Rekonstrukcja i możliwości adaptacji dworców kolejowych na przykładzie wybranych obiektów z terenu Dolnego Śląska – wyniki analiz przeprowadzonych podczas warsztatów studenckich

• Autorzy: Kozaczek Aleksandra , Wojciechowska Gabriela , Czarnecka Maria , Nowicka Agnieszka

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc200108

Warianty tytułu

EN

Reconstruction and possibilities for adaptive re-use of railway stations based on the example of selected objects from the area of Lower Silesia – results of analyses carried out during student workshops

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Na terenie Dolnego Śląska w okresie dynamicznego rozwoju kolejnictwa w XIX w. powstały liczne obiekty związane z infrastrukturą kolejową. Wybudowano wtedy budowle wyjątkowe pod względem architektonicznym oraz inżynieryjnym. Celem pracy jest ukazanie obiektów związanych z kolejnictwem na Dolnym Śląsku, mających istotne walory architektoniczne, historyczne, kulturowe i krajobrazowe, a na skutek zaprzestania użytkowania – niszczejących i popadających w ruinę. Zamierzeniem autorek było też wskazanie potencjalnych źródeł inspiracji do rewitalizacji opisanych dworców – przykładów adaptacji budynków kolejowych do nowych zadań.W artykule zaprezentowano rekonstrukcje wybranych dworców w formie makiet architektonicznych. Szczegółowo zostały omówione trzy obiekty reprezentujące różne rozwiązania funkcjonalne i kubaturowe: Dworzec Marchijski we Wrocławiu, pierwszy dworzec w Jaworzynie Śląskiej oraz stacja kolejowa w Żelaźnie. Ich rekonstrukcje zostały wykonane na podstawie archiwaliów (odtworzenie pierwotnego wyglądu obiektu na podstawie archiwalnej dokumentacji budowlanej, rycin, fotografii) oraz opracowań naukowych i kart ewidencyjnych zabytków. Istotnym zadaniem publikacji było pokazanie wybranych założeń kolejowych w dobie ich świetności oraz skonfrontowanie ze stanem obecnym.

EN

In Lower Silesia, during the period of dynamic development of the railway industry in the 19^th century, numerous objects related to railway infrastructure were created. At that time, some unique architectural and engineering objects were built. This article discusses selected buildings related to the railways in Lower Silesia that have significant architectural, historical, cultural and landscape values, but which have deteriorated and fallen into disrepair as a result of not being used. The authors’ intention was also to show potential sources of inspiration for the revitalization of the described cases – examples of railway station adaptation to new functions.The article presents reconstructions of selected stations in the form of architectural models. Three objects representing various functional and spatial solutions were discussed in detail: Marchijski Railway Station in Wrocław, the station in Jaworzyna Śląska, and the station in Żelazno. Reconstruction mockups of the facilities were made using archival building documentation, engravings and photographs, data from the Register of Monuments and scientific studies to research their original appearance and provide information on the changes that occurred over time to each facility and its functioning. An important aim k of the publication is to show selected railway facilities in the era of their splendor and to contrast this with their current state.

Słowa kluczowe

PL

dworzec kolejowy; Dolny Śląsk; makieta

EN

railway stations; Lower Silesia; model

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2020
• Tom: Nr 1 (61)
• Strony: 57--68
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., il.

Twórcy

autor

Kozaczek Aleksandra

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology

autor

Wojciechowska Gabriela

• Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej/Faculty of Geoengineering, Mining and Geology, Wrocław University of Science and Technology

autor

Czarnecka Maria

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology

autor

Nowicka Agnieszka

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology

Bibliografia

• [1] Delowicz D., Z dziejów kolejnictwa na Śląsku w 70-lecie otwarcia linii kolejowej Rybnik–Żory–Pszczyna, Muzeum Miejskie w Żorach, Żory 2008.
• [2] Kaźmierczak M., Najstarszy dworzec PKP w Polsce zostanie wyburzony po pożarze?, https://gazetawroclawska.pl/najstarszy-dworzec-pkp-w-polsce-zostanie-wyburzony-po-pozarze-zdjecia/ar/12183388 [accessed: 20.06.2017].
• [3] Kaźmierczak M., Dworzec Nadodrze sprzedany. Kupił go właściciel zamku Topacz?, https://gazetawroclawska.pl/dworzec-nadodrze-sprzedany-kupil-go-wlasciciel-zamku-topacz/ar/c3-12880972?fbclid=IwAR2fUTa-FHGeMDu-AUpSwb_wlhHbu-0KeyseS-SgIzQz8nNOX1zIABpwfTrk [accessed: 30.01.2018].
• [4] Rybak M., Spalona strzelnica na Dworcu Świebodzkim miała problemy z wentylacją, https://gazetawroclawska.pl/spalona-strzelnica-na-dworcu-swiebodzkim-miala-problemy-z-wentylacja/ar/c1-14590995 [accessed: 20.11.2019].
• [5] Dobesz J., Dworce wrocławskie, Studio Sens II, Wrocław 2000.
• [6] Suleja W., Dworzec Dolnośląsko-Marchijski, [w:] W. Suleja, J. Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2000, 168.
• [7] Zabłocka-Kos A., Zrozumieć miasto. Centrum Wrocławia na drodze ku nowoczesnemu city 1807–1858, Via Nova, Wrocław 2006.
• [8] Pikulska D., Dworzec Dolnośląsko-Marchijski, częściowo zachowany, pl. Orląt Lwowskich 20f, [w:] R. Eysymontt, J. Ilkosz, A. Tomaszewicz, J. Urbanik (red.), Leksykon architektury Wrocławia, Via Nova, Wrocław 2011, 585.
• [9] Dworzec Dolnośląsko-Marchijski. Budynek główny, Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia, sygn. MAt-AB-110027 [mpis].
• [10] Dworzec Dolnośląsko-Marchijski. Plan sytuacyjny, szopa, Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia, sygn. MAt-AB-72032 [mpis].
• [11] Dworzec Dolnośląsko-Marchijski. Budynek główny. Przebudowa dawnych poczekalni na mieszkania, Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia, sygn. MAt-AB-72051 [mpis].
• [12] Dworzec Dolnośląsko-Marchijski. Brama wejściowa, Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia, sygn. MAt-AB-72093 [mpis].
• [13] Gerber P., Urbanik M., Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej – nowe formy ochrony zabytków w Polsce, [w:] M. Zwierz (red.), Wrocławskie dworce kolejowe, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Wrocław 2006, 116–120.
• [14] Bartczak S., Rozwój Jaworzyny a gospodarka, https://jaworzynka.info/historia/rozwoj-jaworzyny-a-gospodarka [accessed: 20.10.2018].
• [15] Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa – budynek dworca kolejowego – stacja Jaworzyna Śl., K. Kromraj, E. Małys, Ł. Małys, L. Wicherek (oprac.), Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków we Wrocławiu [mpis].
• [16] RSM, Chcą ratować historyczny dworzec w Jaworzynie Śląskiej, https://wroclaw.naszemiasto.pl/chca-ratowac-historyczny-dworzec-w-jaworzynie-slaskiej/ar/c13-4837440 [accessed: 20.10.2018].
• [17] Dominas P., Kolej Kłodzko–Lądek Zdrój–Stronie Śląskie, Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź 2014.
• [18] Bruns T., Hamburger Bahnhof – Museum für Gegenwart – Berlin https://www.smb.museum/museen-und-einrichtungen/hamburger-bahnhof/ueber-uns/profil.html [accessed: 16.11.2019].
• [19] Heer S., Gosport Railway Station, Overview, http://re-format.co.uk/gosport-railway-station/ [accessed: 16.11.2019].
• [20] Giovanelli S., Train station transformed into an impressive home, https://onekindesign.com/2012/06/01/train-station-transformed-impressive-home/ [accessed: 6.01.2020].
• [21] Bertherat-Kioes A., Planmaterial: Ehemaliger Bahnhof als Ferien-domizil, http://static.schoener-wohnen.de/80/89/hs201005036.pdf [accessed: 10.12.2019].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).