Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych dorzeczy w Polsce w świetle zrównoważonego gospodarowania wodami

• Autorzy: Sadurski A. , Przytuła E.

Warianty tytułu

EN

Disposable groundwater resources of river basins in Poland in the light of sustainable management

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Termin zasoby wód podziemnych wprowadzono do hydrogeologii ponad 100 lat temu przez analogię do stosowanego w geologii złóż pojęcia zasobów kopalin stałych. Określenie to wykorzystano na potrzeby planowania planowania przestrzennego i inwestowania w budowę ujęć wód podziemnych. Dyskusja na temat zasobów wód podziemnych jest ściśle związana z wprowadzaniem nowych metod badawczych w hydrogeologii – najpierw metod analitycznych, następnie metod wykorzystujących modele fizyczne, a obecnie modele numeryczne. Wskazane w Ramowej Dyrektywie Wodnej zasady zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi i ekologiczne potrzeby wodne ekosystemów są przyjęte do obowiązujących planów gospodarowania wodami w dorzeczach i regionach wodnych. Porównanie wielkości dostępnych do zagospodarowania zasobów wód podziemnych z ich aktualnym poborem jest podstawą zrównoważonego gospodarowania rezerwami tych wód. Wielkość zasobów zwykłych wód podziemnych możliwych do zagospodarowania, rozumianych jako suma zasobów dyspozycyjnych (21,4 mln m3/d) i perspektywicznych (15 mln m3/d), wynosi w Polsce ok. 36,4 mln m3/d (wg stanu rozpoznania na 31.12.2015 r.)

EN

The term “groundwater resources” was introduced to hydrogeology from economic geology similarly to the resources of ore bodies almost a hundred years ago. It has been used for the need of physical planning, investment in new water intakes, and water management. Discussion on the groundwater resources started in the past after implementation of new methods of their evaluation, e.g. analytical approaches, and physical and then numerical modelling techniques. The ecological aspects of water demand, indicated in the Water Framework Directive, oblige the EU countries to introduce a new idea for the estimation of groundwater resources. This idea is also presented in the water management plans for river catchment areas. Distribution of available groundwater resources in the country and comparison with the groundwater exploitation is the background of proper, sustainable management of its resources. Available groundwater resources of the country, understood as a total amount of disposable and prospective groundwater resources, is 36.4 million m3/day (as of December 31, 2015), including 21.4 million m3/day of disposable resources, and 15 million m3/day of estimated prospective resources.

Słowa kluczowe

PL

zasoby wód podziemnych i ich wykorzystanie; zasoby dyspozycyjne; zasoby gwarantowane; zasoby dostępne do zagospodarowania

EN

groundwater resources and their exploitation; disposable groundwater resources; ensured groundwater resources; available resources

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 466
• Strony: 261--270
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Sadurski A.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00–975 Warszawa
• Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Nauk o Ziemi, ul. Lwowska 1, 87-100 Toruń

autor

Przytuła E.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00–975 Warszawa

Bibliografia

• 1. ATLAS HYDROLOGICZNY POLSKI, 1986. Praca zbiorowa pod kier. J. Stachy. Wydaw. IMGW, Warszawa.
• 2. BIULETYN państwowej służby hydrogeologicznej. Zadania państwowej służby hydrogeologicznej w 2015 r. Synteza. Internet: www.psh.gov.pl/synteza-psh-2015.html.
• 3. DĄBROWSKI S., GÓRSKI J., KAPUŚCIŃSKI J., PRZYBYŁEK J., SZCZEPAŃSKI A., 2004 — Metodyka określania zasobów eksploatacyjnych ujęć zwykłych wód podziemnych. Poradnik metodyczny. Wydaw. Borgis, Warszawa.
• 4. DĄBROWSKI S., KAPUŚCIŃSKI J., NOWICKI K., PRZYBYŁEK J., SZCZEPAŃSKI A., 2011 — Metodyka modelowania matematycznego w badaniach i obliczeniach hydrogeologicznych. Poradnik metodyczny. Ministerstwo Środowiska. Bogucki Wydaw. Nauk., Poznań.
• 5. DĄBROWSKI S., PRZYBYŁEK J., 2012 — Ocena prognoz zasobów eksploatacyjnych poprzez porównanie szacunków zasobowych z wynikami długotrwałej eksploatacji ujęć wód podziemnych (studium metodyczne). Bogucki Wydaw. Nauk., Poznań.
• 6. DOWGIAŁŁO J., KLECZKOWSKI A.S., MACIOSZCZYK T., RÓŻKOWSKI A., (red.), 2002 — Słownik hydrogeologiczny. Wyd. II. PIG-PIB, Warszawa.
• 7. DYREKTYWA 2000/60/WE – Ramowa dyrektywa wodna Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, Bruksela.
• 8. DYREKTYWA 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r, w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu (DzU L 372 z 27.12.2006).
• 9. FILAR S., MORDZONEK G., PRZYTUŁA E., WĘGLARZ D., 2015 — Ustalenie możliwych do zagospodarowania zasobów wód podziemnych i przeprowadzenie bilansu wodnogospodarczego z uwzględnieniem oddziaływań z wodami powierzchniowymi w polskiej części dorzeczy: Dnierstu, Dunaju, Jarft, Łaby, Niemna, Pregoły, Świeżej i Ucker. Informator państwowej służby hydrogeologicznej. PIG-PIB, Warszawa.
• 10. HERBICH P., DĄBROWSKI S., NOWAKOWSKI C., 2003 — Ustalenie zasobów perspektywicznych wód podziemnych w obszarach działalności Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej (raport końcowy). Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 11. HERBICH P., 2005 — Zasoby perspektywiczne wód podziemnych – cel ustalenia i metodyka obliczeń dla zlewniowych systemów wodonośnych. W: Współczesne problemy hydrogeologii, 12: 261-268. Wydaw. UMK, Toruń.
• 12. HERBICH P., DĄBROWSKI S., NOWAKOWSKI C., 2007 — Wydzielenie rejonów wodnogospodarczych dla potrzeb zintegrowanego zarządzania zasobami wód podziemnych i powierzchniowych kraju. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 13. HERBICH P., PRZYTUŁA E., 2012 — Ustalenie możliwych do zagospodarowania zasobów wód podziemnych i przeprowadzenie bilansu wodnogospodarczego z uwzględnieniem oddziaływań z wodami powierzchniowymi w dorzeczu Wisły. Informator państwowej służby hydrogeologicznej. PIG-PIB, Warszawa.
• 14. HERBICH, P., KAPUŚCIŃSKI J., NOWICKI K., RODZOCH A., 2013 — Metodyka określania zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych w obszarach bilansowych z uwzględnieniem potrzeb jednolitych bilansów wodnogospodarczych. Poradnik metodyczny. HYDROEKO, Warszawa.
• 15. KLECZKOWSKI A.S., 1978 — Hydrogeologia ziem wokół Polski. Wydaw. Geol., Warszawa.
• 16. KOSTRZEWA H., 1977 — Weryfikacja kryteriów i wielości przepływu nienaruszalnego dla rzek Polski. Materiały badawcze. IMGW, Warszawa.
• 17. PACZYŃSKI B., 1972 — Metodyczne zasady oceny zasobów wód podziemnych w strukturach regionalnych. Wydaw. Geol., Warszawa.
• 18. PACZYŃSKI B., MACIOSZCZYK T., KAZIMIERSKI B., MITRĘGA J., 1996 — Ustalanie dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych. Poradnik metodyczny. MŚ, Warszawa.
• 19. PAZDRO Z., 1964 — Hydrogeologia ogólna. Wydaw. Geol., Warszawa.
• 20. PRAŻAK J., WITCZAK S., ŻUREK A., 2001 — Problemy związane z oceną zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych w zlewniach rzek o przepływie limitowanym przez odpływ podziemny. W: Współczesne problemy hydrogeologii, 10: 235-243. Wydaw. UWroc., Wrocław.
• 21. PRZYTUŁA E., FILAR S., MORDZONEK G., 2013 — Ustalenie możliwych do zagospodarowania zasobów wód podziemnych i przeprowadzenie bilansu wodnogospodarczego z uwzględnieniem oddziaływań z wodami powierzchniowymi w polskiej części dorzecza Odry. Informator państwowej służby hydrogeologicznej. PIG-PIB, Warszawa.
• 22. PRZYTUŁA E., 2015 — Programy prac i dokumentacje hydrogeologiczne ustalające zasoby dyspozycyjne wód podziemnych dla potrzeb przeprowadzania bilansów wodnogospodarczych oraz opracowania warunków korzystania z wód regionu wodnego i zlewni – założenia metodyczne, stan realizacji przedsięwzięcia. Prz. Geol., 63, 10/2: 1027-1032.
• 23. ROCZNIKI hydrologiczne wód powierzchniowych. Wydaw. Komunikacji i Łączności, Warszawa.
• 24. ROZPORZĄDZENIE Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy i regionów wodnych (DzU 2006, Nr 126, poz. 878).
• 25. ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 6.11. 2008 r. w sprawie standardowych procedur zbierania i przetwarzania informacji przez państwowa służbę hydrologiczno-meteorologiczną oraz państwową służbę hydrogeologiczną (DzU 2008, Nr 225, poz. 1501).
• 26. ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 8.05. 2014; w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej (DzU 2014, poz. 596).
• 27. SADURSKI A., ŚMIETAŃSKI L., 2015 — Problem zasobów wód podziemnych. Prz. Geol., 63, 10/2: 1047-1052.
• 28. SZCZEPAŃSKI A., 2008 — Metodyka modelowanego bilansowania zasobów wód podziemnych w ich zlewniowym zagospodarowaniu. Biul. Państ. Inst. Geol., 432: 201-208.
• 29. ŚMIETAŃSKI L., 2006 — Studium zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych zlewni Łeby w świetle badań modelowych [pr. doktor.]. Nard. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• 30. ŚMIETAŃSKI L., 2012 — Zastosowanie przekształcenia stałoobjętościowego do oceny odnawialności zasobów wód podziemnych wschodniej części Pojezierza Pomorskiego. Biul. Państ. Inst. Geol., 451: 227-234.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).