Ochrona zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzenia rolniczego

• Autorzy: Pulikowski K. , Małecka I. , Małecki Z. J. , Moszinskij V.

Warianty tytułu

EN

The protection of waters against pollution caused by nitrates from agricultural sources

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Streszczenie: Proces wdrażania zapisów dyrektywy azotanowej w Polsce rozpoczął się w roku 2004, obecnie obszary szczególnie narażone (OSN) są pod drugiej korekcie, jaka miała miejsce w roku 2012. Wyznaczanie OSN nastręcza pewne trudności, stajemy przed koniecznością udowadniania KE, że w naszym kraju to zagrożenie jest mniejsze niż w innych krajach Europy. Analiza związków pomiędzy wielkościami OSN w poszczególnych województwach a bezpośrednimi czynnikami rolniczymi: nawożenie azotowe, saldo bilansu azotu, obsada zwierząt wykazała, że bezpośredni związek występuję tylko w odniesieniu do salda bilansu azotu. Jednak jednocześnie wysoką wartość tego wskaźnika stwierdza się w województwach, w których OSN nie występują. Wskazuje to na konieczność poszukiwania efektywniejszych metod wyznaczania OSN opartych na analizie wieloczynnikowej i wykorzystujących możliwości jakie dają metody GIS.

EN

The process of implementing the nitrates directive began in 2004; at the moment nitrates vulnerable zones (NVZs) have already been corrected twice and the second correction was made in 2012. Designating NVZs poses certain problems as we need to prove to the European Commission that the risk of pollution in Poland is lesser than in other European countries. An analysis of the relationship between the size of NVZs in particular voivodships and direct agricultural agents such as the use of nitrogen fertilizers, the nitrogen balance and the livestock has shown a direct correspondence only in case of the nitrogen balance. At the same time, however, the nitrogen balance has been found to be high in voivodships where there are no NVZs. This indicates that there is a necessity to search for more effective methods of designating NVZs based on a multi-agent analysis and using the possibilities offered by Chief Sanitary Inspectorate.

Słowa kluczowe

PL

azotany; dyrektywa azotanowa; obszary szczególnie narażone; saldo bilansu azotu

EN

nitrates; nitrates directive; nitrate vulnerable zones (NVZs); nitrogen balance; Chief Sanitary Inspectorate

• Wydawca: Instytut Badawczo-Rozwojowy Inżynierii Lądowej i Wodnej "Euroexbud" ; Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej Zarząd Oddziału Ziemi Kaliskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 8-9
• Strony: 7--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys.

Twórcy

autor

Pulikowski K.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

autor

Małecka I.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

autor

Małecki Z. J.

• Instytut Badawczo-Rozwojowy Inżynierii Lądowej i Wodnej „Euroexbud” w Kaliszu.

autor

Moszinskij V.

• Nacional'nij Universitet Vodnogo Gospodarstva Ta Prirodokoristuvannja (Ukraina)

Bibliografia

• 1.Amiri B.J. Nakane K. Comparative prediction of stream water total nitrogen from land cover using artificial neural network and multiple linear regression approaches, Polish Journal of Environmental Studies, Vol. 18. No 2, 2009.
• 2. DYREKTYWA RADY z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (91/676/EWG). (Dz.U.UE L z dnia 31 grudnia 1991 r.).
• 3. Gardner C.M.K., Cooper D.M. Hughes S. Phosphorus in soils and field drainage water in the Thame catchment, UK. The Science of the Total Environment, 282/283, 2002.
• 4. Hus T. Wykorzystanie systemów informacji geograficznej do wyznaczania obszarów na-rażonych na odpływ azotanów ze źródeł rolniczych. Rozp. dokt., maszynopis Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. 2009.
• 5. Hus T., Pulikowski K. Content of nitrogen compounds in waters flowing out of small agricultural catchments. Polish Journal of Environment Study Vol. 20, No. 4, 2011.
• 6. Kowalik T., Kanownik W., Bogdał A., Ostrowski K., Rajda W. Jakość i cechy użytkowe wody potoku Bąbola w aspekcie jej przyszłego magazynowania w zbiorniku retencyjnym. Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 8 (3–4), 2009.
• 7. Łomotowski J. Wpływ rolnictwa na jakość wód naturalnych na przykładzie zlewni doświadczalnej Ciesielska Woda. Zesz. Nauk. AR Wroc., Melior. XL, 1992.
• 8. Małecki Z. J.., Pulikowski K. Sposoby poprawy wskaźników czystości wód w zbiorniku retencyjnym pokrzywnica (Szałe). Zesz. Nauk. Inżynieria lądowa i wodna w kształtowaniu środowiska, nr 4, 2011.
• 9. Małecki Z., J., Gołębiak P. Zasoby wodne Polski i świata . Zesz. Nauk. Inżynieria lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska, nr 7, 2012.
• 10. Małecki Z., J., Małecka I., Gołębiak P. Funkcje parku krajobrazowego i stawu parkowego w Tłokini Kościelnej k/Kalisza. Zesz. Nauk. Inżynieria lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska, nr 7, 2012.
• 11. Moryl A. Wpływ chemizacji rolnictwa na jakościowe zmiany zasobów wód podziemnych. [w:] Współczesne problemy hydrogeologii. Wyd. PROFIL Kraków 1995.
• 12. Ocena stanu czystości rzek województwa dolnośląskiego w latach 2004-2006, WIOŚ we Wrocławiu.
• 13.Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych na terenie województwa dolnośląskiego za rok 2012. WIOŚ we Wrocławiu.
• 14. Ocena wyznaczonych w Polsce stref wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu. Alterra Nauki Przyrodnicze Uniwersytet i Ośrodek Badawczy Wageningen, 2007.
• 15. Ochrona środowiska 2012. GUS, Warszawa, 2012.
• 16. Pawełek J., Spytek M. Stężenie związków biogennych w wodzie potoków dopływających do zbiornika dobczyckiego. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 5: 179–190. 2008.
• 17. Pulikowski K. Zanieczyszczenia obszarowe w małych zlewniach rolniczych. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu, ser. Rozprawy CCXI, 479, 2004.
• 18. Pulikowski K., Czyżyk F., Pawęska K., Strzelczyk M. Udział azotu azotanowego w ogólnej zawartości azotu w wodach odpływających ze zlewni użytkowanych rolniczo. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich Nr 3/I/2012.
• 19. Pulikowski K., Paluch J., Paruch A., Kostrzewa S. Okres pojawiania się maksymalnych stężeń azotanów wodach powierzchniowych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., Warszawa 505, 2005.
• 20. Rocznik statystyczny Rolnictwa 2012. GUS, Warszawa, 2012.
• 21. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002a r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. z 2002 Nr 241, poz. 2093),
• 22. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002b r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4, poz. 44).
• 23. Skorbiłowicz M. Czynniki i procesy kształtujące obieg składników mineralnych w wodach rzecznych zlewni górnej Narwi. Rozprawy Naukowe nr 197. Wyd. Politechniki Białostockiej, 2010.
• 24. Szewrański Sz., Pulikowski K., Hus T., Wawer R. Zastosowanie GIS do wyznaczania obszarów narażonych na odpływ azotanów ze źródeł rolniczych. Gosp. Wodna 8, 2006.
• 25. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. (Dz. U. z 2001, Nr 115, poz. 1229. ze zm.)
• 26. www.kzgw.govpl. z dnia 27.07.2013 r.