Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Monitoring zanieczyszczenia azotem i fosforem bezodpływowego jeziora po odcięciu dopływu ścieków

Rybak M., Joniak T., Sobczyński T.

Proceedings of ECOpole

|

2015

|

Vol. 9, No. 2

737--746

PL

Przedstawiono wyniki badań koncentracji związków azotu i fosforu w jeziorze bezodpływowym, dokumentujące zmiany jakościowe po odcięciu dopływu ścieków. Uwzględniono zmiany, jakie nastąpiły w zbiorniku po pierwszej fazie rekultywacji (chemiczne strącanie fosforanów, biomanipulacja i natlenianie hypolimnionu). Obniżanie się poziomu wody jeziora zasilanego z poziomu wodonośnego wielkopolskiej doliny kopalnej spowodowało ustanie odpływu powierzchniowego. Redukcja wielkości zasilania przez wody podziemne w ciągu kilkudziesięciu lat spowodowała zmniejszenie powierzchni jeziora o ponad 3 ha, a głębokości średniej o 1 m. Jezioro było przez ponad 40 lat odbiornikiem ścieków bytowych z pobliskiego sanatorium. Eliminacja dopływu ścieków w końcu lat 80. XX wieku nie spowodowała oczekiwanej poprawy stanu jakościowego wód jeziora, lecz intensyfikację eutrofizacji. Cechą jeziora były obfite zakwity fitoplanktonu i wyczerpanie tlenu od głębokości 5-6 m. Analiza przyczyn pogarszającego się stanu jeziora oparta m.in. na gradientach głębokościowych form azotu i fosforanów rozpuszczonych wykazała znaczącą rolę wtórnego zasilania wewnętrznego z osadów dennych. Wydzielanie fosforanów z osadów dennych było stymulowane przez warunki silnie redukujące. W wyniku rekultywacji nastąpił wzrost przezroczystości wody, ale warunki tlenowe nie zmieniły się. Znacznie wzrosły stężenia fosforu całkowitego, a azotu zmniejszyły się.

EN

The results of study the concentrations of nitrogen and phosphorus content in the lake without outflow after elimination of wastewater inflow were presented. The effects of first phase of the lake restoration (by aeration of the hypolimnion, chemical phosphorus inactivation and biomanipulation) were also noted. Several dozen years ago in result the change of groundwater level in Wielkopolska buried valley from the lake the water outflow was stopped. Reduction of supplying the underground water caused a decrease of the lake area of more than 3 hectares and average depth about 1 m. For the water quality changes in the lake during last 20 years (after 1989) a great impact had the inflow of domestic sewage from nearby sanatorium. The analyses performed after closing of sanatorium revealed the constant increase the concentrations of mineral biogenic compounds in the lake water. The intensification of the lake eutrophication was stated. Characteristic feature of lake was abundant algal blooms and depletion of oxygen from 5-6 m depth. Analysis of the causes of the deteriorating condition of the lake (based on depth gradients of nitrogen forms and dissolved phosphates) a significant role of secondary supplying from bottom sediments showed. Release of phosphate was stimulated by strongly reducing conditions. The result of restoration was improvement of the light conditions, but without improving of oxygen content in water column. In water chemistry higher concentration of TP and smaller of TN were recorded.

2

Ocena potencjału naturalnej odnowy roślinności zanurzonej w zdegradowanym Jeziorze Góreckim (Wielkopolski Park Narodowy)

Rybak M., Joniak T.

Ekologia i Technika

|

2015

|

R. 23, nr 4

177--182

PL

Głównym problemem ekologicznym jezior zdegradowanych jest brak zespołów roślinności zanurzonej i makroglonów. Cechą jezior zeutrofizowanych jest duża produkcja pierwotna, skutkiem czego zmniejsza się zasięg światła a obfita sedymentacja martwych organizmów wywołuje silną mętność wody i tworzy duże ilości świeżych osadów dennych. Zbyt duże zagłębienie diaspor w osadzie zmniejsza siłę kiełkowania mimo odpowiedniej temperatury wody i oświetlenia odgórnego. Celem pracy była ocena potencjału kiełkowania diaspor z próbek osadów dennych Jeziora Góreckiego zdegradowanego w wyniku eutrofizacji. Eksperyment laboratoryjny wykazał bardzo słabą siłę kiełkowania makrofitów i makroglonów pomimo ogólnie licznej obecności nasion i oospor w osadach. Badania wykazały, że brak naturalnej odnowy makrofitów w jeziorze jest konsekwencją małej ilości diaspor nieuszkodzonych w powierzchniowej warstwie osadów. Eliminacja makrofitów i makroglonów powoduje stałe ubożenie banku organów przetrwalnych (żerowanie ryb) i zagłębianie w warstwach starych osadów, bez możliwości powrotu na powierzchnię.

EN

Major ecological problem of degraded lakes is a ląck of submerged macrophyte and charophyte stands. Feature of eutrophic lakes is a large primary production and, in consequence, a reduction of the light penetration through high abundant sedimentation of dead organisms (high turbidity) and production of large quantities of fresh sediments. Too deep position of propagules in the bottom sediment reduces germination despite correct water temperature and of downward irradiance. The aim of the study was evaluation the germination potential of propagules from samples of bottom sediments of Góreckie Lake, degraded in result of eutrophication. Laboratory experiment showed very poor germination macrophytes and macroalgae despite the generally numerous seeds and oospores bank in the sediments. It was stated that a lack of natural regeneration of macrophytes in this lake may be a consequence of small amount of intact diasporas in the surface layer of sediments. Elimination of macrophytes and macroalgae causes fixed impoverishment of propagules bank (mainly by fish feeding) as well as deeper hubbing into old sediments, without the possibility of return on the surface.

3

Charakterystyki optyczne wody jako narzędzia oceny potencjału rekreacyjnego i jakości wód jezior

Joniak T.

Ekologia i Technika

|

2015

|

R. 23, nr 1

8--12

PL

Charakterystyki optyczne wód mogą być stosowane jako wskaźniki jakości i przydatności użytkowej zbiorników wodnych, w tym rekreacyjnej. Jest to potwierdzone przez stosowanie w klasyfikacji jakości wody takich uniwersalnych parametrów, jak chlorom a i przezroczystość. Spektrum wartości parametrów fizyczno-chemicznych i biologicznych kształtujących charakterystyki optyczne wód zmienia się zależnie od trofii i zanieczyszczenia. Badaniami objęto 8 jezior nieprzepływowych zlokalizowanych w i wokół aglomeracji miasta Poznania. Jeziora i zbiorniki wodne na obszarach zurbanizowanych i podmiejskich to obiekty szczególne pod względem krajobrazowym, jak i użytkowym. W tym przypadku zarządzanie wodami jest trudniejsze ze względu na dużą różnorodność negatywne presji oraz nieprzewidywalność ich zmienności czasowej i przestrzennej. Hydrologiczna izolacja jezior nieprzepływowych powoduje, że są one teoretycznie słabiej narażone na zanieczyszczenie i degradacje. Jednakże, w sytuacji powstania zanieczyszczenia właśnie izolacja radykalnie zmniejsza możliwości naturalnej eliminacji negatywnych skutków środowiskowych i samoistnej odnowy ekosystemu.

EN

The optical characteristics of water may be used as indicators of the lakes water quality and their recreational usability. It is a confirmed by the use in the water quality classification such universal parameters as chlorophyll a and transparency. Values of physical-chemical and biological parameters which form the optical properties of water are dependent on the trophic state and pollution. This study was carried out in 8 without-flow lakes located in and around the Poznań agglomeration. Lakes and reservoirs in urban areas and suburban areas are of particular objects in terms of landscape, as well as utility. In this case problems of water management is more difficult due of large variety the negative pressures as well as the unpredictability their temporal and spatial variability. Hydrological isolation of without-flow lakes creates theoretically conditions of smaller exposure to pollution and degradation. However, when the water pollution occurred the possibility of natural elimination the negative environmental effects for lake is radically reduced as well as natural regeneration of ecosystem.

4

Factors determining the distribution of rheophil and protected Hildenbrandia rivularis (Liebman) J. Agardh 1851, the Rhodophyta freshwater species in lowland ecosystems

Jakubas E., Gąbka M., Joniak T.

Polish Journal of Ecology

|

2014

|

Vol. 62, nr 4

679--693

EN

The relationships of Hildenbrandia rivularis (Rhodophyta), the species composition of its surroundings detailed environmental variables (water chemistry and hydrological, morphological and bottom features) in a lowland river (Wełna river, Western Poland) was investigated. H. rivularis from 40 stands was tested together with 25 environmental variables and vegetation. Detrended correspondence analysis (DCA) and redundancy analysis (RDA) were used to describe the relations between the species composition and the selected variables. The uniqueness of this protected species is an ability of formation incrustation on rocks but also coexistence with two groups of species: other algae and vascular plants. In study twenty-two plant taxa were recorded in 40 vegetation plots, including 4 macroscopic algae, 2 mosses and 16 vascular plants. The most common H. rivularis co-occurred with Leptodictyum riparium, Fontinalis antipyretica and Nuphar lutea. Most of the studied plots with red algae were characterised by shallow water and strong water velocity. H. rivularis prefers alkaline water with high conductivity. The results of the RDA, after forward selection, demonstrated that pH gradient, optical features such as dissolved organic matter and water colour – control the variation in the floristic communities with H. rivularis.

5

Stan ekologiczny rzeki Samicy Stęszewskiej w gminie Stęszew i w Wielkopolskim Parku Narodowym - stan obecny i zagrożenia

Joniak T., Sobczyński T.

Ekologia i Technika

|

2011

|

R. 19, nr 4

208-213

PL

Przedmiotem opracowania była ocena właściwości fizyczno-chemicznych i biologicznych wód małej nizinnej rzeki Samicy Stęszewskiej i jezior, przez które ona przepływa w Wielkopolskim Parku Narodowym (WPN). Analiza aktualnego stanu ekologicznego rzeki i jezior przeprowadzona została zgodnie z wytycznymi Ramowej Dyrektywy Wodnej. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie, czy realizacja prośrodowiskowych inwestycji władz lokalnych (rozbudowa kanalizacji, nowa oczyszczalnia ścieków) przyczyniła się do poprawy stanu ekologicznego rzeki oraz czy rzeka wywiera nadal negatywny wpływ na jeziora. 0 dużym znaczeniu rzeki dla miasta i gminy Stęszew przesądza położenie w jej dolinie kilku dużych jezior. Wskutek wieloletnich zaniedbań w dziedzinie ochrony środowiska jeziora są silnie zanieczyszczone, a ich trofia jest wysoka. Dotąd głównymi problemami była nadmierna chemizacja upraw i braki kanalizacji. Badania wykazały duże zróżnicowanie chemizmu wody w profilu podłużnym rzeki. Największe obciążenie rzeki notowano powyżej Jeziora Tomickiego (mineralne formy azotu, substancje organiczne). Jezioro i znajdujące się poniżej rozległe trzcinowiska (wokół rezerwatu Trzcielińskie bagno) w znaczącym stopniu zmniejszały zanieczyszczenie wód rzeki, a na obszarze miasta nie następowały większe zmiany chemizmu (poza wzrostem stężeń fosforanów) . Duży wzrost obciążenia rzeki przez substancje biogeniczne i związki organiczne notowano poniżej Jeziora Witobelskiego (ChZT, fosfor całkowity, fosforany, chlorofil a).

EN

The object of this study was an assessment of the physico-chemical and biological properties of the small Samica Stęszewska River and the lakes it flows through in the Wielkopolski National Park (WNP). The assessment of the ecological condition of the river was made in compliance with the guidelines of the Water Framework Directive. The study was designed to find out whether the pro-ecological investments in the improvement of the sewage system and a new sewage treatment plant initiated by the local authorities improved the ecological condition of the river and reduced its negative effects on the lakes. The river is of great significance for the town itself as well as the whole Stęszew district: several large lakes are located in its valley. Environmental protection has been neglected by the local authorities for many years. Due to this fact, the lakes are strongly polluted and their trophy is high. Until recently, the main problems in catchment area of river were the strong of agricultural chemicalization with fertilizers surplus and the lacking in sewerage system. The research demonstrated a significant differentiation of water chemistry in the long profile of the river. The strongest chemical river pollution has been registered upstream of the Tomickie Lake (mineral forms of nitrogen, organic substances). This lake and extensive reedbeds located between station 2 and 3 (around the reserve Trzcielińskie Bagno) have significantly reduced the water pollution and within the Stęszew area the strong changes of water chemistry were been not registered (besides the increase of phosphates concentration). A significant increase of river load with biogenic substances and organic compounds (COD, total phosphorus, phosphates, and chlorophyll a) was registered on station below the Witobelskie Lake.

6

Ocena jakości wód płynących na podstawie ugrupowań bezkręgowych zwierząt bentosowych - Indeks BMWP-PL dla rzeki Kłodawki

Klimaszyk P., Joniak T., Trawiński A.

Ekologia i Technika

|

2011

|

R. 19, nr 3

132-138

PL

Przeprowadzono ocenę jakości wód rzeki Kłodawki w oparciu o indeks BMWP-PL. Próby makrobezkregowców dennych pobierano w 6 punktach rzeki i na podstawie zebranych prób obliczano wskaźnik bioróżnorodności oraz wskaźnik BMWP-PL. Jednocześnie w tych samych punktach analizowano właściwości fizyczne i chemiczne wód rzeki. Rzeka Kłodawka w całym swoim biegu charakteryzowała się wyrównanymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi wód, natomiast wartość indeksu BMWP-PL była zmienna w na różnych stanowiskach (od I do IV klasy czystości). Z przeprowadzonych badań wynika, że zbiorowisko makrobezkręgowców bentosowych jest dobrym indykatorem jakości środowiska a nie właściwości fizyczno-chemicznych wód rzecznych.. Mała różnorodność ugrupowań zoobentosu nie zawsze spowodowana jest zanieczyszczeniem środowiska, lecz także czynnikami naturalnymi (okresowe wysychanie fragmentów rzek). Na niektóre wskaźniki ważne z punktu widzenia gospodarki człowieka zbiorowisko makrozoobentosu nie jest wrażliwe.

EN

Investigations of the quality of the Kłodawka River based on the BMWP-PL biotic index was made. Samples of benthic macroinvertebrates were taken at 6 stations along the river, and on the basis of the collected samples indexes of the biodiversity and BMWP-PL were calculated. At the same time and at the same points the physical and chemical features of the river Kłodawka were analyzed. River throughout its course was characterized by aligned physical and chemical properties of water, while the value index BMWP-PL was differentiated (from I to IV class of the water quality). The study shows that the benthic macroinvertebrates community is a good indicator of river environment quality but not of the not the physico-chemical properties of riverine water. Small zoobenthos diversity is not always caused by the pollution of the environment, eg. natural factors (periodic drying of the parts of rivers). For some indicators which are important for the human macrozoobenthos is not sensitive.

7

The structure of phosphorus compounds in mid-forest humic lakes

Joniak T.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2010

|

Vol. 39, No.2

105-112

EN

This study presents the vertical distribution of phosphorus fractions in three postglacial midforest humic lakes: oligohumic, mesohumic, and polyhumic. Total phosphorus concentrations were similar in these humic lakes (mean 76 μg l^-1 P). The greatest share of phosphorus was in mineral fractions, while a lesser share was in organic, especially soluble, fractions. Concentrations of mineral forms (phosphates and polyphosphates) were the lowest at the time of maximum development of phytoplankton, especially of bacterioplankton near the bottom of the oligohumic lake. An exceptionally high participation of soluble polyphosphates was found in the polyhumiclake near the surface.

8

The chemistry of water and bottom sediments in relation to zooplankton biocenosis in small agricultural ponds

Joniak T., Kuczyńska-Kippen N.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2010

|

Vol. 39, No.2

85-96

EN

This study analyzed the chemistry and structure of planktonic fauna communities in small water bodies located within agricultural areas of different levels of anthropogenic transformation in the Wielkopolska region. Distance from farm buildings was a decisive factor when choosing the bodies of water for this study. A distinctive feature of the chemical characteristics of the examined water bodies was a high concentration of biogenic substances. The presence of biologically available mineral elements stimulated the development of algae, which was reflected in high concentrations of chlorophyll. High trophic conditions in the waters of the investigated ponds were also confirmed when analyzing the zooplankton community structure.

9

Diel dynamics of vertical changes of chlorophyll and bacteriochlorophyll in small humic lakes

Joniak T., Klimaszyk P., Kraska M.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2010

|

Vol. 39, No.3

103-111

EN

The diel variability of algal and bacterial chlorophyll and the physicochemical parameters (temperature, pH, dissolved oxygen, conductivity, transparency) in the vertical profile of three mid-forest humic lakes in Drawa National Park (northwest Poland) were analyzed in summer. The euphotic zone consisted of the smaller part of the water column in poly- and mesohumic lakes but almost the whole water column of the oligohumic lake. The 24-hour dynamics of chlorophyll a and bacteriochlorophyll d+e in poly- and mesohumic lake was significantly smaller than that in the polyhumic lake. The maximum concentrations of chlorophyll a and bacteriochlorophyll d+e were observed near the bottom border or below the euphotic zone in waters with oxygen deficits and containing sulfur hydrogen. The main producers of chlorophyll in meso- and oligohumic lake were green anaerobic sulphuric bacteria.

10

Aspekty środowiskowe rekultywacji jezior metodą inaktywacji fosforu - Jezioro Witobelskie (Wielkopolski Park Narodowy)

Sobczyński T., Joniak T.

Ekologia i Technika

|

2010

|

R. 18, nr 5

243-250

PL

Rekultywacja jezior metodą inaktywacji fosforu polega na wytrąceniu z wody rozpuszczonych fosforanów mineralnych przez koagulanty chemiczne na bazie związków glinu lub żelaza. W efekcie związki sedymentują do osadów, gdzie pozostają unieruchomione. Redukcja stężeń jonów fosforanowych wydatnie ogranicza produkcję pierwotną fitoplanktonu, którego liczebność i struktura taksonomiczna ulegają dużym przemianom. Ubocznym skutkiem tej metody są niekiedy gwałtowne spadki odczynu pH wody. Trwałość chemicznego związania fosforanów warunkowana jest głównie przez właściwości tlenowe i odczyn środowiska wodnego. Przedmiotem opracowania była ocena możliwości rekultywacji płytkiego, przepływowego, a przy tym hipereutroficznego Jeziora Witobelskiego metodą chemicznej inaktywacji (koagulacji) fosforanów przy użyciu preparatów na bazie związków żelaza (PIX 113) i glinu (PAX 18). Laboratoryjnie określono optymalną środowiskowo dawkę obu substancji oraz przetestowano wpływ zmian odczynu pH wody na trwałość związania fosforanów z koagulantem. Wykazano znaczący stopień naturalnego zbutorowania wód jeziora, będącego barierą ochronną chroniącą przed zakwaszeniem wskutek użycia koagulantów. Przedstawiono aspekty środowiskowe proponowanej metody rekultywacji.

EN

The reclamation of lakes with method of phosphorus inactivation depends on precipitation from water the dissolved mineral phosphates by coagulants including the aluminum or iron compounds. The sedimentation of phosphates to bottom sediments is the effect. The reduction of PO4 concentration reduced the primary production, and the number and the structure of phytoplankton come under the large changes. The side-effect of this method may be large and rapid decrease of water reaction. The chemical stability of phosphates bottoms is conditioned by water environment features. This regards mainly from the pH fluctuation and the oxygen concentration in subbottom layer. The theme of this study was analyze the directions of physical-chemical water properties transformations in hypereutrophic Witobelskie Lake in aspect there reclamation with PIX 113 and PAX 18. Optimum dose in laboratory was stated for both substances. The influence of the water pH changes on chemical stability the bonds coagulants and phosphate was tested. In examined lake the natural large of water alkalinity was stated, that provides protection before the acidifying. The environmental aspects were introduced for proposed method of reclamation.

11

The impact of biometric parameters of a hydromacrophyte habitat on the structure of zooplankton communities in various types of small water bodies

Kuczyńska-Kippen N., Nagengast B., Joniak T.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2009

|

Vol. 38, No.2

99-108

EN

Hydromacrophyte habitats, which can differ in a multiplicity of biometric parameters, are among the most important factors affecting zooplankton community structure. The main goal of this work was to determine the impact of plant habitat parameters expressed by density, biomass, and plant volume along with chemical features on the composition and dynamics of rotifer and crustacean communities. A number of small water bodies of different origin (12) located in different catchment areas of the Wielkopolska region were analyzed. It was found that helophytes and nymphaeids had the highest biomass and the lowest stem density, while elodeids were of the lowest biomass and the greatest stem density. Similarity analysis confirmed this distribution of biometric parameters among particular ecological groups of macrophytes. The greatest numbers of zooplankton were noted among vegetated zones, which supports the idea of zooplankton using macrophytes as anti-predator refuge. Based on the study of a total of 23 plant stands, it was found that macrophyte biomass and the density of the plant habitat were the strongest predictors of three biometric parameters of zooplankton abundance.

12

Joniak T., Nagengast B., Kuczyńska-Kippen N.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2009

|

Vol. 38, No.4

145-151

EN

The aim of the study was to evaluate the trophic conditions of the waters of twelve small ponds based on the analysis of their physical and chemical parameters according to Carlson's Trophic State Index and OECD. Great differentiation in the trophic status of ponds located in different varieties of landscape was observed and ranged from mesotrophic to weak eutrophic conditions in mid-forest ponds and clay-pits, eutrophic conditions in pastoral ponds, and hypertrophic conditions in urban water bodies. Throughout the analysis, a number of limitations in the classification methods of trophic conditions in the examined water bodies were noted. The specific problems were the shallow depth of ponds, which often corresponded with the depth of the Secchi di

13

Differences in composition and proportion of phosphorus fractions in bottom sediments of lake Góreckie (Wielkopolska National Park)

Sobczyński J., Joniak T.

Environment Protection Engineering

|

2009

|

Vol. 35, nr 2

89-95

EN

The spatial and vertical changes in the composition of the profundal bottom sediments of Lake Góreckie, in particular the changes in the fraction of phosphorus of different mobility and bioavailability, have been studied. The basin of this channel lake is naturally divided into two parts. The bottom sediment was collected by a Limnos sampler equipped with a device for core slicing (in situ). It was shown that in the surface layer of the sediment actively involved in the exchange of matter between the sediment and water, the content of phosphorus was rather low and only up to 24% of its pool was bound to the bioavailable fractions. However, this amount was sufficiently high to stimulate high trophy of the lake with periodical states of water hypertrophy.

PL

Analizowano przestrzenne i pionowe zmiany składu profundalowych osadów dennych Jeziora Góreckiego, ze szczególnym uwzględnieniem frakcji fosforu, różniących się mobilnością i biodostępnością. Misa tego rynnowego jeziora jest naturalnie podzielona na dwa odmienne baseny. Osad pobierano czerpaczem z systemem cięcia rdzenia na warstwy (in situ). Wykazano, że w powierzchniowej warstwie osadu, biorącej czynny udział w wymianie materii osad-woda, zawartość fosforu nie była szczególnie wysoka, z czego tylko do 24% całkowitej jego puli było związane we frakcjach biodostępnych. Ilość ta była jednak wystarczająca do stymulowania wysokiej trofii jeziora z okresowymi stanami hypertrofii.

14

Zmienność fauny bentosowej w systemie rzeczno- jeziornym w aspekcie zróżnicowania warunków siedliskowych

Joniak T., Domek P., Sobczyński T.

Ekologia i Technika

|

2009

|

R. 17, nr 2

60-64

PL

Przedstawiono wyniki 2-letnich (2006-2007) badań jakośclowych i ilośclowych makrozoobentosu, a szczególnie zmienności przestrzennej i struktury dominacji w rzece Płocicznej (Drawieński Park Narodowy). Analizowano wpływ fizycznych cech siedlisk (character przepływu, typ podłoża) i parametrów chemicznych wody na faunę denną w systemie rzeczno-jeziornym. Badania obejmowały trzy siedliska lenityczne (w górnym biegu rzeki) i dwa lotyczne (w biegu dolnym). Profil wzdłużny rzeki był silnie zróżnicowany - od odcinków z przepływem laminarnym o podłożu piaszczysto-mulistym (stanowiska 1-3) do odcinków z przepływem turbulentnym o podłożu żwirowo-kamienistym (stanowiska 4-5). W rzece stwierdzono łącznie 16 grup makrozoobentosu. Najczęściej spotykane były taksony należące do Bivalvia, Ephemeroptera, Trichoptera i Diptera. W dolnym biegu rzeki zaznaczyła się dominacja mięczaków z małżami skójką zaostrzoną (Unio tumidus) i inwazyjną racicznicą zmienną (Dreissenapolymorpha). Zbiegiem rzeki rosła liczebność organizmów, ale obniżała się bioróżnorodność oceniana przez indeks Shannona. Analizy chemiczne wody wykazały stopnlowe oczyszczanie się rzeki w wyniku przepływu przez system rzeczno-jeziorny, co obrazowały redukcje stężeń składników mineralnych i zawiesiny.

EN

This paper presents the results of a two-year study (2006-2007) on qualitative and quantitative research of macrozoobenthos, especially a spatial variability and domination structure in the Płociczna River (Drawa National Park). The influence of the physical features of habitats (character of water flow, type of bottom sediment) and the chemical parameters of water on bottom fauna in river-lake system was analyzed. The investigations involved three lentic (upper course of river) and two lotic (lower river) habitats. The long river profile was strongly differentiated - from sections with the laminar flow and sand-silty bottom sediments (station 1-3) to turbulent flow with gravel-stony sediments (station 4-5). A total of 16 groups of macrozoobenthos were identified. Taxa representing Bivalvia, Ephemeroptera, Trichoptera and Diptera belonged to the most frequently occurring organisms. In lower course of river the domination of Bivalvia was stated with Unio tumidus and invasive species Dreissena polymorpha (Pali.). Within the river course the increase of abundance was recorded along with a decrease of Shannon biodiversity index. An analysis of water chemistry indicated a systematic purification of the river in river-lake system, which was reflected in the reduction of mineral components and suspended matter.

15

Dynamika opadów atmosferycznych a zasobność związków biogenicznych i materii organicznej w jeziorach śródleśnych

Joniak T.

Ekologia i Technika

|

2009

|

R. 17, nr 4

178-181

PL

Analizowano zmiany właściwości fizyczno-chemicznych wód jezior w następstwie systematycznej redukcji rocznych sum opadów atmosferycznych. Obiektem badań były trzy małe, śródleśne jeziora polodowcowe w północno-zachodniej Polsce zróżnicowane pod względem zawartości substancji humusowych i węgla organicznego, co odmiennie kształtowało ich status humusowy. W 3-letnim okresie badań redukcja rocznych opadów przekroczyła 30%. Badania obejmowały cechy fizyczne i chemiczne wody, w tym rozpuszczone składniki organiczne (substancja organiczna (RSO), substancje humusowe (RHS) i węgiel organiczny (WO)) oraz związki mineralne (twardość, formy fosforu i azotu). Spadek obfitości opadów doprowadził do zasadniczego wzrostu stężeń substancji organicznych w jeziorach przy spadku zasobności składników mineralnych. Generalnie w każdym z jezior skutki ograniczenia opadów były odmienne - w jeziorze polihumusowym wyraźnie wzrosły stężenia rozpuszczonej materii organicznej, a w mezo- i oligohumusowym spadły stężenia związków mineralnych.

EN

The values of physical and chemical parameters of water versus a decreasing of the precipitation amounts in dystrophic humic lakes were analysed. The subject of the investigation were the three small mid-forest, postglacial lakes differing between the content of humic substances and organic carbon, lie in north-western Poland. In period of investigations the reduction of annual precipitations exceeded 30%. The analyses included physically and chemically features of water, especially dissolved organic compounds (DOM, TOĆ, and DHS) as well as mineral (hardness, form of phosphorus and nitrogen). The lakes were differed in terms of TOĆ and DHS concentration. The rise of humic status of water was accompanied by increased participation of organic carbon of humic acids. In each lake the effects of reduction of precipitations were other: in polyhumic lake was noted high increase concentrations of DOM, and in meso and oligohumic lake the decrease of abundance of mineral compounds.

16

Czy dzikie gęsi zagrażają jakości wód Jeziora Góreckiego w Wielkopolskim Parku Narodowym?

Sobczyński T., Joniak T.

Ekologia i Technika

|

2009

|

R. 17, nr 1

29-34

PL

Badano wpływ zimujących dzikich gęsi na żyzność wód Jeziora Góreckiego w Wielkopolskim Parku Narodowym. W okresie późnojesienno-zimowym jezioro jest miejscem bytowania dwóch gatunków gęsi - zbożowej i białoczelnej (Anser fabalis i Anser albi/rons). Badania prowadzono w plosie południowym, gdzie gęsi nie obserwuje się, oraz w północno-zachodnim, będącym ich noclegowiskiem. Pomiary terenowe obejmowały: temperaturę, natlenienie, odczyn pH i przewodność elektrolityczną. Laboratoryjnie oznaczano ChZT, azot organiczny, amonowy, azotynowy, azotanowy oraz orto-fosforany i fosfor całkowity. Dodatkowo wykonano analizę bakteriologiczną wody, m. in. na zawartość bakterii grupy coli typu kałowego, oraz, za pomocą pułapek sedymentu, sprawdzano wpływ koczujących gęsi na ilość sedymentującej materii. Badania wykonywano w czasie występowania ptaków i porównawczo, w okresie poprzedzającym przylot. W okresie bytowania ptaków na jeziorze, w warstwie przypowierzchniowej obu plos obserwowano podobne stężenia substancji biogennych, jednak wyższe, niż w okresie wcześniejszym, gdy na jeziorze gęsi nie występowały. Wytłumaczenie tego faktu dała analiza sezonowych, pionowych rozkładów ich stężeń w toni. W okresie letniej stratyfikacji termicznej stężenia biogenów w epilimnionie były znikome, natomiast w meta- i hypolimnionie nieporównywalnie wyższe. Późną jesienią, gdy ptaki przylatują na zimowy spoczynek, wskutek wymieszania wody (homotermii) stężenia w całej toni wyrównują się, powodując ich wzrost w warstwie powierzchniowej. Badania mikrobiologiczne wykazały nieznacznie większe zanieczyszczenie bakteryjne basenu północno-zachodniego. Przeprowadzone badania wykazały, że gęsi zimujące na jeziorze nie mają specjalnie dużego wpływu na jakość jego wody. Opinie wygłaszane na ten temat są przesadzone i nie poparte wiarygodnymi badaniami. O stanie trofii zbiornika w większym stopniu decyduje uwalnianie biogenów z osadów dennych i ich wprowadzanie do obiegu w okresie cyrkulacji jesiennej.

EN

The effect of the presence of wild geese spending winter on Lake Góreckie in the Wielkopolski National Park on the fertility of the lake water was analysed. In late autumn and winter the lake is the site of presence of two species of goose: bean and white-fronted goose (Anser/abafis and Anser albifrons). The study was performed in the southern basin where the geese are not observed and in the north-western basin, which is the site of their night stay. The water parameters measured in the field were: temperature, oxygenation, pH and conductivity. The parameters determined in laboratory conditions included ChZT, organic nitrogen, ammonium, nitrate and nitrite, orthophosphates and total phosphorus. Moreover, bacteriological analysis of water was performed, including de-termination of the content of coli bacteria, and the influence of geese on the amount of sediment matter measured in sediment traps was analysed. Measurements were performed in the period of the birds' presence and for the sake of comparison in the period prior to their arrival. The concentrations of the biogenic substances determined in the lake water in the subsurface layer at both basins in the period of the birds' presence were higher but com-parable to those determined before the birds arrival. This observation was explained by analysis of seasonal vertical distribution of biogenic substances in the water column. In the period of summer thermal stratification, the concentrations of biogenic substances in surface layer were very low, while in meta- and hypolimnion they were much higher. In late autumn, when the birds come for wintering, the concentrations of the biogenic compounds equalise as a result of water circulation and the concentration of these substances in the surface layer increases. According to the microbiological study, the concentration of bacteria only from coli type of the north-western basin was higher. In general, the results have shown that the presence of wild geese staying for the wintering on Góreckie Lake did not have a significant effect on the quality of water. The opinions claiming otherwise are unjustified. The trophic status of the lake is determined to a much greater degree by the release of biogenic substances from bottom sediments and their introduction to circulation in autumn.

17

Zmienność chemizmu wody w profilu pionowym jeziora jako efekt oddziaływania biocenozy i osadów dennych

Sobczyński T., Joniak T.

Ekologia i Technika

|

2008

|

R. 16, nr 4

170-176

PL

Badano oddziaływanie czynników biotycznych i abiotycznych w ekosystemach jezior o różnym typie miksji. a zwłaszcza wpływ biocenozy fitoplanktonu i osadów dennych na zmiany chemizmu wód w przekrojach pionowych jezior. Obiektem badań były trzy jeziora Wielkopolskiego Parku Narodowego: dimiktyczne Jezioro Góreckie, polimiktyczne Jezioro Wielkowiejskie i określane jako meromiktyczne Jezioro Kociołek. Aktywność fitoplanktonu oceniano na podstawie stężeń chlorofilu a. W jeziorach z pełną stratyfikacją termiczną obserwowano wpływ fotosyntezy na odczyn wody, stężenia tlenu i substancji biogennych. W strefie eufotycznej odpowiadającej zasięgowi epilimnionu rozwój organizmów fotosyntetyzujących pociągał za sobą redukcje zawartości substancji biogennych. W strefie dysfotycznej, gdzie procesy rozkładu materii organicznej przeważały nad syntezą i produkcją tlenu stężenia składników biogennych były znacząco wyższe. Istotnym źródłem zasilania wód naddennych było wydzielanie substancji z osadów jeziornych.

EN

The influence of biotic and abiotic parameters in the ecosystems of lakes of different types of mixing, and especially the impact of the phytoplankton biocoenosis and bottom sediments on the chemical features in the vertical profile was examined, The examination of the chemical parameters of water were carried out in the July of 2008 on 3 lakes of Wielkopolski National Park: dimictic Góreckie Lake, polimictic Wielkowiejskie Lake and describe as meromictic Kociołek Lake. The activity of phytoplankton was established based on the concentration of chlorophyll a. In the lakes with full thermal stratification the influence of photosynthesis on water reactivity. concentration of oxygen and biogenic substances was observed. In the trophogenic layer which corresponds to the extent of the epilimnion a development of photosynthetic organisms resulted in the reduction in concentrations of biogenic substances, In the tropholitic layer, where the processes of organic matter decomposition prevailed. over synthesis and oxygen production. the concentrations of biogenic substances were significantly higher. An essential source of enrichment of water above the sediment was the release of substances from the Lake bottom sediments.

18

Seasonal variations of dominant phytoplankton in humic forest lakes

Joniak T.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2007

|

Vol. 36, No.2

49-59

EN

This work presents the community composition, abundance and seasonal dominance of phytoplankton taxa in three hydrochemically different, mid-forest humic lakes. The largest number of taxa was observed in the oligohumic lake (76), with smaller numbers seen in the mesohumic (42) and polyhumic lakes (37), which were characterized by higher contents of dissolved humic substances carbon (DHSC). Along an increasing gradient of DHSC in a pool of dissolved organic carbon (DOC) the autotrophic algae were seen to disappear, being replaced by taxa with features of facultative heterotrophs and flagellated algae that are able to move in the water column.