Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ antropopresji na asymetrię fluktuacyjną igieł sosny zwyczajnej

Bęś A., Warmiński K., Błaszczok A., Roczeń A., Rutkowska K.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 1

86--95

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących wykorzystania igieł sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) jako biomarkera. Do oceny wpływu antropopresji na drzewostany sosny zwyczajnej wybrano wskaźniki asymetrii fluktuacyjnej (FAM i FAL) igieł. Materiał roślinny do badań pobrano z drzewostanów sosnowych rosnących przy drodze o dużym natężeniu ruchu, zakładzie petrochemicznym oraz składowisku odpadów innych niż obojętne i niebezpieczne. Przeprowadzone analizy wykazały istotne różnice w wartościach wskaźników asymetrii fluktuacyjnej (FA) igieł pobranych z drzewostanów rosnących najbliżej drogi szybkiego ruchu oraz składowiska odpadów komunalnych. Wraz ze zwiększaniem odległości od źródła zanieczyszczenia wartość wskaźników FAM i FAL malała. W świetle przeprowadzonych badań można uznać, iż wskaźnik asymetrii fluktuacyjnej (FA) igieł sosny zwyczajnej można zastosować do oceny wpływu antropopresji na drzewostany sosnowe jako uzupełniający dotychczas wykorzystywane.

EN

This paper presents the results of a study investigating the use of Scots pine needles as bioindicators. The impact of human pressure on Scots pine (Pinus sylvestris L.) stands was evaluated based on two indicators (FAM and FAL) of the fluctuating asymmetry (FA) of needles. The samples of plant material were collected from the Scots pine stands in the immediate vicinity of a road with high traffic intensity, a petroleum refinery and a landfill site for non-hazardous and inert wastes. The analysis revealed significant differences in the FA of needles collected from the stands beside the freeway and the municipal landfill site. The values of FAM and FAL decreased with an increasing distance from the pollution sources. The results of this study indicate that the FA of Scots pine needles could be a reliable indicator for assessing the impact of human pressure on Scots pine stands, complementary to those used traditionally.

2

Jakość wód podziemnych w strefie dopływu wód do ujęcia „Czarny Dwór” i „Zaspa Wodna” w Gdańsku

Karwik A., Lidzbarski M., Kordalski Z., Szelewicka A.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 6

408--417

EN

The research was aimed at identifying groundwater contaminants in the inflow area of the Gdańsk intakes of “Czarny Dwór” and “Zaspa Wodna”, and determining their origin. The hydrochemical study covered an area of over 12 km2; it also included the vertical variation in the chemistry of the aquifer. The study shows that the most common parameters decreasing the water quality are typical municipal sewage components, communication pollutants and, locally at several locations, compounds derived probably from some industrial plants or service facilities.In most of the area, the poor groundwater quality in the upper part of the aquifer, caused by anthropogenic influence, does not affect the quality of water in the central and lower parts of the aquifer. However, the water is mixed near the intakes, because of the induced groundwater inflow from the entire vertical section to the active wells. Migration of VOC compounds, which are heavier than water and gradually sink toward the aquifer's bottom, occurs in a different way. Based on a hydrochemical model, a prognosis of the time and direction of contaminants migration has been made.

3

Criteria for the evaluation of reclamation status of soils in the Mugan-Salyan massif

Mustafayev M. G.

Journal of Water and Land Development

|

2015

|

no. 24

21--26

EN

Thorough information about the reclamation status of soils based on complex studies carried out in the Mugan- Salyan massif are given in the article. Based on results of recent studies on the evaluation of reclamation status, soils were divided into 4-categories and the reasons behind each division and contemporary status were shown. Soils over Mugan-Salyan massif were evaluated with respect to all parameters and results were set up in a table. The evaluation allowed to prepare suggestions for farm owner on how to increase soil fertility.

PL

W artykule przedstawiono gruntowną analizę stanu melioracji gleb wykonaną na podstawie kompleksowych badań prowadzonych w masywie Mugan-Salyan. Wykorzystując oceny stanu melioracji, gleby podzielono na cztery kategorie, podając przyczyny takiej kategoryzacji i przedstawiając aktualny stan gleb. Gleby masywu oceniono, uwzględniając wszystkie parametry, a wyniki zestawiono w tabeli. Dokonana ocena umożliwiła sformułowanie sugestii dla właścicieli gospodarstw rolnych dotyczące możliwości zwiększenia żyzności gleb.

4

Identyfikacja i ocena czynników antropogenicznych stanowiących potencjalne zagrożenie dla wód zlewni Szreniawy

Smoroń S., Kowalczyk A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 3

125–-141

PL

W pracy przeprowadzono, na podstawie danych z lat 2005, 2010 i 2012, identyfikację i ocenę oddziaływań antropogenicznych, stanowiących potencjalne zagrożenie dla jakości wód zlewni rzeki Szreniawa, płynącej przez północne, lessowe obszary Małopolski. Ramowa dyrektywa wodna (RWD) nakłada na kraje członkowskie Unii Europejskiej obowiązek przeprowadzenia działań, pozwalających na osiągnięcie do 2015 r. dobrego stanu wód i zapobieżenie jego pogarszaniu. Wspomnianą identyfikację i ocenę przeprowadzono na podstawie wskaźników opracowanych przez zespół pod kierownictwem NACHLIK [2004]. Podzielono je na 3 grupy: gospodarka komunalna, rolnictwo wraz z leśnictwem oraz przemysł. Wartości poszczególnych wskaźników przyporządkowano do 7 klas, będących miarą presji na środowisko wodne. Największe potencjalne zagrożenie w 2005 r., według kryterium gospodarki komunalnej, wiąże się z bardzo dużym zaludnieniem na terenach miejskich i zużyciem wody na potrzeby sieci wodociągowej oraz bardzo słabym wyposażeniem w sieć kanalizacyjną, a także bardzo małym odsetkiem ludności obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków na terenach wiejskich. Ze strony rolnictwa silna presja na zasoby wodne może wynikać z dużego udziału intensywnie nawożonych użytków rolnych (w tym gruntów ornych) oraz małego udziału lasów i trwałych użytków zielonych. W przypadku przemysłu pewne zagrożenie wynika z zagęszczenia zakładów przemysłowych i dużego poboru wody. W kolejnych latach obserwuje się poprawę niektórych wskaźników, w tym zwiększenie liczby ludność korzystającej z oczyszczalni ścieków na terenach wiejskich oraz zmniejszenie nawożenia mineralnego i zagęszczenia zakładów przemysłowych, jednak nie wpływa to jeszcze znacząco na poprawę jakości wód Szreniawy.

EN

The study was carried out to identify and assess anthropogenic impacts that may be a potential threat to water quality in the Szreniawa River flowing through northern loess areas of Małopolska. The study was based on data from the years 2005, 2010 and 2012. The Water Framework Directive obliges the EU members to carry out activities to achieve good water status and prevent water degradation till the year 2015. The assessment was based on indicators developed by the team led by NACHLIK [2004]. The indicators were gathered into three groups: municipal economy, agriculture with forestry and industry. The value of particular indicators was assigned to 7 classes being a measure of the impact on aquatic environment. The greatest potential threat in 2005 according to municipal economy criterion was associated with a high population density in urban areas, with water uptake for the needs of water supply system, with very poor equipment in the sewage treatment, and also with a low percent of population served by the sewage treatment plants in rural areas. Agricultural impact on water resources originated from a large share of agricultural lands (including arable lands) intensively fertilized and from a small share of forests and permanent grassland. In the case of industry, a certain risk results from the concentration of manufacturing plant and large water intake. In the next years an improvement was observed in some indicators including more people served by wastewater treatment plants in rural areas, limited fertilization and reduced density of industrial facilities. This, however, did not significantly translate into improvement of the Szreniawa water quality.

5

Świadoma i nieświadoma działalność człowieka jako czynnik krajobrazotwórczy

Zieliński Miłosz

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2012

|

T. 8, nr 2

147--158

PL

Spośród wielu czynników wpływających na kształt krajobrazu to właśnie działalność człowieka zdaje się najmocniej determinować postać i jakość krajobrazu. Kiedy ludzkie działania zyskują motywacje wynikające z potrzeby tworzenia piękna (czytaj: chęć wykreowania pięknego środowiska życia), możemy mówić o krajobrazie komponowanym, gdzie czynnik estetyczny odgrywa główną rolę. Jednak takie podejście do krajobrazu jest domeną twórców, których wykształcenie, poczucie misji, i talent pozwalają na twórcze podejście do przestrzeni. Jednak kondycja krajobrazu w głównej mierze zależy od ogółu społeczeństwa, które będąc użytkownikiem przestrzeni, jednocześnie ją kreuje. Większość otaczającego nas krajobrazu nie jest bowiem wynikiem procesu twórczego, lecz jest zlepkiem przedsięwzięć, decyzji, poczynań i zachowań zwykłych użytkowników krajobrazu, którzy swoją codzienną aktywnością w sposób mniej lub bardziej uświadomiony kreują krajobraz. Artykuł przybliża wpływ świadomej i nieświadomej działalności człowieka na kształtowanie krajobrazu.

EN

Among the many factors affecting the shape of the landscape it is precisely human activities seems to be very import ant factor, wich shapes character and quality of the landscape. When human activities gain motivation resulting from the need to create beauty (read): the desire to create a beautiful environment, we can talk about composed landscape, where the aesthetic factor plays a major role. However, this approach to landscape is the domain of the creators which education, a sense of mission, and talent allow the creative approach to space. However, the condition of the landscape largely depends on the general public which, being a user of space while at the same time it shapes. Most of the landscape that surrounds us is not the result of creative process, but is a patchwork of activities, decisions, actions and behaviors of ordinary users of the landscape, who its daily activity in a way more or less aware create landscape. This paper is put the impact of an aware and unaware human activities on landscape shaping.

6

Antropogeniczne zmiany reżimu odpływu rzecznego w zlewni Bierawki

Czajkowska A.

Gospodarka Wodna

|

2009

|

Nr 4

163-171

PL

W artykule przedstawiono zmiany odpływu rzecznego w zlewni rzeki Bierawki, zachodzące pod wpływem czynników antropogenicznych. Zamieszczono charakterystykę wybranych elementów hydrometeorologicznych w wieloleciu 1956-2000, wykonaną na podstawie danych pomiarowych IMGW. Tendencje zmian opadów i przepływów w zlewni Bierawki określono za pomocą liniowej analizy trendów, a charakter tych zmian oceniono na podstawie analizy wskaźników okresowości zjawisk. Początek zauważalnych zmian w odpływie rzecznym określono na podstawie metody krzywej kumulacyjnej przepływów. Uwzględniając rosnącą tendencję odpływu i spadkową tendencję opadów w zlewni, oszacowano wielkość antropogenicznej składowej odpływu oraz określono tendencję rozwojową jej przebiegu.

EN

The article presents water outflow changes in the Bierawka river basin, occurring as a result of anthropogenic factors. It contains the characteristics of the chosen hydrometerological elements in the years between 1956-2000, realised on the basis of the Institute of Meteorology and Water Management measurement data. The tendencies of precipitations and flow changes in the Bierawka river basin were determined with the use of linear trends analysis and the character of these changes was evaluated on the basis of the analysis of the phenomena periodicity indicators. The beginnings of noticeable changes in the river outflow were determined at the basis of the flow cumulative curve. Taking into consideration the tendency of increasing outflow and decreasing precipitations in the basin, the value of the anthropogenic component in the outflow was determined and the development tendency of its progress was defined.

7

Wpływ antropopresji na chemizm wód poziomu plejstoceńskiego w rejonie kopalni piasku Maczki-Bór w świetle badań modelowych

Kaźmierczak J., Jakóbczyk S., Kowalczyk A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

231-240

PL

W artykule przedstawiono czasową i przestrzenną zmienność składu chemicznego wód plejstoceńskiego poziomu wodonośnego, wykształconego w skałach krzemionkowych dolnego odcinka doliny kopalnej Białej Przemszy (Sosnowiec, południowa Polska). Określono również czynniki oraz procesy wpływające na formowanie się składu chemicznego wód podziemnych. Zebrane dane pochodzą z archiwalnych analiz fizykochemicznych wód podziemnych dla wielolecia 1994-2008, przeprowadzanych w ramach monitoringu wód podziemnych w rejonie kopalni piasku Maczki-Bór i składowiska odpadów komunalnych w Sosnowcu, oraz z wyników badań terenowych i laboratoryjnych przeprowadzonych w kwietniu 2009 r. Wody rozpatrywanego poziomu plejstoceńskiego należą wg klasyfikacji Szczukariewa-Prikłońskiego do typów: Cl-Na, HCO3-SO4-Ca-Mg, Cl-SO4-Ca-Na-Mg, CI-SO4-HCO3-Na-Mg-Ca oraz charakteryzują się podwyższonymi stężeniami żelaza, manganu i cynku. Stężenia poszczególnych składników w latach 90. ulegały głównie podwyższeniu, a obecnie wykazują tendencję spadkową. Główną przyczyną zróżnicowania hydrogeochemicznego wód podziemnych są czynniki antropogeniczne (długoletnie obniżanie zwierciadła wody na skutek drenażu górniczego, obecność ognisk zanieczyszczeń takich jak składowiska odpadów pogórniczych i komunalnych). Zwiększenie miąższości strefy aeracji przyczyniło się do intensyfikacji procesów utleniania. Jednym z najważniejszych procesów geochemicznych wpływających na skład chemiczny wód rozpatrywanego środowiska jest utlenianie siarczków żelaza do siarczanów, co skutkuje dozowaniem do wód podziemnych sporych ilości jonów SO2-4 i Fe2+. Modelowanie procesów hydrogeochemicznych wykonano za pomocą programu PHREEQC.

EN

The paper presents time and spatial evolution of groundwater chemistry in the Pleistocene sandy aquifer situated in the lower section of the Biała Przemsza buried valley (Sosnowiec, south Poland). Factors and processes controlling chemical composition of groundwater were also identified. Gathered data come from archival hydrogeochemical analyses carried out in the period of 1994-2008 within the framework of the groundwater monitoring in the area of Maczki-Bór open sand pit and the landfill in Sosnowiec as well as from fieldwork and laboratory research carried out in Apri12009. Water of considered Pleistocene aquifer belongs according to Szczukariew-Prikłoński classification to the Cl-Na, HCO3-SO4-Ca-Mg, Cl-SO4-Ca-Na-Mg, CI-SO4-HCO3-Na-Mg-Ca types and is characterized by increased concentrations of ions such as iron, manganese and zinc. Concentrations of individual components in 90's were mainly increasing and nowadays show the decreasing tendency. Composition of groundwater is strongly linked to anthropogenic factors (longlasting lowering of the ground- water table connected with the mining drainage, pollution sources such as landfills of post-mining and communal wastes). Increased thickness of the unsaturated zone contributed to the intensification of the oxidation processes. One of the most important geochemical processes influencing the groundwater chemistry is oxidation of iron sulfides to sulphates, what results in releasing of large amounts of SO2-4 and Fe2+ into groundwater. The numerical simulations of the hydrogeochemical processes were performed by using PHREEQC codes.

8

Wieloletnia zmienność przebiegu zjawisk lodowych na Wiśle w Toruniu

Pawłowski B.

Gospodarka Wodna

|

2008

|

Nr 2

49-53

PL

Przedstawiono zmiany zlodzenia Wisły w Toruniu począwszy od XIX wieku. Wskazano tendencje zmian. Podjęto próbę określenia wpływu czynników antropogenicznych na długość okresu zlodzenia.

EN

The article presents changes in the Vistula icing in Toruń starting from the 19th century. It indicates tendencies of those changes and attempts to determine the influence of anthropogenic factors on the duration of the icing period.

9

Wpływ czynników antropogenicznych na aktywność fosfatazową i zawartość fosforu w ryzosferze jęczmienia jarego (hordeum vulgare l.)

Koper J., Lemanowicz J.

Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Nr 12

291-292

10

Naturalne i antropogeniczne czynniki zanieczyszczenia gleb miejskich

Pasieczna A.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2003

|

z. 256

177-184

PL

W pracy przedstawiono rolę czynników geogenicznych i antropogenicznych w zanieczyszczeniu As, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, S i Zn gleb miejskich w Polsce. Oszacowano wielopierwiastkowe wzbogacenie oddzielnie dla gleb z dwu zakresów głębokości (0,0-0,2 m oraz 0,4-0,6 m) w wybranych miastach Polski w stosunku do regionalnego tła geochemicznego, a różnicę sumarycznych wskaźników wzbogacenia między poziomem górnym i dolnym (stanowiącą w przybliżeniu udział czynników antropogenicznych w zanieczyszczeniu powierzchniowych gleb miejskich) zilustrowano w postaci kartograficznej.

EN

The paper presents of anthropogenic and geogenic factors for urban soils pollution in Poland by As, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, S and Zn. Summary multi-element enrichment factors in rwo soil layers (0.0-0.2 m and 0.4-0.6 m) were evaluated for selected towns in relation to regional geochemical background. The results of the subtraction of the summary multi-element enrichment factors between surface and lower horizons (approximate share of anthropogenic factors in surface urban soils pollution) for particular towns are presented in a cartographic form.

11

Udział czynnika antropogenicznego w formowaniu fali powodziowej

Kołodziejczyk U.

Zeszyty Naukowe. Budownictwo / Uniwersytet Zielonogórski

|

2003

|

z. 130

37-45

EN

There is no doubt that from the beginning of the Neolithic Age through the Bronze Age (approximately 1700 B. C.) and the Iron Age (from about 700 B. C.) till today higher and higher as well as more frequent flood waves have been observed in the river valleys of the East Mid-European Lowland. This phenomenon cannot be justified by climatic and weather changes observed in this period. They were neither big enough nor unidirectional to account for the intensification of floods. In the period under analysis, however, the numbers and population density increased in human communities, inhabiting not only the river valleys, but also other regions of the Mid-European Lowland. At the same time, the area of farming fields as well as the depth of cultivation increased. Regular grazing of cattle on the same meadows and more and more numerous herds contributed to the destruction of the sod. These phenomena were accompanied by more intensive extirpation of forests which were not capable of self-regeneration, particularly in the period of primitive mining and processing of iron ores, which was based on using a cinsiderable amount of timber.Thus it turns out that frequency and height of the flood waves in the river valleys of the eastern part of the Mid-European Lowland is due to anthropogenic factors, to an extent not smaller than to those natural, i.e. climatic, meteorogical and hydrological factors. On account of this considerable contribution of the anthropogenic factor, the contemporary fluviodynamic processes can and should be regarded as engineering-geological processes.

12

Tempo dekompozycji liści jako wskaźnik narastającego zagrożenia ekologicznego

Krawczyk M.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Politechnika Opolska

|

2002

|

Vol. 274, z. 3

5-18

PL

W pracy opisano zjawisko dekompozycji materii organicznej warunkującej prawidłowe funkcjonowanie ekosystemów. Tempo rozkładu materii uwarunkowane jest wieloma czynnikami naturalnymi (typ i pH gleby, obecność flory i fauny glebowej, klimat, chemizm podłoża) i antropogenicznymi (zanieczyszczenia przemysłowe: metale ciężkie, kwaśne deszcze, pestycydy). W warunkach znacznego skażenia środowiska dochodzi do zahamowania tempa rozkładu i zaburzeń w funkcjonowaniu ekosystemów.

EN

Decomposition of dead organic matter is one of the most important links of matter cycling in ecosystems and a condition of proper development of biocenoses. The rate of organic matter decomposition depends on various natural (bedrock, soil type, water content of the site, soil flora and fauna composition, meteorological conditions) and antropogenic factors (industrial pollution). Chemical composition of litter is also quite differentiated. The general diagram of decomposition sequence of particular chemical compounds in the litter is known (sugars, steroid esters, triglycerides, lignins). Litter bags, paper filters (lignine, fibre) are used as indicators of organic matter decomposition rate in litter, soil and water.