Potencjał i zasoby metali ziem rzadkich w świecie oraz w Polsce. Artykuł przeglądowy

Całus Moszko, J.; Białecka, B.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Potencjał i zasoby metali ziem rzadkich w świecie oraz w Polsce. Artykuł przeglądowy

Autorzy

Całus Moszko J. , Białecka B.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

The potential and resources of rare earth metals in the world and in Poland. Review article

Języki publikacji

Abstrakty

Pierwiastki ziem rzadkich, tworzące grupę 15 lantanowców oraz skand i itr, określane są powszechnie skrótem REE (ang. Rare Earth Elements). Zaliczone zostały przez Unię Europejską do surowców krytycznych o znaczeniu strategicznym dla rozwoju nowoczesnych wysoko zawansowanych technologii. Niniejszy artykuł poświęcono występowaniu REE na świecie i w Polsce. Scharakteryzowano podstawowe technologie procesów pozyskiwania metali ziem rzadkich, a także omówiono główne możliwości ich praktycznego stosowania w różnych gałęziach gospodarki. Następnie przedstawiono perspektywiczne światowe zasoby naturalne i alternatywne dla omawianych pierwiastków, które mogą stać się ich cennym źródłem w ciągu najbliższych kilku lat.

Rare earth elements forming the group of 15 lanthanides as well as scandium and yttrium are referred to commonly as REE. They have been numbered by the European Union as critical resources of strategic importance for the development of modern advanced technologies. The present article was devoted to discuss the occurrence of REE in the world and in Poland. Basic technologies for rare earth metals extraction processes have been characterized, and also the main capabilities of their practical application in different branches of the economy have been discussed. Then, the list of prospective world natural resources and the elements alternative to those discussed, which can become their valuable source over the next few years, have been presented.

Słowa kluczowe

pierwiastki ziem rzadkich występowanie pozyskiwanie zastosowanie Polska świat

rare earth elements (REE) occurrence acquisition application Poland world

Wydawca

Główny Instytut Górnictwa

Czasopismo

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

Rocznik

2012

Tom

nr 4

Strony

61--72

Opis fizyczny

Bibliogr. 36 poz.

Twórcy

autor

Całus Moszko J.

j.moszko@gig.eu

Główny Instytut Górnictwa

autor

Białecka B.

bbialecka@gig.eu

Główny Instytut Górnictwa

Bibliografia

1. Argali G.O. (1980): Tree iron ore bodies of Bayan Obo. World Mining January, San Francisco.
2. Bielański A. (2002): Podstawy chemii nieorganicznej (Fundamentals of Inorganic Chemistry). Warszawa, Wydaw. Naukowe PWN.
3. Birk D., White J.C. (1991): Rare earth elements in bituminous coals and underclays of the Sydney basin, Nova Scotia – elements sites, distribution, mineralogy. International Journal of Coal Geology Vol. 19, s. 219–251.
4. Całus Moszko J. (2012): Występowanie metali ziem rzadkich w warunkach polskich węgli kamiennych. Praca z działalności statutowej GIG. Katowice, Główny Instytut Górnictwa (niepublikowana).
5. Castor B., Hedrick J.B. (2006): Rare Earth Elements. Industrial Minerals and Rocks. Society for Mining, Metallurgy and Exploration, s. 769-792.
6. Charewicz W. (1990): Pierwiastki ziem rzadkich. Surowce, technologia, zastosowania. Warszawa, Wydaw. WNT.
7. Dai S.F. i inni (2012a): Mineralogical and geochemical compositions of the Pennsylvanian coal in the Adaohai Mine, Daqingshan Coalfield, Inner Mongolia, China: Modes of occurrence and origin of diaspore, gorceixite and ammonianillite. International Journal of Coal Geology Vol. 94, s. 250-270.
8. Dai S.F. i inni (2012b): Mineralogical and geochemical compositions of the Pennsylvanian coal in the Adaohai Mine, Daqingshan Coalfield. Inner Mongolia, China: Modes of occurrence and origin of diaspore, gorceixite and ammonianillite. International Journal of Coal Geology Vol. 94, s. 250-270.
9. Dai S., Tian L., Chou C. i inni (2008): Mineralogical and compositional characteristics of Late Permian coals from an area of high lung cancer rate in Xuan Wei. Yunnan, China: Occurrence and origin of quartz and chamosite. International Journal of Coal Geology Vol. 76, issue 4, s. 318-327.
10. Dai S., Wang X., Chen W. i inni (2010): A high-pyrite semianthracite of Late Permian age in the Songzao Coalfield. South western China: Mineralogical and geochemical relations with underlying mafic tuffs. International Journal of Coal Geology Vol. 83, issue 4,s. 430-445.
11. Dai S., Wang X., Zhou Y. i inni (2011): Chemical and mineralogical compositions of silicic, mafic and alkali tonsteins in the late Permian coals from the Songzao Coalfield, Chong-qing, Southwest China. Chemical Geology Vol. 282, issues 1-2, s. 29-44.
12. Dai S.F., Ren D.Y., Chou C.L., Li S.S., Jiang Y.F. (2006): Mineralogy and geochemistry of the No. 6 coal (Pennsylvanian) in the Junger Coalfield. Ordos Basin, China. International Journal of Coal Geology Vol. 66,s. 253-270.
13. Dai S., Ren D., Chou C.L., Finkelman R.B., Seredin V.V., Zhou Y. (2012): Geochemistry of trace elements in Chinese coals: A review of abundances, genetic types, impacts on human health, and industrial utilization. International Journal of Coal Geology Vol. 94,s. 321.
14. Dai S., Wang X., Seredin V.V., Hower J.C., Ward C.R., O’Keefe J.M.K., Huang W., Li T., Li X., Liu H., Xue W., Zhao L. (2012): Petrology, mineralogy and geochemistry of the Gerich coal from the Wulantuga Ge ore deposit. Inner Mongolia, China: New data and genetic implications. International Journal of Coal Geology Vol. 90,s. 72-99.
15. Eskenazy G.M. (1987a): Rare earth elements and yttrium in lithotypes of Bulgarian coals. Organic GeochemistryVol. 11, issue 2, s. 83–89.
16. Eskenazy G.M. (1987b): Rare-earth elements in a sampled coal from pirin deposit, Bulgaria. International Journal of Coal Geology Vol. 7,s. 301-314.
17. Eskenazy G.M. (1999): Aspects of the geochemistry of rare earth elements in coal: an experimental approach. International Journal of Coal Geology Vol. 38,s. 285–295.
18. Finkelman R.B. (1994): Modes of occurrence of the potentially hazardous elements in coal levels of confidence. Fuel Processing Technology Vol. 39, s. 21–34.
19. Finkelman R.B. i inni (1993): Distribution and mode of occurrence of selenium in US coals.Environmental Geochemistry and Health Vol. 15, issue 4, s. 215–227.
20. Hanak B., Kokowska-Pawłowska M., Nowak J. (2011): Pierwiastki śladowe w łupkach węglowych z pokładu 405. Górnictwo i Geologia nr 6(4), s. 27–38.
21. Hower J.C., Ruppert L.F., Eble C.F. (1999): Lanthanide, yttrium, and zirconium anomalies in the Fire Clay coal bed. Eastern Kentucky. International Journal of Coal Geology Vol. 39, s. 141–153.
22. Hycnar J. (1987): Metody wydzielania koncentratów metali z popiołów elektrownianych. Fizykochemiczne Problemy Mineralurgii nr 19, s. 243–257.
23. Kato Y. i inni (2011): Deep-sea mud in the Pacific Ocean as a potential resource for rare-earth elements. Nature Geoscience Vol. 4, s. 535–539.
24. Ketris M.P., Yudovich, Ya E. (2009): Estimations of Clarkes for Carbonaceous biolithes: World averages for trace element contents in black shales and coals. International Journal of Coal Geology Vol. 78, issue 2, s. 135–148.
25. Molycorp (2011): http://www.molycorp.com/resources/the-rare-earth-elements.
26. Parzentny H. (2008): Variability of La, Sc, Th and U contents in bitominous coals of formation in coal basin (LCB). Transactions of the VSB Technical University of Ostrava Civil Engineering Series Vol. 2, s. 203–212.
27. Pollock S.M. i inni (2000): Mineralogical and elemental variation of coal from Alberta, Canada: an example from the No. 2 seam, Genesee Mine. International Journal of Coal Geology Vol. 43, issues 1–4, s. 259–286.
28. Radwanek-Bąk B. (2011): Zasoby kopalin Polski w aspekcie oceny surowców krytycznych Unii Europejskiej. Gospodarka Surowcami Mineralnymi nr 27, s. 5–19.
29. Ren J. i inni (1999): Distribution of arsenic and mercury in Triassic coals from Longtoushan syncline, southwestern Guizhou, P.R. China, Prospect for coal science in 21st century Vols 1, 2, s. 153–156.
30. Seredin V.V., Shpirt M.Y. (1995): Metalliferous coals: A new potential source of valuable trace elements as by-products. Coal Science and Technology Vol. 24, s. 1649–1652.
31. Seredin V.V. (1996): Rare earth element-bearing coals from the Russian Far East deposits. International Journal of Coal Geology Vol. 30,s. 101–129.
32. Smakowski T.J. (2011): Surowce mineralne –krytyczne czy deficytowe dla gospodarki UE i Polski. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN z. 81, s. 59–68.
33. Smółka-Danielowska D. (2007): REE w popiołach lotnych w procesie spalania węgla kamiennego w elektrowniach górnośląskiego okręgu przemysłowego. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych T. 32, s. 190–194.
34. Smółka-Danielowska D. (2010): Rare earth elements in fly ashes created during the coal burning process in certain coal-fired power plants operating in Poland. Upper Silesian Industrial Region. Journal of Environmental Radioactivity Vol. 101, issue 11, s. 965–968.
35. U.S. Geological Survey, Mineral Commodity Summaries, January 2012.
36. Zhou Y.P., Bohor B.F., Ren Y.L. (2000): Trace element geochemistry of altered volcanic ash layers (tonsteins) in Late Permian coal-bearing formations of eastern Yunnan and western Guizhou Provinces. China. International Journal of Coal Geology Vol. 44, issues 3–4, s. 305–324.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-fe7adedf-b354-4800-96be-0457c0522dee