Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Cyjanowodór i cyjanki – w przeliczeniu na CNˉ : dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

Skowroń J., Konieczko K.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2017

|

Nr 1 (91)

5--62

PL

Cyjanowodór (HCN) oraz cyjanki: sodu – NaCN, potasu – KCN i wapnia – Ca(CN2), należą do substancji bardzo toksycznych. Cyjanowodór w temperaturze pokojowej jest bezbarwnym gazem lub cieczą o charakterystycznym zapachu gorzkich migdałów. Cyjanki: sodu, potasu i wapnia, występują w postaci białych, silnie higroskopijnych bryłek lub kryształów. Zastosowanie cyjanowodoru i cyjanków jest bardzo duże. Używa się ich do syntezy wielu związków chemicznych, m.in. akrylonitrylu oraz jako surowca wyjściowego do produkcji: niektórych tworzyw sztucznych, nawozów sztucznych, barwników i leków. Cyjanki są stosowane do: czyszczenia, hartowania i rafinacji metali oraz do otrzymywania złota i srebra z rud. Stosuje się je również do fumigacji (odymiania) w: syntezie chemicznej, kąpielach galwanicznych, przemyśle fotograficznym, a także do produkcji barwników i środków owadobójczych. Na działanie tych związków są narażeni pracownicy przemysłu: metalowego, elektrochemicznego, tworzyw sztucznych, farmaceutycznego, włókienniczego, chemicznego i spożywczego. W ogólnopolskiej bazie danych prowadzonej przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Bydgoszczy w latach 2008-2013 nie odnotowano stanowisk pracy, na których stężenia cyjanowodoru oraz cyjanków: sodu, potasu, wapnia, przekraczały obowiązującą wartość NDSP 5 mg/m3 . Cyjanowodór i cyjanki działają drażniąco na błony śluzowe i skórę. Dobrze wchłaniają się do organizmu przez: błony śluzowe, drogi oddechowe, skórę i z przewodu pokarmowego. Opisane przypadki zatruć ostrych cyjanowodorem lub cyjankami wskazują na duże niebezpieczeństwo i zagrożenie życia, gdyż związki te szybko wchłaniają się do organizmu, a skutki ich działania układowego występują po kilku minutach od rozpoczęcia narażenia. Narażenie na cyjanek sodu o stężeniu około 286 mg/m3 lub na cyjanowodór o stężeniu powyżej 300 mg/m3 przez 1 min może doprowadzić do śmierci człowieka. Cyjanki: sodu, potasu lub wapnia, o stężeniu 25 mg/m3 (IDLH) stanowią bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników, jeżeli narażenie trwa około 30 min i nie są stosowane ochrony układu oddechowego. Dla cyjanowodoru wartość IDLH wyznaczono na poziomie 56 mg/m³. Rozwój objawów zatrucia przy narażeniu ostrym na cyjanowodór lub cyjanki u ludzi przebiega w trzech fazach: faza duszności i pod-niecenia, faza drgawek oraz faza porażenia. Na podstawie wyników badań pracowników narażonych podprzewlekle i przewlekle na cyjanki drogą oddechową wynika, że objawy narażenia były związane ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym (bóle głowy, osłabienie, zmiany w odczuwaniu smaku i zapachu) oraz uszkodzeniem tarczycy (powiększenie, zmiany w wychwycie jodu, we krwi zwiększone stężenie TSH oraz zmniejszenie stężenie hormonów tarczycy T3 i T4). Wyniki także innych badań pozwalają przypuszczać, że przewlekłe narażenie na cyjanowodór w zakładzie hartowania metali było przyczyną zmniejszenia wskaźników czynnościowych płuc u pracowników. Brak jest danych w dostępnym piśmiennictwie na temat działania rakotwórczego cyjanowodoru i cyjanków u ludzi i zwierząt. Cyjanowodór działał mutagennie tylko na bakterie Salmonella Typhimurium szczepu TA100 bez aktywacji metabolicznej. Cyjanki nie wykazywały działania mutagennego w testach w warunkach in vitro i in vivo. Na podstawie wyników badań na chomikach stwierdzono działanie teratogenne cyjanku sodowego. Związek ten działał toksycznie zarówno na organizm matek ciężarnych, jak i powodował wzrost resorpcji płodów i występowanie wad rozwojowych u potomstwa. Przy obliczaniu wartości NDS uwzględniono wyniki badań pracowników przewlekle narażonych na cyjanowodór lub cyjanki, u których obserwowano zmiany w tarczycy. Za wartość LOA-EL przyjęto stężenie 4,7 mg/m3. Zaproponowano dla cyjanowodoru oraz dla frakcji wdychalnej cyjanków: sodu, potasu i wapnia, przyjęcie wartości NDS na poziomie 1 mg/m³ (w przeliczeniu na CN–). Ze względu na całkowicie inny mechanizm działania cyjanowodoru i cyjanków (sodu, potasu, wapnia) w warunkach narażenia przewlekłego (działanie na tarczycę) od narażenia ostrego, które jest związane przede wszystkim z działaniem hamującym układ enzymatyczny oksydazy cytochromowej c, co powoduje uniemożliwienie wykorzystania tlenu przez komórki (histotoksyczne niedotlenienie), dla omawianych związków zaproponowano pozostawienie obowiązującej wartości pułapowej (NDSP) na poziomie 5 mg/m³. Takie podejście jest odstępstwem od podstawowej metodologii przyjętej przez Zespół Ekspertów i Międzyresortową Komisję ds. NDS i NDN, co wiąże się z uznaniem cyjanowodoru i cyjanków za szczególnie uzasadniony przypadek, w którym należy jednocześnie ustalić wartość NDS i NDSP, ze względu na różne skutki krytyczne i mechanizmy działania tych substancji w warunkach narażenia ostrego i przewlekłego. Takie podejście jest spójne z duńską propozycją Komitetu DECOS (Dutch Expert Committee on Occupational Standards) z 2002 r. Według Komitetu istniejące dane o ostrym narażeniu ludzi na cyjanki wskazują, że najbardziej czułym skutkiem ich działania jest zgon. Nachylenie krzywej zależności dawka-odpowiedź i nasilenie ostrych skutków narażenia ludzi na cyjanki sugerują, że należy zachować największą ostrożność, aby zapobiec przekroczeniu pewnego poziomu narażenia, nawet przez krótki czas. Stąd w DECOS zaproponowano ustalenie wartości pułapowej na podstawie skutków ostrego narażenia na cyjanowodór na poziomie 10 mg/m³. W SCOEL (The Scientific Committee on Occupational Exposure Limit Values) wartość OEL zaproponowano na poziomie 1 mg/m³. Podkreślono, że ze względu na poważne skutki narażenia ostrego na cyjanowodór i cyjanki, w tym skutki śmiertelne, oraz stosunkowo strome nachylenie zależności dawka-skutek należy zapobiegać występowaniu pikowych stężeń tych substancji. Wartość dopuszczalnego stężenia 15 minutowego (STEL) zaproponowano na poziomie 5 mg/m3. Obie wartości znajdują się w załączniku do dyrektywy 2017/164/UE ustalającej czwarty wykaz wskaźnikowych wartości dopuszczalnego narażenia zawodowego. Brak jest podstaw do zaproponowania dla cyjanowodoru i cyjanków wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB). Ze względu na szybkie wchłanianie przez skórę cyjanowodoru i anionów cyjankowych z roztworów wodnych, zaproponowano oznakowanie tych substancji wyrazem „skóra” (wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową).

EN

Hydrogen cyanide (HCN) and its salts: potassium cyanide (KCN), sodium cyanide (NaCN) and calcium cyanide [Ca(CN2)] are very toxic. Hydrogen cyanide at ambient conditions is a colourless liquid or a colourless gas with the characteristic odour of bitter almonds. Sodium, potassium and calcium cyanides are white hygroscopic, crystalline solids with a slight HCN odour. Hydrogen cyanide is used mainly in a fumigation of ships, buildings, orchards and various foods, in electroplating, in the production of chelating agents such as EDTA, and in metal treatment processes. It is also used as a chemical intermediate. Cyanides are used in the extraction and recovery of gold and silver from ores, the heat treatment of metals, and electroplating. They are also precursors in chemical syntheses. Workers from metal, electrochemical, plastics, pharmaceutical, textile, chemical and food industries are exposed to these compounds. In 2008–2013, there were no workers exposed to the concentration of hydrogen cyanide and sodium, potassium and calcium cyanides exceeding the maximum admissible ceiling concentration MAC(C) 5 mg/m3 (the national database maintained by the Regional Sanitary Station in Bydgoszcz). Hydrogen cyanide and cyanides are irritating to mucous membranes and skin. They are absorbed by inhalation, dermal and oral exposure. The acute hydrogen cyanide and cyanides poisoning indicate a great danger and hazard, because these compounds are quickly absorbed into the body and their effects are present within a few minutes after the start of exposure. Exposure to sodium cyanide at a concentration of 286 mg/m3 or to hydrogen cyanide at a concentration greater than 300 mg/m3 for 1 min may be fatal. Sodium, potassium or calcium cyanides at concentrations of 25 mg/m3 are direct hazards to life and health of workers if exposure lasts about 30 min and without respiratory protection. For hydrogen cyanide this value was established as 56 mg/m3. The development of symptoms of acute poisoning by hydrogen cyanide or cyanides in humans occurs in three phases: breathlessness and excitement, convulsions and paralysis. The results of studies of subchronic and chronic exposures of workers to cyanides by inhalation indicate that symptoms of exposure were associated with changes in the central nervous system (headache, weakness, changes in the sensation of taste and smell) and damage to the thyroid (enlargement, changes in uptake of iodine, elevated concentration of thyroid stimulating hormone TSH and a reduction of thyroid hormones T3 and T4). Other studies suggest that chronic exposure to hydrogen cyanide in the hardening plant of metals caused decrements in lung functions among workers. Hydrogen cyanide and cyanides, both in aqueous solution, applied to the conjunctival sac or on the skin is quickly absorbed into the body of animals in amounts sufficient to cause toxic effects and death. In rats and mice treated with sodium cyanide in drinking water at a dose of 4.5 mg/kg bw/day for 13 weeks, no significant changes in biochemical and haematological parameters of peripheral blood and histopathological findings in the internal organs were observed. There were no pathological changes in the respiratory, cardiovascular, nervous system and kidneys in rats which were feed with hydrogen cyanide over two years. Calculated NOAEL was approximately 10.4 mg/kg body weight. There is no available data on the carcinogenicity of hydrogen cyanide and cyanides in human and animals. Positive effects were obtained in one study only, in which hydrogen cyanide was tested with Salmonella typhimurium strain TA 100 in the absence of metabolic activation, while the other strains employed in this study yielded negative results. Cyanides did not show mutagenic activity in the tests in vitro and in vivo. On the basis of the studies on hamsters, teratogenic effects of sodium cyanide were observed. This compound was toxic for pregnant mothers and caused an increase in fatal resorption and malformations in an offspring. The results of the study of workers exposed to hydrogen cyanide and cyanides and with changes in thyroid were the basis for calculating MAC (NDS) value. The LOAEL value was establishes as a concentration of 4.7 mg/m3. The MAC of 1 mg/m3 (calculated CN–) was established for hydrogen cyanide and the inhalable fraction of sodium, potassium, calcium cyanides was accepted. Due to totally different mechanism of action of hydrogen cyanide and cyanides (sodium, potassium, calcium) in chronic exposure (effects on the thyroid gland) and in the acute exposure, which is primarily associated with inhibition enzymatic system of cytochrome c oxidase, which prevents cells from using oxygen (histotoxic hypoxia), for these compounds the ceiling value MAC(C) of 5 mg/m3 was not changed. Such an approach is a deviation from the basic methodology adopted by the Group of Expert and the Interdepartmental Commission for MAC and MAI. MAC and ceiling MAC(C) values for these substances should be establish due to the different effects of critical action and mechanisms of action in the acute and chronic condition. This approach is consistent with the DECOS Committee (Dutch Expert Committee on Occupational Standards) from 2002. According to the committee, the acute human data show the most sensitive effect, i.e., death. The steepness of the dose-response relationship and the severity of the acute effects in humans imply at the same time that utmost care should be taken to prevent this exposure level from being exceeded, not even for a short time. Therefore, the committee proposed to establish a ceiling value for the acute health effects of 10 mg/m3 for hydrogen cyanide. The Scientific Committee on Occupational Exposure Limit Values (SCOEL) proposed an OEL value of 1 mg/m3. However, since the acute effects in humans are severe (i.e., death) and show a rather steep dose-response relationship, peak exposures should be avoided. Based on the steepness of the dose-response relationship and the severity of the acute effects in humans a STEL of 5 mg/m3 is recommended as CN– from any combination of the three compounds. Based on the very high skin permeability measured for hydrogen cyanide and cyanide anions in aqueous solutions, a skin notation is recommended for hydrogen cyanide and sodium, potassium, calcium cyanides.

2

Potencjalne zagrożenie cyjanowodorem na terenie koksowni

Ptaszyński P., Mniszek W.

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

|

2013

|

Nr 1(9)

106--115

PL

Koksownictwo w XXI wieku przeszło istotną modernizację w celu zmniejszenia oddziaływania na środowisko naturalne. Obecnie maszyny, urządzenia i instalacje gazu koksowniczego są wyposażone w nowoczesne zabezpieczenia, aby zapobiec niekontrolowanemu wydostawaniu się niebezpiecznych substancji z obiektów technologicznych, a także wyposażone są w systemy monitorowania szkodliwych substancji w powietrzu w koksowniach. Jednym z nierozwiązanych problemów jest obecność cyjanowodoru w gazie koksowniczym i w wodzie separatorowej powstałej w czasie produkcji benzolu. Benzol jest jednym z produktów w koksowni. W literaturze przedmiotu nie natrafiono na opisy dokładnych badań nad obecnością cyjanowodoru w gazie koksowniczym i w wodzie po oddzieleniu od benzolu. Celem tej pracy jest zobrazowanie potencjalnego zagrożenia cyjanowodorem w koksowni.

EN

In the twenty-first century in coke plants a several modernizations were implemented to improve environmental protection .Currently, machines, equipment and installations of coke gas are equipped with modern security to prevent uncontrolled escape of dangerous substances out of the technological facilities, and also are equipped with monitoring systems of harmful substances in the air in the coke ovens. One of the unsolved problems is the presence of hydrogen cyanide in the coke oven gas as well as in water remaining after separation from benzole. Benzole is one of products in coke plants. In the literature lacks descriptions of the exact test on the presence of cyanide in coke oven gas and water after separation from benzole. The aim of this paper is to illustrate the potential danger from hydrogen cyanide in coke plants.

3

Zagrożenie cyjanowodorem i cyjankami w trakcie poważnej awarii przemysłowej

Gajek A., Gałkowska O., Benczek K., Kurpiewska J.

Przemysł Chemiczny

|

2013

|

T. 92, nr 11

2039--2043

4

Wykorzystanie spektroskopii FTIR do pomiaru uwolnień do powietrza wybranych zanieczyszczeń z rekomendowanej listy PRTR dla przemysłu mineralnego

Skotnicki P., Kościanowski J.

Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych

|

2012

|

R. 5, nr 9

156-170

PL

Spektroskopia w podczerwieni z wykorzystaniem transformaty Fouriera (Fourier Transform Infrared Spectroscopy) jest techniką pomiarową, umożliwiającą identyfikację jakościową i ilościową szeregu organicznych i nieorganicznych związków chemicznych, na bazie ich selektywnej absorpcji promieniowania w zakresie podczerwieni. Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej o obowiązku raportowania uwolnień zanieczyszczeń do powietrza przez wskazane branże, prowadzący instalację zobowiązany jest zweryfikować roczne poziomy emisji rekomendowanych zanieczyszczeń względem obowiązujących wartości progowych, a w przypadku ich przekroczenia – przekazać do właściwego organu dane ilościowe dotyczące tych emisji. Wykorzystanie przenośnych analizatorów gazów FTIR daje nowe możliwość pomiaru wielu specyficznych zanieczyszczeń, właściwych z uwagi na wymagania raportowania PRTR (Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń, ang. Pollution Release and Transfer Register) przez przemysł mineralny, np. podtlenku azotu (N2O), amoniaku (NH3), benzenu (C6H6) i cyjanowodoru (HCN). W pracy omówiono zasadę pomiaru metodą spektroskopii FTIR na przykładzie analizatora GASMET DX-4000 oraz przedstawiono wyniki pomiarów stężeń i obliczeń rocznych wskaźników emisji do powietrza w zakresie N2O, NH3, C6H6, HCN dla różnych, pod względem technologicznym, instalacji przemysłowych w sektorze produkcji klinkieru cementowego, wapna oraz wyrobów ceramicznych.

EN

Fourier Transform Infrared Spectroscopy is a technique of measuring that allows the qualitative and quantitative identification of a number of organic and inorganic compounds, based on the selective absorption of radiation in the infrared range. According to the guidelines of the European Commission concerning the obligation to report releases of pollutants to air from the indicated sectors, the plant operator should verify annual emissions levels of recommended pollutants relative to current threshold values, and if the value is exceeded pass to the competent authority quantitative data on these emissions. Use of portable FTIR gas analyzers gives a new possibility to measure a number of specific pollutants relevant for the PRTR (Pollution Release and Transfer Register) reporting requirements for the mineral industry, such as nitrous oxide (N2O), ammonia (NH3), benzene (C6H6) and hydrogen cyanide (HCN). In this paper discusses the principle of measurement by method of FTIR spectroscopy on example of analyzer GASMET DX-4000 and presents results of measurements concentrations and calculation of annual rates emissions to air of N2O, NH3, C6H6, HCN for different, in terms of technology, industrial production sectors of cement clinker, lime and ceramic products.

5

Investigation of the influence of impregnation on the pine timber combustion using flow through tests

Gałaj J., Jaskółowski W., Karpovic Z., Sukys R.

Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza

|

2011

|

Nr 3

55-62

EN

Millions of people have lost their lives during fire in the recent decades, the majority died from inhalation of toxic fire effluents. Toxic fire effluents cause death in fire, as any incapacitation is likely to impede escape, and increase the chance of becoming trapped. Better understanding of this problem will contribute to the reduction in the number of such deaths in the future. This paper analyses emissions of carbon monoxide (CO), hydrogen chloride (HCl), hydrogen cyanide (HCN) and ammonia (NH3) during the combustion of non-impregnated and impregnated pine timber with fire retardants in research equipment for toxic combustion products emitted from solid materials after the impact of the heat source (e.g. flow through test). The toxicity of pine timber specimens was investigated at two powers of external heat source of 8 kW/m2 and 10 kW/m2.

PL

Co roku wielu ludzi traci życie w czasie pożaru. Większość ginie z powodu wdychania toksycznych produktów rozkładu termicznego i spalania. Produkty te stanowią nie tylko bezpośrednią przyczynę śmierci ale także mogą utrudniać skuteczną ewakuację. Lepsze zrozumienie problematyki toksyczności produktów spalania przyczyni się do zmniejszenia liczby tych zgonów w przyszłości. Artykuł ten przedstawia wyniki badań emisji tlenku węgla (CO), chlorowodoru (HCl), cyjanowodoru (HCN) i amoniaku (NH3) podczas spalania bezpłomieniowego drewna naturalnego sosnowego, jak i impregnowanego przeciwogniowo dwoma komercyjnymi środkami ogniochronnymi produkowanym na Litwie. Do badań eksperymentalnych wykorzystano nie normatywną technikę pomiarową. Próbki poddano oddziaływaniu strumienia promieniowania cieplnego o gęstości 8 i 10 kW/m2.

6

Ocena zagrożenia toksycznego w czasie pożaru układów tapicerskich stosowanych do wyrobu mebli tapicerowanych

Dobrzyńska R.

Archiwum Spalania

|

2010

|

Vol. 10, nr 1-2

1-9

PL

Produkty rozkładu termicznego i spalania materiałów stanowiących wyposażenie pomieszczeń mieszkalnych w postaci mebli tapicerowanych, mogą być przyczyną toksycznego zagrożenia pożarowego. Największe zagrożenie powodowane jest przez emisję tlenku węgla i cyjanowodoru. Stosowana obecnie zasada toksycznego bezpieczeństwa pożarowego opiera się na spełnianiu przez materiały określonych przepisami wymagań jakościowych - produkty spalania bardzo toksyczne, toksyczne, itd. Badanie właściwości materiałów decydujących o pożarowym zagrożeniu związanym z ich zastosowaniem, czyli tzw. cech pożarowych określa jedynie zachowanie tych materiałów w określonych warunkach rozkładu termicznego i spalania nie zaś w warunkach rzeczywistych. Jednak mierzone parametry oraz odpowiednio dobrane wartości krytyczne mogą stanowić podstawę do oceny ilościowej stwarzanego zagrożenia pożarowego.

EN

Products of thermal decomposition and combustion of upholstered furniture materials for household furniture may cause toxic fire hazard. The highest hazard is caused by carbon dioxide and hydrogen cyanide emissions. Binding toxic fire safety principle says that materials must meet quality requirements defined in legislation - toxic, very toxic combustion products, etc. Research on properties of materials determining fire hazard related to their use that is fire properties describes behaviour of these materials under defined conditions of thermal decomposition and combustion only, but not under real conditions. However measured parameters and adequately selected critical values can be a basis for quantitative evaluation of a fire hazard.

7

Problem występowania cyjanowodoru w gazie koksowniczym

Mniszek W., Borek R.

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

|

2009

|

Nr 1(5)

94-104

PL

Obecność cyjanowodoru w oczyszczonym gazie koksowniczym może być przyczyną rozpuszczania się cyjanowodoru w wodzie separatorowej przy produkcji benzolu. Celem pracy było badanie stężenia cyjanowodoru w surowym i oczyszczonym gazie koksowniczym oraz ocena możliwości przedostawania się cyjanowodoru do wody separatorowej. Badania wykonano w Koksowni Radlin. Nie stwierdzono wyraźnej różnicy stężenia cyjanowodoru w gazie surowym i oczyszczonym, co stwarza warunki do rozpuszczania się cyjanowodoru w wodzie separatorowej. Badanie miało charakter wstępny i stwierdzono konieczność prowadzenia dalszych badań.

EN

The presence of hydrogen cyanide in cleaned coke oven gas can be the cause of dissolve HCN in wash water near benzol production process. The investigation was the aim of HCN concentration determination in raw and cleaned coke oven gas as well as opinion of possibility HCN penetrating to wash water near benzol production process. Investigation was executed in Coking plant "Radlin". The difference of HCN concentrations in raw and cleaned coke oven gas was not affirmed, which creates conditions to presence of HCN in wash water. Investigation had preliminary character and the necessity of continuation investigations was affirmed.

8

Oznaczanie cyjanowodoru w produktach spożywczych - metody ilościowe i jakościowe

Sobusiak J., Duda-Chodak A., Tarko T.

Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski

|

2009

|

nr 6

30--32

PL

W pracy omówiono szkodliwość występowania cyjanowodoru w produktach spożywczych oraz metody jego oznaczania. Techniki analizy HCN podzielono na jakościowe i ilościowe.

EN

In the paper the harmful influence of hydrogen cyanide and its occurrence in foodstuff have been discussed. The detection methods and analytical techniques of HCN have been divided into qualitative and quantitative.

9

New detector tube for phosgene, hydrogen cyanide and cyanogen chloride and its evaluation by tristimulus colorimetry

Pitschmann V., Kobliha Z., Halamek E., Tusarova I.

Chemia Analityczna

|

2008

|

Vol. 53, No. 1

47-57

EN

A detector tube for approximate determination of phosgene, hydrogen cyanide, and cyanogen chloride in air has been described. The tube has been designed for the instant detection of harmful substances and continuous air control. The presence of harmful substances in air was detected visually on the basis of coloration of a polyrunctional indication layer, or by performing a 3D reflectance spectrophotometric measurement in the CIE-L*a*b* system. Visual limit of detection in 1 dm3 air sample was 0.1 mg m -3for phosgene and 0.2 mg m -3 for hydrogen cyanide (cyanogen chloride).

PL

Opisano rurki wskaźnikowe do przybliżonego oznaczania fosgenu, cyjanowodoru i chlorocyjanu w powietrzu. Rurki są przeznaczone do natychmiastowego wykrywania substancji szkodliwych i do ciągłego monitorowania powietrza. Obecność szkodliwych substancji wykrywa się wizualnie na podstawie zabarwienia wielofunkcyjnej warstwy wskaźnikowej lub przez wykonanie odbiciowego pomiaru spektrofotometrycznego. Granica wizualnego wykrywania w próbce powietrza o objętości l dm3 wynosiła 0,1 mg m3 dla fosgenu i 0.2 m-3 dla cyjanowodoru (chlorocyjanu).

10

Produkty spalania

Schroeder M.

Analityka : nauka i praktyka

|

2004

|

nr 1

34-35

11

Cyjanowodór i cyjanki. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

Skowroń J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2003

|

Nr 2 (36)

53--92

PL

Cyjanowodór oraz cyjanki sodu, potasu i wapnia (cyjanki) należą do substancji bardzo toksycznych. Cyjanowodór (HCN) w temperaturze pokojowej jest bezbarwnym gazem lub cieczą o charakterystycznym zapachu gorzkich migdałów. Cyjanki występują w postaci białych, silnie higroskopijnych bryłek lub kryształów. Zastosowanie cyjanowodoru i cyjanków jest powszechne. Stosowane są do syntezy wielu związków chemicznych, m.in. akrylonitrylu, oraz jako surowiec wyjściowy do produkcji niektórych tworzyw sztucznych, nawozów sziucznych, barwników i leków. Cyjanki są stosowane do czyszczenia, hartowania i rafinacji metali oraz otrzymywania złota i srebra z rud. Stosuje się je również do fumigacji (odymiania) w syntezie chemicznej, w kąpielach galwanicznych, przemyśle fotograficznym, a także do produkcji barwników i środków owadobójczych. Na iziałanie tych związków są narażeni pracownicy przemysłu metalowego, elektrochemicznego, tworzyw sztucznych, farmaceutycznego, włókienniczego, chemicznego i spożywczego. Cyjanowodór i cyjanki działają silnie drażniąco na błony śluzowe i skórę. Łatwo się wchłaniają do organizmu rrzez błony śluzowe, drogi oddechowe, skórę i z przewodu pokarmowego. Opisane przypadki ostrych zatruć cyjanowodorem lub cyjankami wskazują na duże niebezpieczeństwo i zagrożenie życia, gdyż związki te są szybko wchłaniane przez organizm, a skutki ich działania układowego występują po kilku minutach od rozpoczęcia narażenia. Narażenie na cyjanek sodu (NaCN) w stężeniu około 286 mg/m3 lub na HCN w stężeniu większym niż 300 mg/m3 przez minutę może prowadzić do śmierci człowieka. Cyjanki sodu, potasu i wapnia w sężeniu 25 mg/m3 (IDLH) stanowią bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników, jeżeli narażenie mają około 30 min i nie są stosowane ochrony układu oddechowego. Dla HCN wartość IDLH wyznaczono na poziomie 56 mg/m3. Przy ostrym narażeniu na cyjanowodór lub cyjanki proces zatrucia u ludzi przebiega w rzęch fazach, charakteryzujących się następującymi objawami: duszności i podniecenie, drgawki oraz porażenie. Przewlekle narażenie pracowników na cyjanowodór lub cyjanki było przyczyną stanów zapalnych skóry i błon śluzowych górnych dróg oddechowych, a także chorób tarczycy (niedoczynność). Wartość medialnych dawek śmiertelnych u szczura, po podaniu dożołądkowym, pozwala zaliczyć cyjanowodór i cyjanki do substancji bardzo toksycznych. Cyjanowodór lub cyjanki podane w roztworach wodnych do worka spojówkowego oka, jak i nanoszone na skórę, szybko przenikały do organizmu zwierząt w ilościach wystarczających do wystąpienia objawów toksycznego działania związków i śmierci zwierząt. U szczurów i myszy, którym podawano NaCN z wodą do picia w dawce 4,5 mg/kg/dzień przez 13 tygodni, nie obserwowano istotnych zmian w parametrach biochemicznych i hematologicznych we krwi obwodowej oraz histopatologicznych w narządach wewnętrznych. Nie obserwowano zmian patologicznych w układach: oddechowym, sercowo-naczyniowym, nerwowym i w nerkach szczurów, którym podawano HCN z paszą przez dwa lata. Obliczona dawka wynosiła około 10,4 mg/kg m.c. Brakuje danych na temat rakotwórczego działania cyjanowodoru i cyjanków na ludzi i zwierzeta. Cyjanowodór działał mutagennie tylko na bakterie Salmonella typhimurium szczepu TA100 bez aktywacji metabolicznej. Cyjanki nie wykazywały działania mutagennego w testach in vitro i in vivo. W badaniach na chomikach stwierdzono działanie teratogenne cyjanku sodowego. Związek ten zarówno działał toksycznie na organizm matek ciężarnych, jak i powodował zwiększenie się resorpcji płodów i występowanie wad rozwojowych u potomstwa. Za podstawę przy obliczaniu wartości NDS przyjęto wyniki badań pracowników przewlekle narażonych na cyjanowodór lub cyjanki, u których obserwowano zmiany w układzie nerwowym. Za wartość LOAEL przyjęto stężenie 12 mg/m3. Wyliczona wartość NDS wynosiła 2 mg/m3. Ze względu na fakt, że cyjanowodór i cyjanki są substancjami działającymi bardzo szybko, wartość NDS jest nieprzydatna jako kryterium oceny narażenia na te związki. Dla tego rodzaju substancji należy ustalić wartość NDSP. Wychodząc od wartości NDS i uwzględniając logarytmiczno-normalny charakter zmienności stężeń w środowisku pracy, zaproponowano przyjęcie wartości 5 mg/mJ jako największe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) dla cyjanowodoru i cyjanków sodu, potasu i wapnia. Ze względu na ustaloną w badaniach na zwierzętach małą wartość LD50 przy nanoszeniu związków na skórę (dla NaCN - 7,7 mg/kg m.c., dla HCN - 6,7 mg/kg m.c.) proponuje się oznakować normatywy symbolem Sk (substancja wchłania się przez skórę). Brakuje podstaw do zaproponowania wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB).

EN

Hydrogen cyanide (HCN) is a colourless gas at room temperature. It has a bluish-white cast when liquefied. Both forms has a characteristic faint odour resembling bitter almonds for those individuals able to perceive its presence by smell. The alkali cyanides, sodium cyanide [NaCN], potassium cyanide [KCN], and calcium cyanide [Ca(CN)2] are white, deliquescent, noncombustible solids which have a faint odour of bitter almonds. HCN is encountered during its manufacture as a reagent; in the production of chemical intermediates for the manufacturing of synthetic fibres, plastics, cyanide salts, and nitrites; in the fumigation of ships, railroad cars, buildings, orchards, tobacco, and various foods; and it can be produced during petroleum refining, electroplating, metallurgy, and photographic development. NaCN and KCN are used in the extraction of gold and silver from ores; electroplating; metal cleaning; heat treatment of metals; as insecticides and fumigants; and as raw materials in the manufacture of dyes, pigments, nylon, and chelating agents. Ca(CN)2, the other cyanide of major commercial importance, is used chiefly as a fumigant because it readily releases HCN when exposed to air. The primary route of entry of hydrogen cyanide and its salt in the workplace is by inhalation, and absorption through the skin. In addition, NaCN, KCN, and Ca(CN)2 will liberate HCN gas upon hydrolysis or in the presence of acids. Many reports of acute toxicity resulting from accidental exposure to HCN have appeared in the literature. The symptoms of accidental exposure of humans to HCN were lightheadedness, breathlessness, feeling shaky, headache, and nausea. Inorganic cyanides are also reported to be rapid-acting acute poisons to humans. The symptoms of chronic exposure of workers were headache, changes of taste and smell, irritation of throat, vomiting, dyspnoea, nervous instability and enlargement of the thyroid. The acute LD50 values of HCN, NaCN, Ca(CN)2 and KCN for laboratory animals classify the compounds as very toxic. HCN and cyanide salts act by the same mechanism, namely the release of cyanide ion. Enlargement of the thyroid gland was attributed possibly to the effects of thiocyanate, the chief metabolite of cyanide. The MAC-Ceiling for HCN and it salts (sodium, potassium, calcium), as CN 5 mg/m3, is recommended to provide a greater margin of safety against acute poisoning and to minimize the risk to exposed workers of throat irritation, headache, and symptoms resulting from chronic exposure to cyanide such as thyroid enlargement. Because HCN and its salt can be rapidly absorbed through the skin in lethal amounts, the skin notation (Sk) is retained.

12

Ocena stopnia zagrożenia emitowanym cyjanowodorem w nadzwyczajnych zagrożeniach

Grabowska T., Sybirska H.

Ekologia i Technika

|

2000

|

R. 8, nr 3

73-77

PL

Cyjanowodór obok tlenku węgla odgrywa coraz większą rolę w mechanizmie zgonu w pożarze w zamkniętej przestrzeni. Jego źródłem są płonące tworzywa sztuczne zastosowane do wyrobu różnorodnych przedmiotów powszechnego użytku. W pracy przedstawiono wyniki badań nad kształtowaniem się cyjanowodoru we krwi ofiar pożaru. Badany materiał stanowiło 149 próbek krwi pobranych ze zwłok ofiar pożaru, 19 próbek pobranych od osób odratowanych z objawami zatrucia, próbki powietrza z miejsca pożaru pobrane w pierwszym okresie akcji gaśniczej oraz 7 próbek krwi pobranych ze zwłok osób, które zginęły w wyniku działania zbrodniczego, a miejsce zbrodni podpalono. W 79 próbach krwi pobranych ze zwłok (na 149 zbadanych) i u 8 osób (na 19 odratowanych z pożaru) wykazano obecność cyjanowodoru. W 93 przypadkach z tej grupy wykazano obecność hemoglobiny tlenkowęglowej. Oznaczony poziom cyjanowodoru kształtował się w szerokim zakresie od 2,7 žg/cm3 do 78,7 žg/cm3.

EN

Next to carbon monoxide, hydrogen cyanide plays greater and greater role in death mechanism in a secluded space fire. Its source is inflammable plastic used for production of daily objects. The origin of endogenous hydrogen cyanide in the corpse described in literature suggested observations of the level of this substance in blood of people killed in a fire. 149 blood samples from people killed in a fire, 19 blood samples from fire survivors with symptoms of poisoning, air volume of 2 l from the place of a fire taken in the first phase of fire - fighting and 7 blood samples from people who were first murdered and then the scene of crime was put on fire were collected for the experiment. 123 blood samples from people, dead because of CO poisoning were the control. The level of hydrogen cyanide was determined by pyrazolo-pyridine method in modification of Nedoma, while HbCO was determined by Wolf method. Hydrogen cyanide was present in 79 postmortem blood samples (out of 149) and in 8 blood samples of the fire survivors (out of 19). HbCO was found in 93 cases belongyng to this group. The level of hydrogen cyanide ranged 2,7 žg/ml - 78,7 žg/ml. In 7 samples of control group (123 samples), hydrogen cyanide level was below the lower normal range for the method used.

13

Cyjanowodór w wyrobach spirytusowych otrzymywanych z wyrobów pestkowych

Balcerek M.

Zeszyty Naukowe. Chemia Spożywcza i Biotechnologia / Politechnika Łódzka

|

1998

|

Z. 58

165-176

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę cyjanowodoru jako produktu rozkładu glikozydów cyjanogennych występujących w owocach pestkowych. Na podstawie literatury opisano wpływ warunków obróbki surowca, fermentacji i odpędu na poziom cyjanowodoru w spirytusach owocowych. Dokonano również przeglądu i oceny przydatności metod oznaczania cyjanków w postaci wolnej i związanej.

EN

The characteristic of HCN as a product of hydrolysis cyanogenic glycosides in stone fruits was presented in this article. On the basis of literature the influence of condition of raw material, treatment fermentation and distilation on the level of HCN in fruit spirits was described. The survey and the evaluation of usefulness of methods of determination of cyanides in free and a bound from was performed.