Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Otoczkowanie nawozów saletrzanych modelowymi substancjami chelatowymi

Grzesik Ryszard, Pankalla Ewa, Kuźnik Nikodem

Przemysł Chemiczny

|

2022

|

T. 101, nr 10

810--814

PL

Przedstawiono badania powlekania nawozów saletrzanych wodnymi roztworami chelatów mikroelementowych dostępnych komercyjnie. Doktorat wdrożeniowy zakłada rozszerzenie portfolio produktowego Grupy Azoty ZAK SA o nawozy z zawartością mikroskładników w formach schelatowanych, zarówno w formie ciekłej, jak i stałej.

EN

An aq. soln. of Cu, Zn or Mn chelate was sprayed into a fluidized bed of CAN fertilizer which was then dried with air at 50°C for 15 min. Total N content, bulk d., granule hardness, content of individual micronutrients and C content were examd. in samples of coated and uncoated fertilizers. The decompn. temp. of NH₄NO₃ in the tested fertilizers were obsd. by DSC anal. The coated fertilizers can be safely produced and stored.

2

Non-reductive acidic leaching as a method for recovery of zinc and manganese from Zn-C and Zn-MnO2 battery waste

Sobianowska-Turek Agnieszka, Banaszkiewicz Kamil, Pasiecznik Iwona, Marcinkowski Tadeusz, Urbańska Weronika

Environment Protection Engineering

|

2021

|

Vol. 47, nr 2

17--29

EN

The dynamic growth of mobile technologies is a driving need for portable power sources. The most popular division of electrochemical cells relies on the type of chemical reaction within the cell. Current data coming from the Polish market show that despite the growth in the sale of secondary power sources, zinc-carbon and alkaline batteries are still the most popular. The results of non-reductive acidic leaching of zinc and manganese from the waste batteries stream have been presented. Manganese was leached with almost 100% yield in an experiment with a solid to liquid ratio equal to 4/1, pH of 1.04, and H2SO4 concentration of 72.5 wt. %. High yields were also obtained for zinc recovery from the waste stream (100% for two series with solid to liquid ratio 4/5, pH of 0.80; H2SO4concentration of 37.2 wt. %, and solid to liquid ratio 1/2; pH of 1.01; H2SO4 concentration of 27.3 wt. %). Besides, the quantitative and qualitative analysis of Zn-C and Zn-Mn batteries introduced to the Polish market and waste generated in the years 2010-2018 has been presented.

3

Oznaczanie zawartości pierwiastków Na, Mg, Fe, Cr, Mn, Zn w próbkach wody oraz mułu z jeziora metodą Atomowej Spektrometrii Absorpcyjnej (ASA)

Żurek Katarzyna, Samek Anna, Jakubas Magdalena

Analit

|

2021

|

Nr 10

46--57

PL

W publikacji opisano zawartość pierwiastków Na, Mg, Fe, Cr, Mn, Zn w próbce wody i mułu pobranego z jeziora utworzonego na hałdzie w zakładzie odzysku surowców w Krakowie. Skupiono się na porównaniu obu próbek pod względem stężenia badanych pierwiastków. Użyto w tym celu metody analizy śladów - atomowej spektroskopii absorpcyjnej, która jest jedną z najczęściej stosowanych metod oznaczania stężenia pierwiastków w próbkach. Wysoka szkodliwość dla środowiska była kryterium wyborów tych pierwiastków do analizy.

EN

The publication determines the concentration of the elements Na, Mg, Fe, Cr, Mn, Zn in the samples of water and silt collected from the lake formed in the heap at the raw material recovery plant in Kraków. The focus was put on comparing the two samples in terms of the concentrations of the examined elements. For this purpose, the method of trace analysis was used - Atomic Absorption Spectroscopy, which is one of the most frequently used methods for metals’ determining I various samples. The elements for the determination were selected because of their high toxicity in the environment.

4

Kilka praktycznych wskazówek dotyczących dopuszczalnych błędów w analizach chemicznych wyrobów ze stali i stopów metali

Wyciślik Andrzej

Hutnik, Wiadomości Hutnicze

|

2019

|

Vol. 86, nr 5

179--181

PL

W niniejszej pracy, bazując na współpracy Politechniki Śląskiej i dawnej Huty Baildon, zestawiono dopuszczalne błędy w analizach chemicznych poszczególnych pierwiastków stopowych, oznaczanych w szerokim zakresie stężeń w wyrobach ze stali i stopów metali. Dotyczy to oznaczania, w procentach masowych: węgla od 0,005 do powyżej 0,5%, siarki od 0,003 do 0,030%, krzemu od 0,05 do 4,0%, fosforu od 0,003 do 0,045%, azotu od 0,01 do powyżej 0,25%, manganu od 0,03 do ponad 20%, niklu od 0,03 do ponad 20%, chromu od 0,10 do ponad 20%, molibdenu od 0,03 do powyżej 3,0%, wolframu od od 0,05 do powyżej 10%, glinu od 0,05 do 10,0% włącznie, tytanu i niobu 0,05% dla wszystkich zakresów stężeń.

EN

In this work, based on the cooperation of the Silesian University of Technology and the former Baildon Steelworks, permissible errors in chemical analyzes of particular alloying elements, denoted in a wide range of concentrations in steel and metal alloys, were compared. This applies to the determination in mass percentages: carbon from 0.005 to above 0.5%, sulfur from 0.003 to 0.030%, silicon from 0.05 to 4.0%, phosphorus from 0.003 to 0.045%, nitrogen from 0.01 to above 0.25%, manganese from 0.03 to over 20%, nickel from 0.03 to over 20%, chromium from 0.10 to over 20%, molybdenum from 0.03 to above 3.0%, tungsten from 0.05 to above 10%, aluminum from 0.05 to 10.0% inclusive, titanium and niobium 0.05% for all concentration ranges.

5

Interferencje chemiczne w płomieniowej technice atomowej spektrometrii absorpcyjnej podczas oznaczaniu molibdenu

Wyciślik A., Wieszała R.

Hutnik, Wiadomości Hutnicze

|

2017

|

Vol. 84, nr 12

543--546

PL

W niniejszej pracy przebadano oddziaływanie kationów żelaza, manganu, chromu, niklu, tytanu i glinu na absorbancję molibdenu. Zakłócające wpływy tych pierwiastków badano, stosując linię analityczną Mo 313,3 nm i optymalną wysokość palnika wynoszącą 8 mm, z wykorzystaniem obydwu rodzajów płomieni, tj. acetylen – tlenek diazotu i acetylen – powietrze. Oddziaływanie żelaza realizowano w zakresie stężeń od 0% do 80%, niklu do 60%, manganu do 30%, chromu i glinu do 5%, oraz tytanu do 3%. Zestawiono też ważniejsze sposoby przygotowania podstawowych roztworów wzorcowych molibdenu, a także mniej czułe linie analityczne wraz z zakresami ich stosowania.

EN

In this work the effect of iron, manganese, chromium, nickel, titanium and aluminum cations on the molybdenum absorbance was studied. The interfering influences of these elements were investigated using the Mo 313.3 nm analytical line and the optimal burner height of 8 mm, using both types of flames, i.e. acetylene − nitrogen dioxide and acetylene − air. The effect of iron was realized in the range of concentrations from 0% to 80%, nickel up to 60%, manganese up to 30%, chromium and aluminum up to 5%, and titanium up to 3%. The most important ways of preparing the stock standard solutions of molybdenum as well as less sensitive analytical lines with the ranges of their application were also compared.

6

Effect of adding furnace ash from bituminous coal combustion to soil on phytoavailability of selected metals

Antonkiewicz J., Jasiewicz C., Kępka W., Kowalewska A., Pełka R., Losak T., Hlusek J.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2015

|

T. 18, nr 4

405--422

EN

The research on the effect of furnace ash from bituminous coal combustion on the uptake of Cr, Cu, Ni, Fe, Mn, Al by maize (Zea mays L.) was conducted under conditions of a three-year pot experiment. The arable soil in the pot experiment was amended with furnace ash in the amount of 23.33 g·pot‒1 (corresponding to 20 t·ha‒1) and with increasing doses of cadmium (3÷15 mg·kg‒1 soil DM). Application of ash and cadmium in the amount of 3÷5 mg·kg‒1 DM to the soil had a significant effect on the increase in the yield of above-ground parts and roots of maize. Application of subsequent doses of cadmium (7.5÷15 mg·kg‒1) caused a considerable reduction in the yield of the tested plant. The research shows that the applied furnace ash reduced the depression in yielding of maize. Introduction of furnace ash to cadmium-contaminated soil caused an increase in the content of Cr, Fe, Ni, Cu and Al in maize biomass and a decrease in the content of Mn in maize. Among the studied metals, Mn was translocated from roots to above-ground parts the most efficiently, and Al - the least efficiently, evidence of which are the highest values of the translocation factor for Mn, and the lowest values for Al. The research showed that ash introduced to cadmium-contaminated soil did not immobilize the above-mentioned metals, and thereby did not reduce the phytoavailability. In general, contamination of the soil with cadmium and introduction of ash stimulated uptake of the metals by maize. We observed that roots took up more Cr, Fe, Ni and Al, whereas above-ground parts of maize took up more Mn and Cu. The lowest uptake of the studied metals by maize was observed in the treatment where only furnace ash was applied.

PL

Badania nad wpływem popiołu paleniskowego z węgla kamiennego na pobieranie Cr, Cu, Ni, Fe, Mn, Al przez kukurydzę (Zea mays L.) przeprowadzono w warunkach trzyletniego doświadczenia wazonowego. W doświadczeniu wazonowym zastosowano do gleby uprawnej popiół paleniskowy, w ilości 23,33 g·wazon‒1, odpowiadającej 20 t·ha‒1, oraz wzrastające dawki kadmu, w ilości 3÷15 mg·kg‒1 s.m. gleby. Zastosowanie popiołu oraz kadmu w ilości 3÷5 mg·kg‒1 s.m. do gleby wpłynęło istotnie na zwiększenie plonu części nadziemnych i korzeni kukurydzy. Natomiast zaaplikowanie kolejnych dawek kadmu (7,5÷15 mg·kg‒1) spowodowało istotne obniżenie plonu testowanej rośliny. Z badań wynika, że zaaplikowany popiół paleniskowy zmniejszył depresję plonowania kukurydzy. Wprowadzenie popiołu paleniskowego do gleby zanieczyszczonej kadmem wpłynęło na zwiększenie zawartości Cr, Fe, Ni, Cu i Al w biomasie kukurydzy, natomiast wpłynęło na zmniejszenie zawartości Mn w kukurydzy. Spośród badanych metali najłatwiej był przemieszczany z korzeni do części nadziemnych Mn, a najsłabiej Al, o czym świadczą największe wartości współczynnika translokacji dla Mn, a najmniejsze wartości dla Al. Z badań wynika, że popiół wprowadzony do gleby zanieczyszczonej kadmem nie wpłynął na immobilizację wyżej wymienionych metali, a tym samym nie ograniczył fitoprzyswajalności. Generalnie zanieczyszczenie gleby kadmem i wprowadzenie popiołu stymulowało pobieranie metali przez kukurydzę. Stwierdzono większe pobranie Cr, Fe, Ni i Al przez korzenie, natomiast Mn i Cu przez części nadziemne kukurydzy. Najmniejsze pobranie badanych metali przez kukurydzę zarejestrowano w obiekcie, w którym zastosowano wyłącznie popiół paleniskowy.

7

Effect of fly ashes and sewage sludge on Fe, Mn, Al, Si and Co uptake by grass mixture

Antonkiewicz J.

Journal of Ecological Engineering

|

2014

|

Vol. 15, nr 3

6--13

EN

Application of sewage sludge for environmental management of fly ashes landfill site affects chemical composition of plants. The aim of the present investigations was learning the effect of growing doses of municipal sewage sludge on the yield and uptake of Fe, Mn, Al, Si and Co by grass mixture used for environmental management of fly ashes landfill. The experimental design comprised of 5 objects differing by a dose of municipal sewage sludge supplied per 1 hectare: I. control, II. 25 t d.m., III. 50 t d.m., IV. 75 t d.m. and V. 100 t d.m. Application of sewage sludge resulted in the increase in yield. The content of analyzed elements in the grass mixture depended significantly on sewage sludge dose. Increasing doses of sewage sludge caused marked increase in Mn and Co contents, while they decreased Fe, Al and Si contents in the grass mixture. It was found that growing doses of sewage sludge caused an improvement of Fe to Mn ratio value in the grass mixture. Assessing the element content in the grass mixture in the view of forage value, it was found that Fe and Mn content did not meet the optimal value. Si content in plants was below the optimal value.

8

Stewia (Stevia rebaudiana Bertoni) jako źródło wybranych mikroelementów

Gęsiński K., Majcherczak E., Gozdecka G.

Inżynieria i Aparatura Chemiczna

|

2013

|

Nr 2

74-75

PL

W pracy analizowano zawartość wybranych mikroelementów (Fe, Cu, Mn i Zn) w produktach stewii, będących w sprzedaży: tabletek oraz suszonych, w pełni wykształconych liści, które porównywano z młodymi liśćmi oraz cukrem. Stewia charakteryzuje się dużą zawartością badanych mikroelementów. Największą stwierdzono w młodych liściach stewii. Starsze liście zawierają mniejsze ich ilości, ale stanowią również bogate ich źródło. Z analizowanych produktów stewii tabletki zawierają znacznie mniej mikroelementów niż produkt nieprzetworzony w postaci suszonych liści. Cukier zawiera tylko śladowe ilości mikroelementów.

EN

The study analyzed a content of selected trace elements (Fe, Cu, Mn and Zn) in stevia products such as tablets and dried, fully developed leaves being on sale, which were then compared with young leaves and sugar. Stevia is characterized by a high content of micronutrients. The highest content was found in young leaves of stevia. Older leaves contain smaller quantities of micronutrients but still represent a rich source of them. Among analyzed stevia products the tablets contain much less micronutrient than the raw product in a form of dried leaves. Sugar contains only a trace amount of micronutrients.

9

Contents of Iron, Manganese and Zinc in the Sediments of Rainwater Reservoirs Situated along the National Road No. 4

Niemiec M., Arasimowicz M., Wiśniowska-Kielian B.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2012

|

Vol. 19, nr 10

1221--1228

EN

The research aimed at identification and assessment of iron, manganese and zinc contents in bottom sediments of retention reservoirs – the receivers of rainwater runoff from the national road No. 4. The samples were collected in 2007 and 2008 from the top layer 0–10 cm of the sediments accumulated on the bottom of the reservoirs situated on both sides of the road along the section of about 10 km between the Sulkow and Suchoraba villages. Heavy metal concentrations were determined with ICP-AES method in solutions after the previous mineralization of the sediments in a muffle furnace and in a mixture of concentrated HClO4 and HNO3 acids (2:3, v/v). The contents of individual metals in the analyzed sediments ranged from 7.25 to 18.11 gFe kg-1 d.m., from 283 to 3225 mgMn kg-1 d.m. and from 60.06 to 507.5 mgZn kg-1 d.m. Average contents of Fe, Mn and Zn were: 11.84 g, 761 mg and 187 mg kg-1 d.m., respectively. Iron content in the analyzed sediments depended on the sampling date, but no effect of the reservoirs localization on this metal content in the sediments was registered. Neither unambiguous influence of sampling date nor the reservoir distance from Krakow on manganese content in the analyzed sediments was noted. On the other hand, considerable differences in zinc content in the sediment taken from the individual reservoirs and dependant on sampling date were observed. Successive diminishing of zinc amount in the sediments was noted with increasing distance from Krakow.

PL

Celem badań było oznaczenie i ocena zawartości żelaza, manganu i cynku w osadach dennych zbiorników wód deszczowych usytuowanych wzdłuż drogi krajowej nr 4. W 2007 i 2008 r. pobrano próbki osadów ze zbiorników będących odbiornikami spływów deszczowych z jezdni i drogi krajowej nr 4 na odcinku 10 km, pomiędzy Sułkowem i Suchorabą. Osady pobrano z ich wierzchniej warstwy ((0–10 cm) z każdego zbiornika. Zawartość metali ciężkich w osadach oznaczono po uprzedniej mineralizacji materiału w piecu muflowym oraz w mieszaninie kwasów HClO4 i HNO3 (2:3, v/v), metodą ICP-AES. Zawartości poszczególnych metali w analizowanych osadach wahały się od 7,25 do 18,11 gFe kg-1 s.m., od 60,05 do 507,5 mgZn _ kg-1 s.m. oraz od 283 do 3225 mgMn kg-1 s.m. Średnie zawartości Fe, Zn, Mn wynosiły odpowiednio: 11,84 g, 187,5 mg oraz 761 mg kg-1 s.m. Zawartość żelaza w analizowanych osadach była zależna od terminu pobrania próbek, nie stwierdzono natomiast wpływu usytuowania zbiorników na zawartość tego metalu w osadach. Nie stwierdzono jednoznacznego wpływu terminu pobrania ani oddalenia zbiornika od Krakowa na zawartość manganu w osadach. Stwierdzono znaczne różnice zawartości cynku w osadach z poszczególnych zbiorników oraz w zależności od terminu pobrania próbek. Zaobserwowano sukcesywne zmniejszanie się ilości cynku w osadach w miarę oddalania się od Krakowa.

10

Assessment of Chemical Composition of Bushgrass (Calamagrostis epigejos L.) Occurring on the Landfill Site of the Furnace Waste and Carbide Residue Lime. Part 2. Content of Iron, Cobalt Manganese, Aluminium and Silicon

Antonkiewicz J.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2010

|

Vol. 17, nr 4-5

359-368

EN

Furnace ashes and carbide lime deposited on landfills may constitute a valuable raw material, among others for biological reclamation of post-industrial areas. Their environmental management requires the assessment of their suitability not only with respect to concentrations of heavy metals but also other components, including microelements. Ashes originating from hard coal burning are a rich source of microelements, particularly Fe, B, Mn and Co, which is very important for correct growth. However, very high contents of microelements in furnace wastes may influence their excessive uptake by plants, which in consequence lead to their die-back. Although high accumulation of microelements in plants is not always toxic for the plants themselves, it may cause serious pathogenic consequences in people or animals consuming these plants.

PL

Zdeponowane na składowiskach popioły paleniskowe i wapno pokarbidowe mogą stanowić cenny surowiec m.in. w biologicznej rekultywacji terenów poprzemysłowych. Ich wykorzystanie w środowisku wymaga oceny przydatności pod względem zawartości nie tylko metali ciężkich, ale także innych składników, w tym mikroelementów. Popioły pochodzące ze spalania węgla kamiennego stanowią bogate źródło mikroelementów, zwłaszcza Fe, B, Mn i Co, mających bardzo duże znaczenie w prawidłowym wzroście. Jednakże bardzo duże zawartości mikroelementów w odpadach paleniskowych mogą powodować nadmierne ich pobieranie przez rośliny, co w konsekwencji prowadzi do ich obumierania. Aczkolwiek duże nagromadzenie mikroelementów w roślinach nie zawsze jest toksyczne dla samych roślin, ale może spowodować groźne następstwa chorobowe u ludzi lub zwierząt spożywających te rośliny. Zawartość wybranych pierwiastków w trzcinniku piaskowym zebranym ze składowisk odpadów paleniskowych i wapna pokarbidowego była zróżnicowana i wahała się w zakresie: 49,70-1800,0 mg Fe; 0,01-1,17 mg Co; 7,33-146,0 mg Mn; 17,20-120,0 mg Si oraz 8,68-1500,0 mg Al o kg-1 s.m. Większe zawartości żelaza, kobaltu, manganu i glinu stwierdzono w roślinności zebranej ze składowisk popiołów paleniskowych, a mniejsze z kwatery wapna pokarbidowego. Optymalna zawartość mikroelementów w roślinach przeznaczonych na paszę wynosi: 40-70 mg Fe; 0,3-1,0 mg Co i 40-60 mg Mn o kg-1 s.m. Wyceniając rośliny według tego kryterium, stwierdzono ponadnormatywną zawartość żelaza w próbkach zebranych ze składowiska popiołów paleniskowych nieczynnej kwatery. Natomiast zawartość żelaza w roślinności zebranej ze składowiska wapna pokarbidowego mieściła się w granicach wartości optymalnej. Optymalną zawartość kobaltu stwierdzono w roślinności zebranej z nieczynnej kwatery popiołów paleniskowych, a niedoborową z kwatery czynnej popiołów paleniskowych oraz wapna pokarbidowego. W badaniach własnych stwierdzono niedoborową zawartość manganu (< 40 mg o kg-1) w 13 próbkach pobranych z czaszy składowisk popiołów paleniskowych i wapna pokarbidowego. Tylko w 6 próbkach roślin zawartość manganu przekraczała wartość optymalną. Zawartość manganu w roślinności zebranej z pólek składowisk mieściła się poniżej wartości optymalnej. Małą zawartość manganu w roślinności pobranej ze składowisk, w porównaniu z innymi mikroelementami, można uzasadnić tym, że w środowisku alkalicznym pierwiastek ten tworzy połączenia, z których jest trudno dostępny dla roślin.

11

Nanosorbents for selective removal of odours

Ziolek M., Sobczak I., Dudzik A., Konwicki Ł., Kujawa J.

Materials Science Poland

|

2008

|

Vol. 26, No. 2

425--431

EN

Y type zeolites modified with Cu, Ni, Mn as well as mesoporous hexagonally ordered silicates and niobosilicates of MCM-41 type with gold dispersed as an active component were studied in odour adsorption. Dibutyl sulfide and butyl amine were used as odour components and they were adsorbed separately and in the presence of high moisture content. The attractiveness of Au/MCM-41 samples for the selective adsorption of both odour compounds (much higher for the sulfide) and their possible further oxidation during the recovery of sorbents has been proved. The highest resistance for moisture adsorption was found for Au/NbMCM-41.

12

Influence of soil tillage on concentration and distribution of copper, zinc and manganese in light soil

Stanisławska-Glubiak E.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2008

|

Vol. 15, nr 4-5

421-427

EN

The aim of the study bas been to compare soil abundance in plant available Cu, Zn and Mn between two soil tillage methods: no tillage and traditional. In 2005-2006 soil samples were taken from fields sown with pea, lupine and maize, cultivated with the zero-tillage methods from analogous fields under traditional tillage. Samples were collected from three soil layers: 0-10, 10-20 and 20-30 cm deep, on three dates: in spring, summer and autumn. The largest differences between the tillage methods occurred in the amount of Cu in soil. The concentrations of Zn and Mn were less varied. The actual quantities of the microelements also depended on the year and date of soil sampling, which mar be attributed to differences in the volume and distribution of rainfall. The content of Mn in soil decreased at deeper soil layers for both soil tillage methods. The distribution of Cu and Zn in soil was not so unambiguous.

PL

Celem badań było porównanie zasobności gleby w przyswajalne dla roślin formy Cu, Zn i Mn uprawianej dwiema metodami. W latach 2005-2006 pobrano próbki glebowe z pól obsianych grochem, łubinem i kukurydzą, uprawianych metodą zerową oraz z analogicznych pól uprawianych tradycyjnie. Próbki pobierano z 3 warstw: 0-10, 10-20 i 20-30 cm, w 3 terminach: wiosną, latem i jesienią. Największe różnice między metodami uprawowymi wystąpiły w zawartości Cu w glebie. Zawartość Zn i Mn była mniej zróżnicowana. Zawartości te uzależnione były również od roku uprawy i terminu pobierania próbki, co należy wiązać z ilością i rozkładem opadów. Zawartość Mn w glebie zmniejszała się wraz z głębokością na obu rodzajach uprawy. Rozmieszczenie zawartości Cu i Zn w glebie nie było tak jednoznaczne.

13

Influence of various ash-sludge and ash-peat mixtures on quantity and quality of maize yield. Part 2. Microelements

Antonkiewicz J.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2007

|

Vol. 14, nr 3-4

257-263

EN

The research aimed to identify the influence of different quantities of ash-sludge and ash-peat mixtures addition to the soil on microelement contents in maize. The studies were conducted in 2003-2005 as a pot experiment on mineral soil to which sludge-ash and peat-ash mixtures were supplemented in the quantity of 1-30% of the total mass of substratum. The experimental design considered also the objects comprising only individual components of the mixtures. It was found Chat under the influence of the increasing percentage of ash-sludge and ash-peat mixtures in soil the content of Fe, Al and Si in maize was systematically growing, whereas Mn and Co contents were diminished. Iron content in maize aboveground parts was on the optimal level, whereas manganese content was over the norm and cobalt deficiency was registered.

PL

Badania miały na celu poznanie wpływu różnych ilości mieszanin popiołowo-osadowych i popiołowo-torfowych dodanych do podłoża na zawartość mikroelementów w kukurydzy. Badania przeprowadzono w latach 2003-2005 w warunkach doświadczenia wazonowego na glebie mineralnej, do której dodawano mieszaniny osadowo-popiołowe i torfowo-popiołowe w ilości 1-30% w stosunku do ogólnej masy utworu glebowego. W schemacie doświadczenia uwzględniono też obiekty obejmujące jedynie komponenty wchodzące w skład mieszanin. Stwierdzono, że pod wpływem wzrastającego udziału mieszanin popiołowo-osadowych i popiołowo-torfowych w podłożu systematycznie wzrasta zawartość Fe, Al i Si w kukurydzy, natomiast maleje zawartość Mn i Co. Zawartość żelaza w częściach nadziemnych kukurydzy kształtowała się na poziomie optymalnym w paszach dobrej jakości, natomiast zawartość manganu była nadmierna, a kobaltu niedostateczna.

14

Content and distribution of selected elements in the linseed (Linum usitatissimum L.) aboveground parts depending on the growth stage

Antonkiewicz J., Zając T.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2007

|

Vol. 14, nr 3-4

275-282

EN

The research aimed to analyse the contents of selected elements in linseed aboveground parts depending on the growth stage and the plant part, and assessment of linseeds fodder value. The aboveground parts yield, depending on the year of the experiment ranged between 0.235 and 6.81 Mg - ha-1. The content of analysed elements in linseed was greatly diversified and fluctuated from 0.06 to 8.60 mg Cr; 6.45105.0 mg Zn; 0.01-1.47 mg Pb; 0.96-9.88 mg Cu; 0.29-8.10 mg Cd; 0.54-12.4 mg Ni; 13.70-544.64 mg Fe; 0.02-0.60 mg Co and 3.65-137.0 mg Mn kg-1 d.m. Among the analysed elements cadmium content were the most diversified, whereas copper the least. It was found that linseed leaves accumulated much more microelements than stems. Chromium and manganese content in linseed did not exceed the standards for good quality fodder. Heavy metal content in linseed aboveground parts did not exceed limit values considered as admissible content of these elements in fodder. Only Cd limit fodder content were exceeded at all growth stages.

PL

Celem badań była analiza zawartości wybranych pierwiastków w częściach nadziemnych lnu oleistego w zależności od stadium rozwojowego i części rośliny oraz ocena wartości paszowej nasion lnu. Plon części nadziemnych lnu oleistego, w zależności od roku prowadzenia doświadczenia, wahał się od 0,235 do 6,81 Mg - ha-1. Zawartość badanych pierwiastków w Inie oleistym była bardzo zróżnicowana i wahała się w zakresie: 0,06-8,60 mg Cr, 6,45-105,0 mg Zn; 0,01-1,47 mg Pb; 0,96-9,88 mg Cu; 0,29-8,10 mg Cd; 0,54-12,4 mg Ni; 13,70-544,64 mg Fe; 0,02-0,60 mg Co i 3,65-137,0 mg Mn o kg -1 s.m. Spośród analizowanych pierwiastków największe zróżnicowanie zawartości stwierdzono w przypadku kadmu, a najmniejsze dla miedzi. Stwierdzono, że liście lnu oleistego gromadziły znacznie więcej mikroelementów aniżeli łodygi. Zawartość chromu i manganu w Inie oleistym nie przekraczała norm dla pasz dobrej jakości. Zawartości metali ciężkich w częściach nadziemnych lnu oleistego nie przekroczyły wartości granicznych uznawanych za dopuszczalne koncentracje tych pierwiastków w paszach. Jedynie w przypadku Cd we wszystkich stadiach rozwojowych lnu stwierdzono przekroczenie granicznej zawartości tego pierwiastka w paszach.

15

Content of microelements in the selected organ s of raccoon dog (Nyctereutes procyonoides)

Mertin D., Szeleszczuk O., Süvegova K., Niedbala P., Hanusova E.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2006

|

Vol. 13, nr 1-2

85-90

EN

The concentration of microelements Fe, Co, Zn, Mn in selected organs of rac-coon dog (Nyclerellfes procyonoides) was determined. The elements were de-tected by the method of atomic absorption spectral photometry. When evaluating the differences between sexes in concentration of studied microelements we found significant differences only in the concentration of copper in brain, heart and muscle, zinc in kidneys and liver. We found the highest concentration of iron, in spleen and liver of males and females. Iron had the highest concentration out of all studied elements also in the rest of organs except for bones, in which was the highest concentration of zinc (190.63 mg/kg in males, 147.63 mg/kg in females). We noticed the greatest difference between sexes in concentration or manganese in bones, małe: 2.56 mg/kg dry matter, female 1.36 mg/kg dry matter.

PL

Określono zawartość mikroelemntów, Fe, Cu, Zn i Mn w wybranych narządach jenotów hodowlanych za pomocą metody absorpcyjnej spektrofotometrii atomowej. Znaczące statystycznie różnice pomiędzy samcami a samicami stwierdzono jedynie w koncentracji Cu w mózgu, sercu i mięśniach oraz Zn w nerkach i wątrobie. W wątrobie i śledzionie osobników obu grup stwierdzono wyjątkowo dużą zawartość Fe. Wśród analizowanych mikroelementów pierwiastek ten wykazywał największą koncentrację we wszystkich narządach, z wyjątkiem kości, gdzie dominował cynk. W kościach zanotowano również największe różnice w koncentracji Mg w kościach: u samców 2,58 mg/kg sm. u samic 1,35 mg/kg s.m.

16

Consecutive effect of chemical soil pollution on mineral contents in hemp (Cannabis sativa L.)

Antonkiewicz J.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 1-2

11-17

EN

The yield of hemp, depending on the object, ranged between 136.12 and 19.55 g d.m. . pot-1 Diversified heavy metal doses supplied to the soil affected contents of both micro- and macroelements in hemp. An apparent effect of heavy metal soil contamination levels upon the contents of the above-mentioned elements in hemp was found. Depending on the object, the trace element contents in hemp ranged between 103.15 and 569.66 mg Fe, 126.00-269.45 mg Mn and 0.32-1.26 mg Cr. kg-1 d.m. Contents of P, K, Ca, Mg and Na in hemp were also diversified and depended on the level of soil contamination with heavy metals. Macroelement contents ranged as follows: 3.23-28.90 g P, 17.05-25.00 g K, 17.06-33.39 g Ca, 5.81-11.67 g Mg and 0.07-1.43 g Na . kg-1 d.m. Considering studied element contents in hemp from their fodder usefulness perspective it was determined that chromium content was below the optimal value, whereas iron and manganese levels were above the optimum. It was also stated that P, Ca and Mg contents in hemp ranged above the optimal content, K content was fully sufficient, independent on soil contamination level with heavy metals, whereas sodium content was below the optimal value. Consequtive effect of heavy metals soil contamination unfavourable changed values of ratios between elements in hemp plant. It was found, that soil pollution with heavy metals caused the narrowing ratios between elements.

PL

Plon konopi siewnych, w zależności od obiektu, wahał się w zakresie: 136,12-19,55 g s.m. wazon-1. Zróżnicowane dawki metali ciężkich zastosowane do gleby znacząco oddziaływały na zawartość makro- i mikroelementów. Stwierdzono wyraźny wpływ zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi na zawartość pierwiastków śladowych w konopiach siewnych. Zależnie od obiektu ich zawartość mieściła się w zakresie: 103,15-569,66 mg Fe, 126,00-269,45 mg Mn i 0,32-1,26 mg Cr . kg-1 s.m. Zawartość makroelementów w konopiach siewnych była również zróżnicowana i zależała od poziomu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi. Zawartość tych pierwiastków wahała się w granicach: 3,23-28,90 g P, 17,05-25,00 g K, 17,06-33,39 g Ca, 5,81-11,67 g Mg i 0,07-1,43 g Na kg-1 s.m. Oceniają zawartość badanych składników według kryterium przydatności paszowej stwierdzono, że zawartość chromu w konopiach kształtowała się poniżej optymalnego poziomu, natomiast zawartość żelaza i manganu mieściła się powyżej wymaganego optimum. Stwierdzono również, że zawartość magnezu, wapnia i fosforu kształtowała się powyżej wymaganego optimum, niezależnie od poziomu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi zawartość potasu była optymalna, natomiast zawartość sodu - poniżej poziomu optymalnego. Następczy wpływ zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi spowodował niekorzystne zmiany wartości stosunków pomiędzy składnikami mineralnymi w konopiach siewnych. Stwierdzono, że zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi powoduje zawężenie stosunków między pierwiastkami.

17

Mineral contents in Sida hemaphrodita Rusby cultivated under conditions of chemically polluted soils

Antonkiewicz J.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2004

|

Vol. 11, nr 7

529--535

EN

Sida hermaphrodita Rusby is a new suggested forage crop designed among others for animal forage. The results presented in the work aimed to show the effect of diversified level of heavy metal soil contamination on minreal contents in still little know high protein forage of Sida hermaphrodita Rusby. The research was conducted as a pot experiment. The experimental design comprised 6 objects (each in 4 replications): the control (without heavy metals admixture) and 5 objects receiving increasing doses of heavy metals. Cr, Fe and Mn concentrations were assayed by ICP method, Mg, K, Na and Ca were determined in atomic absorption spectrophotometer Philips PU 9100X (ASA), P was assessed in a Beckman PU 6400 colorimeter by vanadium and molybdenum method. In the second year of studies a decline Sida hermaphrodita Rusby yield in comparison to the control ranged within the 33 and 91% range. The analysed metal contents in Sida hermaphrodita Rusby fell within the following ranges: 0.07-0.12 mg Cr; 17.79-33.58 mg Fe; 32.23-50.13 mg Mn · kg-1 d.m.; 1.64-2.56 g Mg; 7.15-13.75 g K; 0.10-0.17 g Na; 5.35-9.36 g Ca; 1.53-1.82 g P · kg-1 d.m. Cr, Fe, Mn, K, Na and P concentrations in Sida hermaphrodita Rusby were below the optimum, whereas Mg and Ca approximated required minimum. Diversified level of heavy metal soil contamination negatively inf1uenced values of ratios between individual mineral components in Sida hermaphrodita Rusby.

PL

Nową proponowaną rośliną pastewną, przeznaczoną m.in. dla zwierząt gospodarskich jest ślazowiec pensylwański. Przedstawione w niniejszej pracy wyniki badań miały na celu zaprezentowanie wpływu zróżnicowanego stopnia zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi na zawartość składników mineralnych w mało znanej wysokobiałkowej paszy pochodzącej ze ślazowca pensylwańskiego. Eksperyment przeprowadzono w warunkach doświadczenia wazonowego. Schemat doświadczenia obejmował 6 obiektów (każdy w czterech powtórzeniach): obiekt kontrolny (bez dodatku metali ciężkich) i 5 obiektów zawierającychwzrastające dawki metali ciężkich. Zawartość Cr, Fe i Mn oznaczono metodą ICP-AES, natomiast Mg, Ca, Na i K w ślazowcu oznaczono za pomocą spektrofotometru absorpcji atomowej (ASA) firmy Philips model PU 91O0X, a P kolorymetrycznie metodą wanadowo-molibdenianową. Obniżenie plonu ślazowca, w drugim roku prowadzenia doświadczenia, w odniesieniu do obiektu kontrolnego, w zależności od obiektu, wahało się od 33 do 91 %. Zawartość badanych pierwiastków w analizowanym ślazowcu wahała się w granicach: 0,07-0,12 mg Cr; 17,79-33,58 mg Fe; 32,23-50,13 mg Mn · kg-1 s.m.; 1,64-2,56 g Mg; 7,15-13,75 g K; 0,10-0,17 g Na; 5,35-9,36 g Ca; 1,53-1,82 g P · kg-1 s.m. Zawartość Cr, Fe, Mn, K, Na i P w ślazowcu pensylwańskim kształtowała się poniżej optimum, natomiast Mg i Ca była zbliżona do wymaganego optimum. Zróżnicowany poziom zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi wpłynął niekorzystnie na wartość stosunków poszczególnych składników mineralnych w ślazowcu pensylwańskim.

18

Effect of Various Doses of Liquid Manure upon the Element Uptake by Meadow Sward

Antonkiewicz J., Radkowski A.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr 3-4

211-215

EN

Dry matter production by the meadow sward varied from treatment to treatment between 5.16 to 7.95 Mg . ha-I. The effect of different fertilisation on green matter production occurred to be significant. The highest outcome was obtained from mineral fertilisation, where it was noted over 50% increase above control. Element levels (mg per I kg of dry matter) were as follows: Cr - 0.06-1.03; Zn - 19.70-26.65; Pb 0.51-2.04; Cu - 3.94-4.88; Cd - 0.16-0.21; Ni - 0.54-1.05; Fe - 69.80-667.50; and Mn - 36.60-54.15. The lowest differences from treatment to treatment were observed for copper, cadmium and zinc, whereas the highest for iron and chromium. Element intakes (g per hectare) in the sward varied 0.31-8.19 for Cr; 101.65-183.25 (Zn); 3.49-16.22 (Pb); 20.95-31.57 (Cu); 0.93-1.51 (Cd); 2.79-8.35 (Ni); 465.69-5306.63 (Fe) and 221.88-430.49 (Mn), respectively. Among all these elements the most absorbed from the soil proved to be manganese, iron and zinc, while the last absorbed ones were cadmium, chromium and nickel. Both mineral fertilisation (Nl2oP60Kso) and different doses of liquid manure resulted in considerable higher intakes of elements in comparison with control.

PL

Gnojówka, w porównaniu z nawozami mineralnymi, zawiera wszystkie składniki pokarmowe, łącznie z mikroelementami. Stosowanie gnojówki w odpowiednich dawkach wpływa korzystnie na jakość i produktywność trwałych użytków zielonych. Celem podjętych badań było określenie siły nawozowej gnojówki i nawożenia mineralnego na zawartość i pobranie pierwiastków przez ruń łąkową. Badania przeprowadzono na łące podgórskiej, położonej na wysokości 300 m n.p.m. Doświadczenie polowe, obejmujące cztery obiekty nawozowe (kontrola, nawożenie mineralne NPK, połowa i pełna dawka gnojówki), założono metodą losowanych bloków w czterech powtórzeniach. Pobrane próbki zielonki wysuszono pod dachem na wolnym powietrzu. W tak przygotowanym materiale oznaczono zawartość suchej masy metodą suszarkową, plon, a po ich mineralizacji zawartość Cr, Zn, Pb, Cu, Cd, Ni, Fe i Mn oznaczono metodą EAS-ICP. Plon suchej masy runi łąkowej wahał się zależnie od obiektu w granicach od 5,16 do 7,95 Mg . ha-I. Stwierdzono istotny wpływ zróżnicowanego nawożenia na wysokość plonu runi łąkowej. Najwyższym plonowaniem charakteryzował się obiekt z nawożeniem mineralnym, w którym zarejestrowano ponad 50% wzrostu plonu w stosunku do obiektu kontrolnego. Zawartość badanych pierwiastków w runi łąkowej wahała się w zakresie: 0,06-1,03 mg Cr; 19,70-26,65 mg Zn; 0,51-2,04 mg Pb; 3,94-4,88 mg Cu; 0,16-0,21 mg Cd; 0,54-1,05 mg Ni; 69,80-667,50 mg Fe; 36,60--54,15 mg Mn . kg-1 s.m. Najmniejsze zróżnicowanie w zawartości badanych pierwiastków pomiędzy obiektami zarejestrowano w przypadku miedzi, kadmu i cynku, a największe w przypadku żelaza i chromu. Pobranie badanych pierwiastków przez ruń łąkową wahało się w zakresie: 0,31-8,19 g Cr; 101,65-183,25 g Zn; 3,49-16,22 g Pb; 20,95-31,57 g Cu; 0,93-1,51 g Cd; 2,79-8,35 g Ni; 465,69-5306,63 g Fe; 221,88-430,49 g Mn . ha-I. Spośród analizowanych pierwiastków w największych ilościach został odprowadzony z gleby mangan, żelazo i cynk, a w najmniejszych ilościach kadm, chrom i nikiel. Nawożenie mineralne (NI2oP6oKso) oraz zróżnicowane dawki gnojówki powodowały wyraźny wzrost pobrania analizowanych pierwiastków w odniesieniu do kontroli.

19

Effect of Soil Contamination with Heavy Metals on Element Contents in Selected Herbs

Antonkiewicz J., Jasiewicz Cz.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr 3-4

199-204

EN

Depending on the object and analysed lavender part the element contents ranged between 0.23-1.23 mg Cr, 83.47-287.50 mg Fe, 9.92-49.73 mg Mn [formula]; from 0.80 to 1.73 g Mg, 0.35-1.96 g Ca, 0.11-0.28 g Na, 4.87-13.50 g K, and 1.31-3.83 g P [formula]. In melissa the element concentration ranged as follows: 0.27-1.30 mg Cr, 46.73-156.67 mg Fe, 11.61-33.77 mg Mn [formula]; 0.25-0.58 g Mg, 0.36-1.82 g Ca, 0.15-0.29 g Na, 5.43-9.27 g K and 2.82-4.98 g P [formula]. A high level of the soil contamination significantly affected the element contents in the indicative parts of the examined plants.

PL

Zioła są bogatym źródłem makro- i mikroelementów oraz wielu substancji biologicznie czynnych. Stąd rośliny zielarskie są przedmiotem szczególnej troski pod względem czystości i jakości surowca w tym zawartości pierwiastków szkodliwych. Dlatego też podjęto badania mające na celu określenie stopnia akumulacji składników mineralnych w melisie (Melissa officinalis L.) i lawendzie (Lavandula officinalis Chaix) w zależności od poziomu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi. Badania prowadzono w warunkach doświadczenia wazowego. Do doświadczenia użyto glebę o składzie granulometrycznym pyłu zwykłego. Schemat doświadczenia obejmował 2 obiekty (każdy w 3 powtórzeniach): kontrola (bez dodatku metali ciężkich) i I poziom z metalami (Cd 40, Cu 160, Ni 120, Pb 240, Zn 400 [wzór]. Okres wegetacji melisy i lawendy w 2000 r. wynosił 60 dni. Po zbiorze rośliny suszono w warunkach naturalnych, następnie określono wielkość plonu części nadziemnych i korzeni. Zawartość Cr, Fe, Mn oznaczono metodą ICP-ESA, natomiast Mg, Ca, Na i K za pomocą spektrofotometru absorpcji atomowej (ASA), a P kolorymetrycznie. Zawartość pierwiatków w zależności od obiektu i analizowanej części lawendy wahała się od 0,23 do 1,23 mg Cr, od 83,47 do 287,50 mg Fe, od 9,92 do 49,73 mgMn [wzór], od 0,80 do 1,73 g Mg, od 0,35 do 1,96 g Ca, od 0,11 do 0,28 g Na, od 4,87 do 13,50 g K, od 1,31 do 3,83 g P [wzór]. natomiast zawartość pierwiastków w melisie wahała się w zakresie: 0,27-1,30 mg Cr, 46,73-156,67 mg Fe; 11,61-33,77 mg Mn [wzór]; 0,25-0,58 g Mg; 0,36-1,82 g Ca; 0,15-0,29 g Na; 5,43-9,27 f K; 2,82-4,98 g P [wzór]. Wysoki poziom zanieczyszczenia gleby wpłynął istotnie na zawartość pierwiastków w częściach wskaźnikowych badanych roślin.

20

Effect of Soil Contamination with Heavy Metals on Element Contents in Silphium Perfoliatum (Silphium perfoliatum L.)

Antonkiewicz J., Jasiewicz Cz.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr 3-4

199-210

EN

A significant effect of soil pollution levels on yielding of Silphium perfoliatum was determined. Depending on the treatment, the decrease in the top part yield ranged between I2.3% and 23.1% in comparison with the controI. The contents in the top parts of Silphium perfoliatum was increasing with the level of soiI pollution with heavy metals and ranged between 0.14-0.24 mg Cr; 27.38-84.93 mg Fe; 108.13-243.50 mg Mn. kg-I d.m.; 1.90-6.26 g Mg; 2.40-7.45 g Ca; 0.08-0.25 g Na; 1.83-12.12 g K; 0.49-1.19 g P . kg-I d.m.

PL

Rożnik przerośnięty (Silphium perfoliatum L) jest mało znaną w Polsce byliną należącą do rodziny I astrowatych (Asteraceae = Compositae). Ze względu na niewielkie wymagania glebowe oraz łatwą aklimatyzację Silphium perfoliatum może być polecany jako roślina pionierska przy rekultywacji terenów zdegradowanych. Gatunek ten uprawiany jest jako roślina ozdobna i pszczelarska. Z dotychczasowych badań wynika, że rożnik wytwarza dużo zielonej masy o znacznej zawartości białka i węglowodanów. Dlatego też może stanowić cenną roślinę paszową. Pozyskiwana biomasa rożnika na cele paszowe nie powinna zawierać szkodliwych składników. Stąd też podjęto badania mające na celu określenie stopnia akumulacji składników mineralnych w Silphium perfoliatum w zależności od poziomu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi. Badania przeprowadzono w 2000r w warunkach doświadczenia wazonowego. Schemat doświadczenia obejmował 5 obiektów (każdy w czterech powtórzeniach): obiekt kontrolny (bez dodatku metali ciężkich) i 4 obiekty zawierające wzrastające dawki metali ciężkich. Najwyższy poziom zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi wynosił: Cd - 8 mg. kg-I, Pb - 120 mg. kg-I, Ni - 40 mg. kg-I, Cu - 80 mg. kg-I, Zn -400 I mg . kg-I s.m. gleby. Metale ciężkie zastosowano w formie wodnych roztworów soli: JCdSO4 . 8H2O, CUSO4 . 5H2O, NiSO4 . 7H2O, Pb(NO3h i ZnSO4 . 7H2O. Do doświadczenia wykorzystano glebę o składzie granulometrycznym pyłu ilastego. Okres wegetacji rożnika przerośniętego wynosił 129 dni. W czasie wegetacji rośliny podlewano wodą redestylowaną utrzymując wilgotność gleby na poziomie 60% maksymalnej pojemności wodnej. Po zebraniu roślin określono wielkość plonu. Następnie próbki roślin poddano mineralizacji na sucho w piecu muflowym w temp. 450°C. Zawartość Cr, Fe, Mn, Mg, Ca, Na i K oznaczono za pomocą spektrofotometru absorpcji atomowej (AAS) firmy Philips model PU 91O0X, a P metodą kolorymetryczną. Stwierdzono istotny wpływ zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi na plonowanie rożnika przerośniętego. Plon części nadziemnych w zależności od obiektu wahał się od 12,3% do 23,1% w odniesieniu do kontroli. Zawartość badanych pierwiastków w częściach nadziemnych rożnika istotnie zależała od poziomu zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi i mieściła się w zakresie 0,1400,24 mg Cr; 27,38-84,93 mg Fe; 108,13-243,50 mg Mn [wzór], 1,90-6,26 g Mg; 2,40-7,45 g Ca; 0,08-0,25 g Na; 1,83-12,12 g K; 0,49-1,19 g P [wzór].