Architekt Władysław Marconi jako miłośnik i konserwator zabytków przeszłości

Rozbicka, Małgorzata

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Architekt Władysław Marconi jako miłośnik i konserwator zabytków przeszłości

Autorzy

Rozbicka Małgorzata

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Architect Władysław Marconi: Lover and Preserver of Monuments of the Past

Języki publikacji

Abstrakty

Władysław Marconi (1848 –1915), architekt sumienny w pracy i obznajomiony z nowoczesnymi technologiami budowlanymi, sztuką oraz zabytkami rodzimej architektury i rzemiosła interesował się najpewniej już od wczesnej młodości. Nie tylko zwiedzał zabytki architektury, ale również je dokumentował pomiarowo i fotograficznie. Obok fotografii, z których wybrane opublikował w latach 1894 –1900 w serii zeszytów pt. Album architektoniczny dawnych zabytków i pamiątek przeszłości od XII do XIX wieku, gromadził również i zabezpieczał przed zniszczeniem elementy wyposażenia i wystroju z aktualnie modernizowanych lub rozbieranych w Warszawie budowli zabytkowych. Poza pracą projektową, Władysław Marconi przez całe dorosłe życie był aktywny społecznie, a także prowadził rozległą działalność stowarzyszeniową. Pierwsze projekty i prace stricte konserwatorskie w wysokiej klasy obiektach zabytkowych architekt zrealizował w latach 1893–1900. Kolejno wykonał projekt i nadzorował prace w korpusie głównym pałacu w Wilanowie i w XVII-wiecznym dworze w Oborach oraz w Pałacu Potockich przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. W szczytowym okresie swojej kariery architektonicznej, około 1903 roku zaangażował się także w restaurację zrujnowanego zamku w Pieskowej Skale. W jeszcze szerszym zakresie Władysław Marconi działalność konserwatorską rozwinął w ramach utworzonego w 1906 roku Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, którego był współzałożycielem. Jako członek jego wydziału Architektoniczno-Inwentaryzacyjnego i Komisji Starej Warszawy aktywnie uczestniczył w wizjach lokalnych organizowanych przez Towarzystwo na terenie Warszawy i poza nią w związku z planowanymi pracami restauratorskimi lub koniecznością oceny stanu zachowania zagrożonych obiektów zabytkowych. Sam lub z gronem współpracowników, przy- gotowywał i prezentował na zebraniach Towarzystwa komunikaty i referaty dotyczące bieżących wydarzeń konserwatorskich i odkryć w obiektach zabytkowych. Z ramienia Towarzystwa w latach 1909 –1915 zrealizował również wiele prac inwentaryzacyjnych i projektowo-restauratorskich. Jednym z pierwszych tego typu zadań w jakie bezpośrednio się zaangażował był projekt restauracji XVIII-wiecznego minaretu zachowanego na posesji szpitala św. Łazarza przy ulicy Książęcej w Warszawie. Jako członek Komisji Starej Warszawy, razem z Jarosławem Wojciechowskim, prowadził prace badawcze oraz projektował i nadzorował prace restauratorskie, które przed I wojną światową pod auspicjami TOnZP zostały przeprowadzone w trzech kamienicach na warszawskim Starym Mieście – w tzw. kamienicy Fukierów, w zakupionej w 1911 roku na siedzibę własną przez TOnZP kamienicy Baryczków oraz w należącej do Towarzystwa Miłośników Historii, położonej przy Rynku 31, kamienicy „pod świętą Anną”, której restauracja została ukończona w roku 1915 – roku śmierci architekta.

Władysław Marconi (1848 –1915), an architect who was diligent in his work and familiar with modern building technologies, was undoubtedly interested in art, and native architecture and crafts since early youth. He not only explored architectural heritage, but also documented it by way of measured surveys and photography. In addition to that photography, where selected pictures were published over the years 1894 –1900 in a series of research bulletins—Albumy architektoniczne dawnych zabytków i pamiątek przeszłości od XII do XIX wieku [Architectural albums of historical buildings and reminders of the past from the 17th to 19th centuries], he also collected and preserve from destruction elements of furnishings and ornaments from Warsaw’s historical buildings subject to modernization or demolition at that time. Marconi did not restrict himself to design work. He was also active and broadly engaged in the activities of social associations throughout his entire adult life. Over the years 1893–1900, the architect undertook his first designs as well as projects that were strictly conservation–oriented involving high–class historical buildings. He worked on successive designs and oversaw work on the corps de logis of the Wilanów palace, the 17th century manor house in Obory, and the Potocki palace on Cracow Faubourg in Warsaw. At the peak of his architectural career, around the year 1903, he was also employed for the restoration of the ruined castle in Pieskowa Skała. Even more broadly, Marconi developed his conservation–based activities within the framework of the Society for Care Over Historical Monuments (TOnZP), established in 1906. He was one of its cofounders. As a member of its Architectural–Measured Survey Department as well as of the Old Warsaw Commission, he actively participated in on–site visits organized by the Society within the limits of Warsaw and outside the city in connection with planned restoration works or a need to assess the state of endangered heritage sites. Alone, or with his colleagues, he developed and presented communiqués and papers on current events in heritage protection at Society meetings. It is also within the framework of the Society that over the years 1909 –1915 he performed several measured surveys as well as restoration designs. One of the first such jobs in which he was directly involved was the design for the restoration of the 18th century minaret that survived on the grounds of the St. Lazarus Hospital on Książęca Street in Warsaw. As a member of the Old Warsaw Commission, together with Jarosław Wojciechowski, he conducted research and design work, and supervised restoration work that over the period preceding World War I was performed under the auspices of the Society on three burgher houses in Warsaw’s Old Town—what was known as the Fukier house, purchased in 1911 as a headquarters for the Society, the Baryczka house, and the “Beneath St. Anne” house at No. 31 Market Square, which belonged to the History Appreciation Society (TMH) and whose restoration was completed in 1915, the year of the architect’s death.

Słowa kluczowe

Władysław Marconi architektura konserwacja ochrona zabytków Towarzystwo Opieki nad Zabytkami

Władysław Marconi architecture conservation protection of historical monuments Society for Care Over Historical Monuments

Wydawca

Politechnika Warszawska, Wydział Architektury

Czasopismo

Studia do Dziejów Architektury i Urbanistyki w Polsce

Rocznik

2019

Tom

nr 2

Strony

5--77

Opis fizyczny

Bibliogr. 133 poz., rys.

Twórcy

autor

Rozbicka Małgorzata

Zakład Architektury Polskiej, Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej

Bibliografia

[1] III-ci konkurs Delegacyi Architektonicznej, „Przegląd Techniczny”, 1900, nr 6, s. 94.
[2] XXIV Sprawozdanie Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego za rok 1909, Cieszyn 1910.
[3] Baruch Maksymilian, Ród Fukierów, Towarzystwo Miłośników Historii, Warszawa 1922.
[4] Baruch Maksymilian, Wojciechowski Jarosław, Kamienica Książąt Mazowieckich, Warszawa 1928.
[5] Bowmont, Trzechsetlecie szpitala. Kartka z dziejów Warszawy, „Tygodnik Ilustrowany”, 1895, nr 49, s. 404–406.
[6] Branicka Anna, Miałam szczęśliwe życie. Ostatnia z Branickich, Warszawa 2015.
[7] Brykowski Ryszard, Ocalić przeszłość dla przyszłości, [w:] Ocalić przeszłość dla przyszłości. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości 1906–1944, red. R. Brykowski, Warszawa 1985, s. 9–12.
[8] Budowa domu zarządu gminy, „Izraelita”, 1887, nr 11, s. 82–83.
[9] Budrewicz Olgierd, Sagi warszawskie, Warszawa 1983.
[10] Cydzik Jacek, Fijałkowski Wojciech, Wilanów, dzieje, architektura, konserwacja, Warszawa, 1989.
[11] Delegacja Architektów Polskich, „Wiadomości Budowlane”, 1911, nr 7, s. 143.
[12] Dębicka Stanisława, W starym gnieździe. Z sagi rodu Kolbergów, Warszawa 1989.
[13] Domaniewski Czesław, Heilpern Jakub, Marconi Władysław, Obrębowicz Kazimierz, Rogóyski Bronisław, W przedmiocie ustanowienia typów jednostajnych cegły budowlanej palonej, cz. I, „Przegląd Techniczny”, 1900, nr 10, s. 160 –165; cz. II, „Przegląd Techniczny”, 1900, nr 11, s. 173–179.
[14] Dygasiński Adolf, Ojców, „Kurier Warszawski”, 1884, nr 217 b, s. 1–2.
[15] Ekielski Władysław, Dwie konserwacje, „Architekt”, 1909, nr 2, s. 19–24.
[16] Elizeum. Podziemny salon księcia »Dla Przyjaciół i Pięknych Pań«, Miasto Stołeczne Warszawa, Warszawa 2016.
[17] Fijałkowski Wojciech, Wnętrza pałacu w Wilanowie, Warszawa 1986.
[18] Frycz Jerzy, Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795–1918, Warszawa 1975.
[19] Gajewski Marian, Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny, Warszawa 1979.
[20] Giedroyć Franciszek, Rys historyczny szpitala św. Łazarza w Warszawie, Warszawa 1897.
[21] Gieysztor Stanisław, Moja Warszawa, Warszawa 2010.
[22] Glegoła Piotr, Oblicza wolności: Wolny zawód architekta. Szkic o genezie organizacji architektów i ich historii na ziemiach polskich do 1939 roku, „Zawód Architekt”, 2013, nr 2, s. 16–30.
[23] Gmach Towarzystwa ubezpieczeń „ Rossya” w Warszawie, „Przegląd Techniczny”, 1901, nr 27 s. 257–258; nr 29, s. 283; nr 31, s. 298–300.
[24] Gmach Tow. Ubezpieczeń „Rossya” w Warszawie, „Architekt”, 1901, nr 7, s. 101–106.
[25] H.S., W Towarzystwie Artystycznym, „Kurier Warszawski”, 1900, nr 86 dp, s. 3.
[26] Hotel Bristol w Warszawie, „Architekt”, 1902, nr 8, s 91–94; nr 9, s. 100–103.
[27] Ilustrowany przewodnik po Warszawie, Warszawa 1893.
[28] Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta, Warszawa 1893.
[29] Jaroszewski Tadeusz S., Księga Pałaców Warszawy, Warszawa 1985.
[30] Jaroszewski Tadeusz S., Baraniewski Waldemar, Pałace i dwory w okolicach Warszawy, Warszawa 1992.
[31] Jaroszewski Tadeusz S., Biolato Luca D., Pałac Szlenkierów Ambasada Włoska w Warszawie, Warszawa 2001.
[32] Jaroszewski Tadeusz S., Rottermund Andrzej, Marconi Władysław (1848 –1915), [w:] Polski słownik biograficzny, PAN, red. E. Roztworowski, t. XIX/4, z. 83, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974, s. 605–606.
[33] Kamienica Baryczków w Warszawie, Warszawa 1934.
[34] Kania Agnieszka, Obiekty życia kulturalnego w Ciechocinku w XIX wieku. Teatr, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku”, 2015, t. XIV.
[35] Katalog Wystawy Fotograficznej, Warszawa 1901.
[36] Kiślański Zygmunt, Kilka słów z powodu artykułu p.n. „O architekturze u obcych i u nas...”, „Przegląd Techniczny”, 1881, nr 9, s. 56.
[37] Kiślański Zygmunt, Projekt teatru dla zakładu leczniczego Ciechocinku bud. K. Kozłowskiego, odznaczony 1-ą nagrodą konkursową, „Przegląd Techniczny”, 1884, t. 19, s. 140.
[38] Kiślański Zygmunt, Ruch budowlany w Warszawie i na prowincyi w r. 1893, „Przegląd Techniczny”, 1894, nr 2, s. 38–41.
[39] Koło Architektów, „Wiadomości Budowlane”, 1911, nr 6, s. 1.
[40] Komisya Techniczna Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie…, „Architekt”, 1906, nr 8, s. 187–188.
[41] Komunikat W. Marconiego na XXVI Posiedzeniu Konserwatorskiego Wydziału TOnZP w d. 10 czerwca [1913], „Wiadomości Budowlane”, 1913, nr 36, s. 562.
[42] Konferencja Konserwatorska, „Architekt”, 1909, nr 6, s. 108–111.
[43] Konkurs. Protokół, „Architekt”, 1908, nr 4, s. 40–42.
[44] Konkurs artystyczny, „Kraj”, 1888, nr 2, s. 12–13.
[45] Konkurs dla artystów Polaków na projekt domu dochodowego Ordynata hr. Krasińskiego, „Architekt”, 1907, nr 3, s. 1.
[46] Konkurs XXI Koła Architektów w Warszawie na powiększenie gmachu Tow. Kred. m. Warszawy, „Architekt”, 1908, nr 11, s. 135.
[47] Konkurs na projekt kościoła, „Architekt”, 1908, nr 12, s. 155.
[48] Konkurs na projekt kościoła, „Architekt”, 1909, nr 12, s. 220
[49] Konkurs na projekt szkoły im. E Konopczyńskiego, „Wiadomości Budowlane”, 1911, nr 10, s. 219–220.
[50] Konkurs na sporządzenie szkicu do projektu kościoła dla parafii praskiej m. Warszawy (program i warunki konkursu), „Przegląd Techniczny”, 1886 s. 263 n.
[51] Konkurs na szkic balustrady mostowej i słupów do lamp elektrycznych, „Architekt”, 1909, nr 1, s. 17.
[52] Kowalczyk Jerzy, Powołanie i działalność Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości z perspektywy siedemdziesięciu lat, [w:] Ocalić przeszłość dla przyszłości. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości 1906 –1944, red. R. Brykowski, Warszawa 1985, s. 13–17.
[53] Kraushar Aleksander, Dawne pałace warszawskie, „Tygodnik Ilustrowany”, 1904, nr 23, s. 451–453.
[54] Kronika warszawska. Poświęcenie kościółka w Otwocku, „Gazeta Warszawska”, 1892, nr 203, s. 2.
[55] Krzyżanowska Hanna, Marconi Władysław, [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, red. Henryk Kondziela, Hanna Krzyżanowska, z. 2, Poznań 2006, s. 175–176.
[56] Kunkel Robert M., Rittendorf Władysław Karol (1821–1898), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXXI, Warszawa 1988, s. 310.
[57] Kwiatkowski Marek, Niechaj twych ulic wiatr mnie owionie. Architektura warszawskich dzielnic, Warszawa 1973.
[58] Lisiecki Julian, Śp. Konstanty Wojciechowski, „Architekt”, 1911, nr 1, s. 10-11.
[59] Lisiecki Julian, Dom Baryczków na Starym Mieście, „Przegląd Techniczny”, 1911, nr 47, s. 610–612.
[60] Listy od korespondentów, „Gazeta Warszawska”, 1890, nr 205, s. 2.
[61] Łoza Stanisław, Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
[62] Łoza Stanisław, Henryk Marconi i jego rodzina, Warszawa 1954.
[63] Łoza Stanisław, Szkice Warszawskie, Warszawa 1958.
[64] M.G., Z tygodnia na tydzień, „Tygodnik Ilustrowany”, 1892, nr 136, s. 93–95.
[65] Majdowski Andrzej, Ze studiów nad fundacjami Potockich z Wilanowa, Warszawa 1993.
[66] Majdowski Andrzej, Kościół p.w. św. Karola Boromeusza na Walicowie, Warszawa 1994.
[67] Majewski Alfred, Odbudowa zamku w Pieskowej Skale, „Ochrona Zabytków”, 1949, nr 2/3, s. 168 –181, 215–216.
[68] Marconi Władysław, Album architektoniczne dawnych zabytków i pamiątek przeszłości od XII do XIX wieku, Warszawa 1984–1900.
[69] Martynowski Franciszek K., W sprawie konserwatorstwa zabytków przeszłości, „Przegląd Bi- bliograficzno-Archeologiczny”, t. I, Warszawa 1881, s. 2–7.
[70] Martynowski Franciszek K., O stylu wiślano-bałtyckim, „Wiek: gazeta polityczna, literacka i społeczna”, 1887, nr 51, s. 3–10.
[71] Matuszewski Karol, O architekturze u obcych i u nas. Uwagi ze stanowiska estetycznego, „Biblioteka Warszawska”, 1881, t. 3, 77–93, 231–245, 383–405.
[72] Mieleszko Jadwiga, Ikonografia wilanowskich wnętrz muzealnych w XIX wieku, „Studia Wilanowskie”, 1980, t. VI, s. 51– 82.
[73] Miziołek Jerzy, Kowalski Hubert, Pod opieką muz. Pałac Czartoryskich-Potockich Siedziba Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Warszawa 2011.
[74] Ochrona pamiątek ‘Starej Warszawy’, „Architekt”, 1908, nr 12, s. 153–154.
[75] Orłowicz Mieczysław, Krótki ilustrowany przewodnik po Warszawie, Warszawa 1922.
[76] Piłatowicz Józef, Ruch stowarzyszeniowy inżynierów i techników polskich do 1939 r., t. II, Słownik polskich stowarzyszeń technicznych i naukowo-technicznych do 1939 r., Warszawa 2005.
[77] Po odbiciu tynku z muru ..., „Wiadomości Budowlane”, 1913, nr 43, s. 681.
[78] Pokoje królewskie w Wilanowie, „Kraj”, 1896, nr 40, s. 16.
[79] Posiedzenie Arch. Wydz. Tow. Opieki nad Zabytkami Przeszłości w. d. 16. i 23 sierpnia r. b., „Przegląd Techniczny”, 1910, nr 35, s. 430.
[80] Przewodnik do opisu dawnych pomników sztuki z dołączeniem XV tablic typów budownictwa, rzeźby i malarstwa ułożony przez Delegacyę Komitetu Tow. Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim w osobach przewodniczącego Aleksandra Lessera oraz członków Edwarda Cichockiego, Marcina Olszyńskiego i Konstantego Wojciechowskiego, [w:] Sprawozdanie Zarządu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim za 1882 rok, Warszawa 1883, s. 66–80 i XV tabl.
[81] Puget Wanda, Co dalej z ogrodami księcia ex-podkomorzego, [w:] Historyczne centrum Warszawy. Urbanistyka, architektura, problemy konserwatorskie, red. Bożena Wierzbicka, Warszawa 1998, s. 261–275.
[82] Pułaski Franciszek, Słowo wstępne, „Pamiątki polskie na obczyźnie”, 1907, z. 1, s. 5–8.
[83] Rozbicka Małgorzata, Kunkel Robert, Wółkowski Wojciech, Ratunkowe badania architektoniczne w obrębie korpusu głównego i galerii Pałacu w Wilanowie, (mpis), Zb. Muz. w Wilanowie, Warszawa 2008.
[84] Rozstrzygnięcie konkursów, „Architekt”, 1902, nr 8, s. 95–96.
[85] Rozstrzygnięcie konkursu na projekt kościoła w Limanowej, „Architekt”, 1909, nr 6, s. 114–115.
[86] Różne, „Wiadomości Budowlane”, 1912, nr 25, s. 431.
[87] Rutkowski Henryk, Początki Towarzystwa Miłośników Historii w Warszawie (1906 –1914), „Przegląd Historyczny”, 2007, nr 4, s. 513–536.
[88] Rymaszewski Bohdan, Polska ochrona zabytków, Warszawa 2005.
[89] Sekcja Techniczna Warszawska. Posiedzenie z d. 12 lutego r., „Przegląd Techniczny”, 1895, nr 2, s. 43–44.
[90] Sekcja Techniczna Warszawska. Posiedzenia z d. 26 lutego r. b., „Przegląd Techniczny”, 1895, nr 3, s. 66–67.
[91] Sekcja Techniczna Warszawska. Posiedzenie z d. 24 listopada r., „Przegląd Techniczny”, 1896, nr 12, s. 331–332.
[92] Sekcja Techniczna Warszawska. Posiedzenie z d. 8 lutego, „Przegląd Techniczny”, 1898, nr 8, s. 139–140.
[93] Sekcja Techniczna Warszawska. Posiedzenie z d. 29 marca, „Przegląd Techniczny”, 1898, nr 15, s. 272.
[94] Sekcja Techniczna Warszawska. Posiedzenie z d. 6 grudnia r. b., „Przegląd Techniczny”, 1898, nr 50, s. 857–858.
[95] Sprawozdania z posiedzeń Konserwatorskiego Wydziału Tow. Op. n. Zab. Przeszłości, XXV posiedzenie z d. 27 maja r.b., „Wiadomości Budowlane”, 1913, nr 33, s. 513–514.
[96] Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim za rok 1877, Warszawa 1878.
[97] Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim za rok 1878, Warszawa 1879.
[98] Sprawozdanie Zarządu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim za 1882 rok, Warszawa 1883, s. 66–80 i XV tabl.
[99] Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim za rok 1883, Warszawa 1884.
[100] Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim za rok 1884, Warszawa 1885.
[101] Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim za rok 1885, Warszawa 1886.
[102] Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim za rok 1888, Warszawa 1889.
[103] Sprawozdanie Komitetu Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskim za rok 1894, Warszawa 1895.
[104] Sprawozdanie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie, 1909, Warszawa 1910.
[105] Sprawozdanie Zarządu Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości za 1910 rok, Warszawa 1911.
[106] Sprawozdanie Zarządu Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości za 1912 rok, Warszawa 1913.
[107] Sprawozdanie Zarządu Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości za 1913/1914 rok, Warszawa 1916.
[108] Stefański Krzysztof, Konstanty i Jarosław Wojciechowscy – dwa pokolenia, dwie postawy wobec historyzmu, „Biuletyn Historii Sztuki”, 2003, nr 1, s. 83–109.
[109] Stowarzyszenie techników. Posiedzenie z dnia 20 kwietnia r. b., „Przegląd Techniczny”, 1900, nr 17, s. 292.
[110] Szenic Stanisław, Chudek Józef, Najstarszy szlak Warszawy, Warszawa 1955.
[111] Ś.p. Władysław Marconi, „Przegląd Techniczny”, 1915, nr 23 –24, s. 251–252.
[112] T. Sz., Posiedzenie Koła Architektów w Warszawie d. 21 października r.b., „Przegląd Techniczny”, 1912, nr 44, s. 584.
[113] Tomkowicz Stanisław, Zamek w Pieskowej Skale, Kraków 1904.
[114] Wasilewski Zygmunt, Pomnik Mickiewicza w Warszawie, Warszawa 1899.
[115] Wierzbicka Bożena, Działalność konserwatorska TOnZP w Warszawie w latach 1906–1914, [w:] Ocalić przeszłość dla przyszłości. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości 1906 –1944, Warszawa 1985, s. 64–78.
[116] Wierzbicka Bożena, Kamienica Baryczków, Warszawa 1999.
[117] Wilanów, „Wiadomości Budowlane”, 1913, nr 24, s. 375
[118] Wilanów, „Wiadomości Budowlane”, 1913, nr 33, s. 525.
[119] Wojciechowski Jarosław, Pałac Wilanowski i jego obecna restauracja, Warszawa 1928.
[120] Wojciechowski Jarosław, Analiza archeologiczna i artystyczna, [w:] Baruch M., Wojciechowski J., Kamienica Książąt Mazowieckich, Warszawa 1928, s. 16–83.
[121] Wojciechowski Jarosław, O kamienicy Baryczków, [w:] Kamienica Baryczków w Warszawie, Warszawa 1934, s. 1–5.
[122] Wojciechowski Konstanty, Wystawa konkursowa z działu architektury w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskiem, „Przegląd Techniczny”, 1894, nr 2 s. 48–53.
[123] Wyrzykowski Wiktor, Przegląd architektoniczny, „Jana Jaworskiego Kalendarz Ilustrowany” na rok 1868, Warszawa 1867, s. LXXIV– LXXVIII.
[124] Z Sekcyi technicznej warszawskiej, „Przegląd Techniczny”, 1901, nr 21, s. 197.
[125] Zachwatowicz Jan, O polskiej szkole odbudowy i konserwacji zabytków, „Ochrona Zabytków”, 1981, nr 1–2, s. 4–10.
[126] Zawadzki Józef, Pieskowa Skała i jej okolice, Warszawa 1932.
[127] Zieliński Jarosław, Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, t. 2, Warszawa 1996.
[128] Zieliński Jarosław, Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, t. 6, Warszawa 2000.
[129] Zieliński Jarosław, Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, t. 7, Warszawa 2001.
[130] Zienc Andrzej, Dwór w Oborach, „Biuletyn Historii Sztuki”, 1956, nr 4, s. 188–199.
[131] Ziółkowska Ewa, Rzeźbiarz Cyprian Godebski, „Kurier Galicyjski”, 2015, nr 20, s. 15.
[132] Zniński Zenon, Zarys historyczny powstania i rozwoju Biblioteki Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej w Warszawie, „Sztuka w Rzemiośle”, 1925, z. 7, s. 11–14.
[133] Żor Andrzej, DOM. Historia Przytułku św. Franciszka Salezego, Warszawa 2018.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-a649a9f6-5093-40cf-8b91-4a635a70c7f6