Z historią w tle: archiwalne zdjęcia lotnicze w Polsce i Europie – artykuł przeglądowy

Kostrzewa, Adam

doi:10.14681/apcrs-2023-001

Powiadomienia systemowe

Sesja wygasła!

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Z historią w tle: archiwalne zdjęcia lotnicze w Polsce i Europie – artykuł przeglądowy

Autorzy

Kostrzewa Adam

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.14681/apcrs-2023-001

Warianty tytułu

Historical background: aerial archival photography in Poland and Europe - a review article

Języki publikacji

Abstrakty

Polska i świat dysponują bogatymi i cennymi archiwami zdjęć lotniczych pozyskanych w XX wieku. W porównaniu z innymi danymi archiwalnymi, takimi jak np. dane satelitarne, to źródło informacji jest stosunkowo mało wykorzystywane. Zdjęcia lotnicze odznaczają się wysokim potencjałem do badań związanych m.in. z rozwojem terytorialnym miast, zmianami użytkowania gruntów oraz monitorowaniem środowiska na przestrzeni wielu lat. W Polsce, kampanie pozyskiwania zdjęć lotniczych były prowadzone regularnie na terenie całego kraju od połowy XX wieku. W ciągu ostatniej dekady zdjęcia te zostały w dużej mierze zeskanowane i obecnie są dostępne w formie cyfrowej. Połączenie zasobów Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii (GUGiK) oraz Centralnego Archiwum Wojskowego Biura Historycznego (CAW WBH) daje ponad 1.5 miliona analogowych zdjęć aktualnego terytorium Polski. Archiwalne dane lotnicze stanowią długie serie zdjęć, dość gęsto rozmieszczonych (zwykle z akwizycją od pięciu do dziesięciu lat) i charakteryzują się bardzo wysoką rozdzielczością przestrzenną (głównie od 20 cm do 1 m). Ich znaczne pokrycie między sobą zapewnia możliwości do przeprowadzenia pomiarów stereoskopowych. W poniższym artykule w sposób kronikarski przedstawiono szczegółowo kolejne etapy pozyskiwania zdjęć cyfrowych w Polsce. Porównano wielkość posiadanego zasobu względem innych europejskich krajów skłaniając do konkluzji, że Polskie zasoby zdjęć analogowych nie odbiegają od standardów europejskich pod względem jakości czy też częstotliwości pozyskiwania danych. Należy je uznać jako nieocenione źródło wiedzy o przeszłych formach pokrycia terenu.

Poland and the world possess rich and valuable archives of aerial photographs acquired throughout the 20th century. Compared to other archival data, such as satellite imagery, this source of information could be utilized more extensively. Aerial photographs hold high potential for research in various fields, including urban development, land use changes, and long-term environmental monitoring. In Poland, systematic aerial photography campaigns have been conducted nationwide since the mid-20th century. Over the past decade, these photographs have been primarily digitized and are now accessible in digital format. The combined resources of the Head Office of Geodesy and Cartography (GUGiK) and the Central Archives of the Military Historical Office (CAW WBH) amount to over 1.5 million analog images of Poland's current territory. These archival aerial datasets consist of long series of images, captured at dense intervals (typically every five to ten years), and are characterized by very high spatial resolution (ranging mainly from 20 cm to 1 m). Their significant overlap enables stereoscopic measurements. This article chronicles the successive stages of digitizing aerial images in Poland, compares the size of these resources with those in other European countries, and concludes that Poland's analog photo archives align well with European standards in terms of quality and frequency of data acquisition. They represent an invaluable source of knowledge about historical land cover forms.

Słowa kluczowe

fotogrametria teledetekcja zdjęcia historyczne wieloczasowy obraz archiwalny

photogrammetry remote sensing historical photos multitemporal archival image

Wydawca

Zarząd Główny Stowarzyszenia Geodetów Polskich

Czasopismo

Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji

Rocznik

2023

Tom

Vol. 35

Strony

13--38

Opis fizyczny

Bibliogr. 55 poz.

Twórcy

autor

Kostrzewa Adam

adam.kostrzewa.dokt@pw.edu.pl

Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii, Zakład Fotogrametrii, Teledetekcji i Systemów Informacji Przestrzennej

Bibliografia

1. Bucher, B., Hein, C., Raines, D., & Gouet Brunet, V. (2021). Towards Culture-Aware Smart and Sustainable Cities: Integrating Historical Sources in Spatial Information Infrastructures. ISPRS International Journal of Geo-Information, 10(9), 588.
2. Buller, H. (2019). Preservation and digitizing of historical aerial images in Norway. Geoprocessing and archiving of historical aerial images, IGN, Paris (France).
3. Buller, H. (2022). Historical aerial images—What’s going on in Norway. 2nd EuroSDR Workshop on "Geoprocessing and Archiving of Historical Aerial Images”, Rome.
4. Bygren, A., & Hedqvist, E. (2019). Making it digital—Processing the aerial image archive of Sweden. Geoprocessing and archiving of historical aerial images, IGN, Paris (France).
5. Chilczuk, M., & Ciołkosz, A. (1966). Zastosowanie Zdjęć Lotniczych W Geografii. Państwowe Wydaw. Naukowe.
6. Depicker, A., Jacobs, L., Mboga, N., Smets, B., Van Rompaey, A., Lennert, M., Wolff, E., Kervyn, F., Michellier, C., Dewitte, O., & Govers, G. (2021). Historical dynamics of landslide risk from population and forest-cover changes in the Kivu Rift. Nature Sustainability, 4(11), 965–974.
7. Dille, A., Dewitte, O., Handwerger, A. L., d’Oreye, N., Derauw, D., Ganza Bamulezi, G., Ilombe Mawe, G., Michellier, C., Moeyersons, J., Monsieurs, E., Mugaruka Bibentyo, T., Samsonov, S., Smets, B., Kervyn, M., & Kervyn, F. (2022). Acceleration of a large deep-seated tropical landslide due to urbanization feedbacks. Nature Geoscience, 15(12), 1048–1055.
8. Dmochowski, S. (1981). Blaski i cienie fotogrametrii cywilnej w Polsce od założenia Polskiego Towarzystwa Fotogrametrycznego do 1980 roku. Sympozjum Poświęcone 50-leciu Polskiego Towarzystwa fotogrametrycznego, 14–29.
9. Dušánek, P., Potůčková, M., & Hodač, J. (2019). Historical aerial images of Czechia—Archiving and applications in landscape studies. Geoprocessing and archiving of historical aerial images, IGN, Paris (France).
10. Farella, E. M., Morelli, L., Remondino, F., Mills, J. P., Haala, N., & Crompvoets, J. (2022). The eurosdr time benchmark for historical aerial images. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, XLIII-B2-2022, 1175–1182.
11. Fernandez, L. M. (2022). A mission over time: Preserving and disseminating historical aerial images guarded by the National Geographic Institute (IGN) of Spain. 2nd EuroSDR Workshop on "Geoprocessing and Archiving of Historical Aerial Images”, Rome.
12. Giordano, S., & Mallet, C. (2019). Archiving and geoprocessing of historical aerial images: Current status in Europe (70; EuroSDR Official Publication).
13. Heisig, H., Jorg, P., & Streilein, A. (2019). A journey through time: Digitizing, processing and publishing historical aerial imagery in Switzerland. Geoprocessing and archiving of historical aerial images, IGN, Paris (France).
14. Herfult, T. (1934). Prace fotogrametryczne W. I. G. Przegląd Mierniczy, 7-8, 157-158.
15. Jabrane, N., & Heisig, H. (2022). Bringing the Swiss Landscape Memory to Life. 2nd EuroSDR Workshop on "Geoprocessing and Archiving of Historical Aerial Images”, Rome.
16. Kervyn, F. (2019). RMCA’s historical aerial photographs of central Africa: The collection, its management and its potential for environmental studies. 2nd EuroSDR Workshop on "Geoprocessing and Archiving of Historical Aerial Images”, Rome.
17. Knuth, F., Shean, D., Bhushan, S., Schwat, E., Alexandrov, O., McNeil, C., Dehecq, A., Florentine, C., & O’Neel, S. (2023). Historical Structure from Motion (HSfM): Automated processing of historical aerial photographs for long-term topographic change analysis. Remote Sensing of Environment, 285, 113379.
18. Kurczyński, Z. (1997). Zdjęcia lotnicze dla obszaru Polski realizowane w ramach programu modernizacji krajowego systemu informacji o terenie. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, 6, 31–44.
19. Kurczyński, Z. (2014). Fotogrametria. Wydawnictwo Naukowe PWN.
20. Kurczyński, Z., & Preuss, R. (2000). Podstawy fotogrametrii. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa
21. Le Bris, A., Giordano, S., & Mallet, C. (2020). Cnn semantic segmentation to retrieve past land cover out of historical orthoimages and dsm: first experiments. ISPRS Annals of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, V-2–2020, 1013–1019.
22. Linsenbarth, A. (1991). Działalność Instytucji i komórek fotogrametrycznych w Polsce (1921-1990), 60-lecie Polskiego Towarzystwa fotogrametrycznego (1), 63–76.
23. Linsenbarth, A. (2000). Udział Polskich fotogrametrów w rozwoju metod i technik fotogrametrycznych (1911-2000). Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, 10, 5-1:5-12.
24. Linsenbarth, A., Dąbrowski, S., & Mierzwa, W. (2000). Działalność produkcyjna w zakresie fotogrametrii w okresie 1990-1999. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, 10, 33-1:33-6.
25. Lipert, C., & Szymczak, A. (1981). Fotogrametria w rozwoju opracowań topograficznych (1945-1981), Sympozjum Poświęcone 50-leciu Polskiego Towarzystwa fotogrametrycznego, 30–44.
26. Mboga, N., D’Aronco, S., Grippa, T., Pelletier, C., Georganos, S., Vanhuysse, S., Wolff, E., Smets, B., Dewitte, O., Lennert, M., & Wegner, J. D. (2021). Domain Adaptation for Semantic Segmentation of Historical Panchromatic Orthomosaics in Central Africa. ISPRS International Journal of Geo-Information, 10(8), 523.
27. Mboga, N., Grippa, T., Georganos, S., Vanhuysse, S., Smets, B., Dewitte, O., Wolff, E., & Lennert, M. (2020). Fully convolutional networks for land cover classification from historical panchromatic aerial photographs. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 167, 385–395.
28. Meixner, P. (2019). Historical orthophoto of Prague 1945. Geoprocessing and archiving of historical aerial images, IGN, Paris (France).
29. Morales, V. G. (2019). Tracasa feedback on scanning and orthophoto generation. Geoprocessing and archiving of historical aerial images, IGN, Paris (France).
30. Nielsen, M., & Dindorp, A. (2022). 75 years of historical aerial images from Denmark and Greenland—The process from dusty shelves to website. 2nd EuroSDR Workshop on "Geoprocessing and Archiving of Historical Aerial Images”, Rome.
31. Norin, M., & Klitkou, G. (2022). Actualizing history. 2nd EuroSDR Workshop on "Geoprocessing and Archiving of Historical Aerial Images”, Rome.
32. Olędzki, J. R. (2009). Początki teledetekcji środowiska w Polsce. Teledetekcja środowiska, 41, 5-22.
33. Osińska-Skotak, K., Bakuła, K., Jełowicki, Ł., & Podkowa, A. (2019). Using Canopy Height Model Obtained with Dense Image Matching of Archival Photogrammetric Datasets in Area Analysis of Secondary Succession. Remote Sensing, 11(18), 2182.
34. Ozdemir, E., & Remondino, F. (2019). Machine learning methods applied to WWII aerial images. Geoprocessing and archiving of historical aerial images, IGN, Paris (France).
35. Perini, C. (1938). Cztery zadania sił powietrznych. Przegląd lotniczy: Miesięcznik Wydawany Przez Dowództwo Lotnictwa, 12, 1762-1791.
36. Piasecki, B. M. (1930). Działalność wydziału aerofotogrametrycznego przy P. L. L. "LOT". Przegląd Mierniczy, 10 (75), 222-224.
37. Piasecki, B. M. (1935). Prace aerofotogrametryczne w dużych skalach wykonane w Polsce do roku 1935-go. Przegląd Fotogrametryczny, Organ Polskiego Towarzystwa Fotogrametrycznego, 15-16, 28-35.
38. Piątkiewicz, B. (1930). Fotogrametrja. Przegląd Mierniczy, 9 (74), 181-183.
39. Piątkowski, F. (1933). Fototriangulacja m. Wyszkowa n. Bugiem. Przegląd Fotogrametryczny, Organ Polskiego Towarzystwa Fotogrametrycznego, 7–8, 58-62.
40. Pinto, A. T., Gonçalves, J. A., Beja, P., & Pradinho Honrado, J. (2019). From Archived Historical Aerial Imagery to Informative Orthophotos: A Framework for Retrieving the Past in Long-Term Socioecological Research. Remote Sensing, 11(11), 1388.
41. Rączkowski W., 2004. Dusty treasure: thoughts on a visit to the Aerial Reconnaissance Archives at Keele University (UK). AARGnews 29.
42. Ratajczak, R., Crispim-Junior, C. F., Faure, E., Fervers, B., & Tougne, L. (2019). Automatic Land Cover Reconstruction From Historical Aerial Images: An Evaluation of Features Extraction and Classification Algorithms. IEEE Transactions on Image Processing, 28(7), 3357–3371.
43. Redecker, A. P. (2008). Historical aerial photographs and digital photogrammetry for impact analyses on derelict land sites in human settlement areas. Int. Arch. Photogramm. Remote Sens. Spat. Inf. Sci, 37, 5-10.
44. Różycki, S., Osińska-Skotak, K., & Świątek, A. (Eds.). (2020). Zdjęcia lotnicze Polski z okresu II wojny światowej (Wydanie I). Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
45. Santangelo, M., Zhang, L., Rupnik, E., Deseilligny, M. P., & Cardinali, M. (2022). Landslide evolution pattern revealed by multi-temporal dsms obtained from historical aerial images. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, XLIII-B2-2022, 1085–1092.
46. Shepherd, E., Ceraudo, S., Salerno, G., & Remondino, F. (2019). Analog/digital image processing of historical aerial imagery in the Italian National Photographic Aerial Archive (AFN-ICCD). Geoprocessing and archiving of historical aerial images, IGN, Paris (France).
47. Smets, B. (2022). Digitizing, pre-processing and photogrammetric processing of the RMCA’s historical aerial photographs of central Africa. 2nd EuroSDR Workshop on "Geoprocessing and Archiving of Historical Aerial Images”, Rome.
48. Truquin, P. (2019). The digitization of IGN’s photo/cartographic archives and the web service “Remonter le temps”. Geoprocessing and archiving of historical aerial images, ign, Paris (France).
49. Warszawskie Przedsiębiorstwo Geodezyjne S.A. (2010). Monografia 2000-2010. Warszawskie Przedsiębiorstwo Geodezyjne S.A.
50. Williams, A. (2019). The digital transformation of the National Collection of Aerial Photography (NCAP): Achievements to-date & next stage. Geoprocessing and archiving of historical aerial images, IGN, Paris (France).
51. Williams, A. (2022). Developments at the UK National Collection of Aerial Photography (NCAP) on the physical preservation and digital imaging of historic aerial photography. 2nd EuroSDR Workshop on "Geoprocessing and Archiving of Historical Aerial Images”, Rome.
52. Wójcik, S., & Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera. (1989). Zdjęcia lotnicze. Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera.
53. Wójcik, S. (1991). Osiągniecia fotogrametrii wojskowej w okresie 1920-1990. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, 60-lecie Polskiego Towarzystwa fotogrametrycznego(1), 51–62.
54. Zawieska, D., & Kurczyński, Z. (2016). Photogrammetry at the Warsaw University of Technology – Past and Present. Reports on Geodesy and Geoinformatics, 100(1), 221–234.
55. Zhang, L., Rupnik, E., & Pierrot-Deseilligny, M. (2021). Feature matching for multi-epoch historical aerial images. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 182, 176–189. https://doi.org/10.1016/j.isprsjprs.2021.10.008

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-8cb3f697-4234-4eb9-847b-d545268111db