Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ryby jako źrodło narażenia człowieka na rtęć

Ćwieląg-Drabek M., Rogala D., Hajok I., Dziubanek G.

Przemysł Spożywczy

|

2017

|

T. 71, nr 7

38--41

PL

Głównym źródłem jeśli chodzi o narażenie na rtęć drogą pokarmową na rtęć są ryby drapieżne oraz owoce morza. Rtęć jest szczególnie niebezpieczna dla dzieci, kobiet w ciąży oraz karmiących piersią. Celem pracy była szacunkowa ocena narażenia na rtęć dostającą się do organizmu człowieka wraz z najczęściej spożywanymi rybami. W 39 próbkach najczęściej konsumowanych rybświeżych i przetworzonych oznaczono rtęć przy użyciu analizatora rtęci PSA Millennium Merlin. Najwyższe średnie stężenia rtęci odnotowano w rybach świeżych, a najniższe w rybach z puszki. Wartość normatywna została przekroczona w przypadku dorsza i miętusa. W Polsce spożycie ryb na obecnym poziomie nie stanowi zagrożenia rtęcią, w przypadku konsumpcji większości gatunków ryb obecnych na polskim rynku. Zaleca się zastąpić w diecie dorsza i miętusa rybami wskazanymi w pracy, kumulującymi mniejsze ilości rtęci.

EN

The consumption of predatory fish and seafood is by far the most significant source of ingestion-related mercury exposure in humans. Mercury is particularly dangerous for children, pregnant and lactating women. The aim of the study was to assess the exposure to mercury, getting to the human body with the most commonly consumed fish. The Hg concentration was determined by PSA Millennium Merlin mercury analyzer in 39 samples of most commonly consumed fresh and processed fish. The highest average mercury concentrations were reported in fresh fish whereas the lowest one in canned fish. The normative value was exceeded in case of cod and burbot (Lota lota). In Poland fish consumption at the current level is not a threat by mercury, in the case of consumption of most fish species present on the Polish market. It is recommended to replace in the diet fish like cod and burbot by fish cumulating lower amounts of mercury, indicated in the study.

2

Narażenie środowiskowe dzieci na metale ciężkie zawarte w glebach z placów zabaw, boisk, piaskownic i terenów przedszkoli z obszaru Górnego Śląska

Nieć J., Baranowska R., Dziubanek G., Rogala D.

Journal of Ecology and Health

|

2013

|

R. 17, nr 2

55--62

PL

Wstęp. Dzieci to grupa populacyjna szczególnego ryzyka, u których podstawowym źródłem narażenia na metale ciężkie jest droga pozażywieniowa. Połykanie cząsteczek pyłów unoszących się w powietrzu, czy wprowadzonych do ust razem z zabrudzonymi rękami czy zabawkami ma miejsce najczęściej podczas gier ruchowych na placach zabaw, boiskach lub zabaw w piaskownicach. W przypadku Górnego Śląska problem zanieczyszczenia gleb dotyczy obecnie oprócz miejsc, na których prowadzona jest lub była działalność przemysłowa, także obszarów zielonych, jak parki i zieleńce, czy place zabaw, co może stanowić istotne źródło narażenia dzieci zarówno drogą pozażywieniową, jak i oddechową. Celem pracy była ocena zawartości metali ciężkich, takich jak: kadm, ołów i cynk, w glebach z placów zabaw, boisk, piaskownic i przedszkoli z terenu Górnego Śląska. Materiał i metody. Analizie poddano 103 próby; 91 z nich stanowiły próby gleby, pochodzące z placów zabaw, boisk osiedlowych i szkolnych oraz z terenów przedszkoli miejskich, pozostałych 12 prób stanowił piasek z piaskownic osiedlowych. Zawartość metali ciężkich (Cd, Pb i Zn) oznaczono metodą optycznej spektrometrii emisyjnej z indukcyjnie sprzężoną plazmą (ICP OES). Wyniki. Przekroczenia wartości normatywnych oznaczanych pierwiastków wystąpiły w zdecydowanej większości analizowanych prób. Najwyższe stężenia metali oznaczono w glebach pobranych z boisk szkolnych i osiedlowych oraz placów zabaw (Bukowno, Siemianowce). W przypadku gleb z terenów przedszkoli, najbardziej zanieczyszczone były próby pobrane w Radzionkowie, Bytomiu Szombierkach oraz Piekarach Śląskich. Najmniejszy stopnień skażenia metalami ciężkim wykazano dla piaskownic. Wnioski. Badania wykazały, że gleba z analizowanych placów zabaw, boisk szkolnych i osiedlowych, a także z terenów przedszkoli, ze względu na wysoką zawartość metali ciężkich, stanowi istotne źródło narażenia dzieci na metale ciężkie i zwiększa ryzyko zdrowotne z tym związane. Na terenie Górnego Śląska istnieje potrzeba wprowadzenia stałego monitoringu zawartości metali w glebach, a także stosowania działań profilaktycznych, polegających m.in. na okresowej wymianie piasku z piaskownic, czy pokryciu boisk odpowiednim materiałem zabezpieczającym przed pyleniem, a także edukacji w zakresie metod ograniczenia indywidualnego ryzyka zdrowotnego (mycie rąk po zabawie na dworze, zmiana ubrań itd.). Zastosowanie powyższych przykładów działań profilaktycznych może stanowić istotną formę zmniejszenia ryzyka zdrowotnego dzieci, wynikającego z narażenia na metale ciężkie.

EN

Introduction. Children are a group at special risk when the primary source of exposure to heavy metals is by way of means beyond nutrition. Children put their dirty hands and toys into their mouths while playing outdoors and breathe polluted air while playing on grounds with contaminated soil. In the case of Upper Silesia, the problem of soil pollution not only concerns brownfields and places of ongoing industrial activities, but also recreational areas, such as parks, gardens, and playgrounds, which can be a significant source of heavy metal exposure to children, beyond nutrition and breathing. The aim of this study was to evaluate the content of heavy metals such as cadmium, lead and zinc in soils from playgrounds, sports fields, sandpits and kindergarten grounds in Upper Silesia. Material and methods. Ninety-one soil samples from playgrounds, kindergarten grounds and sport fields located close to schools and in neighbourhoods were analyzed; twelve samples were of sand from sandpits. The content of heavy metals (Cd, Pb and Zn) were determined by optical emission spectrometry with inductively coupled plasma (ICP OES). Results. The standards value for Cd, Pb and Zn were exceeded in most of the analyzed samples. The highest metal concentrations were determined in soils collected from sport fields located in the vicinity of schools and in neighbourhoods (Bukowno, Siemianowice). In the case of the kindergarten grounds, most of the contaminated soil samples were collected in Radzionków, Bytom-Szombierki and Piekary Śląskie. The smallest concentration of heavy metals were indicated in the samples collected from the sandpits. Conclusions. This study shows that due to the high content of heavy metals in the soil samples collected from the playgrounds, kindergarten grounds and sport fields located close to schools and in neighbourhoods, these places are a major source of children's exposure to heavy metals and increase the health risks associated with it. There is a need in Upper Silesia for the constant monitoring of heavy metals in soils, and the use of preventive measures such as covering playing fields with suitable material for protection against dust accumulation, as well as education on how to reduce individual health risks (washing hands after playing outdoors, changing clothes, etc.). Application of the above examples of preventive measures can be an important form of reducing the health risk to children resulting from exposure to heavy metals.

3

Effect of soil contamination with petroleum products on esterase activity in earthworm Lumbricus terrestris

Kafel A., Zawisza-Raszka A., Szulińska E., Gospodarek J., Dziubanek G., Rozpędek K.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2013

|

Vol. 20, nr 7-8

847--856

EN

Among biomarkers of exposure the suitability of esterases especially carboxylesterases (CarE), metabolizing wide array of xenobiotics being important for organismal functioning, was very often underlined. Moreover, neurotoxic effects of constituents of petroleum products may be exert by inhibition of cholinesterase (ChE) isozymes in animals. Here, we examined esterase activity toward acetylthiocholine iodide and p-nitrophenyl acetate in earthworms Lumbricus terrestris reared through four weeks on loamy sand soil contaminated with petroleum products (unleaded petrol, used engine oil), in two weeks intervals. Such contamination was simulated in one m3 volume soil containers, at a dose of 6 g · kg–1 of dry soil (experimental field in Mydlniki, Krakow suburb, Poland; 50.0815oN, 19.84730oE). We compared the effects of these contaminants action in soil collected in the year of treatment and one year later. We evaluated also effects of animals rearing on soil unremediated and remediated with “cocktail” of microorganism, and also checked the enzymatic activities response in two weeks intervals. We found lower ChE activity in animals reared on petroleum derivatives contaminated soil when compared with control animals, but only in the case of four weeks rearing on soil collected in the year of treatment. Similar response of ChE in animals reared on soil collected a year after the treatment, but estimated in earlier period of time – after two weeks exposure to petrol unleaded contamination was observed. CarE activity characterized higher variability with time than ChE activity. Generally, the activity of CarE lowered from the beginning to the end of the rearing (in all experimental groups). Animals reared on remediated soil, in most cases, had higher ChE activity than those reared on unremediated soil (control and diesel oil exposed animals).

PL

Spośród biomarkerów ekspozycji szczególnie użyteczne są esterazy, a zwłaszcza karboksylśsterazy (CarE) metabolizujące szeroki zakres ksenobiotyków. Podkreśla się często, że odgrywają one również ważną rolę w funkcjonowaniu organizmów. Co więcej, neurotoksyczne efekty składników substancji ropopochodnych mogą być wywierane również na izśnzymy cholinśsteraz (ChE) u zwierząt. W tym doświadczeniu, w dwutygodniowych interwałach, badaliśmy aktywność esteraz wobec jodku acetylotiocholiny i octanu para-nitrofenylu u dżdżownic Lumbricus terrestris, hodowanych przez cztery tygodnie w glebie gliniasto-piaszczystej zanieczyszczonej produktami ropopochodnymi (benzyną bezołowiową, zużytym olejem silnikowym). Takie zanieczyszczenie symulowano w glebie umieszczonej w kontenerach o pojemności jednego m3 w stężeniu 6 g kg–1 suchej masy gleby (eksperyment prowadzono w Mydlnikach, na przedmieściu Krakowa, 50.0815oN, 19.84730oE). Porównano efekty działania tych zanieczyszczeń w glebie zebranej w roku kontaminacji i rok później. Oceniono także wpływ gleby remediowanej z użyciem „koktajlu” mikroorganizmów i nieremediowanej na hodowane zwierzęta, i sprawdzano u nich zmiany aktywności enzymatycznej, również w dwutygodniowych interwałach. Stwierdzono niższą aktywność ChE u zwierząt hodowanych w glebie skażonej substancjami ropopochodnymi w porównaniu do zwierząt kontrolnych, lecz tylko w przypadku czterotygodniowej hodowli na glebie zebranej w roku kontaminacji. Podobną odpowiedź ChE ustalono u zwierząt hodowanych w glebie skażonej benzyną bezołowiową zebranej rok później, ale w krótszym okresie czasu, już po dwóch tygodniach. Aktywność CarE cechowała się dużą zmiennością w czasie, w porównaniu ze aktywnością AChE. Generalnie, aktywność CarE obniżała się od początku hodowli wraz z upływem czasu (we wszystkich grupach eksperymentalnych). Zwierzęta hodowane w glebie poddanej remediacji w większości przypadków wykazywały się wyższą aktywnością ChE niż te, które były hodowane w glebie nie poddanej remediacji (grupy: kontrolna i eksponowana na zużyty olej silnikowy).

4

Metale ciężkie w glebach Górnego Śląska - problem przeszłości czy aktualne zagrożenie?

Dziubanek G., Baranowska R., Oleksiuk K.

Journal of Ecology and Health

|

2012

|

R. 16, nr 4

169-176

PL

Górny Śląsk jest regionem, w którym w przeszłości prowadzona była intensywna działalność przemysłowa. W konsekwencji środowisko zostało znaczne obciążone wieloma szkodliwymi zanieczyszczeniami, w tym metalami ciężkimi. Metale ciężkie charakteryzują się bardzo długim okresem rozkładu w glebach, sięgającym niekiedy nawet kilkuset lat. Narażenie na kadm i ołów jest poważnym czynnikiem ryzyka zdrowotnego społeczeństwa. Celem pracy była ocena zawartości metali ciężkich, takich jak: kadm, ołów i cynk, w glebach na obszarze Górnego Śląska, ze szczególnym uwzględnieniem terenów wokół budynków mieszkalnych, stanowiących miejsca zabaw dzieci oraz terenów spełniających funkcje wypoczynkowe i rekreacyjne. Badania służyły udzieleniu odpowiedzi na pytanie, czy zanieczyszczenie gleb Górnego Śląska metalami ciężkimi jest problemem przeszłości, czy też stanowi aktualne zagrożenie. Pobrano 76 prób pochodzących z osiedli mieszkaniowych, terenów z zabudową jednorodzinną, ogródków działkowych i pól uprawnych. Zawartość metali ciężkich (Cd, Pb i Zn) oznaczono metodą optycznej spektrometrii emisyjnej z indukcyjnie sprzężoną plazmą (ICPOES).Najwyższa średnia zawartość wszystkich badanych metali została wykazana w przypadku osiedli mieszkalnych zabudowanych blokami. Przekroczenie maksymalnej zawartości dopuszczalnej metali wykazano też w glebach pochodzących z osiedli domów jednorodzinnych oraz ogródków działkowych. W przypadku pól uprawnych koncentracja metali ciężkich w badanych glebach, za wyjątkiem jednego stanowiska, nie przekraczała maksymalnej zawartości dopuszczalnej. Badane gleby w aglomeracji górnośląskiej charakteryzują się ogromnym zróżnicowaniem zanieczyszczenia metalami ciężkimi. Pomimo znacznego ograniczenia emisji metali do środowiska niektóre gleby nadal zawierają bardzo wysokie stężenia kadmu, ołowiu i cynku. Na terenach silnie zanieczyszczonych metalami ciężkimi należy podjąć działania służące ograniczeniu narażenia społeczeństwa. Władze samorządowe przed podjęciem decyzji dotyczącej sposobu zagospodarowania określonego terenu powinny dokonać kontroli zawartości metali ciężkich w glebach.

EN

Upper Silesia is a region where intensive industrial activity was conducted in the past. As a consequence, the environment was significantly contaminated by many harmful pollutants, including heavy metals. Heavy metals decompose in the soil over a very long period of time, even up to several hundred years. The exposure to cadmium and lead is a serious public health risks factor. The aim of this study was to evaluate the content of heavy metals such as cadmium, lead and zinc in soils of Upper Silesia, with particular emphasis on the areas around buildings, where children's playgrounds and other recreational areas are located. The study was performed in order to answer the question whether the heavy metals in the soils of Upper Silesia are a problem from the past or a present hazard. The studied soils (76 samples) were collected from the housing estates of blocks of flats, properties with detached houses and gardens, allotment gardens, and agricultural fields. The content of heavy metals (Cd, Pb and Zn) was determined by optical emission spectrometry with inductively coupled plasma (ICP OES).The highest mean content of all the metals studied were detected in the soils front residential districts consisting of blocks of flats. Excesses in the maximum allowable content of metals in soil were shown in the samples from the gardens of detached houses and from garden allotments. In the soils from the agricultural fields, the concentration of heavy metals, with the exception of one sampling point, do not exceed the maximum allowable content. The heavy metal content in the soils studied from Upper Silesia is very diverse. Despite a significant reduction in the emission of the metals into the environment, currently some of the soils still contain very high concentrations of cadmium, lead and zinc. In areas heavily polluted by heavy metals, it necessary to take the preventive actions in order to reduce the exposure of society to the metals. Local governments, before deciding on the land use plan of a particular area, should analyze the content of heavy metals in the soils.

5

Wiedza i postawy młodzieży szkół średnich wobec problemu organizmów modyfikowanych genetycznie

Koszowska A., Martela K., Dziubanek G., Grab E.

Journal of Ecology and Health

|

2011

|

R. 15, nr 6

273-277

PL

Wstęp. W ostatnich latach na polskim rynku obserwuje się coraz większą podaż żywności modyfikowanej genetycznie. Społeczeństwo wyraża obawy przed konsekwencjami zdrowotnymi wynikającymi ze spożycia modyfikowanego genetycznie materiału. Celem pracy było zbadanie wiedzy młodzieży szkół średnich na temat GMO oraz ich postaw w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego związanego ze spożywaniem modyfikowanych produktów żywnościowych. Materiały i Metody. Przeprowadzono badania ankietowe przy użyciu autorskiego kwestionariusza wśród 400 uczniów szkół średnich w Knurowie i Olkuszu. Wyniki. Badania wykazały, że większość uczniów rozpoznaje znaczenie skrótu GMO. Połowa respondentów obawia się żywności genetycznie modyfikowanej i uważa, że może ona stanowić zagrożenie dla zdrowia. Zdaniem większości respondentów dostęp do informacji na temat GMO jest niewystarczający. Wnioski. Istnieje potrzeba przekazywania społeczeństwu rzetelnych informacji na temat GMO, aby możliwe było kształtowanie obiektywnych poglądów w tym zakresie.

EN

Introduction. In recent years there has been an observable increase in the supply of genetically modified food on the Polish market. Society is expressing anxiety as regards the negative health consequences which can appear as a result of consuming genetically modified products. The aim of the study was to investigate the knowledge and the attitudes about health safety related to genetically modified food in a population of high school students. Material and Methods. Questionnaire research was conducted among 400 of high school students from Knurów and Olkusz. Results. The study showed that a predominant number of the students know what the abbreviation GMO means. Half of the respondents are afraid of genetically modified food and suppose that it can be dangerous for one's health. A majority of respondents stated that access to information about GMOs is insufficient. Conclusions. Society needs reliable information about GMOs. This is important in terms of creating objective views about genetically modified food.

6

Analiza funkcjonowania systemów zarządzania środowiskowego w polskich przedsiębiorstwach przemysłowo-usługowych i jednostkach samorządowych

Łastówka S., Dziubanek G.

Journal of Ecology and Health

|

2011

|

R. 15, nr 2

62-65

PL

Artykuł prezentuje wyniki badań służących ocenie wdrażania i funkcjonowania Systemów Zarządzania Środowiskowego (SZŚ) w Polsce. Materiałem badawczym były odpowiedzi udzielane przez przedstawicieli jednostek certyfikujących systemy ISO 14001 i EMAS, jak również osób zajmujących się wdrażaniem i nadzorowaniem tych systemów w przedsiębiorstwach, zakładach usługowych oraz w samorządach terytorialnych. W Polsce, wśród systemów zarządzania środowiskowego najbardziej rozpoznawalna jest norma ISO 14001. Pomimo wzrostu prestiżu i pozycji rynkowej podmiotu posiadającego certyfikat EMAS, zainteresowanie przedsiębiorstw i innych jednostek tym SZŚ jest bardzo niskie. Wdrożenie norm ISO 14001 i EMAS stopniowo zmniejsza presję na środowisko, natomiast nie zawsze wpływa pozytywnie na wyniki finansowe przedsiębiorstw. Dlatego skutecznym bodźcem do rozwoju systemów zarządzania środowiskowego w Polsce może być wprowadzenie preferencji finansowych dla podmiotów, które wdrożyły takie systemy.

EN

This article presents the results of research on implementation and operation of Environmental Management Systems in Poland. The basis for the research was the feedback from representatives of certification bodies for ISO 14001 and EMAS as well as the people dealing with implementation and supervision of the systems within the companies, service enterprises and self-governments. In Poland the most recognizable environmental management standard is ISO 14001. Despite a rising recognition and the market position of enterprises holding an EMAS certificate, its popularity among companies and other entities is very low. Implementation of ISO 14001 and EMAS standards gradually decreases the environmental impact, but its influence on financial results is not always positive. That is why, the introduction of financial incentives for enterprises that have implemented the systems could be an efficient stimulus for the development of Environmental Management Systems in Poland.