed.

PL

Przeprowadzono badania mineralogiczne patyn pokrywających naturalne ściany wapieni tebańskich w dolinie Deir El-Bahari oraz patyn pokrywających bloki wapienne świątyni królowej Hatshepsut. Celem przeprowadzonych badań było określenie tempa powstawania patyny. Przedyskutowano także możliwość wykorzystywania patyny do datowania obiektów.

10

Wątki murarskie i wątki polemiczne - o problemach datowania średniowiecznych budowli ceglanych w Kaliszu

Poklewski-Koziełł T.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2005

|

T. 50, z. 3-4

194-200

EN

The author argues that the hypothesis that the Old Town area in Kalisz, Great Poland, surrounded by a medieval defensive wall could be considered an urban area which developed in the second half of the thirteenth century has no foundation and has to be refuted. There are hydrological and archaeological arguments in support of this opinion. The existence of St. Stanisław's Franciscan Church and St. Mikołaj's parish Church, both built at the end of the thirteenth century, in the southern part of this area is beyond doubt. On the basis of observations made during the excavations, the author proves that the area to the north of the line connecting the two churches was formed by a meander of the Prosna River. The sandy backwaters and old riverbeds stabilized only at the beginning of the fourteenth century and it was then that the area became suitable for building purposes. The riverbed on the border of the meander was still occupied by the river at the beginning of the seventeenth century. Traces of a fourteenth-century and later settlement were discovered during the archaeological works conduced in this area. The hypothesis that this area was inhabited by people in the thirteenth century was practically ruled out. This is why the author thinks that the thirteenth-century town was situated to the south of the two churches. Janusz Tomala contradicted this opinion in 2004. This researcher a priori expressed the view that the urban area enclosed by the city wall exactly corresponds to the location and shape of the thirteenth-century town. The author is of the opinion that assumptions of this sort always require proof and the results of the study carried out by the author prove that Janusz Tomala's supposition is unjustified. In the second part of his article, the author points out that in Kalisz brick walls built using the so-called Wendish course are characteristic not only of the thirteenth-century structures but of the fourteenth-century buildings as well. The stratigraphy of this kind of course found in brick walls in Kalisz does not correspond to their chronological stratigraphy. In at least two buildings, St. Stanisław's Church and the town's defensive wall, the Wendish course is chronologically divergent. It is separated by a fourteenth-century wall section built using the so-called Polish course. The connection between St. Stanisław's Church and the defensive wall standing above the riverbed of the Prosna River which was still referred to as the new river at the beginning of the seventeenth century is particularly important to our argument. To sum up: The author is of the opinion that the conclusion inferred from the above-presented line of reasoning rules out Tomala's assumption that the brick walls erected using the Wendish course date exclusively from the thirteenth century. The author believes that Tomala's interpretation is methodologically incorrect and that all hypotheses formed a priori and resulting from an attempt to date the urban layout to an earlier time should be refuted. Taking into consideration the obvious facts presented above, the layout of the Old Town in Kalisz has to be dated to the fourteenth century and the time of the rule in Poland of King Casimir the Great.

11

Czwartorzęd regionu gdańskiego

Mojski J. E.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 8

705-708

PL

W regionie gdańskim występują następujące, charakterystyczne cechy pokrywy czwartorzędowej: (1) Deniwelacje pomiędzy najniżej leżącym czwartorzędem i jego najwyższym położeniem osiągają ponad 600 m. (2) W obszarze delty Wisły występują dwa, a może i trzy poziomy różnowiekowych osadów morskich: holsztyński (?), eemski i holoceński (morze litorynowe transgresji atlantyckiej). (3) W profilu ostatniego zlodowacenia występują dwa pokłady glacjalne, datowane m. in. metodą termoluminescencji. Starszy około 61- ok.8 ka BP i młodszy ok. 20 - 12 ka BP. (4) Maksymalna w Polsce miąższość holocenu (głównie osady morskie i jeziorne), wynosząca przynajmniej 100 m na Półwyspie Helskim.

EN

In the Gdańsk region the following specific features of Quaternary cover occur: Denivelations between the Quaternary base and present-day surface achieve more than 600 m. In the Vistula delta plain there are preserved traces of 2 (or even 3) Pleistocene marine transgressions (of Hohteinian?, Eemian, and Holocene or Atlantic or Littorina age). The Vistulian sequence consists of two glacial episodes dated by TL metod: older about 61-58 ka BP, and younger at 20-12 ka BP. Thickest Holocene deposits in Poland (mainly marine and limnic sequence), exceeding 100 m in the Hel Spit.

12

Metody opracowania zębów daniela (Dama dama l.) Dla celów datowania wieku zwierząt - próba przybliżenia rozwiązania praktycznego

Wlazełko M., Śliczner W.

Aparatura Badawcza i Dydaktyczna

|

2002

|

T. 7, nr 2

119--125

PL

Znane metody dokładnego datowania wieku zwierząt wolno żyjących mogą bazować jedynie na układzie zębowym, badanym histologicznie post mortem. Ze względu na bariery technologiczne zastosowanie ich jest dla szerokiej praktyki niemożliwe. Niniejsza praca jest próbą zniwelowania dystansu nauki do praktyki w zakresie nieodzownej weryfikacji ekologicznie uzasadnionej gospodarki populacjami danieli.

EN

All well known methods used to estimate exactly age of savage animals can be only based on the dental system examined in a histological way, post mortem. Because of many technological problems its use in every day live is impossible. In this work the author tries to make the distance between the science and the practice shorter in the domain of ecologicaly justifiable verificacion of fallow deer population.