Cyrkulacyjne uwarunkowania występowania mgieł i ograniczonej widzialności w Hornsundzie (Spitsbergen)

• Autorzy: Łupikasza E. , Niedźwiedź T.

Warianty tytułu

EN

Circulation conditions favouring fog and low visibility occurrence in Hornsund (Spitsbergen)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule omówiono przebieg roczny występowania mgieł i ograniczonej widzialności poziomej (<1km) w Hornsundzie. Wykorzystano w tym celu dane o zjawiskach meteorologicznych w okresie od lipca 1978 do połowy listopada 2016 roku. Zbiór danych poszerzono o wyniki bardzo dobrej jakości obserwacji zgromadzonych podczas Międzynarodowego Roku Geofizycznego (lipiec 1957 – sierpień 1958). W Hornsundzie mgły występowały średnio podczas 34 dni w roku. Częściej, bo przez 55 dni, widzialność pozioma była ograniczona poniżej 1 km. Zjawiska te najczęściej pojawiały się latem (średnio 21 dni), zwłaszcza w lipcu podczas dni z adwekcją powietrza z południowego zachodu. Dysproporcja pomiędzy częstością występowania dni z mgłą i ograniczoną widzialnością była niewielka latem i osiągała maksimum w zimie kiedy widzialność pozioma jest ograniczona głównie przez intensywne opady śniegu lub zawieje i zamiecie śnieżne. W zimie największym prawdopodobieństwem występowania mgły (8 %) wyróżniała się sytuacja synoptyczna z centrum wyżu nad Spitsbergenem (typ Ca), zaś prawdopodobieństwo wystąpienia ograniczonej widzialności w typach cyklonalnych było większe (18%) niż w typach antycyklonalnych (6%).

EN

Data on meteorological phenomenon from Polish Polar Research Station in Hornsund were used to recognize the annual course of fog days and days with horizontal visibility <1km and their relation to atmospheric circulation. Fog occur relatively often in the Arctic being noticed on 34 days a year. Days with limited horizontal visibility are even more frequent (55 days). The highest frequency of the phenomenon falls in summer (21 days), with the clear maximum in July (9 days), mainly on days with south-western air advection. On such days probability of the phenomenon in anticyclonic situation (SWa 56%) is 11% higher than in analogous cyclonic situation (SWc 45%). In summer the frequencies of fog and horizontal visibility <1km are similar. In other season disproportion in the frequency of these phenomena is bigger, particularly in winter. This indicates that in summer the limited visibility is usually due to fog while in other seasons it is related to intense snow precipitation, blowing snow or blizzards. South-western flow of air masses also favours the occurrence of fog and limited horizontal visibility in autumn. In spring these relations are slightly different. The highest probability of the phenomena is related to air advection from the west. Fog occurrence is favoured by Wa type (22%), while limited visibility is related to Wc type(31%). In winter fog probability increases on days with anticyclone centre located over Spitsbergen (Ca 8%). In these season the relation between fog occurrence and atmospheric circulation are quite different than between limited visibility and atmospheric circulation. Limited visibility probability in cyclonic situations (18%) is higher than in anticyclonic (6%), with the maximum in SEc (37%) and Cc (31%) types. In winter visibility is mainly limited by intense snow precipitation, blowing snow and blizzards, which are related to low pressure systems.

Słowa kluczowe

PL

mgły; ograniczona widzialność; cyrkulacja atmosfery; Arktyka; Spitsbergen

EN

fogs; low visibility; atmospheric circulation; Arctic; Spitsbergen

• Wydawca: Stowarzyszenie Klimatologów Polskich
• Czasopismo: Problemy Klimatologii Polarnej
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 26
• Strony: 5--16
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Łupikasza E.

• Katedra Klimatologii, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski w Katowicach ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

autor

Niedźwiedź T.

• Katedra Klimatologii, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski w Katowicach ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec

Bibliografia

• 1. Førland E.J., Hanssen-Bauer I., Nordli P.Ø., 1997. Climate characteristics & longterm series of temperature and precipitation at Svalbard and Jan Mayen. DNMI Klima, Report No. 21/97: 1-72.
• 2. Guyene S., 2014. Frequency, timing and temporal patterns of regional coast Arctic fog in East Greenland, Msc Research Thesis, Msc EarthScience: Geo-ecological track (42EC). University of Amsterdam, Netherlands: 73 pp. (Available on-line: https://esc.fnwi.uva.nl/thesis/centraal/files/f1561562580.pdf.
• 3. Hanssen-Bauer I., Solås M.K., Steffensen E.L., 1990. The climate of Spitsbergen. DNMI Klima, Report No. 3990: 1-40.
• 4. IMGW, 1996. Klucze FM 12 – XII Ext. SYNOP do szyfrowania wyników przyziemnych obserwacji meteorologicznych dla celów synoptycznych oraz klucze STORM – AVIO. Warszawa: 1-98 (dostępne na stronie internetowej: http://www.imgw.pl/attachments/1451_klucze_synop.pdf).
• 5. Institute of Geophysics Polish Academy of Science, 2001. Meteorological conditions Hornsund, Spitsbergen 2000/2001 (Kwaczyński J., Nowosielski L. (red.)). Publications of the Institute of Geophysics Polish Academy of Science, D-57(341): 5-75.
• 6. Institute of Geophysics Polish Academy of Science, 2003. Meteorological conditions Hornsund, Spitsbergen 2001/2002 (Kwaczyński J. red.). Publications of the Institute of Geophysics Polish Academy of Science, D-60(351): 3-81.
• 7. Institute of Geophysics Polish Academy of Science, 2004. Meteorological conditions Hornsund, Spitsbergen 2002/2003 (Kwaczyński J. red.). Publications of the Institute of Geophysics Polish Academy of Science, D-66(373): 3-84.
• 8. Institute of Geophysics Polish Academy of Science, 2005. Meteorological conditions Hornsund, Spitsbergen 2003/2004 (Kwaczyński J. red.). Publications of the Institute of Geophysics Polish Academy of Science, D-63(361): 3-84.
• 9. Instytut Geofizyki PAN, 2009-2016. Biuletyn meteorologiczny. Spitsbergen – Hornsund 2009.09-2016.10 (dostępny na stronie Internetowej: http://hornsund.igf.edu.pl/Biuletyny/; ostatni dostęp 20 listopada 2016 r.).
• 10. Marsz A.A., Styszyńska A. (red.), 2007. Klimat Rejonu Polskiej Stacji Polarnej w Hornsundzie – stan, zmiany i ich przyczyny. Wydawnictwo Akademii Morskiej w Gdyni: 376 s.
• 11. Marsz A.A., Styszyńska A. (red.), 2013. Climate and climate change at Hornsund, Svalbard. Maritime University, Gdynia: 402 s.
• 12. Marsz A.A., 2013. The horizontal visibility and fog. [w:] Marsz A.A., Styszyńska A. (eds), Climate and climate change at Hornsund, Svalbard. Maritime University, Gdynia: 213-219.
• 13. Miętus M. (red.) 2000-2001. Roczniki Meteorologiczne Hornsund (1957/58, 1978/79-1980/81, 1982/83-1999/2000). Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział Morski, Gdynia.
• 14. Niedźwiedź T., 2001. Zmienność cyrkulacji atmosfery nad Spitsbergenem w drugiej połowie XX wieku. Problemy Klimatologii Polarnej, 11: 7-26.
• 15. Niedźwiedź T. (red.), 2003. Słownik meteorologiczny. Polskie Towarzystwo Geofizyczne, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), Warszawa: 495 s.
• 16. Niedźwiedź T., 2016. Kalendarz typów cyrkulacji nad Spitsbergenem: grudzień 1950 – październik 2016 (zbiór komputerowy w Katedrze Klimatologii, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec). Dostępny u autora: [e-mail] .
• 17. Pietroń Z., 1987. Frequency and conditions of fog occurrence in Hornsund, Spitsbergen. Polish Polar Research, 8(3): 277-291.
• 18. Przybylak R., 2003. The climate of the Arctic. Atmospheric and Oceanographic Science Library v. 26, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht Boston London: 288 s.
• 19. Przybylak R., 2016. Fog. Chapter 5.3. [w:] The climate of the Arctic. Second Edition. Springer International Publishing Switzerland: 119-126.
• 20. Steffensen E.L., 1982. The climate at Norwegian Arctic stations. DNMI Klima, Report No. 5: 3-44.
• 21. Ukhanova E.V., 1971. Fogs and visibility. [w:] Dolgin I.M. (ed.) Meteorological conditions of the non-Soviet Arctic. Gidrometeoizdat, Leningrad: 142-151 (in Russian).
• 22. Valor G.B., López J.M.G., 2016. OGIMET – Professional information about meteorological conditions in the world (SYNOP messages available on-line on the web site: http://www.ogimet.com). Ostatni dostęp: 27 listopada 2016.
• 23. Wielbińska D. (red.), 1982. Hornsund lipiec 1957 – sierpień 1958. Charakterystyki meteorologiczne i hydrologiczne wypraw polarnych. IMGW Oddział Morski w Gdyni .
• 24. Ye H., 2009. The influence of air temperature and atmospheric circulation on winter fog frequency over Northern Eurasia. International Journal of Climatology, 29: 729-734.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017)