Opracowano sposób korekty ustawienia układu technologicznego obrabiarki polegający na wprowadzeniu do układu sterowania dodatkowego dodatniego sprzężenia zwrotnego względem siły skrawania. Zastosowane sterowanie adaptacyjne posuwem wzdłużnym oraz dodatkowymi oddziaływaniami siłowymi, wywołującymi stan sprężyście-odkształcalny, umożliwia wyeliminowanie błędów statycznych oddziaływania sterującego oraz zakłócającego przy sterowaniu parametrami dokładności obróbki części o małej sztywności w stanie sprężyście-odkształcalnym.
EN
The authors developed a method of correction consisting in the introduction, in the control system, of an additional positive feedback relative to the force of milling. Adaptive control was applied for axial feed and for additional force actions causing the elastic-deformable state, which permits the elimination of static errors of control effects and interference in the control of quality parameters.
Uzasadniono i sprawdzono dostrojenie układu dynamicznego umożliwiające zwiększenie dokładności i wydajności obróbki. Analizowany jest układ sterowania automatycznego procesami dynamicznymi układu technologicznego z obwodem (konturem) dodatkowym.
EN
The metal-cutting technological system update by the tangent control circuit for the precision and productivity increasing is substantiated and approved. The automatic control system for the operating this technological system is observed.
Przestawiono system automatycznego sterowania procesem obróbki elektrochemicznej wałów o małej sztywności, minimalizujący poziom osiowych naprężeń szczątkowych w wyniku trawienia warstwy metalu kęsa (wlewka) o zmiennej grubości oraz zmniejszający odkształcenie kęsa (wlewka).
EN
Automatic control system for the electrochemical machining process of low rigid shafts is described. The system minimizes axial residual stress level by the pickling metal variable layer to billet profile and provide decrease of billet distortion.
Przedstawiono opracowany model uogólniony i cząstkowy szlifowania. Utworzono uogólniony schemat strukturalny układu dynamicznego w przypadku walcowego szlifowania oscylacyjnego wałków o małej sztywności. Zaprezentowano również model matematyczny układu technologicznego przy szlifowaniu wgłębnym wałków sprężyście odkształcalnych o małej sztywności. Modele matematyczne układu dynamicznego szlifowania wałków o małej sztywności w stanie sprężyście-odkształcalnym przedstawiono w postaci siedmiopoziomowej struktury hierarchicznej.
EN
The generalized and partial mathematical model of grinding is introduced. The structural pattern of dynamic system of low-rigid shafts oscillatory grinding as well as mathematical model of technological system of low-rigid shafts plunge grinding are presented. Mathematical models of dynamic system of low-rigid shafts grinding are presented as 7-layer structured diagram.
W artykule przedstawiono podstawowe założenia, umożliwiające modelowanie operacji obróbki cieplno-mechanicznej wałów o małej sztywności. Pokazano schematy realizacji metod obróbki cieplno-mechanicznej, wyniki badań odkształceń i naprężeń przy obciążeniu osiowym, charakterystyki temperatury nagrzewania i chłodzenia, odkształceń i naprężeń. Przedstawiono przykład urządzenia do sterowania procesem odkształceń plastycznych wału o małej sztywności.
EN
The paper introduces scientific principles of modeling the thermo-mechanical processing of non-rigid shafts. The schemes of realization of the thermo-mechanical processing of non-rigid shafts, the results of research of strains and stresses during axial tension and temperature profiles while heating and cooling were presented. The example of device for controlling the process of non-rigid shafts’ elastic deformation was introduced.
W artykule rozpatrzono metodologię opracowania modeli matematycznych obróbki cieplno-mechanicznej wałów małej sztywności. Przedstawiono analizę modeli sterowania: odkształceniami sprężysto-plastycznymi, niezmiennością obciążeń zewnętrznych i procesów zdejmowania obciążeń. Do analizy jakościowej procesów opracowano modele matematyczne układu dynamicznego obróbki cieplno-mechanicznej wałów o małej sztywności. Przedstawiono proste modele trzyelementowe, opisujące tylko naprężenia i odkształcenia. Przeanalizowano również bardziej złożone modele matematyczne, opisujące niesprężyste ciała sztywne.
EN
The methodology of formulating mathematical models of thermo-mechanical processing of non-rigid shafts was presented in the article. The analysis of models of control was introduced for following parameters: the elastic and plastic deformation, the invariability of external loads and the processes of loads removal. The mathematical model of dynamic system of thermo-mechanical processing of non-rigid shafts was built for qualitative analysis of processes. Simple three-element models were introduced, describing only strains and stresses. More detailed mathematical models describing also inelastic solid bodies were analyzed as well.
Przedstawiono metodykę opracowania modeli układów dynamicznych obróbki skrawaniem wałów w stanie sprężyście - odkształcalnym. Pokazano specyfikę identyfikacji UD toczenia wzdłużnego oraz szlifowania wzdłużnego i wgłębnego wałów o małej sztywności. Specyfika procesu obróbki części o małej sztywności uwzględniana jest przez wprowadzenie odpowiednich równań więzi, odzwierciedlających dodatkowe odkształcenia sprężyste w jednym z równań opisujących siłowe oddziaływania sterujące. Przeprowadzono analizę systemową opracowanych modeli oraz przedstawiono ich strukturę hierarchiczną.
EN
The paper presents methodology of developing models of dynamic systems of machining shafts in the elastic-deformable condition. The specifics of dynamic system (DS) identication concerning straight turning and straight and plunge grinding of low-rigidity shafts is presented. The specifics of the process of low-rigidity elements machining is taken into account through the introduction of suitable equations of constraint reflecting additional elastic strain in one of the equations describing the control force effect. Systemic analysis of the developed models is performed, and their hierarchical structure is given.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Uzasadniono i sprawdzono dostrojenie układu dynamicznego umożliwiające zwiększenie dokładności i wydajności obróbki. Analizowany jest układ sterowania automatycznego procesami dynamicznymi układu technologicznego z obwodem (konturem) dodatkowym.
EN
The metal-cutting technological system update by the tangent control circuit for the precision and productivity increasing is substantiated and approved. The automatic control system for the operating this technological system is observed.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule analizowane są procesy dynamiczne przebiegające podczas obróbki wibracyjnej półfabrykatów o małej sztywności. Przedstawiono sposób sterowania parametrami technologicznymi umożliwiający identyfikację procesów relaksacji i uzyskanie odpowiednich parametrów geometrycznych półfabrykatu.
EN
The article is devoted to the problem of dynamic of the low-rigid work pieces by the affection vibration. The method of control of technological parameters to intensify of the stress relaxation and increasing of the part geometrical stability is substantiated.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Opisano system automatycznego sterowania procesem obróbki elektrochemicznej wałów o małej sztywności, minimalizujący poziom osiowych naprężeń szczątkowych w wyniku trawienia warstwy metalu kęsa (wlewka) o zmiennej grubości oraz zmniejszający odkształcenie kęsa (wlewka).
EN
Automatic control system for the electrochemical machining process of low rigid shafts is described. The system minimizes axial residual stress level by the pickling metal variable layer to billet profile and provide decrease of billet distortion.
W referacie rozpatruje się zagadnienie dotyczące systemowego podejścia do modelowania i sterowania dokładnością obróbki skrawaniem części osiowosymetrycznych w każdym procesie technologicznym, jako jednolitym systemie, łączącym wiele różnych operacji. Przytacza się wyniki badań oraz model matematyczny operacji tokarskiej, uwzględniający powstawanie naprężeń szczątkowych na operacji toczenia oraz jej wpływ na dokładność i eksploatacyjne charakterystyki wytwarzanego wału jako gotowego wyrobu.
W referacie rozpatruje się zagadnienie dotyczące systemowego podejścia do modelowania i sterowania dokładnością obróbki skrawaniem części osiowosymetrycznych w każdym procesie technologicznym, jako jednolitym systemie, łączącym wiele różnych operacji. Przytacza się wyniki badań oraz matematyczne modele operacji obróbki cieplnej, frezowania rowków wpustowych, szlifowania, uwzględniające postawanie naprężeń szczątkowych na tych operacjach oraz ich wpływ na dokładność i eksploatacyjne charakterystyki wytwarzanego wału jako gotowego wyrobu.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule omówiono miejsce obróbki wibracyjnej wałów długowymiarowych o małej sztywności w procesie technologicznym i jej wpływ na niezawodność eksploatacyjną gotowych wyrobów. Wprowadzenie operacji obróbki wibracyjnej obniża poziom technologicznych naprężeń szczątkowych. Przedstawione metody sterowania obróbką wibracyjną oparte są na kontroli położenia stref nagrzania półfabrykatu, to znaczy miejsc relaksacji naprężeń. Zmiana technologicznych parametrów obróbki wibracyjnej pozwala na sterowanie stopniem przygotowania każdej części półfabrykatu wzdłuż jego osi co powoduje zmniejszenie odkształceń wałów w wyniku obniżenia technologicznych naprężeń szczątkowych.
EN
In the article talked over the place of vibratory processing the long dimension shafts about small stiffness in technological process and it’s influence on the exploational reliabity finished products. The introduction of the vibratory processing operation reduces the level of technological residual tensions. The introduced methods of control the vibratory processing are leaning on the control of the positions of the warming zones of semimanufactured products, it means the places of the tensions relaxation. The change of the technological parameters of the vibratory processing allows to control the degree of the preparation of every part of semimanufactured product along his axis what causes decrease of the shafts deformations in the result of the lowering of technological residual tensions.
14
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Dążenie do osiągnięcia wysokiej jakości obróbki części na obrabiarkach skrawających w warunkach działania na układ technologiczny różnych zakłóceń doprowadziło do powstania układów sterowania adaptacyjnego. Opracowanie modelu matematycznego układu dynamicznego adekwatnego do oryginału, jest niezbędną przesłanką odpowiedniego podjęcia do rozwiązania zagadnienia analizy stabilności układu sterowania automatycznego i syntezy członów korygujących wg wymaganych wskaźników jakości sterowania parametrami przejściowymi. Przedstawiono metodologią opracowania modelu matematycznego układu dynamicznego toczenia wałów w stanie sprężyście odkształcalnym i sam model. Model został opracowany na podstawie identyfikacji analitycznej. Przedstawiono układ równań i uogólniony schemat strukturalny modeli układu dynamicznego toczenia wałów, który uwzględnia geometrię warstwy skrawanej i siły skrawania przy toczeniu, właściwości sprężyste układu technologicznego, proces formowania przekroju warstwy skrawanej. Proces formowania przekroju WS uwzględnia zjawisko skrawania „po śladzie”. Pokazano specyfikę identyfikacji układu dynamicznego toczenia wałów o małej sztywności. Model matematyczny rozpatrywanego obiektu sterowania – UD ze sterowaniem stanem sprężyście – odkształcalnym części o małej sztywności budowany jest w oparciu o ogólne zasady budowy modeli układów dynamicznych obróbki mechanicznej, przy tym specyfika procesu obróbki części o małej sztywności uwzględniana jest przez wprowadzenie odpowiednich równań więzów, odzwierciedlających dodatkowe odkształcenia sprężyste w jednym z równań opisujących siłowe oddziaływania sterujące. Porównanie MM obiektu dla różnych oddziaływań siłowych pokazuje, że przy wprowadzeniu dodatkowych oddziaływań siłowych, obiekt charakteryzuje się znacznie mniejszą inercyjnością w porównaniu do przypadku sterowania według kanału posuwu.
EN
Pursuit of achieving the high quality of part processing using machines under conditions of operating various disturbances on the technological system (TS) resulted in introducing adaptive controlling systems (AC). Developing the mathematical model (MM) of the dynamic controlling object, adequate to the original object is the indispensable premise of choosing the suitable approach to the question of stability analysis for automatic controlling system as well as synthesis of devices correcting sets coefficients of controlling quality using transitory parameters. The methodology of building the mathematical model of dynamic system of shafts turning under the condition of elastic strain and the model itself were introduced. The model was worked out basing on the analytic identification. The system of equations and general structural pattern of MM system of dynamic turning were introduced. Such prepared system of equations and structural pattern of MM takes into account the geometry of machined layer and forces of cutting during the turning, elastic properties of TS and the process of forming the section of the machined layer (ML). The process of forming the ML section takes into account the phenomenon of machining “after the trace”. The specification of DS identifying for turning the small stiffness shafts was shown. The mathematical model of controlling object CO-DS controlling the elastic strain state is built on the general principle of building models of the dynamic systems of machining small stiffness elements. The specification of processing small stiffness part is taken into account by introducing suitable equations of constrains reflecting additional elastic strain in one of equations describing controlling force. MM objects comparison for various force influences shows, that after introducing additional force influences, the object characterizes in smaller infertility in comparison to the case of steering according to the channel of feed. Higher coefficients of the quality of dynamic control and effective reducing the disturbances caused by changing of allowance and hardness of machined elements, can be achieved by changing their stiffness along the processing in ACS and AC of elastic strain condition of element.
15
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W referacie przedstawiono badanie obszarów osiągalnej jakości sterowania procesem toczenia wzdłużnego. Jako wskaźnik charakteryzujący jakość pracy układu stabilizacji automatycznej siły skrawania na tokarkach celowe jest przyjęcie maksymalnej wartości przeregulowania współrzędnej sterowanej. Przeregulowanie siły skrawania wywołuje przeciążenie układu technologicznego obrabiarki i wymusza zmniejszanie wartości stabilizowanej siły skrawania. Powoduje to zmniejszenie intensywności procesu technologicznego oraz obniżenie wydajności procesu obróbki. Przy analizie pracy układu zakłada się, że jednocześnie z oddziaływaniami wymuszającymi, na układ działają oddziaływania sterujące U. Oddziaływanie sterujące okazuje się być funkcję przekładnikową czasu przy obecności jednoczesnego ograniczenia, nakładanego na jego moduł. Ponadto można wykazać, że przy 0 < t < tm nie występuje przełączanie oddziaływania sterującego. Przedstawiono także badania wpływu strefy nieczułości urządzenia przełączającego oddziaływania sterujące na wskaźniki jakości procesu obróbki toczeniem. W układzie rzeczywistym urządzenie przekaźnikowe przełączające oddziaływania sterujące ma strefy nieczułścią . Obecność strefy nieczułości może być uwzględniona jako dodatkowe opóźnienie. Ciekawa jest ocena wpływu wielkości na przyjęty współczynnik jakości, gdy przełączenie sterowania osiąga się w funkcji odchylenia współrzędnej wyjściowej x. Wykazanie obszarów osiąganej jakości sterowania pozwala w sposób uzasadniony rozwiązywać zadania syntezy i analizy układów sterowania procesami toczenia.
EN
In the paper was introduced the investigation of the areas of the attainable quality of controlling the process of longitudinal turning. As the coefficient characterizes the quality the work of automatic stabilisation system of cutting off force on lathes is to purposeful accept the maximum value of the dynamic breakout regulated co-ordinate. The dynamic breakouts the cutting off force generate the overload of the technological system of machine tool and they extort the reducing the stabilise value of cutting off force. It causes decreasing the intensity of the technological process and the lowering the efficiency of the machining process. By the analysis of the work of the system to postulate, that simultaneously with force reactions on the system acting controlling reactions U. The controlling reaction seems to be the relay function of the time near the presence of the simultaneous limitation, sewn on his module. Upon what one can show, that by 0 < t < tm does not step out switching the reaction influence. Were also introduced the investigations of the influence of the zone of insensitivity the switching device the controlling influence on the coefficients of the quality of the turning process. In the real system the relay device switching controlling influences has the zone of insensitivity . The presence of the zone of insensitivity can be considered as the additional delay. Interesting is the opinion of the value influence on the received coefficient of the quality, when one achieves the switch of controlling in the function of the deviation of the exit coordinate x. Proof of the areas of the achieved controlling quality lets solve the tasks of synthesis and the analysis of the steering system the turning processes in the well-founded way.
16
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W referacie rozpatrzone zostało zagadnienie dotyczące skrócenia czasu uzbrojenia i przezbrojenia wielozadaniowych obrabiarek CNC na podstawie technologicznych (regulacje, przezbrojenia, nastawienia, w tym zautomatyzowane) metod zwiększania elastyczności i wydajności ESP. Automatyczna regulacja wylotu narzędzia względem każdej bazy pływającej może być zapewniona przez zastosowanie specjalnej oprawki, ustawionej we wrzecionie obrabiarki CNC. Przedstawiono metodą regulacji obrabiarki, która polega na tym, że ustawienie elementu ustalającego przyrządu, określającego ostatnie ogniwo odpowiedniego łańcucha wymiarowego dokonywane jest bezpośrednio na obrabiarce CNC według specjalnego programu, zgodnie ze szkicem operacyjnym nastawienia procesu technologicznego. Druga metoda nastawienia jest przeznaczona do zautomatyzowania regulacji wielozadaniowych obrabiarek CNC, jedno- i wieloosiowych, pracujących w warunkach autonomicznych, jak też w ESP z wykorzystaniem przyrządów uniwersalnych. Celem jest zwiększenie dokładności ustawienia części obrabianych poprzez wyeliminowanie błędu ustawienia elementu ustalającego. Zastosowanie zaproponowanych metod nastawienia obrabiarek CNC zwiększa dokładność nastawienia i bazowania części obrabianej przez wyeliminowanie błędów ustawienia elementu bazującego.
EN
The problem of shortening time of equipping and reequipping multi-role CNC machine tools on the basis of technological methods of enlarging the flexibility and productivity of FPS (adjustments, reequipping, tool setting including automatic) was examined in the paper. The automatic adjustment of the outlet of tool in relation to every base can be provided by using special holder mounted in the spindle of CNC machine tool. The method for adjustment the machine tool, which bases on setting the locking device (which defines the last element of the suitable chain of dimension) directly on CNC machine tool according to the special programme in conformity with the operating draft of setting the technological process was introduced. The other setting method is designed for automation of setting multi-role CNC machine tools (single- and multiaxial), operating under autonomic conditions and also in FPS using the universal instruments. The main goal is increasing precision of setting and setting machined elements through elimination of locking device setting fault. The use of proposed methods of setting CNC machine tools increases precision of setting and basing the machined element by eliminating of locking device setting fault.
W artykule przedstawiono podstawy identyfikacji układu dynamicznego procesu wiercenia wibracyjnego, w którego skład wchodzi przetwornik falowy. Pokazano konstrukcje przetworników falowych. Powstanie drgań możliwe jest dzięki zastosowaniu przetwornika falowego z odpowiednio niską sztywnością w kierunkach stycznym i wzdłużnym. Konstrukcja przetwornika posiada przelotowy rowek wpustowy, który może mieć rożną postać. Schemat obliczeniowy układu dynamicznego przedstawiono w postaci modelu dwumasowego. Podano układ równań oraz schemat strukturalny układu dynamicznego, wyniki badań doświadczalnych charakterystyk częstotliwościowych amplitudowo-fazowych.
EN
The basis of the dynamic system of vibratory drilling process identification where the wave transducer is one of elements were introduced in the article. The constructions of wave transducers was shown. Formation of vibrations is possible by use of the wave transducer with suitably low rigidity in tangential and longitudinal directions. The transducer possesses the through splineway which can have the various shape. The computational pattern of the dynamic system was introduced as the two-mass model. The system of equations and the structural pattern of the dynamic system, results of the investigations of experimental frequency amplitude-phase profiles were presented.
Przedstawiono metodologię opracowania modelu matematycznego układu dynamicznego szlifowania wałów w stanie sprężyście - odkształcalnym. Pokazano specyfikę identyfikacji UD szlifowania wzdłużnego oraz wgłębnego wałów o małej sztywności. Model matematyczny rozpatrywanego obiektu sterowania - UD ze sterowaniem stanem sprężyście -odkształcalnym części o małej sztywności budowany jest na podstawie ogólnych zasad budowy modeli układów dynamicznych obróbki mechanicznej. Specyfika procesu obróbki części o małej sztywności uwzględniana jest przez wprowadzenie odpowiednich równań więzów, odzwierciedlających dodatkowe odkształcenia sprężyste, w jednym z równań opisujących siłowe oddziaływania sterujące. Porównanie MM obiektu dla rożnych oddziaływań siłowych pokazuje, że przy wprowadzeniu dodatkowych oddziaływań siłowych obiekt charakteryzuje się znacznie mniejszą inercyjnością w porównaniu do przypadku sterowania według kanału posuwu.
19
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule przedstawiono specyfikę obróbki głębokich otworów. Wiercenie głębokich otworów jest procesem bardzo pracochłonnym a zarazem najczęściej stosowaną metodą kształtowania otworów głębokich. Głównymi metodami wiercenia otworów głębokich są: wiercenie pełne (cały materiał znajdujący się w przestrzeni przyszłego otworu zamieniany jest na wiór) i wiercenie pierścieniowe (na wiór zamieniana jest tylko część pierścieniowa materiału, usuwany środek pozostawiony jest w postaci nienaruszonej). Specyfiką głębokiego wiercenia jest to, że narzędzie powinno znajdować drogę w materiale nie mając podpory i sztywnego prowadzenia. Złożoność procesu wiercenia głębokich otworów powoduje, że dla stałych parametrów wiercenia naprężenia mechaniczne w narzędziu osiągają wartości krytyczne, w wyniku czego ma miejsce odkształcenie narzędzia i pogorszenie jakości wykonywanych otworów, a nawet jego uszkodzenie. Przedstawiono także metodologię opracowywania modelu matematycznego procesu wiercenia i sam model. Model został opracowany na podstawie identyfikacji analitycznej. Przy wykorzystaniu opracowanego modelu matematycznego przeprowadzono syntezę regulatora, który w warunkach oddziaływania zakłóceń, będących nie w pełni znanymi losowymi funkcjami czasu i powstających w wyniku nieuniknionej zmienności parametrów określających parametry skrawania, umożliwia takie sterowanie procesem, aby osiągnąć żądaną dokładność i jakość wykonywanych głębokich otworów. Dla przedstawionego modelu zakłócenia struktura regulatora pozwala osiągnąć żądaną jakość sterowania. Wskaźniki jakości sterowania w tym przykładzie należy rozpatrywać jako graniczne, w oparciu o które można oceniać właściwości układów z regulatorem posiadającym bardzo prostą strukturę.
EN
Specifics of deep holes processing were introduced in the article. The drilling of deep holes is the very labour-consuming process and in the same time also the most often method for deep holes formation. Main methods of deep openings drilling are: full drilling (the whole material located inside the opening is transformed into chip) and collar drilling (only the collar part of material is being transformed into chip, the centre is left in intact figure). The unique aspect of deep drilling is that the tool should find way in the material without support and stiff guidance. Because of complexity of drilling deep holes process, the mechanical stresses in tool reach the critical values for constant parameters of drilling, which causes the tool deformation and the quality deterioration of produced holes, and even damage of the tool. The methodology of working out the mathematical model of drilling process was introduced as well as the model itself. The model was worked out on the ground of analytic identification. Using worked out mathematical model synthesis of regulator has been conducted. The regulator which in conditions of influence not fully known disturbances (function random in time and formatted in the result of unavoidable variation of parameters that define the machine cutting parameters) makes possible such a steering of process to reach required accuracy and quality of drilled deep holes. For introduced disturbance model the structure of regulator allows reaching the demanded steering quality. The coefficients of steering quality in this example should be considered as border, basing on which it is possible to estimate properties of systems with very simple structure of regulator.
20
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W referacie przedstawiono model matematyczny funkcjonowania elastycznej linii produkcyjnej (ELP) obrabiarek wielozadaniowych CNC, w skład której wchodzi rezerwowa obrabiarka wielozadaniowa CNC (UTR). UTR może przejmować funkcje każdej z obrabiarek ELP. Przedstawiono graf stanu ELP, zależności i równania do obliczania niezawodności i wydajności ELP. Przedstawiono program obliczeń niezawodności i wydajności Maple oraz matematyczne wyniki modelowania i obliczeń.
EN
This paper introduces the mathematical model of operating the elastic productive line (EPL) of multifunctional CNC machines, that includes one redundant multifunctional CNC machine which can take over functions of every EPL machine. The graph of ELP state, relations and equations used to calculate the reliability and the productivity were shown. Article also presents Maple - the computer program for reliability the mathematical results of modelling and calculations.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.