Ewolucja toalet publicznych

• Autorzy: Uherek-Bradecka Barbara

Identyfikatory

DOI

10.54264/0072

Warianty tytułu

EN

The evolution of public toilets

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kwestia toalet pojawia się w architekturze od czasów najdawniejszych. Szczególnym przykładem są toalety publiczne, które na przestrzeni wieków uległy znacznym przekształceniom. Niezmienna pozostaje tylko ich funkcja. Ich historia jest niezwykle ciekawa i dostarcza wielu ciekawych informacji z rożnych dziedzin nauki. Podejście do projektowania i lokalizowania pomieszczeń i urządzeń sanitarnych w przestrzeni publicznej oraz sposób ich użytkowania odzwierciedla nie tylko osiągnięcia inżynieryjne poszczególnych epok. W ich historii zapisane są trendy stylistyczne oraz możliwości materiałowe, zależne od czasu powstania. Na przykładzie toalet publicznych możemy także dokonać szerszych obserwacji. Odzwierciedlają one zachodzącą w czasie zmianę światopoglądu, społecznej akceptacji zachowań ludzkich oraz podejścia do zagadnień związanych z kreowaniem przestrzeni publicznej oraz kwestii związanych z higieną i zdrowiem.

EN

The issue of toilets has appeared in architecture since ancient times. A special example are public toilets, which have undergone significant transformations over the centuries. Only their function remains unchanged. Their history is extremely interesting and provides a lot of interesting information from various fields of science. The approach to designing and locating rooms and sanitary facilities in public space and the way they are used reflect not only the engineering achievements of particular eras. Their history includes stylistic trends and material possibilities depending on the time of creation. We can also make broader observations using the example of public toilets. They reflect the change in worldview, social acceptance of human behavior and approach to issues related to the creation of public space and issues related to hygiene and health that occur over time.

Słowa kluczowe

PL

toaleta publiczna; ewolucja toalety; pomieszczenie higieniczno–sanitarne; aspekt socjologiczny toalety

EN

public toilet; toilet evolution; hygiene and sanitary room; sociological aspect of toilet

• Wydawca: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach
• Rocznik: 2023
• Tom: T. 17
• Strony: 5--19
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys.

Twórcy

autor

Uherek-Bradecka Barbara

• Akademia Śląska, Wydział Architektury, Budownictwa i Sztuk Stosowanych, ul. Rolna 43, 40-555 Katowice

• https://orcid.org/0000-0001-8222-1488

Bibliografia

• [1] Prawo Budowlane (Dz. U. z 2018 r. poz. 1202 z późn. zm), Rozporzadzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
• [2] Małecka N.: Łazienki i toalety w Egipcie faraonów. W: Czystość i brud Higiena w starożytności, red. Korpalska W., Ślusarczyk W.;, Bydgoszcz, 2013; s. 97-11; ISBN 978-83-231-3117-5
• [3] Wheeler M.: The Indus Civilization: Supplementary Volume to the Cambridge History of India. Cambridge: Cambridge University Press, 1968, ISBN-13 978-0521095389
• [4] Posselh G.L.: The Indus Civilization: A Contemporary Perspective; Prasa AltaMira, 2002, ISBN-13 978-8178292915
• [5] Borowy I.: Human Excreta: Hazardous Waste or Valuable Resource? Shifting Views of Modernity. Journal of World History, University of Hawai’i Press, Volume 32, Number 3, September 2021, s. 517-545, ISSN 1527-8050; DOI: 10.1353/jwh.2021.0035
• [6] Bracecki T., Uherek – Bradecka B.: Cultural aspects of sauna and SPA architecture in the city – examples of design and execution; Architectus 2012, No.2 (32), DOI: 10,5277/arc120215
• [7] Korpalska W., Ślusarczyk W. (red): Czystość i brud Higiena w starożytności, Bydgoszcz, 2013; s. 97-11; ISBN 978-83-231-3117-5
• [8] Krzemińska A.; Historia zapisana w latrynach, Świat Nauki, 2006 (01), s. 58-67
• [9] Antoniou G.P, De Feo G., Fardin F Tamburrino A., Khan S., Tie F., Raklaitye I., Kanetaki E., Zheng X.Y., Mays L.w., Angelakis A.N.; Evolution of Toilets Worldwide through the Millennia, Sustainability 2016, 8(8), 779; www.doi.org/10.3390/su8080779
• [10] Evans A., Evans J.: The palace of Minos: a comparative account of the successive stages of the early Cretan civilization as illustrated by the discoveries at Knossos; Vol. 3, Macmilan, London, 1921; dostęp internetowy: urna:oclc:rekord:499455964 (04.10.2023)
• [11] Klinkowski J.: Nowotestamentalny obraz celników na tle systemu finansowego Judei i Imperium Rzymskiego, „Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne, nr 2 (11)”, 2007, s. 60.
• [12] Casson L.: Everyday Life in Ancient Rome, Wydawnictwo Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa 1999, ISBN – 10 9780801859922; dostęp internetowy: www.archive.org/details/everydaylifeinan00cass (04.10.2023)
• [13] Winniczuk L.; Ludzie, zwyczaje i obyczaje Starożytnej Grecji i Rzymu, PWN, 2006; ISBN:9788301169039
• [14] Wypustek A.; Kulturowa Historia defekacji; [w;] Historia higieny wodą pisana, red. Ślusarczyk W., Quixi Media Sp. z o.o., 2017, ISBN 978-83-61840-41-1, s.191-215;
• [15] Rutkowska – Płachcińska A.; Historia kultury materialnej Polski w zarysie - tom II od XIII do XV wieku, Ossolineum, 1978
• [16] Chęć A.; Gdaniska jako element architektury militarnej zakonu krzyżackiego, Archeologia historica Polona, 1997 96), s. 123-148
• [17] Jóźwiak S., Trupinda J.; Organizacja życia na zamku krzyżackim w Malborku w czasach wielkich mistrzów (1309–1457), 2011, s. 331-335
• [18] Uherek – Bradecka B.; Architektura monastyczna na Śląsku Cieszyńskim po 1939 roku – wstęp do badań współczesnej architektury klasztorów na obszarze Śląska Cieszyńskeigo, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach, 2022, T. 14, s.13-22
• [19] Janicki K.; Wawel. Biografia., Wydawnictwo Literackie, 2022, ISBN 978-83-08-07695-8, s.227
• [20] Fray C.R.: Palace of Industry, 1851: A Study of the Great Exhibition and Its Fruits. Cambridge University Press, Cambridge 2010; dostęp internetowy: Palace of industry, 1851. Fay, C.R. (Charles Ryle), 1884-596119130
• [21] Fährmann S.; Öfentliche Bedürfnisanstalten; 2000
• [22] www.konkurs.geberit.pl
• [23] Płóciennik T. Apokalipsa w latrynie, czyli o odkryciu fragmentu pergaminowej karty zawierającej tekst IV księgi Ezdrasza na parceli Głównego Miasta w Gdańsku, roczik Biblioteki Narodowej 2013, nr 44, s.70-79
• [24] Kalwat W.; Archeolog w latrynie, Mówią Wieki nr. 10, 2006