Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 8

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
PL
W latach 2010–2013 badano glebotwórcze działanie oraz przydatność rożnika przerośniętego (Silphium perfoliatum L.) do rekultywacji terenów po otworowej eksploatacji siarki, pokrytych wapnem poflotacyjnym użyźnionym osadem ścieków komunalnych. Oceniano plon suchej masy, liczbę pędów na roślinie, ich wysokość i średnicę. Stwierdzono, że rośliny rożnika przerośniętego bardzo dobrze rozwijały się na badanym podłożu, tworząc corocznie bardzo trwały bujny łan. Plon suchej masy wynosił średnio 13,05 t˖ha-1 i zależał od wartości cech plonotwórczych, tj. liczby pędów na roślinie, ich wysokości i przekroju. Warunki pogodowe w latach badań istotnie wpływały na wartość wszystkich parametrów, a głównym czynnikiem wpływającym na wegetację były ilość i rozkład opadów, które zapewniały odpowiednie uwilgotnienie wapiennego bezglebowego podłoża. Wykorzystanie rożnika przerośniętego do rekultywacji wapna poflotacyjnego użyźnionego osadem ściekowym pozytywnie wpłynęło na gromadzenie się w nim materii organicznej i składników pokarmowych oraz obniżenie pH. Osadowe użyźnienie wapiennego podłoża wpłynęło różnicująco na zawartość metali ciężkich, tak w samym gruncie, jak i w wyrosłych na nim roślinach rożnika.
EN
In the years 2010–2013 an examination was conducted concerning the usability of cup plant (Sylphium perfoliatum L.) for land reclamation after bore-hole sulfur exploitation covered with post flotation lime and enriched with sewage sediments and also determined it’s soil-forming effect. Dry mass crop, number of shoots of a plant, its height and diameter were evaluated. It was noted that cup plants developed very well on soil-less ground of post flotation lime forming a very resistant field of lush plants. The crop of dry mass reached an average level of 13.05 t˖ha-1 and depended on the values of crop forming features i.e. numbers of shoots on plant, their height and diameter. Weather conditions in research years significantly influenced the value of all parameters and the main factor influencing the plants growth and their evolution was the quantity of precipitation and its distribution assuring adequate humidity of limestone soil-less ground. Making use of cup plant for the reclamation of post-flotation lime enriched with sewage sediment positively influenced the gathering of organic matter and nutrients in it and soil pH reduction. Sediment enrichment of limestone ground affected in a differentiating manner the content of heavy metals in the ground itself, as well as the cup plants grown on it.
PL
W latach 2009–2012 badano gatunki traw i roślin motylkowatych przydatne do rekultywacji biologicznej składowiska popiołów paleniskowych użyźnionych osadem ścieków komunalnych, a także ich glebotwórcze działanie. Rekultywacja składowiska popiołów w wyniku powierzchniowego wprowadzenia osadów ścieków komunalnych stworzyła warunki do intensywnej wegetacji roślin oraz inicjacji procesu glebotwórczego. Na zrekultywowanym gruncie najlepiej rozwijały się kupkówka pospolita (Dactylis glomerata L.) i kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis Huds.), a z motylkowatych – lucerna siewna (Medicago sativa L.), następnie wiechlina łąkowa (Poa pratensis L.) i życica trwała (Lolium perenne L.). Tymotka łąkowa (Phleum pratense L.) rozwijała się najsłabiej, a życica wielokwiatowa (Lolium multiflorum L.) całkowicie wypadła z runi. Stokłosa bezostna (Bromus inermis Leyss.) i kostrzewa trzcinowa (Festuca arundinacea Schreb.), wysiane w czystym siewie, rozwijały się bujnie i okazały się najbardziej przydatnymi gatunkami do rekultywacji tego typu podłoży. Osady ściekowe wprowadzone do popiołów i porastająca je roślinność zainicjowały życie biologiczne w martwym podłożu, gromadząc materię organiczną, składniki pokarmowe i wodę. Użyźnienie powierzchni składowiska popiołów paleniskowych za pomocą osadów ścieków komunalnych wpłynęło różnicująco na zawartość metali ciężkich w zrekultywowanym gruncie i porastających go roślinach. Na wierzchowinie składowiska popiołów rozwijała się pionierska roślinność zielna i drzewiasta sukcesji spontanicznej.
EN
In the years 2009–2012 were studied some species of grass and legumes suitable for biological reclamation of incineration ash disposal area fertilized with municipal sewage sludge and their soil-forming operation. Reclamation of ash through the introduction of surface sediments of municipal waste water created conditions for intensive development of vegetation and the initiation of soil formation process. On the reclaimed soil orchard grass and meadow fescue and from leguminosae family lucerne sativa were best developed, then Kentucky bluegrass and perennial ryegrass. Timothy-grass was least developed and Italian ryegrass completely fell out of the green growth. Smooth brome and tall fescue sown in pure stand grew luxuriantly and have proven to be the most suitable species for reclamation of this ground type. Sewage sludge placed on the ash and vegetation growing on them initiated biological life in the dead substrate, accumulate organic matter, nutrients and water. Fertilization of the surface of incineration ash disposal area with sediments of municipal sewage had a differentiating effect on the content of heavy metals in reclaimed soil and plants growing on it. At the top of incineration ash disposal area developed pioneering herbaceous and woody vegetation of spontaneous succession.
PL
W latach 2008-2011 badano możliwość wykorzystania ślazowca pensylwańskiego (Sida hermaphrodita Rusby) do rekultywacji wapna poflotacyjnego użyźnionego osadami ścieków komunalnych na terenie poeksploatacyjnym Kopalni Siarki „Jeziórko”. Wapno nawieziono osadami ściekowymi w dawce 500 m3·ha-1 i zastosowano nawożenie mineralne N, P, K, które wnoszono corocznie wiosną. Oceniano plon suchej masy, liczbę pędów na roślinie, ich wysokość oraz średnicę. Stwierdzono, że rośliny ślazowca pensylwańskiego bardzo dobrze rozwijały się na bezglebowym podłożu wapna poflotacyjnego, tworząc co roku zwarte, bujne łany. Plon suchej masy wynosił średnio 7,02 t·ha-1 i zależał od wartości ocenianych cech plonotwórczych, tj. liczby pędów na roślinie, ich wysokości i średnicy. Warunki meteorologiczne istotnie wpływały na wartość ocenianych cech, a głównymi czynnikami pogodowymi decydującymi o wzroście i rozwoju badanego gatunku była ilość i rozkład opadów w latach badań, gwarantujące dostateczne uwilgotnienie wapiennego podłoża. Wprowadzenie ślazowca pensylwańskiego do rekultywacji biologicznej wapna poflotacyjnego i użyźnienie go osadem ściekowym wpłynęło korzystnie na właściwości chemiczne podłoża, zwiększając istotnie zawartość materii organicznej i przyswajalnych składników pokarmowych: P, K i Mg, oraz zmniejszając wartość pH.
EN
Within the years 2008-2011, utilization possibilities of Virginia mallow (Sida hermaphrodita Rusby) plant to reclamation of post-flotation lime enriched with municipal sewage sludge, were investigated on the post-exploitation area of “Jeziórko” Sulphur Mine. Lime was fertilized with the municipal sewage sediments (at a dose of 500 m3·ha-1); mineral N, P, K fertilization was also applied in spring every year. The yield of dry matter, number of sprouts on a plant, their height and diameter were evaluated. It was stated that Virginia mallow plants were well developed on the soil-less, postflotation lime ground, forming compact, abundant canopy every year. Dry matter yield amounted to 7.02 t·ha-1 on average, and depended on evaluated yield creating factors. Weather conditions significantly affected the values of tested features; the main weather factors which determined growth and development of investigated plant species, were the sum and distribution of rainfall in years of study, ensuring sufficient moisture content in lime ground. Introduction of the Virginia mallow plant to biological reclamation of post-floatation lime and enriching it by the sewage sludge, favourably affected chemical properties of subsoil, significantly increasing the contents of organic matter and assimilable P, K, Mg nutrients, decreasing also pH value.
PL
W latach 2007-2010 badano możliwość wykorzystania jarych roślin oleistych do rekultywacji wapna poflotacyjnego, użyźnionego osadami ścieków komunalnych na poeksploatacyjnym terenie Kopalni Siarki "Jeziórko". Wapno nawieziono osadami ściekowymi w dawce 500 m3*ha-1. Co roku wiosną stosowano także nawożenie mineralne (w kg*ha-1): N - 70, P - 32,7 i K - 83. Oceniano 5 gatunków roślin oleistych: rzepak jary (Brassica napus L. ssp. oleifera Metzg), gorczyca jasna (Sinapis alba L.), słonecznik zwyczajny oleisty (Helianthus annuus L.), len zwyczajny oleisty (Linum usitatissimum L.) i lniankę siewną jarą (Camelina sativa (L.) Crantz). Badano wschody, plon nasion, fazy rozwojowe, wysokość roślin i ich wyleganie oraz przydatność roślin oleistych do rekultywacji wapna poflotacyjnego przez ocenę ich bujności. Wykazano przydatność rzepaku jarego i gorczycy białej ze względu na bardzo dobre i wyrównane wschody nasion, odporność na niedobór wody i zaskorupianie się podłoża, małą skłonność do wylegania i dość dobry plon nasion. Rośliny słonecznika bardzo dobrze rozwijały się na bezglebowym podłożu, tworząc zwarte, bujne, wyrównane łany i były odporne na suszę. Testowane odmiany lnu wykazywały bardzo dobre wschody nasion, intensywny i wyrównany wzrost oraz trwałość i bujność podczas letnich upałów i długotrwałej suszy. Lnianka siewna rozwijała się nieco słabiej, wykazała się mniej dynamicznym wzrostem i przez to skłonnością do zachwaszczania się, a także nieznacznie niższym wskaźnikiem bujności roślin w warunkach długotrwałego niedoboru wody ze względu na słabiej rozwinięty system korzeniowy w stosunku do pozostałych badanych taksonów. Osady ściekowe wraz z porastającą roślinnością wpływają korzystnie na kształtowanie się chemicznych właściwości wapna poflotacyjnego, zwiększenie zawartości substancji organicznej oraz przyswajalnych składników pokarmowych: P, K i Mg.
EN
The prospects of using spring oilseed plants for reclamation of post-flotation lime soil, fertilized with municipal sewage sludge on post-exploatation terrains of Jeziórka Sulfur Mine, were investigated in the years 2007-2010. Post-flotation lime was fertilized with sewage sludge at a dose of 500 m3*ha-1. Every year in spring the mineral fertilization was also applied at the following rates: 70 kg nitrogen, 75 kg P2O5, 100 kg K2O5 per 1 ha, respectively. Five species of spring oilseed plants were evaluated: oilseed rape (Brassica napus L. ssp. oleifera Matzg.), white mustard (Synapsis alba L.), oilseed sunflower (Helianthus annuus L.), oilseed flax (Linum usitatissimum L.) and spring false flax (Camelina sativa L. Cranz). Field germination, seed yield, development phases, plant height and lodging were investigated, as well as the suitability of oilseed plants to reclamation of post-flotation lime was evaluated on the basis of their exuberance. The suitability of spring oilseed rape and white mustard was confirmed considering their very good and equalized seed germination, resistance to water shortage and ground encrustment, small susceptibility to lodging and decent yield of seeds. Likewise, the sunflower plants developed quite well on the soilless ground, creating compact, luxuriant, draught resistant canopy. Tested oilseed flax cultivars showed very good seed germination, intensive and even growth, stability and luxuriance during sweltering summer and long-lasting drought, owing to well developed root system. False flax proved to be worse developing, at lower growth dynamics, and thus - with some tendency to weeding; also a little worse luxuriance index resulted from poorly developed root system - as compared to other taxa tested. Sewage sludges, together with growing flora, positively affected the chemical properties of post-flotation lime, increasing the content of organic matter and available nutrients (P, K and Mg).
PL
Do badań prowadzonych w latach 2006-2008 wybrano 6 gatunków traw: kupkówka pospolita (Dactylis gromerata), tymotka łąkowa (Pyhleum pratense L.), życica trwała (Lolium perenne L.), życica wielokwiatowa (Lolium multiflorum Lam.), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis Huds.) i wiechlina łąkowa (Poa pratensis L.) w mieszance z koniczyną łąkową (Trifolium pratense L.) i lucerną siewną (Medicago sativa L.), kostrzewą trzcinową (Festuca arundinacea) i stokłosą bezostną (Bromus inermis) w czystym siewie oraz miskant cukrowy (Miscanthus sacchariflorus), wydmuchrzycę groniastą (Leymus racemosus), spartinę preriową (Spartina pectinata) i perz grzebieniasty (Agropyron cristatum). Rekultywacja popiołów przez nawożenie osadami ścieków komunalnych(dawka 350 m3.ha-1) i wprowadzenie roślinności wpłynęła na obniżenie pH podłoża, prawie 3.krotny wzrost przyswajalnego Mg, znaczny P2O5 i niewielki K2O w stosunku do wariantu kontrolnego i w warstwie organiczno-próchniczej i w skale macierzystej. Obserwuje się systematyczny spadek zawartości przyswajalnego P2O5 w podłożu w kolejnych latach badań. Na płaskiej wierzchowinie składowiska popiołów, gdzie nie stosowano osadów ściekowych pojawiło się kilkanaście pionierskich gatunków roślin zielnych i drzew, a żarnowiec miotlasty (Sarothamnus scoparius), topinambur (Helianthus tuberosus), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigeios) i kostrzewa trzcinowa (Festuca arundinacea) zaczynały tworzyć luźne skupiska roślin.
EN
The investigations were carried out in 2006-2008 at Białystok-Solwany site in order to make a choice and to determine the development of selected grass and papilionaceous plant species used to reinforcing dumps of furnace ashes enriched with municipal sewage sludge at the rate of 350 m3/ha. Among six grass species in the mixture with added red clover (Trifolium pratense) and lucerne (Medicago sativa) sown out in spring 1999, three taxons of grass which showed slight coverage almost dropped out. Clover and lucerne plants and from the tall grasses - cockfood (Dactylis Glomerata) and meadow fescue (Festuca pratensis), while from low grasses - meadow bluegrass (Poa pratensis), occurred in larger amounts, but covered small surface. Tall fescue (Festuca arundinacea) and awnless bromegrass (Bromus intermis) in pure sowing formed still a dense field of lush and annually intensively blooming plants. From among the grasses of foreign origin silver banner grass (Miscantus sacchariflorus), mommoth wild rye (Leymus racemosus), prairie cordgrass (Spartina pectinata) and crested wheatgrass (Agropyron cristatum) were well developed. Reclamation of the ashes through application of municipal sewage sludge and introduction of the flora reduced subsoil pH, causing almost triple increase of assimilable Mg, considerable growth of P2O5 and little increase of K2O in relation to control variant, both in organic-humus soil layer and bedrock alike. Systematic decrease of P2O5 content in subsoil was observed in consecutive years of study. On the flat top part of ash dump, where the sewage sludge was not applied, a dozen pioneering species of green plants and trees occurred. Such species like common broom (Sarothamnus scoparius), Jeruzalem artichoke (Helianthus tuberosus), wood small reed (Calamagrostis epigeios) and tall fescue (Festuca arundinacea) began to form some loose plant clusters. On dumping ground of fresh raised "raw ashes" started to grow some rachitic, palegreen and single specimen of pioneering plants.
PL
Określono wpływ stosowania zróżnicowanych dawek azotu na wzrost i rozwój kostrzewy trzcinowej i topinamburu, rosnących na podłożu wapna poflotacyjnego wzbogaconego trzema dawkami osadów ścieków komunalnych, tj. 250, 500 i 750 m3/ha na terenach poeksplo-atacyjnych Kopalni Siarki "Jeziórko". Plon zielonej masy kostrzewy trzcinowej wzrastał proporcjonalnie do rosnących dawek nawożenia azotowego użytego na wszystkich trzech kombinacjach wzbogacania podłoża osadami ściekowymi. Stwierdzono, że obsada i wysokość roślin kostrzewy trzcinowej w zasadzie wzrastały istotnie pod wpływem wszystkich trzech dawek azotu na każdym z poziomów wzbogacania podłoża osadami ściekowymi w stosunku do wariantu kontrolnego. Liczba pędów generatywnych wykształconych i niewykształconych wytworzonych przez rośliny kostrzewy trzcinowej rosnącej na bezglebowym podłożu wzbogaconym podwójną i potrójną dawką osadów ściekowych wzrastała istotnie pod wpływem wyższych dawek azotu w odniesieniu do wariantu kontrolnego. Wysokość roślin topinamburu była zróżnicowana i wahała się od 127,1 do 201,8 cm, a wszystkie dawki azotu powodowały przyrost wysokości roślin w stosunku do kontroli na każdym z trzech poziomów wzbogacania podłoża osadami ściekowymi. Zróżnicowane dawki osadów ściekowych oddziaływały mniej efektywnie niż nawożenie azotowe na wartość badanych cech.
EN
The effect of differentiated nitrogen doses on growth and development of the tall fescue (Festuca arundinacea) and the Jerusalem artichoke (Helianthus tuberosus) was investigated. Both plants were cultivated on the post-flotation lime substrate enriched with three doses (250, 500, 750 m3/ha) of municipal sewage sludge, on the post-mining terrains of Jeziórko Sulphur Mine. Green matter yield of the tall fescue increased proportionally to increasing rate of nitrogen fertilization applied in all three combinations of substrate enrichment with the sewage sludge. It was stated that the density and height of tall fescue plants increased sig-nificantly under the influence of all nitrogen doses, at each level of substrate enrichment with the sewage sludge, in comparison to control. The number of generative shoots in tall fescue plants both, developed and underdeveloped - at double and triple sewage sludge doses on soil-less substrate - increased significantly under higher nitrogen doses, in relation to control variant. The height of Jerusalem artichoke plants was differentiated ranging from 127.1 to 201.8 cm; all nitrogen doses resulted in plant height increase in relation to control, at each level of substrate enrichment with sewage sludge. Diversified rates of applied sewage sludge were less effective than the nitrogen fertilization, as regards the values of investigated plant traits.
PL
W latach 2004-2006 w dziesięciu certyfikowanych gospodarstwach ekologicznych położonych na terenie Mazowsza, Podlasia i Pojezierza Brodnickiego przeprowadzono badania przydatności wybranych starych (Proporczyk, Udycz Żółty, Tatrzański) oraz aktualnie wpisanych na listy COBORU (Sławko, Chwat, Szakal, Polar) odmian owsa zwyczajnego do uprawy w warunkach ekologicznych. W każdym gospodarstwie wysiano po 300 nasion każdej odmiany na powierzchni 1m2. W okresie wegetacyjnym oceniono stopień porażenia chorobami grzybowymi liści, wyleganie i zmierzono wysokość roślin. Po zbiorze oceniono plon, długość wiechy oraz masę 1000 ziaren. W celu wyłączenia z analizy wpływu zmienności pomiędzy gospodarstwami i regionami geograficznymi, wykonano analizę wariancji w układzie blokowym, gdzie jako blok traktowano pojedyncze gospodarstwa. Na podstawie średniej wartości plonu uzyskiwanego z trzech lat badań nie wykazano istotnych statystycznie różnic między starymi i aktualnymi odmianami owsa zwyczajnego pod względem tej cechy. Najwyższy plon dały aktualne odmiany Sławko, Szakal i Chwat, które lepiej tolerowały niedobory opadów i charakteryzowały się istotnie wyższą masą 1000 ziaren. Drastyczną obniżką plonu na stres suszy reagowała odmiana nagoziarnista Polar, która plonowała na poziomie 50% w stosunku do plonu współczesnych odmian oplewionych. Stare odmiany Proporczyk i Udycz Żółty, które w najkorzystniejszym dla owsa roku 2004 plonowały istotnie najlepiej, na niedobory opadów zareagowały znaczącą obniżką plonów. Wykazano ujemną korelację plonu ze średnią wartością temperatury a dodatnią z sumą opadów w okresie wegetacji, liczbą ziarniaków w wiechach oraz masą 1000 ziaren. Biorąc pod uwagę dobre wyniki plonowania (średnio na poziomie 360 g/m2), wysoką odporność na choroby liści oraz brak wylegania zarówno badane współczesne jak i trzy stare odmiany owsa zwyczajnego mogą być zalecane do uprawy w warunkach ekologicznych oraz w niskonakładowych gospodarstwach konwencjonalnych.
EN
In years 2004-2006 field performance and yielding potential of 4 currently cultivated varieties (Sławko, Chwat, Szakal, Polar) and 3 older cultivars (Proporczyk, Udycz Żółty, Tatrzański) of oats (Avena sativa L.), were studied. Plants were grown in plots of 1 m2 each, in ten certified organic farms in Kurpie, Podlasie and Brodnickie Lake District regions of central and northern part of Poland. They were surveyed with respect to disease and lodging resistance, yield and its parameters as the weight of 1000 grain and panicle height. Three-years results show that mean level of yielding under organic farming obtained from old oats cultivars was similar to that of the modern ones. The best yield was shown by cultivars Sławko, Szakal and Chwat, which showed the best tolerance to the precipitation deficit and significant higher 1000 grain weight. Naked oats Polar shown 50% level of yielding of hulled cultivars and his yield was significantly decreased by precipitation deficit. Old cultivars Proporczyk and Udycz Żółty show the best yielding from all varieties in favourable for oats cultivation year 2004. In the precipitation deficit conditions their yield tended to decrease slightly. Both old and modern oats cultivars tend to be excellent adopted to organic farming conditions, showing high yield and disease resistance.
PL
W siedmiu certyfikowanych gospodarstwach ekologicznych na terenie Kurpi, Podlasia i Pojezierza Brodnickiego przeprowadzono doświadczenia polowe w celu porównania plonowania i zdrowotności 32 aktualnie uprawianych i starych odmian lub populacji pszenicy orkisz (T. spelta), pszenicy plaskurki (T. dicoccum), pszenicy samopszy (T. monococcum), oraz pszenicy zwyczajnej (Triticum aestivum). Nasiona wysiano na poletkach o powierzchni 1m2. W okresie wegetacji przeprowadzono obserwacje polowe faz wzrostu, wylęgania roślin i stopnia porażenia patogenami grzybowymi. Po zbiorze oceniono plon i wybrane parametry plonowania. Średnia odporność ozimych gatunków pszenicy na porażenie chorobami grzybowymi: septoriozą, mączniakiem, rdzą brunatną oraz rdzą żółtą w 2005 roku była stosunkowo wysoka, za wyjątkiem obserwowanej większej wrażliwości odmian pszenicy zwyczajnej oraz orkisz na rdzę żółtą. Jednoroczne wyniki wykazały, że poziom plonowania był uzależniony od zmianowania i jakości gleb. Największym potencjałem plonowania charakteryzowały się pszenice zwyczajne Mewa (630 g/m2) i Korweta (580 g/m2), których plon był wyższy odpowiednio o 23% i 14% od poziomu plonowania wzorca. Najlepsza odmiana pszenicy orkisz (T. spelta v. album), plonowała na poziomie zbliżonym do starych odmian pszenicy zwyczajnej (490 g/ m2), co stanowi 96% w stosunku do poziomu plonowania wzorca pszenicy zwyczajnej. Najlepsza odmiana pszenicy plaskurki (T. dicoccum) osiągnęła plon w wysokości 410 g/m2.
EN
In seven certified organic farms in Kurpie, Podlasie and Brodnickie Lake District regions of central and northen part of Poland, field performance and yielding potential of 32 currently cultivated and older cultivars and populations of (Triticum spelta), emmer (T. dicoccum), einkorn (T.monococcum) and bread wheat (Triticum aestivum) were studied. Plants were grown on plots 1m2 each. They were surveyed with respect to phases of plant growth, disease resistance, lodging resistance and yield parameters. Mean fungial diseases resistance to brown and yellow rust, septoria leaf blotch and powdery mildew of winter wheat species in 2005 under organic farming conditions was relatively high, except that relatively weaker resistance to yellow rust for bread wheat cultivars and spelt wheat was observed. One-year results show that level of yielding under organic farming was related to wheat species and soil quality. The best yielding potential under organic farming conditions was shown by modern bread wheat cultivars Mewa (630 g/m2) and Korweta (580 g/m2), which yields were higher by 23% and 14% above standard variety level. The best cultivars of Triticum spelta (v. album), showed yield potential similar to that of the average of old bread wheat cultivars (490 g/m2) which is 96% of that of the standard variety yielding level. The emmer variety yield reached 410 g/m2.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.